Overdadig smartphonegebruik en eenzaamheid: twee handen op één buik
“The smartphone revolution is underhyped; more people have access to phones than access to running water. We’ve never had anything like this before since the beginning of the planet.”
De smartphone heeft op enkele jaren tijd een centrale plaats veroverd in ons leven. Tegelijk is het gebruik van het toestel ook al lang niet meer zo onomstreden als enkele jaren geleden. Denk bijvoorbeeld aan de grote ophef rond track and trace-apps in de strijd tegen corona. Maatschappelijk minstens even relevant is de toenemende eenzaamheid in onze samenleving. Mijn masterproef focust op een mogelijke link tussen beiden: lopen mensen die zich verslaafd voelen aan hun smartphone – of er te veel tijd op spenderen – ook een groter risico om zich eenzaam te voelen?
Het staat als een paal boven water: onze almaar slimmere telefoon heeft ons leven de voorbije jaren op flink wat vlakken een stukje eenvoudiger gemaakt. Van de haast grenzeloze nieuwe bereikbaarheid over soms bijzonder handige apps tot de puur functionele hulpmiddelen zoals een camera of een navigatiesysteem. Ook tijdens de coronapandemie heeft die smartphone zich voor heel wat mensen wellicht vaak ontpopt tot een redder in nood: nu eens een venster op de buitenwereld, dan weer een bron van ontspanning. Tegelijk moeten we al die voordelen natuurlijk ook afwegen tegen de nadelen. De Digimeter 2020 – een jaarlijks onderzoek naar het media- en technologiegebruik in Vlaanderen – legde wat dat betreft de vinger duidelijk op de wonde. Zomaar eventjes 56.5 procent van de Vlaamse bevolking binnen de leeftijdsgroep van 16 tot en met 34 jaar is vandaag al smartphone-afhankelijk. Onder smartphone-afhankelijkheid of digibesitas verstaan we een combinatie van twee factoren: enerzijds het gevoel verslaafd te zijn aan de smartphone en anderzijds het gevoel te veel tijd te spenderen op het toestel.
Niet alleen het gebruik van de smartphone is een uiterst actueel thema, ook gevoelens van eenzaamheid zijn een veelbesproken issue. Uit onderzoek van gezondheidseconoom Lieven Annemans (2018) blijkt dat 54.5 procent van de jonge Belgen tussen 20 en 34 jaar zich soms tot altijd eenzaam voelt. Deze cijfers illustreren overduidelijk dat ook eenzaamheid steeds meer tot een maatschappelijk vraagstuk is uitgegroeid. Langdurige eenzaamheid zou op lange termijn ook een aantal andere psychologische aandoeningen in de hand kunnen werken, zoals angst of een depressie. Recente cijfers lijken de onderzoeksresultaten van Annemans te bevestigen. Zo gaf een peiling van Bond zonder Naam (2021) aan dat 21.3% van de Vlamingen op dit moment met een ernstige graad van eenzaamheid kampt. Bij een eerder onderzoek, dat tien jaar geleden werd uitgevoerd, was dit amper 2.5%. De nieuwe gezondheidsenquête van Sciensano (2021) levert nog onthutsender resultaten op: bijna een derde van de volwassen bevolking in ons land heeft last van ernstige eenzaamheid.
Mogelijk verband?
Voldoende reden, zo leek me, om in het kader van mijn masterproef op zoek te gaan naar een mogelijk oorzakelijk verband tussen beide maatschappelijke fenomenen. Bestaat er effectief een positief verband tussen smartphone-afhankelijkheid en gerapporteerde gevoelens van eenzaamheid bij Vlamingen tussen 16 en 34 jaar? Om deze onderzoeksvraag te beantwoorden, vertrok ik van een kwantitatieve onderzoeksopzet. In de eerste plaats maakte ik gebruik van een online survey. Deze werd ingevuld door 818 respondenten, zowel mannen als vrouwen binnen de leeftijdsgroep van 16 tot en met 34 jaar, wonend in het Vlaamse Gewest. Nu is een online survey een onderzoeksmethode die zowel voor- als nadelen kent. Een van de meest voorkomende nadelen is dat respondenten geneigd zijn sociaal wenselijk te antwoorden. Daarom maakte ik ook gebruik van logging, als tweede onderzoeksmethode.
In het tweede deel van het onderzoek bracht ik het smartphonegebruik van 50 mensen, die ook onderdeel uitmaken van de hierboven vermelde survey, in beeld via de MobileDNA-app. Deze onderzoeksapplicatie werd ontwikkeld door imec-mict-UGent en kan geïnstalleerd kan worden op Android-smartphones om een nauwkeurig inzicht te verkrijgen in het smartphonegebruik van de deelnemer. Op basis van die ruwe data kwam ik te weten van welke apps de respondent zich bediende, hoeveel meldingen hij/zij per dag ontving, of de persoon meerdere apps gebruikte binnen een gebruikerssessie, hoeveel tijd hij/zij spendeerde op zijn smartphone, ... Door de online survey aan te vullen met logdata kon ik de betrouwbaarheid van mijn resultaten verhogen. Bovendien kon ik nadien de vergelijking maken tussen de resultaten van de ingevulde survey en van de MobileDNA-app. Zo ontdekte ik dat er verschillen zitten in wat participanten zeggen te doen en wat diezelfde participanten echt doen.
Twee handen op één buik
Het belangrijkste doel van deze studie was onderzoeken of er effectief een positief verband bestaat tussen smartphone-afhankelijkheid en gerapporteerde gevoelens van eenzaamheid. Daarnaast ging ik ook belang na van objectieve data bij studies naar smartphone-afhankelijkheid. Op basis van mijn bevindingen kan ik stellen dat we wel degelijk mogen uitgaan van een positief significant verband tussen beide variabelen. Concreet betekent dit dat mensen die het gevoel hebben verslaafd te zijn aan de smartphone of er te veel tijd op te spenderen zich mogelijk ook sneller eenzaam zullen voelen. Of hoe almaar meer mensen hun eenzaamheid ook zelf in de hand hebben, letterlijk dan.
Bibliografie
Ahn, J., & Jung, Y. (2014). The common sense of dependence on smartphone: A comparison between digital natives and digital immigrants. New Media & Society, 18(7), 1236–1256. https://doi.org/10.1177/1461444814554902
Aljomaa, S. S., Al.Qudah, M. F., Albursan, I. S., Bakhiet, S. F., & Abduljabbar, A. S. (2016). Smartphone addiction among university students in the light of some variables. Computers in Human Behavior, 61, 155–164. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.03.041
Alt, D. (2015). College students’ academic motivation, media engagement and fear of missing out. Computers in Human Behavior, 49, 111–119. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.02.057
Andrews, S., Ellis, D. A., Shaw, H., & Piwek, L. (2015). Beyond Self-Report: Tools to Compare Estimated and Real-World Smartphone Use. PLOS ONE, 10(10), e0139004. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0139004
Annemans, L., T’Jaeckx, J., Universiteit Gent, & NN Belgium. (2018). Persdossier: Resultaten Nationaal Geluksonderzoek 2018 over sociale relaties. Geraadpleegd van https://gelukkigebelgen.be/wpP content/uploads/Persdossier_180705.pdf
Anrijs, S., Bombeke, K., Durnez, W., Van Damme, K., Vanhaelewyn, B., Conradie, P., Smets, E., Cornelis, J., De Raedt, W., Ponnet, K., & De Marez, L. (2018). MobileDNA: Relating Physiological Stress Measurements to Smartphone Usage to Assess the Effect of a Digital Detox. HCI International 2018 – Posters’ Extended Abstracts, 356–363. https://doi.org/10.1007/978-3-319-92279-9_48
Anshari, M., Alas, Y., Hardaker, G., Jaidin, J., Smith, M., & Ahad, A. (2016). Smartphone habit and behavior in Brunei: Personalization, gender, and generation gap. Computers in Human Behavior, 64, 719– 727. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.07.063
Apestaartjaren. (2019). De Digitale Leefwereld van Jongeren. https://biblio.ugent.be/publication/8667985/file/8668003
Barnes, S. J., Pressey, A. D., & Scornavacca, E. (2019). Mobile ubiquity: Understanding the relationship between cognitive absorption, smartphone addiction and social network services. Computers in Human Behavior, 90, 246–258. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.09.013
Beranuy, M., Oberst, U., Carbonell, X., & Chamarro, A. (2009). Problematic Internet and mobile phone use and clinical symptoms in college students: The role of emotional intelligence. Computers in Human Behavior, 25(5), 1182–1187. https://doi.org/10.1016/j.chb.2009.03.001
Berger, S., Wyss, A. M., & Knoch, D. (2018). Low self-control capacity is associated with immediate responses to smartphone signals. Computers in Human Behavior, 86, 45–51. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.04.031
Bian, M., & Leung, L. (2015). Linking Loneliness, Shyness, Smartphone Addiction Symptoms, and Patterns of Smartphone Use to Social Capital. Social Science Computer Review, 33(1), 61–79. https://doi.org/10.1177/0894439314528779
Bianchi, A., & Phillips, J. G. (2005). Psychological Predictors of Problem Mobile Phone
Use. CyberPsychology & Behavior, 8(1), 39–51. https://doi.org/10.1089/cpb.2005.8.39
Billieux, J. (2012). Problematic Use of the Mobile Phone: A Literature Review and a Pathways
Model. Current Psychiatry Reviews, 8(4), 299–307. https://doi.org/10.2174/157340012803520522
Blunch, N. (2013). Introduction to Structural Equation Modeling Using IBM SPSS Statistics and Amos. Sage Publications.
Bond zonder Naam. (2021). Corona maakt kwetsbare groepen nog eenzamer. https://www.bzn.be/Repository/kansen_uit_de_eenzaamheid/202104_Samenvat… eenzaamheid.pdf
Boumosleh, J., & Jaalouk, D. (2017). Depression, anxiety, and smartphone addiction in university students- A cross sectional study. PLOS ONE, 12(8), 1–14. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0182239
Busch, P. A., & McCarthy, S. (2021). Antecedents and consequences of problematic smartphone use: A systematic literature review of an emerging research area. Computers in Human Behavior, 114, 106414. https://doi.org/10.1016/j.chb.2020.106414
Campen, C., Vonk, F., & van Tilburg, T. (2018). SCP-publicatie 2018–16 - Kwetsbaar en eenzaam? (1ste editie). Sociaal en Cultureel Planbureau.
Chen, B., Liu, F., Ding, S., Ying, X., Wang, L., & Wen, Y. (2017). Gender differences in factors associated with smartphone addiction: a cross-sectional study among medical college students. BMC Psychiatry, 17(1), 341. https://doi.org/10.1186/s12888-017-1503-z
Cheung, T., Lee, R. L., Tse, A. C., Do, C. W., So, B. C., Szeto, G. P., & Lee, P. H. (2019). Psychometric Properties and Demographic Correlates of the Smartphone Addiction Scale-Short Version Among Chinese Children and Adolescents in Hong Kong. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 22(11), 714–723. https://doi.org/10.1089/cyber.2019.0325
Danneel, S., Maes, M., Vanhalst, J., Bijttebier, P., & Goossens, L. (2017). Developmental Change in Loneliness and Attitudes Toward Aloneness in Adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 47(1), 148–161. https://doi.org/10.1007/s10964-017-0685-5
De Jong Gierveld, J. (1978). Operationalisering van het begrip eenzaamheid. Sociologische Gids, 25(2), 94– 118.
De Jong Gierveld, J. (1984). Eenzaamheid: een meersporig onderzoek. Deventer: Van Loghum Slaterus. De Jong Gierveld, J., & Raadschelders, J. (1982). Types of loneliness. In: L.A. Peplau en D. Perlman (red.),
Loneliness: A sourcebook of current theory, research and therapy (p. 105–119). New York: Wiley. De Jong Gierveld, J., & van Tilburg, T. G. (1999). Manual of the Loneliness Scale 1999. Amsterdam,
Nederland: Department of Social Research Methodology, Vrije Universiteit. Duke, I., & Montag, C. (2017). Smartphone addiction, daily interruptions and self-reported productivity. Addictive Behaviors Reports, 6, 90–95. https://doi.org/10.1016/j.abrep.2017.07.002
Elhai, J. D., Dvorak, R. D., Levine, J. C., & Hall, B. J. (2017). Problematic smartphone use: A conceptual overview and systematic review of relations with anxiety and depression psychopathology. Journal of Affective Disorders, 207, 251–259. https://doi.org/10.1016/j.jad.2016.08.030
Elhai, J. D., Hall, B. J., Levine, J. C., & Dvorak, R. D. (2017). Types of smartphone usage and relations with problematic smartphone behaviors: The role of content consumption vs. social smartphoneuse. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 11(2). https://doi.org/10.5817/cp2017-2-3
Elhai, J. D., Levine, J. C., Dvorak, R. D., & Hall, B. J. (2016). Fear of missing out, need for touch, anxiety and depression are related to problematic smartphone use. Computers in Human Behavior, 63, 509– 516. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.05.079
Elhai, J. D., Levine, J. C., Dvorak, R. D., & Hall, B. J. (2017). Non-social features of smartphone use are most related to depression, anxiety and problematic smartphone use. Computers in Human Behavior, 69, 75–82. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.12.023
Elhai, J. D., Levine, J. C., O’Brien, K. D., & Armour, C. (2018). Distress tolerance and mindfulness mediate relations between depression and anxiety sensitivity with problematic smartphone use. Computers in Human Behavior, 84, 477–484. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.03.026
Emanuel, R., Bell, R., Cotton, C., Craig, J., Drummond, D., Gibson, S., Harris, A., Harris, M., Hatcher-Vance, C., Jones, S., Lewis, J., Longmire, T., Nash, B., Ryans, T., Tyre, E., Walters, D., & Williams, A.A. (2015). The Truth about Smartphone Addiction. College student journal, 49, 291-299.
Enez Darcin, A., Kose, S., Noyan, C. O., Nurmedov, S., Yılmaz, O., & Dilbaz, N. (2016). Smartphone addiction and its relationship with social anxiety and loneliness. Behaviour & Information Technology, 35(7), 520–525. https://doi.org/10.1080/0144929x.2016.1158319
Erdoğan, Y. (2008). Exploring the Relationships among Internet Usage, Internet Attitudes and Loneliness of Turkish Adolescents.Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 2(2), Article 4. Retrieved from https://cyberpsychology.eu/article/view/4216
Ezoe, S., Toda, M., Yoshimura, K., Naritomi, A., Den, R., & Morimoto, K. (2009). Relationships of personality and lifestyle with mobile phone dependence among female nursing students. Social Behavior and Personality: an international journal, 37(2), 231–238. https://doi.org/10.2224/sbp.2009.37.2.231
Figueroa, C., Macke, J., Ong, C., & Vogels, S. (2018). Family time: How to help smartphone users reduce problematic smartphone behaviour. Psychology of Economic Life, 1–32. https://www.lse.ac.uk/PBS/assets/documents/FamilyTime-How-to-help-smart…- problematic-smartphone-behaviour.pdf
Foerster, M., Roser, K., Schoeni, A., & Röösli, M. (2015). Problematic mobile phone use in adolescents: derivation of a short scale MPPUS-10. International Journal of Public Health, 60(2), 277–286. https://doi.org/10.1007/s00038-015-0660-4
Fox, J., & Moreland, J. J. (2015). The dark side of social networking sites: An exploration of the relational and psychological stressors associated with Facebook use and affordances. Computers in Human Behavior, 45, 168–176. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.11.083
Fullwood, C., Quinn, S., Kaye, L. K., & Redding, C. (2017). My virtual friend: A qualitative analysis of the attitudes and experiences of Smartphone users: Implications for Smartphone
attachment. Computers in Human Behavior, 75, 347–355. https://doi.org/10.1016/j.chb.2017.05.029
Hamutoglu, N. B., Gezgin, D. M., Sezen-Gultekin, G., & Gemikonakli, O. (2018). Relationship between nomophobia and fear of missing out among Turkish university students. Cypriot Journal of Educational Sciences, 13(4), 549–561. https://doi.org/10.18844/cjes.v13i4.3464
Harwood, J., Dooley, J. J., Scott, A. J., & Joiner, R. (2014). Constantly connected – The effects of smart- devices on mental health. Computers in Human Behavior, 34, 267–272. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.02.006
Hato, B. (2013). (Compulsive) Mobile Phone Checking Behavior Out of a Fear of Missing Out: Development, Psychometric Properties and Test-Retest Reliability of a C-FoMO-Scale. http://arno.uvt.nl/show.cgi?fid=130541
Hendrickson, D., De Marez, L., Martens, M., Van Meer, M., Muller, G., Paisa, T., Ponnet, K., Schweitzer, C., & Vanden Abeele, M. (2019). How do people use their smartphone? A data scientific approach to describe and identify user-related, system-related and context-related patterns in use. Paper presented at Annual Conference of the International Communication Association 2019, Washington, United States.
Hetz, P. R., Dawson, C. L., & Cullen, T. A. (2015). Social Media Use and the Fear of Missing Out (FoMO) While Studying Abroad. Journal of Research on Technology in Education, 47(4), 259–272. https://doi.org/10.1080/15391523.2015.1080585
Hidayati, D. S. (2019). Smartphone Addiction and Loneliness in Adolescent. Proceedings of the 4th ASEAN Conference on Psychology, Counselling, and Humanities (ACPCH 2018), 345–350. https://doi.org/10.2991/acpch-18.2019.84
Hoekstra, J. (2008). Faciliteert het maken van een plan een gezonde eetstijl? Onderzoek naar de vorming en de werking van spontane implementatie intenties wat betreft eetgedrag onder studenten (Master's thesis).
Hong, F. Y., Chiu, S. I., & Huang, D. H. (2012). A model of the relationship between psychological characteristics, mobile phone addiction and use of mobile phones by Taiwanese university female students. Computers in Human Behavior, 28(6), 2152–2159. https://doi.org/10.1016/j.chb.2012.06.020
Hong, W., Liu, R. D., Oei, T. P., Zhen, R., Jiang, S., & Sheng, X. (2019). The mediating and moderating roles of social anxiety and relatedness need satisfaction on the relationship between shyness and problematic mobile phone use among adolescents. Computers in Human Behavior, 93, 301–308. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.12.020
Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. R. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic journal of business research methods, 6(1), 53-60.
Horwood, S., & Anglim, J. (2018). Personality and problematic smartphone use: A facet-level analysis using the Five Factor Model and HEXACO frameworks. Computers in Human Behavior, 85, 349–359. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.04.013
Hunt, M. G., Marx, R., Lipson, C., & Young, J. (2018). No More FOMO: Limiting Social Media Decreases Loneliness and Depression. Journal of Social and Clinical Psychology, 37(10), 751–768. https://doi.org/10.1521/jscp.2018.37.10.751
Jiang, Q., & Li, Y. (2018). Factors affecting smartphone dependency among the young in China. Asian Journal of Communication, 28(5), 508–525. https://doi.org/10.1080/01292986.2018.1431296
Katz, E., Blumler, J. G., & Gurevitch, M. (1973). Uses and Gratifications Research. Public Opinion Quarterly, 37(4), 509. https://doi.org/10.1086/268109
Kim, J. H. (2017). Smartphone-mediated communication vs. face-to-face interaction: Two routes to social support and problematic use of smartphone. Computers in Human Behavior, 67, 282–291. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.11.004
Koenig, L. J., Isaacs, A. M., & Schwartz, J. A. (1994). Sex Differences in Adolescent Depression and Loneliness: Why Are Boys Lonelier if Girls Are More Depressed? Journal of Research in Personality, 28(1), 27–43. https://doi.org/10.1006/jrpe.1994.1004
Kwon, M., Kim, D. J., Cho, H., & Yang, S. (2013). The Smartphone Addiction Scale: Development and Validation of a Short Version for Adolescents. PLoS ONE, 8(12), e83558. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0083558
Lally, P., van Jaarsveld, C. H. M., Potts, H. W. W., & Wardle, J. (2010). How are habits formed: Modelling habit formation in the real world. European Journal of Social Psychology, 40(6), 998–1009. https://doi.org/10.1002/ejsp.674
Lapointe, L., Boudreau-Pinsonneault, C., & Vaghefi, I. (2013). Is Smartphone Usage Truly Smart? A Qualitative Investigation of IT Addictive Behaviors. 2013 46th Hawaii International Conference on System Sciences, 1062–1072. https://doi.org/10.1109/hicss.2013.367
LaRose, R., & Eastin, M. S. (2004). A Social Cognitive Theory of Internet Uses and Gratifications: Toward a New Model of Media Attendance. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 48(3), 358–377. https://doi.org/10.1207/s15506878jobem4803_2
LaRose, R. (2010). The Problem of Media Habits. Communication Theory, 20(2), 194–222. https://doi.org/10.1111/j.1468-2885.2010.01360.x
Lee, Y. K., Chang, C. T., Lin, Y., & Cheng, Z. H. (2014). The dark side of smartphone usage: Psychological traits, compulsive behavior and technostress. Computers in Human Behavior, 31, 373–383. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.10.047
Lee, U., Lee, J., Ko, M., Lee, C., Kim, Y., Yang, S., Yatani, K., Gweon, G., Chung, K. M., & Song, J. (2014). Hooked on smartphones. Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems, 2327–2336. https://doi.org/10.1145/2556288.2557366
Lepp, A., Li, J., & Barkley, J. E. (2016). College students’ cell phone use and attachment to parents and peers. Computers in Human Behavior, 64, 401–408. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.07.021
Li, L., & Lin, T. T. C. (2019). Smartphones at Work: A Qualitative Exploration of Psychological Antecedents and Impacts of Work-Related Smartphone Dependency. International Journal of Qualitative Methods, 18, 160940691882224. https://doi.org/10.1177/1609406918822240
Likert, R. (1932). A technique for the measurement of attitudes. Archives of psychology, 140, 5-55.
Liu, Q. Q., Zhang, D. J., Yang, X. J., Zhang, C. Y., Fan, C. Y., & Zhou, Z. K. (2018). Perceived stress and mobile phone addiction in Chinese adolescents: A moderated mediation model. Computers in Human Behavior, 87, 247–253. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.06.006
Loid, K., Täht, K., & Rozgonjuk, D. (2020). Do pop-up notifications regarding smartphone use decrease screen time, phone checking behavior, and self-reported problematic smartphone use? Evidence from a two-month experimental study. Computers in Human Behavior, 102, 22–30. https://doi.org/10.1016/j.chb.2019.08.007
Madsen, K. R., Holstein, B. E., Damsgaard, M. T., Rayce, S. B., Jespersen, L. N., & Due, P. (2018). Trends in social inequality in loneliness among adolescents 1991–2014. Journal of Public Health, 41(2), e133– e140. https://doi.org/10.1093/pubmed/fdy133
Montag, C., Błaszkiewicz, K., Lachmann, B., Andone, I., Sariyska, R., Trendafilov, B., Reuter, M., & Markowetz, A. (2014). Correlating Personality and Actual Phone Usage. Journal of Individual Differences, 35(3), 158–165. https://doi.org/10.1027/1614-0001/a000139
Montag, C., Błaszkiewicz, K., Sariyska, R., Lachmann, B., Andone, I., Trendafilov, B., Eibes, M., & Markowetz, A. (2015). Smartphone usage in the 21st century: who is active on WhatsApp? BMC Research Notes, 8(1), 331. https://doi.org/10.1186/s13104-015-1280-z
Moody, E. J. (2001). Internet Use and Its Relationship to Loneliness. CyberPsychology & Behavior, 4(3), 393–401. https://doi.org/10.1089/109493101300210303
Nahas, M., Hlais, S., Saberian, C., & Antoun, J. (2018). Problematic smartphone use among Lebanese adults aged 18–65 years using MPPUS-10. Computers in Human Behavior, 87, 348–353. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.06.009
Oulasvirta, A., Rattenbury, T., Ma, L., & Raita, E. (2012). Habits make smartphone use more
pervasive. Personal and Ubiquitous Computing, 16(1), 105–114. https://doi.org/10.1007/s00779- 011-0412-2
Palokangas, L., & Suomala, J. (2017). Nudging Problematic Smartphone Use to a Lower Level. Cognitive Science.
Panda, A., & Jain, N. K. (2018). Compulsive smartphone usage and users’ ill-being among young Indians: Does personality matter? Telematics and Informatics, 35(5), 1355–1372. https://doi.org/10.1016/j.tele.2018.03.006
Park, C. S. (2019). Examination of smartphone dependence: Functionally and existentially dependent behavior on the smartphone. Computers in Human Behavior, 93, 123–128. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.12.022
Peper, E., & Harvey, R. (2018). Digital Addiction: Increased Loneliness, Anxiety, and Depression. NeuroRegulation, 5(1), 3–8. https://doi.org/10.15540/nr.5.1.3
Ponnet, K., Hardyns, W., Anrijs, S., & Schokkenbroek, J. M. (2020). Welzijn en relaties in tijden van corona : bevindingen van een survey-onderzoek in België van 3-17 april 2020. Universiteit Gent.
Prezza, M., Pacilli, M. G., & Dinelli, S. (2004). Loneliness and new technologies in a group of Roman adolescents. Computers in Human Behavior, 20(5), 691–709. https://doi.org/10.1016/j.chb.2003.10.008
Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R., & Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out. Computers in Human Behavior, 29(4), 1841–1848. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.02.014
Przybylski, A. K., & Weinstein, N. (2017). A Large-Scale Test of the Goldilocks Hypothesis. Psychological Science, 28(2), 204–215. https://doi.org/10.1177/0956797616678438
Reid, A. J. (2018). The Smartphone Paradox. Springer Publishing.
Rottiers, H. (2020). “Snel nog even Whatsapp checken”, niet zo onschuldig als het lijkt? Een multimethodisch onderzoek naar het verband tussen zelfregulatie, habits met mobile instant messaging apps en de mentale gezondheid van Vlaamse
jongeren. https://lib.ugent.be/catalog/rug01:002864107
Rozgonjuk, D., Kattago, M., & Täht, K. (2018). Social media use in lectures mediates the relationship between procrastination and problematic smartphone use. Computers in Human Behavior, 89, 191– 198. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.08.003
Ryndziewicz, L. (2018). Gatewaygedrag blootgelegd: De rol van (social) gatewaygedrag bij problematisch smartphonegebruik. https://lib.ugent.be/catalog/rug01:002509605
Samaha, M., & Hawi, N. S. (2016). Relationships among smartphone addiction, stress, academic performance, and satisfaction with life. Computers in Human Behavior, 57, 321–325. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.12.045
Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of psychological research online, 8(2), 23-74.
Schoonderwoerd, A. (2014). Samen tegen eenzaamheid? https://repository.uvh.nl/uvh/bitstream/handle/11439/417/afstudeeronder… =1
Sciensano. (2021). Zesde COVID-19-Gezondheidsenquête. Eerste resultaten. Epidemiologie en volksgezondheid - Levensstijl en chronische ziekten, 1–71. https://doi.org/10.25608/r4f5-1365
Seo, M., Kim, J. H., & David, P. (2015). Always Connected or Always Distracted? ADHD Symptoms and Social Assurance Explain Problematic Use of Mobile Phone and Multicommunicating. Journal of Computer-Mediated Communication, 20(6), 667–681. https://doi.org/10.1111/jcc4.12140
Shin, C., & Dey, A. K. (2013). Automatically detecting problematic use of smartphones. Proceedings of the 2013 ACM international joint conference on Pervasive and ubiquitous computing, 335–344. https://doi.org/10.1145/2493432.2493443
Song, I., Larose, R., Eastin, M. S., & Lin, C. A. (2004). Internet Gratifications and Internet Addiction: On the Uses and Abuses of New Media. CyberPsychology & Behavior, 7(4), 384–394. https://doi.org/10.1089/cpb.2004.7.384
Song, H., Zmyslinski-Seelig, A., Kim, J., Drent, A., Victor, A., Omori, K., & Allen, M. (2014). Does Facebook make you lonely?: A meta-analysis. Computers in Human Behavior, 36, 446–452. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.04.011
Sun, J., Liu, Q., & Yu, S. (2019). Child neglect, psychological abuse and smartphone addiction among Chinese adolescents: The roles of emotional intelligence and coping style. Computers in Human Behavior, 90, 74–83. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.08.032
Structuur van de bevolking | Statbel. (2020). Statbel. https://statbel.fgov.be/nl/themas/bevolking/structuur-van-de-bevolking#…
Tan, E., Pamuk, M., & Dönder, A. (2013). Loneliness and Mobile Phone. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 103, 606–611. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.10.378
Taha, N. (2018). Negen miljoen Britten eenzaam: May benoemt minister van Eenzaamheid. AD.nl. https://www.ad.nl/politiek/negen-miljoen-britten-eenzaam-may-benoemt-mi…- eenzaamheid~ab562779/
Takao, M., Takahashi, S., & Kitamura, M. (2009). Addictive Personality and Problematic Mobile Phone Use. CyberPsychology & Behavior, 12(5), 501–507. https://doi.org/10.1089/cpb.2009.0022
Tatzel, M. (2002). “Money worlds” and well-being: An integration of money dispositions, materialism and price-related behavior. Journal of Economic Psychology, 23(1), 103–126. https://doi.org/10.1016/s0167-4870(01)00069-1
Thomée, S., Härenstam, A., & Hagberg, M. (2011). Mobile phone use and stress, sleep disturbances, and symptoms of depression among young adults - a prospective cohort study. BMC Public
Health, 11(1). https://doi.org/10.1186/1471-2458-11-66
Tomczyk, U., & Selmanagic-Lizde, E. (2018). Fear of Missing Out (FOMO) among youth in Bosnia and Herzegovina — Scale and selected mechanisms. Children and Youth Services Review, 88, 541–549. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2018.03.048
Trub, L., & Barbot, B. (2016). The paradox of phone attachment: Development and validation of the Young Adult Attachment to Phone Scale (YAPS). Computers in Human Behavior, 64, 663–672. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.07.050
Turel, O. (2015). Quitting the use of a habituated hedonic information system: a theoretical model and empirical examination of Facebook users. European Journal of Information Systems, 24(4), 431–446. https://doi.org/10.1057/ejis.2014.19
van Deursen, A. J., Bolle, C. L., Hegner, S. M., & Kommers, P. A. (2015). Modeling habitual and addictive smartphone behavior. The role of smartphone usage types, emotional intelligence, social stress, self-regulation, age, and gender. Computers in Human Behavior, 45, 411–420. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.12.039
Van Roekel, E., Scholte, R. H., Verhagen, M., Goossens, L., & Engels, R. C. (2010). Loneliness in adolescence: gene × environment interactions involving the serotonin transporter gene. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 51(7), 747–754. https://doi.org/10.1111/j.1469- 7610.2010.02225.x
Vanden Abeele, M., Beullens, K., & Roe, K. (2013). Measuring mobile phone use: Gender, age and real usage level in relation to the accuracy and validity of self-reported mobile phone use. Mobile Media & Communication, 1(2), 213–236. https://doi.org/10.1177/2050157913477095
Vandendriessche, K., & De Marez, L. (2020). Imec Digimeter 2019: Digitale Mediatrends in Vlaanderen. https://www.imec.be/static/f6fe6fa9efafc16bd174620ca1f90376/476531-IMEC…- Rapport%202020- WEB.PDF?utm_source=website&utm_medium=button&utm_campaign=digimeter_rapport_2019
Vandendriessche, K., Steenberghs, E., Matheve, A., Georges, A., & De Marez, L. (2021). Imec Digimeter 2020: Digitale trends in Vlaanderen. https://www.imec.be/nl/expertises/techtrends/imecdigimeter/digimeter-20…
Vanhaelewyn, B., & De Marez, L. (2018). Imec Digimeter 2017: Measuring Digital Media Trends in Flanders. http://cyberpsychology.eu
Vanhaelewyn, B., & De Marez, L. (2019). Imec Digimeter 2018: Digitale Mediatrends in Vlaanderen. https://drupal.imec-int.com/sites/default/files/inline-files/457015-IME…- v9.pdf
Vanwalleghem, E., & Van Bakel, L. (2021, 2 maart). Vlaamse burgemeesters zien eenzaamheid pieken door corona: “Mensen kwijnen weg, maar we staan machteloos”. vrtnws.be. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/02/26/eenzaamheid-piekt-in-vlaanderen…- wegkwijnen-maar/
Verbrugge, K., Stevens, I., & De Marez, L. (2013). The role of an omnipresent pocket device: smartphone attendance and the role of user habits. Crises, “Creative Destruction” and the Global Power and Communication Orders, Proceedings. Presented at the Crises, “Creative Destruction” and the Global Power and Communication Orders (IAMCR - 2013).
Verhaeghe, C. (2020). De invloed van FOMO en smartphonegebruik op productiviteit: een vergelijkende studie tussen studenten en werkende jongeren. https://libstore.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/839/916/RUG01-002839916_202…
Wang, C., Lee, M., & Hua, Z. (2014). Understanding and Predicting Compulsive Smartphone Use: An Extension of Reinforcement Sensitivity Approach. ICIS.
Wang, H. Y., Sigerson, L., & Cheng, C. (2019). Digital Nativity and Information Technology Addiction: Age cohort versus individual difference approaches. Computers in Human Behavior, 90, 1–9. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.08.031
Wiederhold, B. K. (2017). How Digital Anxieties Are Shaping the Next Generation’s Mental Health. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 20(11), 661. https://doi.org/10.1089/cyber.2017.29089.bkw
Wilcockson, T. D., Ellis, D. A., & Shaw, H. (2018). Determining Typical Smartphone Usage: What Data Do We Need? Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 21(6), 395–398. https://doi.org/10.1089/cyber.2017.0652
Wood, W., Quinn, J. M., & Kashy, D. A. (2002). Habits in everyday life: Thought, emotion, and action. Journal of Personality and Social Psychology, 83(6), 1281–1297. https://doi.org/10.1037/0022-3514.83.6.1281
Yen, J. Y., Yen, C. F., Chen, C. S., Wang, P. W., Chang, Y. H., & Ko, C. H. (2012). Social Anxiety in Online and Real-Life Interaction and Their Associated Factors. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 15(1), 7–12. https://doi.org/10.1089/cyber.2011.0015
Yildirim, C., Sumuer, E., Adnan, M., & Yildirim, S. (2016). A growing fear. Information Development, 32(5), 1322–1331. https://doi.org/10.1177/0266666915599025
