Vlaamse lagereschoolkinderen hebben een vrij stereotiep beeld over wetenschap(pers)
Vlaamse leerlingen tekenen voornamelijk witte mannen van middelbare leeftijd of ouder met een laboratoriumjas en een bril als wetenschapper. Dit blijkt uit een analyse van 903 tekeningen van lagereschoolkinderen uit heel Vlaanderen.
Methode
Dit onderzoek is gebaseerd op de wereldberoemde draw-a-scientist-test. Over heel de wereld analyseren onderzoekers het beeld over wetenschap(pers) aan de hand van tekeningen. Echter is er in Vlaanderen nog nooit eerder een dergelijke studie uitgevoerd. Voor dit onderzoek werd er aan 903 Vlaamse lagereschoolkinderen gevraagd om iemand te tekenen die wetenschap beoefent. Tijdens de analyse werd er gelet of er bepaalde stereotiepe kenmerken aanwezig zijn zoals het dragen van een laboratoriumjas, het dragen van een bril, de aanwezigheid van onderzoekssymbolen,… Er werd nagegaan of het beeld over wetenschap(pers) anders is naargelang het leerjaar waarin de kinderen zitten. Vervolgens werd er gekeken of er een verband is tussen het geslacht van de getekende wetenschapper en de leerling, naar het specialisatieveld waarin de wetenschapper werkzaam is en of er een invloed van de coronapandemie zichtbaar is.
Resultaten
Uit dit onderzoek blijkt dat de meerderheid van de kinderen een wetenschapper met een witte man associeert. Verder tekenen ze vaak onderzoeksymbolen zoals erlenmeyers en dragen een derde van de getekende wetenschappers een laboratoriumjas en/of bril. Dit zijn elementen die behoren tot het stereotiepe beeld van wetenschappers en deze elementen worden vaker getekend naargelang de kinderen in een hoger leerjaar zitten. Dit wil zeggen dat men een stereotiep beeld over wetenschap(pers) aanleert. Wanneer er specifiek wordt gefocust op het geslacht van de leerling en het geslacht van de wetenschappers is het opmerkelijk dat de overgrote meerderheid van de jongens een mannelijke wetenschapper tekent. Meisjes daarentegen tekenen ongeveer even vaak mannelijke als vrouwelijke wetenschappers. Chemie is overduidelijk het meest voorkomende specialisatieveld aangezien in meer dan de helft van de tekeningen chemische elementen aanwezig zijn. Op de tweede plaats komt astronomie, gevolgd door biologie. Tot slot zijn er in een zevende van de tekeningen corona-gerelateerde elementen zoals mondmaskers, vaccins, (bekende) virologen,… aanwezig.
Belang doorbreken stereotiepe beeld
Uit de resultaten kunnen we afleiden dat de Vlaamse lagereschoolkinderen nog een vrij stereotiep beeld over wetenschap(pers) hebben. Dit is een belangrijk resultaat aangezien dit invloed kan hebben op hun attitude, zelfbeeld en zelfeffectiviteit wat dan weer invloed kan hebben op de studiekeuze en de beroepskeuze. Als het stereotiepe beeld van een wetenschapper bijvoorbeeld een (witte) man is, zullen (gekleurde) meisjes zich hier in mindere mate mee identificeren en is de kans kleiner dat ze later zullen doorstromen naar STEM-richtingen (science, technology, mathematics and engineering). Dit kan bijgevolg leiden tot een STEM-kloof, wat wil zeggen dat er meer mannen in STEM-domeinen vertoeven dan vrouwen. Het is dan ook belangrijk dat er genoeg diverse, contra-stereotiepe beelden in Vlaamse televisieprogramma’s, schoolboeken, strips, gezelschapsspellen, educatief materiaal,… zitten om dit dominante beeld bij kinderen tegen te gaan. Verder spelen leerkrachten en ouders hierin ook een rol en is het belangrijk dat zij zich bewust zijn van het beeld dat zij doorgeven aan de kinderen.
Bibliografie
Aguilar, M. S., Rosas, A., Zavaleta, J. G. M., & Romo-Vázquez, A. (2016). Exploring highachieving students’ images of mathematicians. International Journal of Science and Mathematics Education, 14(3), 527–548. doi:10.1007/s10763-014-9586-1 Bernard, P. & Dudek, K. (2017). Revisiting Students' Perceptions Of Research Scientists – Outcomes Of An Indirect Draw-A-Scientist Test (Indast). Journal of Baltic science education, 16(4), 562-575. Bond, B. J. (2016). Fairy Godmothers > Robots. Bulletin of Science, Technology & Society, 36(2), 91–97. doi:10.1177/0270467616655951 Chambers, D.W. (1983). Stereotypic images of the scientist: The Draw‐A‐Scientist test. Science Education, 67(2), 255–265. doi:10.1002/sce.3730670213 De Roy, L. (2018, 21 maart). Kinderen tekenen meer vrouwelijke wetenschappers. Vrt nws. Geraadpleegd van https://www.vrt.be/vrtnws Eaton, A. A., Saunders, J. F., Jacobson, R. K., & West, K. (2019). How Gender and Race Stereotypes Impact the Advancement of Scholars in STEM: Professors’ Biased Evaluations of Physics and Biology Post-Doctoral Candidates. Sex Roles, 82(3–4), 127–141. doi:10.1007/s11199-019-01052-w El Takach, S. & Yacoubian, H. A. (2020). Science Teachers' and Their Students' Perceptions of Science and Scientists. International journal of education in mathematics, science and technology, 8(1), 65-75. doi:0.46328/ijemst.v8i1.806 Emvalotis, A., & Koutsianou, A. (2018). Greek primary school students' images of scientists and their work: Has anything changed? Research in Science & Technological Education, 36(1), 69–85. doi:10.1080/02635143.2017.1366899 Farland-Smith, D. (2012). Development and Field Test of the Modified Draw-a-Scientist Test and the Draw-a-Scientist Rubric. School Science and Mathematics, 112(2), 109–116. doi:10.1111/j.1949-8594.2011.00124.x Farland-Smith, D. (2017). The evolution of the analysis of the draw-a-scientist test. In K. Phyllis (Red.), Drawing for Science Education, (pp. 191-203). Rotterdam: Sense Publishers. Ferguson, S. L., & Lezotte, S. M. (2020). Exploring the state of science stereotypes: Systematic review and meta‐analysis of the Draw‐A‐Scientist Checklist. School science and mathematics, 120(1), 55-65. doi:10.1111/ssm.12382 Finson, K. D., Beaver, J. B., & Cramond, B. L. (1995). Development and Field Test of a Checklist for the Draw-A-Scientist Test. School science and mathematics, 95(4), 195-205. doi:10.1111/j.1949-8594.1995.tb15762.x 77 Hergé. (z.d.). Professor Zonnebloem [Illustratie]. Geraadpleegd van http://nl.tintin.com/personnages/ show/ id/31/page/56 Ketnet. (2014). Professor Van den Uytleg [Illustratie]. Geraadpleegd van file:///C:/Users/liser /Downloads/sintyclopedie-2014%20(1).pdf Ketnet. (2021). Superbrein [Illustratie]. Geraadpleegd van https://www.ketnet.be/kijken/s/superbrein Lamminpää, J., Vesterinen, V.-M., & Puutio, K. (2020). Draw-A-Science-Comic: exploring children’s conceptions by drawing a comic about science. Research in science & technological education, 1-22. doi:10.1080/02635143.2020.1839405 Losh, S. C., Wilke, R., & Pop, M. (2008). Some Methodological Issues with “Draw a Scientist Tests” among Young Children. International Journal of Science Education, 30(6), 773–792. doi:10.1080/09500690701250452 Makarova, E., Aeschlimann, B., & Herzog, W. (2019). The Gender Gap in STEM Fields: The Impact of the Gender Stereotype of Math and Science on Secondary Students’ Career Aspirations. Frontiers in Education, 4(60), 1-11. doi:10.3389/feduc.2019.0006 Mead, M., & Métraux, R. (1957). Image of the scientist among high school students: A pilot study. Science, 126(3270), 384-390. doi:10.1126/science.126.3270.384 Medina-Jerez, W., Middleton, K. V.; & Orihuela-Rabaza, W. (2010). Using the DAST-C to explore Colombian and Bolivian students’ images of scientists. International journal of science and mathematics education, 9(3), 657-690. doi:10.1007/s10763-010-9218-3 Miller, D. I., Nolla, K. M., Eagly, A. H., & Uttal, D. H. (2018). The Development of Children's Gender-Science Stereotypes: A Meta-analysis of 5 Decades of U.S. Draw-A-Scientist Studies. Child development, 89(6), 1943-1955. doi:10.1111/cdev.13039 Nys, J. (z.d.). Professor Gobelijn [Illustratie]. Geraadpleegd van https://stripheld.hoembeka.be/ jommeke/jsite1/Jommeke/Hoofd/Gobelijn.htm Onderwijs Vlaanderen. (2021a). Statistisch jaarboek van het Vlaams onderwijs 2020-2021. Geraadpleegd van https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/nl/onderwijsstatistieken/statistisch… statistisch- jaarboek-van-het-vlaams-onderwijs-2020-2021 Onderwijs Vlaanderen. (2021b, 24 maart). Update corona: lessen geschorst in lager en secundair. Geraadpleegd van https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/update-corona-lessen-geschorst-inlag… Özgelen, S. (2017). Primary school students’ views on science and scientists. In K. Phyllis (Red.), Drawing for Science Education, (pp. 191-203). Rotterdam: Sense Publishers. Papadakis, S. (2018). Gender stereotypes in Greek computer science school textbooks. International Journal of Teaching and Case Studies, 9(1), 48-71. doi:10.1504/ijtcs.2018.090196 78 Phineas and Ferb. (z.d.). Heinz Doofenshmirtz [Illustratie]. Geraadpleegd van https:// phineasandferb.fandom.com/wiki/Heinz_Doofenshmirtz Professor Steam. (z.d.). Professor Steam [Illustratie]. Geraadpleegd van https://sites.google.com/ scholengroepimpact.be/professorsteam/homepage Reinisch, B., Krell, M., Hergert, S., Gogolin, S., & Krüger, D. (2017). Methodical challenges concerning the Draw-A-Scientist Test: a critical view about the assessment and evaluation of learners' conceptions of scientists. International journal of science education, 39(14), 1952- 1975. doi:10.1080/09500693.2017.1362712 Rodari, P. (2007). Science and scientists in the drawings of European children. Journal of science communication, 6(3), doi:10.22323/2.06030304 Ruiz-Mallén, I., & Escalas, M. T (2012). Scientist Seen by Children: A Case Study in Catalonia, Spain. Science communication, 34(4), 520-545. doi:10.1177/1075547011429199 Sensoa. (2021). Dokter Bea [Illustratie]. Geraadpleegd op https://www.sensoa.be/materiaal/ de-dokter-bea-show-lesmodules Steinke, J., Lapinski, M. K., Crocker, N., Zietsman-Thomas, A., Williams, Y., Evergreen, S. H., & Kuchibhotla, S. (2007). Assessing media influences on middle school– aged children’s perceptions of women in science using the Draw-A-Scientist Test (DAST). Science Communication, 29(1), 35–64. doi:10.1177/1075547007306508 Sumrall, W. J. (1995). Reasons for the Perceived Images of Scientists by Race and Gender of Students in Grades 1-7. School Science and Mathematics, 95(2), 83–90. doi:10.1111/j.1949- 8594.1995.tb15733.x Vandersteen, W. (z.d.). Professor Barabas [Illustratie]. Geraadpleegd van https://suskeenwiske. fandom.com/wiki/Barabas
