Eenzaamheid bij jonge Chinese arbeidsmigranten in Shanghai
“Ik heb het gevoel dat Shanghai een heel leuke stad is, maar wel ontzettend groot. Soms heb ik het gevoel dat deze plek te groot is en dat ik zo ver weg ben van iedereen. Ik vind het zo moeilijk om met iemand af te spreken.”
Dit citaat is afkomstig van een personage uit de populaire Chinese serie ‘Niets dan dertig’ (sanshi eryi 三十而已), genaamd Wang Manni. Met tranen in haar ogen vertelt ze over haar zoektocht naar een beter leven. Enkele jaren terug verliet ze haar geliefde platteland met als enige hoop beter werk te vinden in Shanghai. Echter, ze verloor haar vertrouwde sociale netwerk en moet zich aanpassen aan een harde nieuwe realiteit. Ze weerspiegelt het gevoel van miljoenen arbeidsmigranten in Shanghai die de onderzoeksgroep vormt van deze thesis. Concreet exploreert het huidig onderzoek het onzichtbare gevoel van eenzaamheid bij jonge Chinese arbeidsmigranten.
In de huidige samenleving draait het leven om netwerken en toch lijkt een aanzienlijk aantal mensen zich eenzaam te voelen, ook in grootsteden. Zo heeft deze thesis eenzaamheid onderzocht vanuit een sociaal-cultureel perspectief. Dit wilt zeggen dat de klemtoon ligt op de invloed van de omgeving op eenzaamheid. De doelstelling van deze thesis is om aan de hand van een kwantitatief onderzoek een antwoord te vinden op de vraag: hoe vaak komt eenzaamheid bij verschillende socio-demografische groepen voor en hoe verhoudt dit zich tot de sociale steun van vrienden, familie of een bijzonder iemand?
Eenzaam zijn = alleen zijn?
Veel academici binnen onderzoek naar eenzaamheid maken niet meteen de associatie met alleen zijn. Eenzaamheid is eerder een waargenomen tekort aan communicatiemogelijkheden op elk gebied (d.w.z. sociaal, emotioneel, professioneel, enz.), zowel in kwantiteit als in kwaliteit (Peplau & Perlman, 1998; Jung, 1961; Yang, 2019). Bijgevolg kan je je eenzaam voelen wanneer je de zaken die jij belangrijk acht niet kan communiceren, of wanneer je bepaalde opvattingen hebt die anderen niet begrijpen. Dit kan men ook ervaren in een grote menigte of gewoon binnen een gezin, op school of op het werk, waar je je niet verbonden voelt met de anderen.
Eenzaamheid kan dus niet louter vanuit een psychologisch perspectief bestudeerd worden. Sociale en culturele factoren maken dit fenomeen nog complexer. Daarbij heeft eenzaamheid ook ernstige sociale gevolgen, zoals zelfmoord(gedachten) en een laag vertrouwen in de ander, waardoor het een probleem vormt voor de samenleving als geheel.
Wat China uniek maakt:
Volgens veel onderzoekers is China een collectivistische eerder dan een individualistische samenleving: is er dan ook minder eenzaamheid? Individuen met geïnternaliseerd collectivisme lopen echter een groter risico om zich eenzaam te voelen wanneer de sociale behoeften niet bevredigd worden. Vervolgens is het concept 'gezicht' (mianzi 面子) van groot belang in de Chinese cultuur: de zogenaamde mianzi staat voor het beeld dat iemand denkt te hebben zoals het wordt gezien door de ogen van anderen. Daardoor heerst er een sociaal stigma en schaamte rond het onderwerp mentale gezondheid. Hoewel deze factoren niet uitsluitend een onderdeel zijn van de Chinese cultuur, zijn ze er sterker in verankerd dan in westerse culturen.
Daarnaast heeft China een uniek huishoudregistratiesysteem (hukou 户口): dit systeem identificeert de woonplaats van elk individu, dus je kan ofwel een landelijke ofwel een stedelijke hukou hebben. Als gevolg zijn de stedelijke sociale voorzieningen exclusief voor zij met een stedelijke hukou, zoals huisvesting, pensioenen en toegang tot mentale gezondheidszorg. Met andere woorden, dit systeem maakt de arbeidsmigranten in de stad economisch en sociaal inferieur aan de stadsbewoners. Meer nog, de samenleving beschouwt hen vaak als ‘outsiders’ en kampen ze met een onzekere identiteit, gebrek aan samenhorigheid en ook eenzaamheid. Zoals vermeld, Wang Manni is slechts één van de zovelen.
Tot slot heeft het moderne China grote veranderingen ondergaan in de afgelopen veertig jaar. Vooral de eenkindpolitiek die van kracht was van 1978 tot 2014 heeft een eenzame generatie in China gecreëerd. De eenkindpolitiek zorgde niet alleen voor een afname van de bevolking, maar leidde ook tot een dalend vruchtbaarheidscijfer en eenzame ouders. Bovendien hebben de mensen die enig kind zijn van deze generatie onvoldoende interactie met hun leeftijdsgenoten. Daardoor hebben ze bepaalde cruciale sociale vaardigheden niet kunnen ontwikkelen. Omdat hun ouders het druk hadden met werk, zijn ze vaak opgevoed door hun grootouders, met wie ze generatiekloven ervaren. Zo dragen stress, frustraties en het niet kunnen communiceren allemaal bij aan eenzaamheid.
Ver-van-mijn-bed-verhaal?
Het onderzoek in de thesis bestond uit een enquête in het Chinees met algemene socio-demografische vragen en bestaande meetschalen voor eenzaamheid (Social and Emotional Loneliness Scale for Adults) en sociale steun (Multidimensional Scale for Perceived Social Support). Deze enquête werd verspreid via de Chinese sociale media applicatie, WeChat, onder 70 jonge arbeidsmigranten tussen 18 en 30 jaar in Shanghai. De resultaten wezen erop dat 71,4% van de participanten hoog scoorden op eenzaamheid (>38/105). Daarnaast waren er geen duidelijke genderverschillen in eenzaamheid en vrijgezellen voelden zich eenzamer dan zij in een relatie. De grootste bevinding was dat steun van een bijzonder iemand (zoals een zielsverwant of partner) een sterkere positieve invloed had op eenzaamheid dan steun van familie en vrienden.
Het sociaal stigma rond mentaal welzijn, een uniek hukou-systeem en de eenkindpolitiek maken inderdaad China uniek in het eenzaamheidsverhaal. De samenhang in de maatschappij is echter ook van groot belang voor een eerder individualistische samenleving zoals in België. In het moderne China lijkt men een andere betekenis toe te kennen aan het universele fenomeen van eenzaamheid. Tian Xiaoming (2011) betoogt dat een zekere mate van vervreemding tussen individuen nodig is om competitie en groei in stand te houden. Los van onze behoefte aan sociale relaties en interpersoonlijke communicatie, kan eenzaamheid ruimte creëren om onafhankelijk en autonoom te leven. De manier waarop de jonge generatie die ervaren heeft gevolgen voor copingstrategieën (zoals via sociale media of informele psychotherapie omgaan met eenzaamheid) en daar kunnen wij ook van leren. We kunnen eenzaamheid niet volledig uitroeien, maar we kunnen op z’n minst ons meer bewust zijn van dit fenomeen.
Bibliografie
“Sanshi eryi” 三十而已 (Nothing but Thirty), Episode 27, 36:00 – 36:30, 2020, [Last consulted on 2020.12.17, https://www.youtube.com/watch?v=7Du0dC3edsc&ab_channel=MZTVExclusiveChineseDrama].
Adamczyk, Katarzyna & Chris Segrin, “Direct and Indirect Effects of Young Adults’ Relationship Status on Life Satisfaction through Loneliness and Perceived Social Support”, Psychologica Belgica 55:4 (2015), pp. 196–211.
Barreto, Manuela & Christina Victor & Claudia Hammond & Alice Eccles & Matt T. Richins & Pamela Qualter, “Loneliness around the World: Age, Gender, and Cultural Differences in Loneliness”, Personality and Individual Differences (2020:110066), 6 p.
Bond, Michael H., “Emotions and their Expression in Chinese Culture”, Journal of Nonverbal Behavior (1993:17), pp. 245–262.
Chan, Sow Hup & Hua Han Qiu, “Loneliness, Job Satisfaction, and Organizational Commitment of Migrant Workers: Empirical Evidence from China”, The International Journal of Human Resource Management 22:05 (2011), pp. 1109-1127.
Chen Xin 沈鑫, “Chengshi duju qingnian de wangluo shejiao yu gudugan yanjiu” 城市独居青年的网络社交与孤独感研究 (Online Social Network Activities and Loneliness Study of Young Adults Live Alone in Big Cities), China University 暨南大学 (2018:12), (master’s thesis).
Chen, Yu & Jufen Wang, “Social Integration of New-generation Migrants in Shanghai China”, Habitat International (2015:49), pp. 419–425.
Chi, Ma, “Migrant Populations still Have Difficulty Integrating into City: Report”, China Daily, 2019-02-01 [Last consulted on 2020-11-24, http://www.chinadaily.com.cn/a/201902/01/WS5c53be26a3106c65c34e7c45.html].
de Jong-Gierveld, Jenny, Eenzaamheid: Een meersporig onderzoek, Arnhem: Van Loghum Slaterus, 1984.
Diehl, Katharina & Charlotte Jansen & Kamila Ishchanova & Jennifer Hilger-Kolb, “Loneliness at Universities: Determinants of Emotional and Social Loneliness among Students”, International Journal of Environmental Research and Public Health 15:9 (2018), 14 p.
DiTommaso, Enrico & Barry Spinner, “The Development and Initial Validation of the Social and Emotional Loneliness Scale for Adults (SELSA)”, Personality and Individual Differences 14:1 (1993), pp. 127–134.
Fox, Bianca (ed.), Emotions and Loneliness in a Networked Society, Cham: Springer, 2019.
Hawkley, Louise C., & John T. Cacioppo “Loneliness Matters: A Theoretical and Empirical Review of Consequences and Mechanisms”, Annals of Behavioral Medicine 40:2 (2010), pp. 218-27.
Heine, Steven J., Cultural Psychology, New York: W. W. Norton & Company, 20163.
Hernandez, Javier C. & Amy Qin, “End of China’s One-Child Policy Stings its ‘Loneliest Generation’”, The New York Times, 2015-11-13, [Last consulted on 2020-12-01, https://www.nytimes.com/2015/11/14/world/asia/china-one-child-policy-loneliest-generation.html].
Jung, Carl G., Memories, Dreams, Reflections: Recorded and Edited by Aniela Jaffe, New York: Vintage Books, 1961, pp. 388-389.
Killeen, Colin, "Loneliness: An Epidemic in Modern Society", Journal of Advanced Nursing 28:4 (1998), pp. 762-770.
Kleinman, Arthur & Yunxiang Yan & Jing Jun & Sing Lee & Everett Zhang & Pan Tianshu et al., Deep China: The Moral Life of the Person: What Anthropology and Psychiatry Tell Us about China Today, Berkeley: University of California Press, 2011.
Kramer, Elizabeth J. & Kenny Kwong & Evelyn Lee & Henry Chung, “Cultural Factors Influencing the Mental Health of Asian Americans”, Western Journal of Medicine 176:4 (2002), pp. 227–231.
Lee, Chih-Yuan S. & Sara E. Goldstein & Bryan J. Dik, “The Relational Context of Social Support in Young Adults: Links with Stress and Well-being”, Journal of Adult Development (2018:25), pp. 25–36.
Lee, Chih-Yuan S. & Sara E. Goldstein, “Loneliness, Stress, and Social Support in Young Adulthood: Does the Source of Support Matter?”, Journal of Youth and Adolescence (45:2016), pp. 568–580.
Leigh-Hunt, Nicholas & David Bagguley & Kristin Bash & Victoria Turner & Stephen Turnbull & Nicole Valtorta & Woody Caan, “An Overview of Systematic Reviews on the Public Health Consequences of Social Isolation and Loneliness”, Public Health (2017:152), pp. 157-171.
Li Huanhuan 李欢欢 & Luo Xiaojun 骆晓君 & Wang Xiang 王湘, “Daxuesheng de gudugan yu zisha yinian de guanxi: laizi neiyin he waixian celiang de zhengju” 大学生的孤独感与自杀意念的关系：来自内隐和外显测量的证据 (Relationship Between Loneliness and Suicide Idea in College Students: Evidence from Implicit and Explicit Attitude Test), Chinese Journal of Clinical Psychology 中国临床心理学杂志 20:6 (2012), pp. 805-808.
Li, Jie & Shusen Chang & Paul S. F. Yip & Juan Li & Lucy P. Jordan & Yunge Tang, et al., “Mental Wellbeing amongst Younger and Older Migrant Workers in Comparison to their Urban Counterparts in Guangzhou City, China: A Cross-sectional Study”, BMC Public Health 14:1 (2014), p. 1280.
Li Xiaodong 李晓东 & Wang Yuanhong 汪元宏 & Lin Fei 林飞, “Xinshengdai nongmingong gudugan yu yingdui fangshi he shehui zhichi de guanxi” 新生代农民工孤独感与应对方式和社会支持的关系 (The Relationship between Loneliness, Coping Styles and Social Support of the New Generation of Migrant Workers), Journal of Qiqihaer Medical University 齐齐哈尔医学院学报 32:23 (2011), pp. 3877-3878.
Liang, Dekuo & Mingjun Teng & Dawei Xu, “Impact of Perceived Social Support on Depression in Chinese Rural‐to‐Urban Migrants: The Mediating Effects of Loneliness and Resilience”, Journal of Community Psychology (2019:47), pp. 1603–1613.
Maes, Marlies & Janne Vanhalst & Pamela Qualter, “Loneliness” in Stephen Hupp & Jeremy D. Jewell, (eds.), Encyclopedia of Child and Adolescent Development: Vol. 4: Emotion in Childhood, Hoboken: John Wiley & Sons, 2020.
McClelland, Heather & Jonathan J. Evans & Rebecca Nowlandc & Eamonn Fergusond & Rory C. O’Connora, “Loneliness as a Predictor of Suicidal Ideation and Behaviour: A Systematic Review and Meta-Analysis of Prospective Studies”, Journal of Affective Disorders (2020:274), pp. 880–896.
Peplau, Letitia A., & Daniel Perlman, (eds.), Loneliness: A Sourcebook of Current Theory, Research, and Therapy, New York: John Wiley & Sons, Inc., 1982.
Putnam, Robert D., (ed.), Democracies in Flux: The Evolution of Social Capital in Contemporary Society, Oxford: Oxford Univ. Press, 2002.
Qi, Xiaoying, “Face: A Chinese Concept in a Global Sociology”, Journal of Sociology 47:3 (2011), pp. 279–295.
Riesman, David, The Lonely Crowd: A Study of the Changing American Character, New York: Doubleday, 1953.
Rokach, Ami & Felix Neto, “Age, Culture, and the Antecedents of Loneliness”, Social Behavior and Personality 33:5 (2005), pp. 477 – 494.
Shanghai Bureau of Statistics, “2.2 Land Area, Population and Density of Population in Districts (2018)”, Shanghai Statistical Yearbook 2019, 2020-04-24 [Last consulted on 2020-12-03, http://tjj.sh.gov.cn/tjnj/20200427/4aa08fba106d45fda6cb39817d961c98.html].a
Tian Xiaoming 田 晓 明, “Gudu: zhongguo chengshi zhixu zhonggou de xinli guaidian” 孤独: 中国城市秩序重构的心理拐点 (Loneliness: A Psychological Turning Point in the Reconstruction of the Urban Order in China), Study & Exploration学习与探索 (2011:2), pp. 7-13.
Wang, Chaohua, “Introduction: Minds of the Nineties”, in Chaohua Wang (ed.), One China, Many Paths, London: Verso, 2005, pp. 9–16.
Wang, Xingchao王兴超 & Wang Nan 王楠 & Zhang Ying 张莹, “Shanxi sheng nongmingong gudugan ji qi yu shehui zhichi de xiangguan” 山西省农民工孤独感及其与社会支持的相关 (The Relationship between Aloneness and Social Support of Shanxi’s Peasant Workers), China Journal of Health Psychology 中国健康心理学杂志 17:5 (2009), pp. 554-556.
Weiss, Robert S., Loneliness: The Experience of Emotional and Social Isolation, Cambridge: The MIT Press, 1973.
Xiao Suowei 肖索未 & Gao Ying高颖, “Wailai wugongzhe zailiu rudi de shehui zhichi yanjiu —— jiyu dongbu sicheng de shizheng diaocha” 外来务工者在流入地的社会支持研究——基于东部四城市的实证调查 (Sources of Local Support for Migrant Workers in Urban China: Evidence from Survey Research in 4 Chinese Cities), Journal of Beijing Normal University 北京师范大学学报 (2013:5), pp. 115-123.
Yang, Keming, Loneliness: A Social Problem, New York: Routledge, 2019.
Yu, Chunyan & Chaohua Lou & Yan Cheng & Yuanqi Cui & Qiguo Lian & Ziliang Wang, et al., “Young Internal Migrants’ Major Health Issues and Health Seeking Barriers in Shanghai, China: A Qualitative Study”, BMC Public Health 19:1 (2019), pp. 336-314.
Zhao Liqiu & Shouying Liu & Wei Zhang, "New Trends in Internal Migration in China: Profiles of the New-generation Migrants", China & World Evonomy 26:1 (2018), pp. 18-41.
Zhong, Baoliang & Yanmin Xu & Dong Jin & Xiaowei Zou & Tiebang Liu, “Prevalence and Correlates of Loneliness among Chinese Service Industry Migrant Workers”, Medicine 95:24 (2016), p. e3903.
Zimet, Gregory D. & Nancy W. Dahlem & Sara G. Zimet & Gordon K. Farley, “The Multidimensional Scale of Perceived Social Support”, Journal of Personality Assessment 52:1 (1988), pp. 30–41.
(De volledige bibliografie bevat meer dan 150 bronnen.)
