Een leven zonder digitale mogelijkheden, dat lijkt toch haast ondenkbaar? Toch is dit de situatie waarmee vele gedetineerden vandaag de dag kampen. Zij worden uitgesloten van een variëteit aan digitale mogelijkheden. Dit hindert gedetineerden hun leerproces. Om hierop in te spelen, benadrukt deze masterscriptie de nood aan digitale leermogelijkheden in de Belgische gevangenissen.
Cursussen, examens en scholen maken meer en meer een digitale overgang. Dit is echter problematisch voor gedetineerden omdat vele gevangenissen achterblijven bij de digitale evolutie. Om meer inzicht te krijgen in de situatie in de Belgische gevangenissen, stuurde ik een kwalitatieve bevraging uit naar de actoren betrokken bij leren in gevangenissen, alsook naar gevangenisdirecties. In totaal stuurden 61 personen een ingevulde vragenlijst terug. Zij deelden hun ervaringen over het huidig digitaal leeraanbod, over de meerwaarde van een digitaal leeraanbod en hoe voor hen een ideaal digitaal leeraanbod eruitziet.
EEN DIGITALE KLOOF TUSSEN BELGISCHE GEVANGENISSEN EN DE SAMENLEVING
Tussen Belgische gevangenissen bleken er grote verschillen. Enerzijds waren er gevangenissen zonder digitale leermogelijkheden. Anderzijds waren er gevangenissen die over enkele digitale leerfaciliteiten beschikten. Ondanks de verschillen, weerklonk er een algemene ontevredenheid over het huidig digitaal leeraanbod. Dit had voornamelijk te maken met het ontbreken van een internettoegang, wat door gevangenisactoren aanzien werd als onmisbaar.
Nous sommes 100 ans en arrière dans les prisons en ce qui concerne l’accès à internet et à la digitalisation. (Leeraanbodverstrekker)
Er heerst als het ware een digitale kloof die ervoor zorgt dat het huidige leeraanbod voor gedetineerden niet overeenkomt met dezelfde leermogelijkheden die vrije burgers hebben. De bevraagden ervaarden het gevoel dat er niet tegemoet gekomen kan worden aan de leernoden en -behoeften van gedetineerden. Ook enkele gevangenisactoren stootten op een muur omwille van deze digitale kloof. Lesgevers waren al te vaak toegewezen op ouderwetse en creatieve manieren van lesgeven. In sommige gevangenissen was een PowerPoint, zonder videomateriaal, de enige mogelijkheid. Coördinatoren van het onderwijsaanbod en maatschappelijk werkers ervaarden ook dat zij vaak als tussenpersoon dienen om digitale informatie op een niet-digitale manier bij gedetineerden te brengen. Voor bijvoorbeeld gedetineerde studenten die afstandsonderwijs volgen: Materiaal opzoeken, afdrukken, bezorgen aan gedetineerden, inscannen, om dan terug door te mailen naar de betrokken organisatie. Dit zorgde voor extra werkdruk.
Ondanks het voornamelijk offline aanbod, werden er in sommige gevangenissen enkele online mogelijkheden aangehaald. Dit ging onder meer over de mogelijkheid om examens af te leggen, alsook om een gelimiteerde internettoegang tot de gemeentelijke bibliotheekcatalogus vanuit de bibliotheek in de gevangenis. Deze mogelijkheden waren er gekomen om het leven in de gevangenis iets beter te laten aansluiten bij de digitale evoluties in de samenleving.
SAFETY FIRST?
De voornaamst reden voor de huidige digitale beperkingen was volgens de respondenten de focus op veiligheid. Toegang tot digitale tools werd verondersteld een grote bedreiging hierop te zijn. De angst heerste dat gedetineerden misbruik zouden maken van de digitale infrastructuur om misdrijven (verder) te plegen. Deze angst zou er ook voor zorgen dat beleidsmakers eerder terughoudend zijn in dit verhaal. Toch stellen verschillende respondenten deze angst in vraag. Misdrijven kunnen even goed gebeuren via de telefoon of via bezoek, kanalen waar gedetineerden vandaag de dag wel toegang toe hebben. Daarnaast bleek de ontbrekende of verouderde ICT-infrastructuur in sommige gevangenissen een tweede reden te zijn voor het beperkt digitaal leeraanbod. Investeren in zulke (beveiligde) technologische apparatuur is natuurlijk geen goedkope aangelegenheid.
INZETTEN OP DIGITAAL LEREN: WEG MET DIE BARRIÈRES!
De algemene droom over een digitaal leeraanbod luidde:
Gevangenismuren zijn geen barrières meer.(Leeraanbodverstrekker)
Inzetten op digitalisering zou een uitgebreider leeraanbod kunnen voorzien. In deze studie ging het hierbij enerzijds over formeel georganiseerde opleidingen, zoals opleidingen vanuit de VDAB of een opleiding hoger onderwijs. Anderzijds ging het over meer informele manieren van leren, zoals een online museumbezoek of het zelfstandig aanleren van een instrument via YouTube. Dit ruime aanbod zou beter tegemoet kunnen komen aan individuele noden.
Doordat gedetineerden overweg leren gaan met digitale tools, zouden niet enkel hun digitale vaardigheden toenemen, maar ook hun verantwoordelijkheid en zelfstandigheid. Gedetineerden zouden zelf op zoek kunnen gaan naar informatie, allerhande (online) lessen kunnen volgen, alsook taken kunnen opnemen in functie van hun terugkeer naar de maatschappij. Ze kunnen starten met zoeken naar een huis, contact opnemen met hulpverleningsdiensten, bankzaken leren regelen, noem maar op. Dit met het oog op een beter voorbereide gedetineerde, wat volgens de respondenten de kans op herval en het plegen van misdrijven mogelijks kan beperken.
De bevraagden suggereerden dat dit zelfstandig leren kan plaatsvinden in een open leercentrum, een ruimte waar gedetineerden naartoe kunnen om rustig te leren en gebruik kunnen maken van de aanwezige digitale apparatuur. Daarnaast was een eigen computer of laptop op cel ook wenselijk. Cursussen, opzoekwerk, opdrachten en online lessen zouden dan op een eigen tempo gevolgd kunnen worden, wanneer dit voor die persoon het beste uitkomt.
TOTAAL DIGITAAL?
Gevangenisactoren droomden van een internettoegang. Hoe beveiligd deze toegang moest zijn, was niet helemaal duidelijk. Sommigen suggereerden een lijst met geblokkeerde sites (black list), anderen suggereerden een lijst met toegelaten sites (white list). Wat betreft apparatuur, ging het hierbij over voldoende computers of laptops, alsook computermuizen, koptelefoons, printers, USB-sticks, enzovoort.
Ondanks de wenselijkheid van een digitaal leeraanbod, pleitten gevangenisactoren dat een fysiek leeraanbod niet mag verdwijnen. Zowel fysiek als digitaal leren zouden naast elkaar moeten bestaan. Fysiek leren zet in op dialoog, interactie en functioneren in groep. Digitaal leren bevordert zelfstudie op een eigen tempo, waarbij fysieke en/of online ondersteuning noodzakelijk werd geacht.
IS EEN DIGITALE GEVANGENIS DE TOEKOMST?
Het wordt tijd om het debat over veiligheid en digitalisering in gevangenissen te herschrijven. Er moet verder gekeken worden naar de mogelijkheden die digitaal leren teweeg kunnen brengen voor gedetineerden, de gevangenis en de maatschappij. Dit met het oog op een digitaal leeraanbod dat de brug slaat tussen wat er zich afspeelt binnen de gevangenismuren en daarbuiten.
Een digitaal leeraanbod maakt de kloof met buiten in elk geval kleiner. Het leeraanbod zou heel gelijkaardig zijn, zowel intra als extra muros. (Gevangenisdirecteur)
Adams, A., & Pike, A. (2008). Evaluating empowerment and control of HE e-learning in a secure environment. British Educational Research Association (BERA) Conference.
Armstrong, S., & Reilly, J. (2019). Analysis of EuroPris Survey on Prison Education in Europe. The Scottish Centre for Crime & Justice Research. https://eprints.gla.ac.uk/194972/1/194972.pdf
Baldursson, E. S., Karsikas, V., & Kuivajärvi, K. (2009). Nordic Prison Education: a lifelong learning perspective. Nordic Council of Ministers.
Barreiro-Gen, M., & Novo-Corti, I. (2015). Collaborative learning in environments with restricted access to the internet: Policies to bridge the digital divide and exclusion in prisons through the development of the skills of inmates. Computers in human behavior, 51, 1172-1176.
Bazos, A., & Hausman, J. (2004). Correctional education as a crime control program. UCLA School of Public Policy and Social Research, Department of Policy Studies.
Behan, C. (2014). Learning to escape: Prison education, rehabilitation and the potential for transformation. Journal of Prison Education and Reentry, 1(1), 20-31.
Bertrand, M., & Clinaz, S. (2015). L’offre de services faite aux personnes détenues: dans les établissements pénitentiaires de Wallonie et de Bruxelles. https://www.feditowallonne.be/File/Rapport_aide_aux_detenus_en_prison_C… 5.pdf
Beyens, K. (2015). PrisonCloud. Een ICT-platforum voor de Belgische gevangenissen. Panopticon, 36(2), 122-126.
Beyens, K., Vanhouche, A.-S., & Robberechts, J. (2020). De coronacrisis als momentum voor het gevangeniswezen? Panopticon, 41(1), 365-372. https://storage.googleapis.com/smooty- 1220.appspot.com/uploads/3090/1601025017_editpanopticoncoronadigi.pdf
Braun, V., Clarke, V., & Gray, D. (2017). Collecting qualitative data: A practical guide to textual, media and virtual techniques. Cambridge University Press.
Brosens, D., & De Donder, L. (2016). Educational participation of European citizens detained in a foreig European country. Vrije Universiteit Brussel. https://storage.googleapis.com/smooty- 1220.appspot.com/uploads/3090/1565276978_ForinerresearchreportDEF.pdf
Bryman, A. (2012). Social research methods (fourth ed.). Oxford university press.
Burgelman, J.-C., & Van Langenhove, L. (2020). Leven na corona: terug naar hoe het was of toch niet? Zeven pistes tot blijvende verandering. In Viraal Normaal (pp. 261-270). VUBPress. https://aspeditions.be/asp_mailing/9789057189890.pdf
Champion, N., & Edgar, K. (2013). Through the gateway: How computers can transform rehabilitation. Prison Reform Trust and Prisoners’ Education Trust.
Costelloe, A., & Warner, K. (2014). Prison education across Europe: policy, practice, politics. London Review of Education, 12(2), 175-183.
Council of Europe. Recommendation No. R(89)12 of the Committee of Ministers to member states on education in prison, (1989). https://www.epea.org/portfolio/council-of-europe-17- recommendations/
Council of Europe. Recommendation of the Committee of Ministers to member states on the European Prison Rules, (2006). https://rm.coe.int/european-prison-rules-978-92-871-5982- 3/16806ab9ae
Crabbe, M. J. C. (2016). Education for Offenders in Prison. Journal of Pedagogic Developments, 6(3). Czerniawski, G. (2016). A race to the bottom–prison education and the English and Welsh policy context. Journal of Education Policy, 31(2), 198-212.
Davis, L. M., Bozick, R., Steele, J. L., Saunders, J., & Miles, J. N. (2013). Evaluating the effectiveness of correctional education: A meta-analysis of programs that provide education to incarcerated adults. Rand Corporation.
Deloof, B., & Vandevelde, L. (2020). Digitalisering in de gevangenis. Leren in detentie: Een verkennend overzicht van digitale good practices. https://storage.googleapis.com/smooty- 1220.appspot.com/uploads/3090/1595326175_Bundeldigitaliseringindegevangenisuitgebreid .pdf
Duwe, G., & Clark, V. (2014). The effects of prison-based educational programming on recidivism and employment. The Prison Journal, 94(4), 454-478.
e-BO Enterprises. (n.d.-a). e-Prison. Retrieved 25 October 2020 from https://www.ebo- enterprises.com/producten/#e-prison-e-blue
e-BO Enterprises. (n.d.-b). PrisonCloud 2.0: A comprehensive overview [Brochure].
Eraut, M. (2000). Non‐formal learning and tacit knowledge in professional work. British journal of
educational psychology, 70(1), 113-136.
Eshach, H. (2007). Bridging in-school and out-of-school learning: Formal, non-formal, and informal
education. Journal of science education and technology, 16(2), 171-190.
Evans, D. (2018). The Elevating Connection of Higher Education in Prison: An Incarcerated Student's
Perspective. Critical Education, 9(11).
Farley, H., & Pike, A. (2016). Engaging prisoners in education: Reducing risk and recidivism. Advancing
Corrections: Journal of the International Corrections and Prisons Association, 1, 65-73.
Federale overheidsdienst Justitie. Basiswet betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden, (2005).
http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/loi_a1.pl?language=nl&la=N&tab… 2005011239&&caller=list&fromtab=wet&tri=dd+AS+RANK#LNK0018
Federale Overheidsdienst Justitie. (2020). Instructies Coronavirus – 30 april 2020. https://www.europris.org/wp-content/uploads/2020/05/Instructies-Coronav…
Federale overheidsdienst Justitie. (n.d.). Belgische gevangenissen. Retrieved 6 May 2020 from https://justitie.belgium.be/nl/themas_en_dossiers/gevangenissen/belgisc…
Fine, M., Torre, M. E., Boudin, K., Bowen, I., Clark, J., Hylton, D., & Martinez, M. (2001). Changing Minds: The Impact of College in a Maximum-Security Prison.
Hammerschick, W. (2010). Report on e-learning in European prisons-Concepts, organisation, pedagogical approaches in prison education. Learning Infrastructure for Correctional Services.
Harrison, L. (2014). Prisoners and their access to the internet in the pursuit of education. Alternative Law Journal, 39(3), 159-162.
Hawley, J., Murphy, I., & Souto-Otero, M. (2013). Prison education and training in Europe: Current State-of-Play and Challanges. European Commission.
Hopkins, S., & Farley, H. (2014). A prisoners' island: teaching Australian incarcerated students in the digital age. Journal of Prison Education and Reentry, 1(1), 42-51.
Jewkes, Y. (2013). Penitentiary Systems in the Era of Internet Services in the West. Laboratorium, 5(3), 125-133.
Jewkes, Y., & Reisdorf, B. C. (2016). A brave new world: The problems and opportunities presented by new media technologies in prisons. Criminology & Criminal Justice, 16(5), 534-551.
Kerr, A., & Willis, M. (2018). Prisoner use of information and communications technology. Trends and Issues in Crime and Criminal Justice. https://www.aic.gov.au/publications/tandi/tandi560
Kim, R. H., & Clark, D. (2013). The effect of prison-based college education programs on recidivism: Propensity score matching approach. Journal of Criminal Justice, 41(3), 196-204.
Klasbak vzw. (2019). Memorandum: 5 aanbevelingen rond "leren in detentie" en hoe Klasbak u daarbij kan helpen. https://gallery.mailchimp.com/5be38bd9527ca78354dd04fef/files/8976c90d- 8cc9-44fb-96bf-5fa2a6042592/Klasbak_002_002_.pdf
Klasbak vzw. (n.d.). Good Practices en Projecten Digitalisering. Retrieved 29 September 2020 from https://www.klasbak.net/good-practices-en-projecten-digitalisering
Knight, V. (2015). Some observations on the digital landscape of prisons today. Prison Service Journal. https://dora.dmu.ac.uk/bitstream/handle/2086/10866/Digital%20Landscape%… s%20PSJ%20Knight.pdf?sequence=1&
Knight, V. (2017). Digitizing the prison: The light and dark future. Prison Service Journal(231), 22-30.
Knight, V., & Hadlington, L. (2017). Public Acceptability Survey on the Prisoners’ Access to Digital Technology: Emerging Results. ICPA. Retrieved 7 October 2020 from https://icpa.org/public- acceptability-survey-on-the-prisoners-access-to-digital-technology-emerging-results/
Knight, V., & Van De Steene, S. (2017a). The Capacity and Capability of Digital Innovation in Prisons: Towards Smart Prisons. Advancing Corrections, 4, 88-101.
Knight, V., & Van De Steene, S. (2017b). Digital transformation for prisons: Developing a needs-based strategy. Probation Journal, 64(3), 256-268.
Lear, J. (2016, 21 january). New Lanarkshire College: VALMOPRIS. https://epale.ec.europa.eu/nl/node/18961
Lindström, B., & Puolakka, P. (2020). Smart Prison: the preliminary development process of digital self-services in Finnish prisons. https://icpa.org/library/smart-prison-the-preliminary- development-process-of-digital-self-services-in-finnish-prisons/
Lockitt, W. (2011). Technology in prisons. https://williamlockitt.co.uk/download/technology-in- prisons/
Maes, E., Robberechts, J., Beyens, K., & Robert, L. (2019). PrisonCloud voor gedetineerden. Grenzen aan digitale normalisering? Panopticon, 40(1), 29-45.
Manger, T., Eikeland, O. J., & Asbjørnsen, A. (2018). Why do not more prisoners participate in adult education? An analysis of barriers to education in Norwegian prisons. International Review of Education, 65(5), 711-733.
Mariën, I., & Vleugels, C. (2011). Van digitale kloof naar digitale inclusie: naar een duurzame ondersteuning van e-inclusie initiatieven in Vlaanderen. Tijdschrift voor communicatiewetenschap, 39(4), 104-119.
McDougall, C., Pearson, D. A., Torgerson, D. J., & Garcia-Reyes, M. (2017). The effect of digital technology on prisoner behavior and reoffending: A natural stepped-wedge design. Journal of Experimental Criminology, 13(4), 455-482.
McKay, C. (2018). Digital Access to Justice from Prison: Is There a Right to Technology? Criminal Law Journal, 42(5).
MegaNexus. (n.d.). Welcome to Virtual Campus in The Community! Retrieved 11 December 2020 from https://vcinthecommunity.meganexus.com/neo_1_0/portal/index/
Moreira, J. A., Monteiro, A., & Machado, A. (2017). Adult higher education in a portuguese prison. European journal for Research on the Education and Learning of Adults, 8(1), 37-53.
Morris, J., & Bans, M. K. (2018). Developing digitally enabled interventions for prison and probation settings: a review. Journal of Forensic Practice, 20(89).
Mortelmans, D. (2013). Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden (fourth ed.). Acco. Palmer, E. J., Hatcher, R. M., & Tonkin, M. J. (2020). Evaluation of digital technology in prisons. Ministry of Justice.
Pike, A. (2014). Prison-based transformative learning and its role in life after release [Doctoral Dissertation, The Open University].
Pike, A., & Adams, A. (2012). Digital exclusion or learning exclusion? An ethnographic study of adult male distance learners in English prisons. Research in Learning Technology, 20.
Pike, A., & Hopkins, S. (2019). Transformative learning: positive identity through prison-based higher education in England and Wales. International Journal of Bias, Identity and Diversities in Education, 4(1), 48-65.
Pomp, E. (2009). Het Good Lives Model: Een literatuurstudie. https://efp.nl/publicaties/het-good- lives-model-een-literatuurstudie
Puolakka, P. (2019). Smart Prison: Designing ICT Facilities and Digital Services for Women Prisoners [Powerpoint]. Retrieved 6 October 2020 from https://storage.googleapis.com/smooty- 1220.appspot.com/uploads/3090/1573120767_SmartPrisonFinland.pdf
Reisdorf, B. C., & Rikard, R. V. (2018). Digital Rehabilitation: A Model of Reentry Into the Digital Age. American Behavioral Scientist, 62(9), 1273-1290. https://doi.org/10.1177/0002764218773817
Rocheleau, A. M. (2013). An empirical exploration of the “pains of imprisonment” and the level of prison misconduct and violence. Criminal Justice Review, 38(3), 354-374.
Ross, J. (2009). Education from the inside, out: The multiple benefits of college programs in prison. Correctional Association of New York, 42.
Smith, P. S. (2012). Imprisonment and Internet-Access. Nordic Journal of Human Rights, 30(4), 454- 482.
Snacken, S. (2007). Penal policy and practice in Belgium. Crime and Justice, 36(1), 127-215.
Stern, K. (2013). Prison education and our will to punish. Saint Louis University Public Law Review, 33, 443.
Surmont, J., Vaesen, J., Placklé, I., & Tondeur, J. (2020). Onderwijs post-corona: Outside the box and into the city. In Viraal Normaal (pp. 165-176). VUBPress. https://aspeditions.be/asp_mailing/9789057189890.pdf
Tolbert, M., Hudson, J., & Erwin, H. C. (2015). Educational technology in corrections 2015. US Department of Education.https://www2.ed.gov/about/offices/list/ovae/pi/AdultEd/policybriefedtec…
Toreld, E. M., Haugli, K. O., & Svalastog, A. L. (2018). Maintaining normality when serving a prison sentence in the digital society. Croatian Medical Journal, 59(6), 335-339. https://doi.org/10.3325/cmj.2018.59.335
Vaismoradi, M., Turunen, H., & Bondas, T. (2013). Content analysis and thematic analysis: Implications for conducting a qualitative descriptive study. Nursing & health sciences, 15(3), 398-405.
VALMOPRIS. (2017). A Guidebook for Validation: Non-formal and Informal Learning. https://issuu.com/valmopris/docs/io4_valmopris_guidebook_final
Van Staa, A., & Evers, J. (2010). ‘Thick analysis’: strategie om de kwaliteit van kwalitatieve data- analyse te verhogen. KWALON. Tijdschrift voor Kwalitatief Onderzoek in Nederland, 43(1), 5- 12.
Vandala, N. G., & Bendall, M. (2019). The transformative effect of correctional education: A global perspective. Cogent Social Sciences, 5(1).
Vazquez-Cano, E., Holgueras-González, A. I., & Fombona-Cadavieco, J. (2019). Studying for a University Degree in Penitentiary Centers in Spain: Challenges and Difficulties From the Internee’s Perspective. The Prison Journal, 99(5), 593-613.
Villar, F., & Celdrán, M. (2013). Learning in later life: Participation in formal, non-formal and informal activities in a nationally representative Spanish sample. European journal of ageing, 10(2), 135-144.
Vryonides, M. (2016). The blended learning approach: rationale and suitability for prison settings. Innovative Learning Models for Prisoners, 4, 69.
Ward, T., & Brown, M. (2004). The good lives model and conceptual issues in offender rehabilitation. Psychology, Crime & Law, 10(3), 243-257.
Ward, T., & Stewart, C. (2003). Criminogenic needs and human needs: A theoretical model. Psychology, Crime & Law, 9(2), 125-143.
Werkgroep Digitalisering. (2020). Vragenlijst digitalisering: Vragenlijst inzake digitale inclusie van gedetineerden. https://storage.googleapis.com/smooty- 1220.appspot.com/uploads/3090/1594991656_vragenlijstdigitaliseringFIN.pdf