"Zelfstandige worden. Challenge accepted?"
Zelfstandigen. Iedereen heeft er wel zijn mening over. De ene ziet ze als diegene die het geld binnenrijven, de andere als een vergeten groep binnen de sociale zekerheid. Het is maar aan wie u het vraagt. De COVID-19 crisis legde de pijnpunten in de sociale zekerheid nogmaals feilloos bloot. Dit artikel probeert een beeld te schetsten van de situatie voor COVID-19 op basis van gevoerd onderzoek. Meer bepaald belicht dit artikel de arbeidsongevallen, het overbruggingsrecht, de pensioenen en de financiering van de sociale zekerheid voor zelfstandigen. Dus, hoe zit dat nu écht met de sociale zekerheid voor zelfstandigen?
Door Charlotte Pauwels-Devillé
Het ene been is het andere niet
Net zoals een werknemer moet een zelfstandige sociale bijdragen betalen, zij het dat zowel de berekeningswijze als de bijdrageheffing verschillend zijn. De sociale bescherming tussen zelfstandigen en werknemers varieert op verscheidene vlakken. Neem nu het voorbeeld dat wanneer u tijdens het werk voor uw werkgever een been breekt, dan voorziet de sociale zekerheid erin dat u niet zonder loon valt en de financiële ademruimte heeft om thuis te herstellen. Voor de zelfstandigen voorziet de sociale zekerheid niet in zo’n vangnet wanneer deze tijdens de uitvoering van zijn werk een been breekt. Hiervoor doet men dan een beroep op het algemeen stelsel van de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen dat aanmerkelijk minder rechten creëert. Uit onderzoek blijkt ook dat het bedrag van deze uitkering aanzienlijk lager is voor zelfstandigen dan voor werknemers.
Vrijheid heeft een prijs
De grootste motivatie om zelfstandige te worden is ongetwijfeld de ondernemersvrijheid. Maar wie vrijheid zegt, zegt risico’s. Een ontslagen werknemer kan een beroep doen op een werkloosheidsuitkering. Bij zelfstandigen liggen de zaken iets anders. Pas als deze laatste in aanmerking komt voor een van de vier gevallen van stopzetting van zijn arbeid, zal hij gerechtigd zijn op een overbruggingsuitkering. Zeg maar een werkloosheidsuitkering voor zelfstandigen. Deze uitkering is, in tegenstelling tot de werkloosheidsuitkering voor werknemers, niet onbeperkt in tijd en doet dienst als een krediet gedurende de loopbaan. Eens u gedurende maximaal twaalf maanden een beroep hierop heeft gedaan, sluit onherroepelijk het recht op zo’n uitkering. Bovendien wordt het overbruggingsrecht slechts onder naleving van strenge voorwaarden toegekend.
De overbruggingsuitkering is een vaste geldsom van € 1317,52 dat voor iedere zelfstandige gelijk is en die dus geen rekening houdt met hoeveel u maandelijks normaal verdiende. U ontvangt alleen een hogere uitkering als u een gezin heeft. Het pensioen daarentegen, is de enige uitkering dat berekend wordt op basis van hoeveel de zelfstandige verdiende in de laatste periode van zijn loopbaan.
Een appeltje voor de dorst?
Ja maar, hoor ik u denken, de zelfstandigen krijgen toch ook nog een pensioen? Inderdaad. De Belgische sociale zekerheid kent een pensioen toe aan zelfstandigen. Net zoals werknemers krijgen ze een volledig pensioen nadat ze kunnen aantonen 45 jaar werkelijk gewerkt te hebben. Alleen weet iedereen dat loopbanen veel flexibeler zijn geworden. De ene dag kan u nog ambtenaar zijn, en de volgende dag bent u al een eigen onderneming gestart als zelfstandige. Op dat moment dreigt het risico dat de jaren die u gewerkt heeft als ambtenaar en als zelfstandige samen, niet in aanmerking komen om te voldoen aan het minimumaantal loopbaanjaren voor het minimumpensioen. U zal dus moeten nagaan of u afzonderlijk voor een van de stelsels in aanmerking komt om een minimumpensioen te ontvangen.
Voor die gevallen waar u recht heeft op een pensioen, kan het pensioenbedrag aardig tegenvallen nadat een correctiecoëfficiënt werd toegepast op dit bedrag. De bedoeling hiervan was om de pensioenuitgaven voor zelfstandigen af te remmen in verhouding tot hun bijdrage aan de sociale zekerheid, maar is ook meteen de hoofdreden waarom de pensioenen zo laag zijn. Dit wordt ook door de Commissie voor Pensioenhervorming erkend. Zo bedroeg een gemiddeld zelfstandigenpensioen in 2019 € 911 ten opzichte van € 1267 bij werknemers. Uit statistieken blijkt ook dat zelfstandigen in verhouding vaker een beroep moeten doen op tussenkomst van het OCMW ten opzichte van werknemers. De huidige regering maakt er althans werk van om de pensioenen voor zelfstandigen op te krikken door in mei 2021 een wetsontwerp goed te keuren over de afschaffing van de coëfficiënt voor de toekomstige loopbaanjaren.
Te veel of te weinig?
In 2019 waren er zo’n 1 145 015 landgenoten actief als zelfstandige. Hun gemiddelde beroepsinkomen in 2019 bedroeg zo’n € 21 947,28. Uit onderzoek naar de sociale zekerheid voor zelfstandigen blijkt dat de sociale uitkeringen die ze ontvangen voor zo’n 6 op 10 van hen voldoende hoog zijn in verhouding tot hun beroepsinkomen. Toch belet dit nog altijd niet het blootstellen van zelfstandigen aan het armoederisico tijdens een periode waarin ze zo’n uitkering genieten. Een andere vaststelling is dat bijna 3 op de 10 zelfstandigen onmogelijk in hun levensbehoeften kunnen voorzien wanneer ze hun werk moeten stopzetten na een intredend sociaal risico. Bovendien brengt steun van het OCMW niet altijd genoegdoening omdat deze niet mag worden gebruikt voor het afbetalen van commerciële schulden. Men kan dus besluiten dat de uitkeringen die zelfstandigen ontvangen, niet voor iedereen hoog genoeg zijn.
Uitdagingen voor de toekomst
Algemeen genomen stel ik vast dat het niveau van sociale bescherming voor zelfstandigen lager is dan deze waartoe werknemers gerechtigd zijn. Toch is het niet vanzelfsprekend om de zelfstandigenuitkeringen op te trekken door het gebruikte bijdragemodel voor zelfstandigen in België. Door het niet hanteren van het principe “sterkste schouders, zwaarste lasten”, staan de bijdragen namelijk vaak niet in verhouding tot de draagkracht van de zelfstandigen. Immers, hoe hoger het inkomen van de zelfstandige is, hoe lager het bijdragepercentage zal zijn. Daarnaast loopt de overheid bijdragen mis door de veelgebruikte praktijk om activiteiten onder te brengen in vennootschappen.
Uit statistische gegevens blijkt ook dat het aandeel van de overheid in de financiering van de sociale zekerheid voor zelfstandigen stijgt. Met het oog op de betaalbaarheid en de haalbaarheid hiervan op langere termijn, lijkt zich een bijdrageverhoging op te dringen voor die zelfstandigen met hogere beroepsinkomsten. Ongetwijfeld nog veel voer voor verdere discussie.
Bibliografie
Wetgeving
Internationaal
“IAO-Verdrag nr. 102”
IAO-Conventie nr. 102 betreffende de minimumnormen der sociale zekerheid, gesloten op 28 juni 1952, goedgekeurd bij wet 11 september 1959, BS 9 december 1959.
“IAO-Verdrag nr. 121”
IAO-Conventie nr. 121 betreffende de prestaties bij arbeidsongevallen en beroepsziekten, gesloten op 8 juli 1964, goedgekeurd bij wet 28 februari 1970, BS 16 juni 1970.
“IAO-Verdrag nr. 128”
IAO-Conventie nr. 128 betreffende uitkeringen bij invaliditeit en ouderdom en aan nagelaten betrekkingen, gesloten op 29 juni 1967, en de bijlage, goedgekeurd bij wet 13 maart 2009, BS 27 juni 2019.
“IAO-Verdrag nr. 130”
IAO-Conventie nr. 130 betreffende de geneeskundige verzorging en de uitkeringen bij ziekte, gesloten op 25 juni 1969, Decr. Vl. Parl. Van 4 juli 2008, Decr.D. 22 november 2010, Decr.Fr. 19 juli 2011, Decr.W. 1 december 2011, Decr.Verg.Fr.Gem.Comm. 2 april 2015 en Ord.Gem.Gem.Comm. 27 juli 2017.
“IAO-Verdrag nr. 168”
IAO-Conventie nr. 168 betreffende de bevordering van de werkgelegenheid en de bescherming tegen werkloosheid, gesloten op 21 juni 1988, BS 11 oktober 2012.
“IAO-Aanbeveling nr. 191”
Maternity Protection Recommendation, aangenomen op 15 juni 2000.
“Resolution ICSE”
Resolution (Res.) concerning the International Classification of Status in Employment (ICSE), adopted by the Fifteenth International Conference of Labour Statisticians, International Labour Organization, (1st of January 1993), https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---stat/documents/normativeinstrument/wcms_087562.pdf, (1993).
Europa
“Europese Code voor sociale zekerheid”
Europese Code inzake sociale zekerheid, opgemaakt te Straatsburg op 16 april 1964, goedgekeurd bij wet 26 mei 1969, BS 4 oktober 1969.
"Protocol Europese Code voor sociale zekerheid”
Protocol van 16 april 1964 bij de Europese Code inzake sociale zekerheid, goedgekeurd bij wet 26 mei 1969, BS 4 oktober 1969.
“Addendum 2”
Addendum 2. Bijkomende diensten en voordelen bij de Code voor de partijen bij het Protocol Europese Code sociale zekerheid.
“Herziene Europees Sociaal Handvest”
Herziene Europees Sociaal Handvest, opgemaakt te Straatsburg op 3 mei 1996, goedgekeurd bij wet van 15 maart 2002, BS 10 mei 2004.
“Richtlijn Gelijke Behandeling Zelfstandige Werkzame Mannen en Vrouwen”
Richtlijn 86/613 (E.G.) van de Raad van 11 december 1986 betreffende de toepassing van het beginsel van gelijke behandeling van zelfstandig werkzame mannen en vrouwen, de landbouwsector daarbij inbegrepen, en tot bescherming van het moederschap, Pb.L. 19 december 1986, afl. 359.
“Richtlijn Gelijke Behandeling Zelfstandige Mannen en Vrouwen”
Richtlijn 2010/41/EU van het Europees Parlement en de Raad van 7 juli 2010 betreffende de toepassing van het beginsel van gelijke behandeling van zelfstandig werkzame mannen en vrouwen, Pb.L. 15 juli 2010, afl. 180.
“Richtlijn Transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden”
Richtlijn (EU) 2019/1152 van het Europees Parlement en de Raad van 20 juni 2019 betreffende transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden in de Europese Unie, Pb.L. 11 juli 2019, afl. 186.
“Richtlijn Werk en Privéleven Ouders en Mantelzorgers”
Richtlijn 2019/1158 van het Europees Parlement en de Raad van 20 juni 2019 betreffende het evenwicht tussen werk en privéleven voor ouders en mantelzorgers en tot intrekking van Richtlijn 2010/18/EU van de Raad, Pb.L. 12 juli 2019, afl. 188.
“Aanbeveling doelstellingen sociale bescherming”
Aanbeveling nr. 92/442/EEG van 27 juli 1992 van de Raad betreffende de convergentie van de doelstellingen en het beleid op het gebied van de sociale bescherming, Pb.L. 26 augustus 1992, afl. 245.
“Europese pijler van sociale rechten”
Aanbeveling nr. 2017/761 van 26 april 2017 van de Commissie over de Europese pijler van sociale rechten, Pb.L. 29 april 2017, afl. 113.
“Aanbeveling toegang sociale bescherming”
Aanbeveling nr. 2019/C 387/01 van 8 november 2019 van de Raad (Aanbev.Raad) met betrekking tot de toegang tot sociale bescherming voor werknemers en zelfstandigen, Pb.C. 15 november 2019, afl. 387.
België
“Grondwet”
De Gecoördineerde Grondwet, BS 17 februari 1994.
“Pensioenwet ambtenaren”
Algemene wet 21 juli 1844 op de burgerlijke en kerkelijke pensioenen, BS 30 juli 1844.
“Arbeidsongevallenwet Werknemers”
Arbeidsongevallenwet 10 april 1971, BS 24 april 1971.
“Arbeidsovereenkomstenwet”
Wet 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, BS 22 augustus 1978
“Wet Mainil”
Wet 15 mei 1984 houdende maatregelen tot harmonisering in de pensioenregelingen, BS 22 mei 1984.
“WIB 92”
Wet 10 april 1992 ter invoering van het wetboek van inkomstenbelastingen 1992 (WIB), BS 30 juli 1992.
“Wet Geneeskundige Verzorging”
Wet 14 juli 1994 betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen gecoördineerd op 14 juli 1994, BS 27 augustus 1994.
“Wet Modernisering Zelfstandigenpensioenen”
Wet 30 januari 1997 betreffende het pensioenstelsel der zelfstandigen met toepassing van de artikelen 15 en 27 van de wet van 26 juli 1996 tot modernisering van de sociale zekerheid en tot vrijwaring van de leefbaarheid van de wettelijke pensioenstelsels en van artikel 3, § 1, 4°, van de wet van 26 juli 1996 strekkende tot realisatie van de budgettaire voorwaarden tot deelname van België aan de Europese en Monetaire Unie, BS 6 maart 1997.
Wet 28 februari 2013 ter invoering van het wetboek van economisch recht, BS 29 maart 2013.
Wet 25 april 2014 tot hervorming van het overlevingspensioen van de zelfstandigen, BS 6 juni 2014.
Wet 10 augustus 2015 tot verhoging van de wettelijke leeftijd voor het rustpension en tot wijziging van de voorwaarden voor de toegang tot het vervroegd pensioen en de minimumleeftijd voor het overlevingspensioen, BS 21 augustus 2015.
Wet 18 december 2016 tot vaststelling van het sociaal en fiscaal statuut van de student - zelfstandige, BS 30 december 2016.
“Wet Overbruggingsrecht Zelfstandigen”
Wet 22 december 2016 houdende invoering van een overbruggingsrecht ten gunste van zelfstandigen, BS 6 januari 2017.
“Bijklus-wet”
Wet 18 juli 2018 betreffende de economische relance en de versterking van de sociale cohesie, BS 26 juli 2018.
Wet 6 september 2018 tot wijziging van de regelgeving met het oog op de versterking van het adoptieverlof en tot invoering van het pleegouderverlof, BS 26 september 2018.
“Wet Vaderschapsverlof Zelfstandigen”
Wet 7 april 2019 houdende invoering van een vaderschaps- en geboorteverlof ten gunste van zelfstandigen, BS 8 mei 2019.
Wet 2 mei 2019 tot wijziging van de wet van 22 december 2016 houdende invoering van een overbruggingsrecht ten gunste van zelfstandigen en het koninklijk besluit van 8 januari 2017 tot uitvoering van de wet van 22 december 2016 houdende invoering van een overbruggingsrecht ten gunste van zelfstandigen, BS 28 juni 2019.
Wet 23 maart 2020 tot wijziging van de wet 22 december 2016 houdende invoering van een overbruggingsrecht ten gunste van zelfstandigen en tot invoering van tijdelijke maatregelen in het kader van COVID-19 ten gunste van zelfstandigen, BS 24 maart 2020.
Herstelwet 10 februari 1981 inzake de pensioenen van de sociale sector, BS 14 februari 1981.
“Wet Aanvullende Pensioenen Zelfstandigen”
Programmawet 24 december 2002, BS 31 december 2002.
Programmawet van 20 december 2020, BS 30 december 2020.
“Sociaal Statuut der Zelfstandigen”
KB 27 juli 1967 nr. 38 houdende inrichting van het sociaal statuut der zelfstandigen, BS 29 juli 1967.
“Pensioenbesluit Werknemers”
KB 21 oktober 1967 tot vaststelling van het algemeen reglement betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers, BS 16 januari 1968.
“Pensioenwet Zelfstandigen”
KB 10 november 1967 nr. 72 betreffende het rust- en overlevingspensioen der zelfstandigen, BS 14 november 1967.
“Algemeen Reglement Sociaal Statuut der Zelfstandigen”
KB 19 december 1967 houdende algemeen reglement in uitvoering van het koninklijk besluit nr. 38 van 27 juli 1967, houdende inrichting van het sociaal statuut der zelfstandigen, BS 28 december 1967.
“Pensioenbesluit Zelfstandigen”
KB 22 december 1967 houdende algemeen reglement betreffende het rust- en overlevingspensioen der zelfstandigen, BS 10 januari 1968.
“Beroepsziektewet werknemers”
KB 3 juni 1970 houdende diverse bepalingen inzake beroepsziekten en arbeidsongevallen en inzake beroepsherinschakeling, BS 27 augustus 1970.
“Besluit arbeidsongeschiktheid- en moederschapsuitkering Zelfstandigen
KB 20 juli 1971 houdende instelling van een uitkeringsverzekering en een moederschapsverzekering ten voordele van de zelfstandigen en van de meewerkende echtgenoten, BS 7 augustus 1971.
“Werkloosheidsbesluit werknemers”
KB 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering, BS 31 december 1991.
“Besluit Wet Geneeskundige Verzorging”
KB 3 juli 1996 tot uitvoering van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, BS 31 juli 1996.
“Faillissementsverzekering zelfstandigen”
KB 6 juli 1997 tot uitvoering van het koninklijk besluit van 18 november 1996 houdende invoering van een sociale verzekering ten gunste van zelfstandigen, in geval van faillissement, daarmee gelijkgestelde situaties of gedwongen stopzetting, BS 1 juli 1997.
“Besluit Moederschapshulp Zelfstandigen”
KB 17 januari 2006 tot invoering van een stelsel van uitkeringen voor moederschapshulp ten gunste van vrouwelijke zelfstandigen en tot wijziging van het koninklijk besluit van 12 december 2001 betreffende de dienstencheques, BS 23 januari 2006.
“Besluit Adoptieverlof Zelfstandigen”
KB 20 december 2006 tot invoering van de toekenningsvoorwaarden van een adoptie-uitkering ten gunste van de zelfstandigen, BS 11 januari 2007.
“Besluit Overbruggingsrecht Zelfstandigen”
KB 8 januari 2017 tot uitvoering van de wet van 22 december 2016 houdende invoering van een overbruggingsrecht ten gunste van zelfstandigen, BS 20 januari 2017.
“Vaderschapsverlofbesluit zelfstandigen”
KB 15 december 2019 tot uitvoering van artikel 18bis, § 5, van het koninklijk besluit nr. 38 van 27 juli 1967 houdende inrichting van het sociaal statuut der zelfstandigen, BS 20 december 2019.
“Besluit Pleegouderverlof Zelfstandigen”
KB 23 maart 2019 tot invoering van de toekenningsvoorwaarden van een uitkering voor pleegouderverlof ten gunste van de zelfstandigen, BS 4 april 2019.
KB 12 januari 2021 tot wijziging van artikel 9 van het koninklijk besluit van 20 juli 1971 houdende instelling van een uitkeringsverzekering en een moederschapsverzekering ten voordele van zelfstandigen en van de meewerkende echtgenoten, BS 18 januari 2021.
Voorbereidende documenten
Commission staff working document (Comm.) Impact Assessment accompanying the document Proposal for a Council recommendation on access to social protection for workers and the self-employed, 13 maart 2018, SWD(2018)71 def, 167 p.
MvT bij het wetsontwerp tot uitbreiding van de gezinsvergoedingen aan de werkgevers en de buiten dienst staande arbeiders, Parl.St. Kamer 1936-37, nr. 56.
MvT bij het wetsontwerp tot wijziging van het koninklijk besluit nr. 38 van 27 juli 1967 houdende inrichting van het sociaal statuut der zelfstandigen, ten einde de werking van de Commissie voor vrijstelling te hervormen, Parl.St. Kamer 2018-19, nr. 337, 65 p.
ALGEMEEN BEHEERSCOMITÉ VOOR HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN, Advies, 7 september 2006, nr. 7.
ALGEMEEN BEHEERSCOMITÉ VOOR HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN, Advies: Onderwerping van de helpers van minder dan 20 jaar - Fiscale problematiek van de jonge helpers, 5 oktober 2011, nr. 2011/09, https://www.rsvz.be/sites/rsvz.be/files/publication/algemeen_beheerscomite_advies_201109_00.pdf, 4 p.
ALGEMEEN BEHEERSCOMITÉ VOOR HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN, Advies: Meewerkende echtgenoten : Wetsvoorstel tot wijziging van het koninklijk besluit nr. 38 van 27 juli 1967 houdende inrichting van het sociaal statuut der zelfstandigen, wat het statuut van de meewerkende echtgenote betreft - Wetsvoorstel tot verbetering van het minimumpensioen voor sommige meewerkende echtgenoten, 26 april 2013, nr. 2013/06, https://www.rsvz.be/nl/publication/algemeen-beheerscomite-advies-201306, 16 p.
ALGEMEEN BEHEERSCOMITÉ VOOR HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN, Advies: Wijzigingen in de moederschapsverzekering voor zelfstandigen en wettelijke verankering van maatregelen ter ondersteuning van het professionele en het privéleven van zelfstandigen, 25 februari 2016, nr. 2016/04, https://www.rsvz.be/nl/publication/algemeen-beheerscomite-advies-201604, 6 p.
ALGEMEEN BEHEERSCOMITÉ VOOR HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN, Advies: Een statuut voor de student-zelfstandige, 23 juni 2016, nr. 2016/09, https://www.rsvz.be/nl/publication/algemeen-beheerscomite-advies-201609, 7 p.
ALGEMEEN BEHEERSCOMITÉ VOOR HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN, Advies: Het overbruggingsrecht, 22 september 2016, nr. 2016/12, https://www.rsvz.be/nl/publication/algemeen-beheerscomite-advies-201612, 10 p.
ALGEMEEN BEHEERSCOMITÉ VOOR HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN, Advies: Overbruggingsrecht: uitbreiding van het toepassingsgebied, 11 maart 2019, nr. 2019/03, https://www.rsvz.be/nl/publication/algemeen-beheerscomite-advies-201903, 8 p.
ALGEMEEN BEHEERSCOMITÉ VOOR HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN, Advies: De correctiecoëfficiënt in het pensioenstelsel voor zelfstandigen, nr. 2019/07, 24 april 2019, https://www.rsvz.be/sites/rsvz.be/files/publication/algemeen_beheerscomite_advies_201907.pdf, 31 p.
ALGEMEEN BEHEERSCOMITÉ VOOR HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN, Advies: Europese aanbeveling betreffende de toegang tot sociale bescherming voor werknemers en zelfstandigen, 23 mei 2019, nr. 2019/08, https://www.rsvz.be/nl/publication/algemeen-beheerscomite-advies-201908,9 9 p.
ALGEMEEN BEHEERSCOMITÉ VOOR HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN, Advies: Opbouw van pensioenrechten in geval van overbruggingsrecht en vrijstelling van bijdragen, 23 mei 2019, nr. 2019/09, https://www.rsvz.be/nl/publication/algemeen-beheerscomite-advies-201909, 7 p.
Rechtspraak
Europese rechtspraak
HvJ 3 mei 2012, C-337/10, ECLI:EU:C:2012:263, ‘Neidel vs Frankfurt am Main’.
HvJ 4 december 2014, C-413/13, ECLI:EU:C:2014:2411, ‘FNV Kunsten vs Kiem’.
Belgische rechtspraak
Arbitragehof 9 juli 1992, nr. 54/92.
Arbitragehof 22 december 1999, nr. 138/99.
GwH 15 maart 2011, nr. 39/2011.
GwH 30 november 2017, nr. 135/2017.
GwH 29 november 2018, nr. 166/2018.
GwH 23 april 2020, nr.53/2020.
Cass. 22 juni 1981, Arr. Cass. 1980-8.
Arbh. Bergen 12 september 1990, A.R. nr. 8961.
Rechtsleer
Boeken
DIJKHOFF, T., International Social Security Standards in the European Union. The Cases of the Czech Republic and Estonia, Antwerpen, Intersentia, 2011, 448 p.
HEYRMAN, P., COLLA, J. en LAMBERICHTS, N., De sociale zekerheid van zelfstandigen in België, 1937-2017. Solidariteit en verantwoordelijkheid, Leuven, Zenito, 2017, 311 p.
KORDA, M., The Role of International Social Security Standards. An in-depth study trough the case of Greece, Antwerpen, Intersentia, 2013, 763 p.
STEVENS, Y., LOUCKX, F. en VAN LANGENDONCK, J., Handboek socialezekerheidsrecht (tiende editie) – gebonden, Brussel, Intersentia, 2020, 744 p.
VAN LIMBERGHEN, G., BERTRAND, O., DUMONT, D., FONTAINE, M., TOJEROW, I., CANTILLON, B., DELANGHE, H., HERMANS, K., LOUCKX, F. en MARCHAL, S., L’accès des travailleurs salariés et indépendants à la sécurité sociale en Belgique Mission d’étude pour le SPF Sécurité sociale, Brussel, FOD Sociale Zekerheid, 2020, 722 p.
VAN LIMBERGHEN, G., Syllabus Sociaal Statuut van de Zelfstandigen, VUB 2021, 465 p.
Bijdragen in boeken
DE LAMINNE DE BEX, D. en KLAUS, K., “Omvang en betaling der verzekerde prestaties” in X. (ed.), Kluwer’s Verzekeringshandboek, Mechelen, Kluwer, 2020, II.2.8.-01-II.2.8.-02.
FRANQUET, V., SIMON, A. en OSLET, R., “L'assujettissement des aidants de travailleur indépendant” in X. (ed.), Guide social permanent – Commentaire – Droit de la sécurité sociale, Waterloo, Kluwer, 2020, 262-277.
PENNINGS, F., “The meaning of International Standards in Social Security” in VAN LANGENDONCK, J. (ed.), The Right to Social Security, Antwerpen, Intersentia, 2007, 205-223.
STEVENS, Y. en PUT, J., “Het laatste heilige huisje: professionele apartheid in de sociale zekerheid” in X., Liber Amicorum Willy van Eeckhoutte. De taal is gans het recht, Mechelen, Wolters Kluwer, 2018, 135-149.
STEVENS, Y., “Sociale zekerheid voor zelfstandigen. Deel VI: pensioenen” in PUT, J., VERDEYEN, V. en STEVENS, Y. (eds.), Praktijkboek sociale zekerheid. Voor de onderneming en de sociale adviseur, Mechelen, Wolters Kluwer, 2021, 845-900.
VAN EECKHOUTTE, W., “Het verschijnsel sociale zekerheid – Sociale Zekerheid en recht” in VAN EECKHOUTTE, W. (ed.), Handboek Belgisch Sociaal Recht. II. Handboek Belgische Socialezekerheidsrecht, Mechelen, Wolters Kluwer België, 2017, 3-22.
VAN EECKHOUTTE, W., “Structuur van de socialezekerheidsregelingen” in VAN EECKHOUTTE, W. (ed.), Handboek Belgisch Sociaal Recht. II. Handboek Belgische Socialezekerheidsrecht, Mechelen, Wolters Kluwer België, 2017, 79-172.
VAN EECKHOUTTE, W., “Werkloosheidsverzekering – Overbruggingsrecht” in VAN EECKHOUTTE, W. (ed.), Handboek Belgisch Sociaal Recht. II. Handboek Belgisch Socialezekerheidsrecht, Mechelen, Wolters Kluwer België, 2017, 330-383.
VAN EECKHOUTTE, W., “Toepassingsgebied en bijdrageregeling. Bijdrageberekening” in VAN EECKHOUTTE, W. (ed.), Sociaal Compendium. Socialezekerheidsrecht met fiscale notities, Mechelen, Wolters Kluwer, 2020, 814-857.
VAN LANGENDONCK, J., “Het recht op sociale zekerheid als mensenrecht” in INSTITUUT SOCIAAL RECHT (ed.), Sociale bescherming op nieuwe paden: liber memorialis Béatrice Van Buggenhout, Leuven, Leuven University Press, 2003, 613-622.
VAN LIMBERGHEN, G., "Blinde vlekken in het sociaal statuut der zelfstandigen" in SIMOENS, D., PIETERS, D., PUT, J., SCHOUKENS, P. en STEVENS, Y. (eds.), Sociale zekerheden in vraagvorm. Liber Amicorum Jef Van Langendonck, Antwerpen, Intersentia, 2005, 529-538.
VERDEYEN, V., “Sociale zekerheid voor zelfstandigen. Deel I: socialezekerheidsbijdragen” in PUT, J., VERDEYEN, V. en STEVENS, Y. (eds.), Praktijkboek sociale zekerheid. Voor de onderneming en de sociale adviseur, Mechelen, Wolters Kluwer, 2021, 753-790.
VERDEYEN, V., “Sociale zekerheid voor zelfstandigen. Deel V: overbruggingsrecht” in PUT, J., VERDEYEN, V. en STEVENS, Y. (eds.), Praktijkboek sociale zekerheid. Voor de onderneming en de sociale adviseur, Mechelen, Wolters Kluwer, 2021, 831-844.
Tijdschriften
BRUYNINCKX, M., “Afkoop studiejaren als zelfstandige”, SOCWEG 2018, afl. 3, 2-8.
DE GROOT, N., “Uitbreiding overbruggingsrecht vanaf 1 juli 2019”, SOCWEG 2019, afl. 14, 7-9.
DUMONT, D., “Quelle couverture sociale pour les indépendants au “chômage”?”, JTT 2020, afl. 1363, 168-179.
FOUBERT, P. en VRIJSEN, A., “De nieuwe Europese Work-Life-Balance-Richtlijn: Een kans voor België om beter te doen”, TSR 2020, afl. 1, 4-47.
LOUCKX, F., “De verdragsrechtelijke en grondwettelijke grondslagen van de Belgische sociale zekerheid en hun relevantie voor de rechtspraktijk”, TSR 2021, afl. 1-2, 309-341.
PENNINGS, F., “Exceptie van de mededingingsbepalingen voor (schijn)zelfstandigen: de zaak FNV Kiem”, NtEr 2015, afl. 4, 111-116.
PRIEM, C. en VERHAEGEN, E., “Van onbelast naar goedkoop belast bijklussen via deeleconomie-activiteiten en verenigingswerk in de sportsector”, SOCWEG 2021, afl. 6, 13-18.
SCHOUKENS, P., BARRIO, A. en MONTEBOVI, S., “The EU social pillar: An answer to the challenge of the social protection of platform workers?”, EJSS 2018, 219-241.
SIMOENS, D., “Knelpunten in het toepassingsgebied van de socialezekerheidsregeling voor werknemers en zelfstandigen”, TPR 1987, 91-159.
VAN HIEL, I., “Wet op onbelast bijverdienen is ongrondwettig”, de Juristenkrant 2020, afl. 409, 2.
VAN LANGENDONCK, J., “Een rechtmatige financiering van de sociale zekerheid”, TSR 2005, afl. 1, 211-230.
VAN LIMBERGHEN, G., VAN REGENMORTEL, A., D’ERBEE, E., HEEMERYCK, K. en VAN BELLE, M., “Sociaal statuut der zelfstandigen (1996-2005)”, TSR 2006, afl. 2, 223-392.
VAN LIMBERGHEN, G., “Socialeverzekeringsbijdragen voor zelfstandigen hervormd. ‘Never let a good crisis to waste’", TSR 2014, afl. 1, 3-52.
VAN LIMBERGHEN, G. en BOUDT, K., “Een puntensysteem voor de Belgische pensioenregeling van de zelfstandigen: met welk inkomen rekenen?”, TSR 2018, afl. 2, 279-312.
VAN LIMBERGHEN, G. en TIMBERMONT, E., “Bijdragevrijstelling voor zelfstandigen: een gunst of een recht? Should that still be the question?”, TSR 2021, afl. 1-2, 365-390.
VERSCHUEREN, H., “De zesde staatshervorming en de defederalisering van de gezinsbijslagen”, Soc.Kron. 2014, afl. 4, 175-190.
X., “Zelfstandigenpensioen”, NJW 2015, nr. 318, 193.
Masterproeven
VANHEMELEN, K., Het Internationaal Sociaal Recht voor Zelfstandigen, onuitg. masterproef Rechten VUB, 1995, 34 p.
Kranten- en tijdschriftartikels
BOLLEN, N., “Hoeveel bedraagt het minimum- en het maximumpensioen?”, De Tijd, 1 januari 2020, geconsulteerd via https://www.tijd.be/pensioen/pensioen-nemen/hoeveel-bedraagt-het-minimum-en-het-maximumpensioen/10220637.html.
D’HOORE, J., “Gelijktrekken pensioen van zelfstandige is wel rechtvaardig”, De Tijd, 18 november 2020, https://www.tijd.be/politiek-economie/belgie/federaal/gelijktrekken-pensioen-van-zelfstandige-is-wel-rechtvaardig/10265951.html.
JANVIER, R., “Zelfstandigen krijgen (te) veel waar voor hun geld”, Sampol 2019, nr. 5, geconsulteerd via https://www.sampol.be/2019/05/zelfstandigen-krijgen-te-veel-waar-voor-hun-geld.
Internetbronnen
ALGEMEEN BEHEERSCOMITÉ VOOR HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN, Aandachtspunten voor de komende legislatuur, Brussel, 25 juni 2020, https://www.rsvz.be/sites/rsvz.be/files/publication/algemeen_beheerscomite_aandachtspunten_komende_legislatuur_20200625.pdf, 31 p.
COMMISSIE PENSIOENHERVORMING 2020-2040, Een sterk en betrouwbaar sociaal contract. Voorstellen van de Commissie Pensioenhervorming 2020-2040 voor een structurele hervorming van de pensioenstelsels, 2014, geconsulteerd via https://www.academischeraadpensioenen.be/docs/nl/rapport-062014-nl.pdf, 198 p.
COMMISSIE PENSIOENHERVORMING 2020-2040, Bijlage 2.2. Een sterk en betrouwbaar sociaal contract. Commissie Pensioenhervorming 2020-2040. De pensioenvoorzieningen voor zelfstandigen, 2014, https://socialsecurity.belgium.be/sites/default/files/bijlage-2-2-pensioencommissie-2040-nl.pdf, 43 p.
DE WISPELAERE, D. en PACOLET, J., “ESPN. Thematic Report on Access to social protection of people working as self-employed or non-standard contracts. Belgium”, Brussel, European Commission, 2017, https://ec.europa.eu/social/main.jsp?pager.offset=35&advSearchKey=ESPNsensw&mode=advancedSubmit&catId=22&policyArea=0&policyAreaSub=0&country=0&year=0, 22 p.
EUROPEAN COMMISSION, “Access to social protection for self-employed: monitoring system”, Luxemburg, Publications Office of the European Union, 2020, 213 p. en DOI:10.2767/846014.
NICKLESS, J., European Code of Social Security: Short Guide, geconsulteerd via https://www.coe.int/t/dg3/socialpolicies/source/socialsecurity/shortguide_en.pdf, 81 p.
OMBUDSDIENST PENSIOENEN, Jaarverslag 2009, Brussel, Ombudsdienst Pensioenen, http://www.ombudsmanpensioenen.be/docs/reports/2009/jv2009_deel2.pdf, 118 p.
Regeerakkoord voor een welvarend, solidair en duurzaam België, 30 september 2020, https://www.belgium.be/sites/default/files/Regeerakkoord_2020.pdf, 97 p.
SCHOUKENS, P., EU social security law: the hidden ‘social’ model, Tilburg, 19 februari 2016, geconsulteerd via https://eiss.be/onewebmedia/oration_Schoukens.pdf%20(final).pdf, 56 p.
SCHOUKENS, P., “Thematic Discussion Paper. Mutual Learning on Access to social protection for workers and the self-employed. 1st Workshop: Extending formal coverage”, Brussel, European Commission, 2019, geconsulteerd via https://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=nl&catId=88&eventsId=1536&furtherEvents=yes, 32 p.
SCHOUKENS, P., “Thematic Discussion Paper. Mutual Learning on Access to social protection for workers and the self-employed. 2nd Workshop: Effective Coverage”, Brussel, European Commission, 2019, geconsulteerd via https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=88&eventsId=1571&furtherEvents=yes&langId=en, 23 p.
SCHOUKENS, P., “Thematic Discussion Paper. Mutual Learning on Access to social protection for workers and the self-employed. 3rd Workshop: Adequate Coverage”, Brussel, European Commission, 2020, geconsulteerd via https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=88&furtherEvents=yes&eventsId=1716&langId=en, 25 p.
SPASOVA, S., BOUGET, D., GHAILANI D. en VANHERCKE, B., Access to social protection for people working on non-standards contracts as self-employed in Europe – A study of national policies, Brussel, European Commission, 2017, geconsulteerd via https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/fb235634-e3a7-11e7-9749-01aa75ed71a1/language-en, 100 p.
ACERTA, Vanaf wanneer kan ik een onderneming opstarten?, geconsulteerd via https://www.acerta.be/nl/starters/startersvragen/startvoorwaarden/vanaf-welke-leeftijd-kan-ik-een-onderneming-opstarten.
ACERTA, Pensioen berekenen als zelfstandige, geconsulteerd via https://www.acerta.be/nl/zelfstandigen/themas-en-dossiers/pensioen/pensioen-berekenen.
FEDRIS, Lijst van de beroepsziekten, geconsulteerd via https://www.fedris.be/sites/default/files/assets/NL/Medische_documentatie_BZ/Lijsten/beroepsziektelijst_3_talen_nfd_20210302.pdf.
FEDRIS, Vergoeding voor tijdelijke arbeidsongeschiktheid, geconsulteerd via https://www.fedris.be/nl/slachtoffer/privesector/vergoeding/tijdelijke-arbeidsongeschiktheid.
FPD, Gewaarborgd minimumpensioen, geconsulteerd op 6 mei 2021 via https://www.sfpd.fgov.be/nl/pensioenbedrag/berekening/gewaarborgd-minimum-pensioen.
FPD, Loonplafond, geconsulteerd via https://www.sfpd.fgov.be/nl/pensioenbedrag/berekening/verschillende-soorten-pensioenen/werknemers/lonen/loonplafond.
FPD, Niet-gewerkte periodes, geconsulteerd via https://www.sfpd.fgov.be/nl/loopbaan/jaren/niet-gewerkte-perioden.
LIANTIS, Pensioen en zelfstandige activiteit, https://www.liantis.be/nl/zelfstandig-worden/startvoorwaarden/zelfstandige-na-pensioen.
LIANTIS, Verzekering tot gewaarborgd inkomen, https://www.liantis.be/nl/ik-ben-zelfstandige/verzekering/gewaarborgd-inkomen.
LIANTIS, Meewerkende echtgenoot van de zelfstandige, geconsulteerd via https://www.liantis.be/nl/zelfstandig-worden/startvoorwaarden/meewerkende-echtgenoot.
PERSBERICHT D. CLARINVAL, “David Clarinval is blij met twee belangrijke verbeteringen in de manier waarop het pensioen voor zelfstandigen wordt berekend”, 27 november 2020, https://clarinval.belgium.be/nl/david-clarinval-blij-met-twee-verbeteringen-berekening-pensioen-zelfstandigen.
PERSBERICHT D. CLARINVAL, “David Clarinval is verheugd over de stemming in commissie over twee maatregelen die de pensioenen van zelfstandigen verhogen”, 19 mei 2021, https://clarinval.belgium.be/nl/david-clarinval-verheugd-over-de-stemming-over-maatregelen-die-de-pensioenen-zelfstandigen-verbeteren.
POD Maatschappelijke Integratie, Zelfstandige bij het OCMW, https://www.mi-is.be/nl/faq/een-zelfstandige-komt-bij-het-ocmw-van-zijn-gemeente-om-steun-te-vragen-omdat-hij-niet-genoeg.
RIZIV, De inhaalpremie voor arbeidsongeschikte zelfstandigen, geconsulteerd op 30 april 2021 via https://www.riziv.fgov.be/nl/themas/arbeidsongeschiktheid/zelfstandigen/Paginas/inhaalpremie-zelfstandigen-arbeidsongeschikt.aspx.
RIZIV, Moederschapsrust voor werkneemsters en werklozen, geconsulteerd op 6 mei 2021 via https://www.riziv.fgov.be/nl/themas/zwangerschap-geboorte/moederschap/Paginas/moederschapsrust-werkneemsters-werklozen.aspx#Bedrag_van_uw_moederschapsuitkering.
RIZIV, Bedrag van uw inhaalpremie als werknemer in arbeidsongeschiktheid, geconsulteerd op 30 april 2021 via https://www.inami.fgov.be/nl/themas/arbeidsongeschiktheid/bedragen/werknemers-werklozen/Paginas/inhaalpremie-arbeidsongeschiktheid-werknemer.aspx.
RIZIV, Bedrag van uw forfaitaire tegemoetkoming voor hulp van derden, geconsulteerd op 30 april 2021 via https://www.riziv.fgov.be/nl/themas/arbeidsongeschiktheid/bedragen/zelfstandigen/Paginas/forfaitaire-tegemoetkoming-hulp-derden.aspx.
RIZIV, Maximumbedrag van uw uitkering tijdens de periode van primaire ongeschiktheid, geconsulteerd op 30 april 2021 via https://www.riziv.fgov.be/nl/themas/arbeidsongeschiktheid/bedragen/werknemers-werklozen/Paginas/max-uitkering-primaire-ongeschiktheid.aspx.
RIZIV, Maximumbedrag van uw uitkering tijdens de periode van invaliditeit, geconsulteerd op 6 mei 2021 via https://www.riziv.fgov.be/nl/themas/arbeidsongeschiktheid/bedragen/werknemers-werklozen/Paginas/max-uitkering-invaliditeit.aspx.
RIZIV, Minimumbedrag van uw arbeidsongeschiktheidsuitkering, geconsulteerd op 30 april via https://www.riziv.fgov.be/nl/themas/arbeidsongeschiktheid/bedragen/werknemers-werklozen/Paginas/min-uitkering.aspx.
RIZIV, Maximumbedrag van uw uitkering tijdens een vaderschaps- of geboorteverlof, geconsulteerd op 30 april 2021 via https://www.inami.fgov.be/nl/themas/zwangerschap-geboorte/bedragen/werknemers-werklozen/Paginas/max-uitkering-geboorteverlof.aspx.
RIZIV, Bedrag van uw forfaitaire uitkering tijdens uw adoptieverlof, geconsulteerd op 30 april 2021 via https://www.riziv.fgov.be/nl/themas/zwangerschap-geboorte/bedragen/zelfstandigen/Paginas/forfaitaire-uitkering-adoptieverlof.aspx.
RIZIV, Bedrag van uw wekelijkse forfaitaire uitkering tijdens uw pleegouderverlof, geconsulteerd op 30 april 2021 via https://www.riziv.fgov.be/nl/themas/zwangerschap-geboorte/bedragen/zelfstandigen/Paginas/wekelijks-forfait-pleegouderverlof.aspx.
RIZIV, Maximumbedrag van uw uitkering tijdens de moederschapsrust (werkneemster), geconsulteerd via https://www.riziv.fgov.be/nl/themas/zwangerschap-geboorte/bedragen/werknemers-werklozen/Paginas/max-uitkering-moederschapsrust.aspx.
RSVZ, Het sociaal statuut der zelfstandigen. Uw rechten en plichten, https://www.rsvz.be/sites/rsvz.be/files/publication/brochure_uw_rechten_en_plichten_09_2017.pdf.
RSVZ, Hoeveel zal mijn pensioen bedragen?, geconsulteerd op 1 mei 2021 via https://www.rsvz-inasti.fgov.be/nl/faq/hoeveel-zal-mijn-pensioen-bedragen.
RSVZ, Jaarverslag 2019: Cijfers en tendensen, geconsulteerd op 5 mei 2021 via https://rsvzjaarverslag.be/2019/cijfers-en-tendensen/.
RSVZ, Nieuw advies van het ABC: De correctiecoëfficiënt in het pensioenstelsel voor zelfstandigen, 30 april 2019, geconsulteerd via https://www.rsvz.be/nl/news/nieuw-advies-van-het-abc-de-correctiecoëfficiënt-het-pensioenstelsel-voor-zelfstandigen.
RSVZ, Recht op uitkering als arbeidsongeschikte zelfstandige, https://www.rsvz.be/nl/faq/recht-op-uitkering-als-arbeidsongeschikte-zelfstandige.
RSVZ, Sociale bijdragen – Bijdragen 2021 – Refertejaar 2018, geconsulteerd via https://www.rsvz.be/sites/rsvz.be/files/publication/folder_sociale_bijdragen_2021.pdf.
RSVZ, Het sociaal statuut der zelfstandigen – Bijberoep, geconsulteerd via https://www.rsvz.be/sites/rsvz.be/files/publication/brochure_bijberoep_02_2015.pdf, 17 p.
RSVZ, Bijdragen 2021. Voornaamste categorieën van verzekeringsplichtigen, geconsulteerd via https://www.rsvz.be/sites/rsvz.be/files/publication/folder_sociale_bijdragen_2021.pdf.
RSVZ, Wat als ik mijn sociale bijdragen niet kan betalen?, geconsulteerd op 8 mei 2021 via https://www.rsvz.be/nl/faq/wat-als-ik-mijn-sociale-bijdragen-niet-kan-betalen.
RSVZ Wat betekent de pensioenhervorming voor jouw pensioen?, geconsulteerd via https://www.rsvz.be/nl/faq/wat-betekent-de-pensioenhervorming-voor-jouw-pensioen.
RSVZ, Evolutiereeksen volgens aangeslotenen 2019, geconsulteerd op 5 mei 2021 via https://websta.rsvz-inasti.fgov.be/nl/evolution/insured.
RVA, Werkloosheid - zonder anciënniteitstoeslag, geconsulteerd op 6 mei 2021 via https://www.rva.be/nl/documentatie/baremas/volledige-werkloosheid.
STATBEL, Werkgelegenheid en werkloosheid, geconsulteerd via Werkgelegenheid en werkloosheid | Statbel (fgov.be) op 23 april 2021.
STATISTIEK VLAANDEREN, Beroepsstatuut zelfstandigen, geconsulteerd via https://www.statistiekvlaanderen.be/nl/beroepsstatuut#zelfstandige.
UNIZO, Actief binnen de deeleconomie: Hoeveel belastingen sporten? Wat met sociale bijdragen?, geconsulteerd via https://www.unizo.be/advies/actief-binnen-de-deeleconomie-hoeveel-belastingen-betalen-wat-met-sociale-bijdragen.
