Voorstelling van haptonomische zwangerschapsbegeleiding, zwangerschapsyoga en hypnobirthing.
Haptonomische zwangerschapsbegeleiding
Visie
Haptonomie is ontwikkeld in de jaren 50 door Frans Veldman, het is de wetenschap van het gevoel, de tastzin en bestudeert relaties tussen mensen. Er wordt een evenwicht gezocht tussen denken en voelen. De haptonomische pre- en postnatale begeleiding van ouders en kind gaat ervan uit dat de relatie tussen ouders en kind al tijdens de zwangerschap kan opgebouwd worden, door zich te openen naar elkaar toe (VHZB, 2021).
Rol van de moeder
Er is aandacht voor de lichaamsbeleving en het zelfvertrouwen van de zwangere vrouw. Ze leert luisteren naar haar gevoel, haar behoeften en deze te volgen. Zonder zichzelf te verliezen, leert de moeder in contact te blijven met haar kind tijdens de zwangerschap, de geboorte en het postpartum (VHZB, 2021).
Rol van de partner
De partner (vader of meemoeder) heeft een actieve rol in deze begeleiding. Hij representeert voor het kind de wereld buiten de moeder. Via het affectieve contact kan hij al voor de geboorte een gevoelsmatige band opbouwen met het kind. Hij leert onder andere hoe hij zijn vrouw kan ondersteunen zowel tijdens de zwangerschap, de geboorte als nadien. De betrokkenheid van de partner zorgt voor een bevestiging van de vaderrol (VHZB, 2021).
Impact op het kind
Doorheen de sessies leren de ouders bevestigend aanraken waarmee ze hun kindje al in de schoot uitnodigen tot contact, zonder verwachtingen. Hierbij krijgt het kind de ruimte en vrijheid om op dit contact te antwoorden. Daardoor ontwikkelt het kind basisveiligheid en –vertrouwen, de grondslag voor een goede hechting wordt hier al tijdens de zwangerschap gelegd (VHZB, 2021).
Geboorte
De partner neemt een actieve rol op doorheen het volledige geboorteproces. Het is de bedoeling dat ze als koppel het kind laten geboren worden (VHZB, 2021).
Ouderschap
Ouders leren zich afstemmen op elkaar en samen gevoel te krijgen voor hun kind. Zo ontstaat er al voor de geboorte een wederkerige en affectieve band met elkaar en laten ze het kind voelen dat het welkom is. Veranderingen binnen de relatie zijn bespreekbaar. Door bewust bezig te zijn met de prenatale sessies, groeit het koppel toe naar de geboorte en zijn ze al deels voorbereid op nieuwe dimensie van het ouderschap (VHZB, 2021).
Postnataal
Na de geboorte leren de ouders het opgebouwde contact verder te integreren in de omgang met het opgroeiende kind. Het basisbevestigend dragen wordt aangeleerd. De begeleider zal luisteren naar de geboorte-ervaring en de ouders steunen in het samen vinden van een nieuw ritme (VHZB, 2021).
Groepsgrootte
Bij voorkeur samen met je partner, de begeleiding gebeurt per koppel (of individueel) en is daarom persoonlijk afgestemd (VHZB, 2021).
Praktisch
Meestal wordt er gestart rond 18-20 weken zwangerschap. Ook in het geval van complicaties kan men hier terecht en kan de begeleiding vroeger starten. Prenataal zijn er een vijf tot acht lessen van 1 uur voorzien, postnataal een drietal (VHZB, 2021).
Kostprijs
Prijzen variëren rond de €50 per sessie. Afhankelijk van het aantal sessies komt het totaal meestal op ongeveer €400. Er is geen tegemoetkoming voorzien (VHZB, 2021).
Website
Via de Nederlandse beroepsvereniging kan je een begeleider in de buurt zoeken en meer informatie vinden. Scan de QR-code of surf naar www.vhzb.nl.
Fig. 2: Birten Pots (2021)
Zwangerschapsyoga
Visie
Yoga is een allesomvattende levenswetenschap die duizenden jaren geleden ontstond in India. Deze van oorsprong Oosterse filosofie is wereldwijd in populariteit toegenomen. De yoga praktijk bestaat uit houdingen, diepe ademhaling en meditatie. Bij de prenatale yoga, zijn de oefeningen aangepast voor het zwangere lichaam (Yogafederatie, 2021).
Rol van de moeder
Yoga draagt bij tot een gezonde levensstijl. Het heeft positieve lichamelijke effecten zoals een betere bloedcirculatie, minder stress en het versterken van spieren. Er is aandacht voor een goede lichaamshouding en ook specifiek voor het bekken en de bekkenbodemspieren. De zwangere vrouw zal ook ademhalingstechnieken leren om te ontspannen (Babbar et al., 2016).
Rol van de partner
In bepaalde lessen worden houdingen samen met de partner aangeleerd. Deze kunnen nuttig zijn tijdens de arbeid en de bevalling (Yogafederatie, 2021).
Impact op het kind
Onrechtstreeks heeft het uitoefenen van yoga door de zwangere vrouw ook voordelen voor de baby. Het dalen van het stressniveau tijdens de zwangerschap brengt meer rust in het leven van de vrouw en deze ontspanning verbetert onder andere de bloedcirculatie naar het ongeboren kind (Babbar et al., 2016).
Geboorte
Hoewel er nog meer onderzoek nodig is, lijkt yoga een impact te hebben op de pijnbeleving tijdens de bevalling en draagt bij aan een positieve geboorte-ervaring (Smith et al., 2018).
Ouderschap
De focus ligt hierbij vooral op het lichamelijke aspect van de zwangere vrouw. Zij zal door middel van de yoga minder stress en minder angst hebben, wat bevorderend is voor het ouderschap (Yogafederatie, 2021).
Postnataal
Er is een aanbod van postnatale yogasessies, vanaf 6 weken postpartum. Buik-, rug- en bekkenbodemspieren worden daarin op ieders tempo opnieuw versterkt. Deze kunnen doorgaan met of zonder de baby (Yogafederatie, 2021).
Groepsgrootte
De yogasessies gaan door samen met andere zwangere vrouwen in groep. De grootte is meestal beperkt tot tien personen (Yogafederatie, 2021).
Praktisch
Starten met yoga kan vanaf 14 weken zwangerschapsduur. Men voorziet best makkelijke, sportieve kledij. Meestal brengt de deelnemer een eigen yogamatje en handdoek mee. Ervaring met yoga is geen vereiste (Yogafederatie, 2021).
Kostprijs
Voor een reeks van 10 lessen varieert de prijs tussen €100 en €200. Bepaalde ziekenfondsen in Vlaanderen betalen een deel van je inschrijvingsgeld terug, bevraag dit zeker (Yogafederatie, 2021).
Website
Bij de Belgische yogafederatie zijn alle erkende yogadocenten aangesloten. Op de website kan men ook specifiek zoeken naar een specialisatie in zwangeren. Scan de QR-code of surf naar www.yogafederatie.be .
Fig. 1: Birten Pots (2021)
Baars, Y. (2021). Vanuit ontspanning en vertrouwen liefdevol bevallen. Enjoy HypnoBirthing. https://www.enjoy-hypnobirthing.nl/hypnobirthing-zwangerschapscursus/
Babbar, S., & Shyken, J. (2016). Yoga in Pregnancy. Clinical Obstetrics and Gynecology, 59(3), 600-612. https://doi.org/10.1097/GRF.0000000000000210
Dekker, R. (2018). Hypnosis for Pain Relief during Labor. Evidence based birth. https://evidencebasedbirth.com/hypnosis-for-pain-relief-during-labor/
HypnoBirthing. (2021). HypnoBirthing International: The Mongan Method. https://us.hypnobirthing.com/
Nypels, C., Baars, Y., & Verheem, B. (2019). Studiegids voor de opleiding en wegwijzer voor je HypnoBirthing praktijk. Enjoy HypnoBirthing. https://www.enjoy-hypnobirthing.nl/wp-content/uploads/2019/10/Catch-the-Wave-Wegwijzer-2019_1.pdf
Smith, C., Levett, K., Collins, C., Armour, M., Dahlen, H., & Suganuma, M. (2018). Relaxation techniques for pain management in labour. Cochrane Library: Cochrane Database of Systematic Reviews, 1-3. https://doi.org/10.1002/14651858.CD009514.pub2
Vereniging Haptonomische Zwangerschapsbegeleiders. (2021). VHZB. www.vhzb.nl
Yogafederatie van de Nederlandstaligen in België. (2021). Wat is Yoga? https://yogafederatie.be/yoga/watisyoga
Bibliografie
Literatuurlijst Adams, J., Frawley, J., Steel, A., Broom, A., & Sibbritt, D. (2015). Use of pharmacological and nonpharmacological labour pain management techniques and their relationship to maternal and infant birth outcomes: Examination of a nationally representative sample of 1835 pregnant women. Midwifery, 31(4), 458-463. https://doi.org/10.1016/j.midw.2014.12.012 Aghdam, K., Yalda, S., Yalda, M., & Rafat, K. (2019). Effect of prenatal preparation classes on the duration of labor and delivery type in primiparous women. The Iranian Journal of Obstetrics, Gynecology and Infertility, 21 (11), 37-43. http://dx.doi.org/10.22038/IJOGI.2019.12324 Arslan, A., & Temiz, G. (2019). The knowledge, attitude and behavior levels of midwifery students for the non-pharmacological methods used in the management of labor pain. Perinatal Journal, 27(2), 77–88. http://dx.doi.org/10.2399/prn.19.0272006 Arteveldehogeschool. (2015). Vaders in beeld. https://vadersinbeeld.wordpress.com/ Badaoui, A., Kassm, S. A., & Naja, W. (2019). Fear and Anxiety Disorders Related to Childbirth: Epidemiological and Therapeutic Issues. Current Psychiatry Reports, 21(4). https://doi.org/10.1007/s11920-019-1010-7 Becker, B., Hildenbrand, K., Whitcomb, R., & Sanders, J. (2009). Biophysiologic Effects of Warm Water Immersion. International Journal of Aquatic Research and Education, 3(1), 24-37. https://doi.org/10.25035/ijare.03.01.04 Blokhuis, A., & Talma, D. (2014). Draagkracht en veerkracht in de zorg. Lannoo. Boekhorst, M. (2020). Betrokkenheid van partner tijdens zwangerschap vermindert depressieve klachten bij zwangere vrouwen. Tilburg University. https://www.tilburguniversity.edu/nl/actueel/nieuws/zwangerschap-en-dep…distress Bogaerts, A. (2016). Normale baring en kraambed (vijfde druk). Garant. Bonapace, J., Gagné, G. P., Chaillet, N., Gagnon, R., Hébert, E., & Buckley, S. (2018). No. 355- Physiologic Basis of Pain in Labour and Delivery: An Evidence-Based Approach to its Management. Journal of Obstetrics and Gynaecology Canada, 40(2), 227–245. http://dx.doi.org/10.1016/j.jogc.2017.08.00358 Buckley, S. (2015). Hormonal Physiology of Childbearing: Evidence and Implications for Women, Babies, and Maternity Care. VHZB. https://vhzb.nl/het-buckley-rapport/ Buonocore, G., & Bellieni, C. V. (2017). Neonatal Pain: Suffering, Pain, and Risk of Brain Damage in the Fetus and Newborn (2de editie). Springer Link. https://doi.org/10.1007/978-88- 470-0732-1_11 Carlsson, I., Ziegert, K., & Nissen, E. (2015). The relationship between childbirth self-efficacy and aspects of well-being, birth interventions and birth outcomes. Midwifery, 31(10), 1000- 1007. https://doi.org/10.1016/j.midw.2015.05.005 Cheng, E., Rifas-Shiman, S., Perkins, M., Rich-Edwards, J., Gillman, M., Wright, R., & Taveras, E. (2016). The Influence of Antenatal Partner Support on Pregnancy Outcomes. Journal of Women’s Health, 25(7), 672-679. https://doi.org/10.1089/jwh.2015.5462 Cornelissen, L., & van Nie, H. (2020). Haptonomische zwangerschapsbegeleiding: meer affectief contact en minder stress. Haptonomisch contact, 31(1), 4-6. Dubber, S., Reck, C., Müller, M., & Gawlik, S. (2014). Postpartum bonding: the role of perinatal depression, anxiety and maternal–fetal bonding during pregnancy. Archives of Women’s Mental Health, 18(2), 187–195. https://doi.org/10.1007/s00737-014-0445-4 Eggermont, K. (2014). Onderzoek naar noden van de partner tijdens arbeid & bevalling: Ontwikkeling van een vragenlijst door middel van een Delphi-procedure & pilootstudie [Masterproef]. Universiteit Gent: Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen. Expertisecentrum Opvoedingsondersteuning. (z.j.). Aandacht voor vaders in de prenatale periode. EXPOO. https://www.expoo.be/aandacht-voor-vaders-in-de-prenataleperiode Federale overheidsdienst. (2016). Het beroeps- en competentieprofiel van de Belgische vroedvrouw. https://www.health.belgium.be/nl/gezondheid/zorgberoepen/vroedvrouwen Ferdinandus, R., & Plooij, E. (2010). Nieuw leven! De haptonomische bibliotheek. Gabriel, M., Martín, L., Escobar, L., Villalba, F., Blanco, R., & Pol, T. (2009). Randomized controlled trial of early skin‐to‐skin contact: effects on the mother and the newborn. Acta Paediatrica, 99 (11), 1630-1634. https://doi.org/10.1111/j.1651- 2227.2009.01597.x59 Gallo, R. B., Santana, L. S., Ferreira, C. H., Marcolin, A. C., PoliNeto, O. B., Duarte, G., & Quintana, S. M. (2013). Massage reduced severity of pain during labour: a randomised trial. Journal of Physiotherapy, 59(2), 109-116. https://doi.org/10.1016/S1836-9553(13)70163-2 Garthus-Niegel, S., Størksen, H. T., Torgersen, L., Von Soest, T., & Eberhard-Gran, M. (2011). The Wijma Delivery Expectancy/Experience Questionnaire – a factor analytic study. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology, 32(3), 160–163. https://doi.org/10.3109/0167482X.2011.573110 Göbel, A., Barkmann, C., Arck, P., Hecher, K., Schulte-Markwort, M., Diemert, A., & Mudra, S. (2019). Couples’ prenatal bonding to the fetus and the association with one’s own and partner’s emotional well-being and adult romantic attachment style. Midwifery, 79. https://doi.org/10.1016/j.midw.2019.102549 Gray, L., Watt, L., & Blass, E. (2000). Skin-to-Skin Contact Is Analgesic in Healthy Newborns. Pediatrics, 105 (1). https://doi.org/10.1542/peds.105.1.e14 Haptonomie en Belgique. (2020). Liste des haptonomes de Belgique. https://www.haptonome.be/praticiens-haptonomie-belgique/ Hôpital Franco-Britannique. (2021). Haptonomy. https://www.hopitalfrancobritannique.org/en/pre-natal-sessions/haptonom… Joore-Daems, R., & van Dalen, M. (2020). Postnatale haptonomie in het vierde trimester: Basisbevestigend dragen. VHZB. https://vhzb.nl/postnatale-haptonomie-in-het-vierdetrimester-basisbevestigend-dragen-2/ KCE. (2020). Ons land kan het met minder materniteiten doen. https://kce.fgov.be/nl/ons-landkan-het-met-minder-materniteiten-doen Klabbers, G. A., Paarlberg, K. M., & Vingerhoets, A. J. J. M. (2018). Does haptotherapy benefit mother-child bonding in women with high fear of childbirth? International Journal of Haptonomy and Haptotherapy , 3(1), 1–7. https://ijhh.org/ Klabbers, G. A., van Bakel, H. J., van den Heuvel, M., & Vingerhoets, A. J. J. M. (2016). Severe fear of childbirth: its features, assesment, prevalence, determinants, consequences and possible treatments. Psychological Topics, 25(1), 107-127. Klabbers, G. A., Wijma, K., Paarlberg, K. M., Emons, W. H. M., & Vingerhoets, A. J. J. M. (2014). Treatment of severe fear of childbirth with haptotherapy: design of a multicenter 60 randomized controlled trial. BMC Complementary and Alternative Medicine, 14(1), 385. https://doi.org/10.1186/1472-6882-14-385 Klabbers, G. A., Wijma, K., Paarlberg, K. M., Emons, W. H. M., & Vingerhoets, A. J. J. M. (2017). Haptotherapy as a new intervention for treating fear of childbirth: a randomized controlled trial. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology, 40(1), 38–47. https://doi.org/10.1080/0167482x.2017.1398230 Klabbers, G. A., Wijma, K., van Bakel, H. J. A., Paarlberg, K. M., & Vingerhoets, A. J. J. M. (2018). Resistance to fear of child birth and stability of mother-child bond. Early Child Development and Care, 190(2), 175–184. https://doi.org/10.1080/03004430.2018.1461093 Knaapen, M. (1992). Het voelen gevoed (5de druk). Overasselt. Lansinoh. (2021). Wat elke moeder zou moeten weten over het vierde trimester. https://www.lansinoh.be/wat-elke-moeder-zou-moeten-weten-over-het-vierdetrimester/ Loisen, N., Plees, E., Put, S., & Vanacker, J. (2018). Welk prenataal beleid kan de vroedvrouw toepassen bij tocofobie? [Bachelorproef]. UCLL bachelor in de vroedkunde. Macdonald, S., & Johnson, G. (2017). Mayes' Midwifery (15e editie). Elsevier. Mamba, A. M. (2018). Complicated Childbirth Aid Protocol Inspired by Luba-Kasai Therapeutic Practice. Perinatology & Pediatrics, 2(6). Nilsson, C., Hessman, E., Sjöblom, H., Dencker, A., Jangsten, E., Mollberg, M., Patel, H., SparudLundin, C., Wigert, H., & Begley, C. (2018). Definitions, measurements and prevalence of fear of childbirth: a systematic review. BMC Pregnancy and Childbirth, 18(28). https://doi.org/10.1186/s12884-018-1659-7 Nuijten, V. (2018). Haptotherapie vermindert angst voor de bevalling. Haptonomisch contact, 29(4), 11-13. Nuijten, V. (2018). Fijn dat je er bent! [Afbeeldingen] VHZB. O’Connell, M. A., Leahy-Warren, P., Khashan, A. S., Kenny, L. C., & O’Neill, S. M. (2017). Worldwide prevalence of tocophobia in pregnant women: systematic review and metaanalysis. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica, 96(8), 907–920. https://doi.org/10.1111/aogs.1313861 O'Connell, M. A., Leahy‐Warren, P., Kenny, L. C., O'Neill, S. M., & Khashan, A. S. (2019). The prevalence and risk factors of fear of childbirth among pregnant women: A cross‐ sectional study in Ireland. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica, 98(8), 1014- 1023. https://doi.org/10.1111/aogs.13599 Paica, C. I. (2017). Prenatal and Postnatal Psychological Counselling: The conscious assumption of the maternal role . Journal of Experiential Psychotherapy, 20(2), 24-31. Patel, A. (2017). Haptonomy: How to bond with your baby like the French. Global news. https://globalnews.ca/news/3598974/what-is-haptonomy/ Ryding, E. L., Lukasse, M., Parys, A. S. V., Wangel, A. M., Karro, H., Kristjansdottir, H., Schroll, A. M., & Schei, B. (2015). Fear of Childbirth and Risk of Cesarean Delivery: A Cohort Study in Six European Countries. Birth, 42(1), 48–55. https://doi.org/10.1111/birt.12147 Scharstuhl, T. (2020). Postnatal parent-child guidance in water. International Journal of Haptonomy and Haptotherapy, 1–9. https://ijhh.org United Nations. (2021). Ensure healthy lives and promote well-being for all at all ages. United Nations: departement of Economic and Social Affairs. https://sdgs.un.org/goals UZ Leuven. (2020). Rugpijn tijdens zwangerschap. https://www.uzleuven.be/nl/rugpijn-tijdenszwangerschap Vandenbroeck, S., Vanbelle, E., De Witte, H., Moerenhout, E., Sercu, M., De Man, H., Vanhaecht, K., Van Gerven, E., Sermeus, W., & Godderis, L. (2012). Samenvattend rapport, een onderzoek naar burn-out en bevlogenheid bij artsen en verpleegkundigen in Belgische ziekenhuizen. Stress en burn-out. https://www.stressburnout.belgie.be/nl/herkennen/wat-zijn-stress-en-burnout/wetenschappelijke-onderzoeken-en-publicaties Van der Borght, F. (2017). The Parental Center, An Early Prevention Area Protecting the Emotional Bonds of the Father-Mother-Baby Triad. Journal of Preventive Medicine, 2(3), 1–5. https://doi.org/10.21767/2572-5483.100016 Van Kampen, M., & Vervaeke, M. (2008). Stress (1ste editie). Acco. Van Leur, M., Vermeulen, A., van Dam, W., & van der Meulen, M. (2018). Fijn dat je er bent! www.vhzb.nl Veldman, F. (2007). Levenslust en levenskunst. Van der Veer media. 62 Vereniging van haptotherapeuten. (2021). Haptotherapie. https://haptotherapeuten-vvh.nl/ VHZB. (2008). Tastbaar welkom (1ste editie). Wezep, Nederland: VHZB. VHZB. (2010). Beroepsprofiel haptonomische zwangerschapsbegeleiders. https://vhzb.nl/wpcontent/uploads/2020/06/beroepsprofiel-VHZB.pdf VHZB. (2021). Vereniging Haptonomische Zwangerschapsbegeleiders. https://vhzb.nl/ Vissers, A. (2018). Haptotherapie vermindert angst voor de bevalling. Haptonomisch contact, 29(4), 9-11. Vlaams Infocentrum voor Toekomstige Ouders. (z.j.). Haptonomie. Victo. http://www.infocentrumtoekomstigeouders.be/zwangerschap/bewust-jezwangerschap-beleven/haptonomie/ Wetenschappelijk instituut voor haptonomie. (2021). www.haptonomie.com Wichman, P. (2021). Basisbevestigend dragen: zo maak je verbinding met je kind. Birthmatters. https://www.birthmatters.be/wetenschap/basisbevestigend-dragen-zo-maak-…verbinding-met-je-kind/ Wijma, K., Wijma, B., & Zar, M. (1998). Psychometric aspects of the W-DEQ; a new questionnaire for the measurement of fear of childbirth. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology, 19(2), 84–97. https://doi.org/10.3109/01674829809048501 World Health Organization. (2007). Fatherhood and Health outcomes in Europe. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/108571/E91129.pdf Yohai, D., Alharar, D., Cohen, R., Kaltian, Z., Aricha-Tamir, B., Aion, S., Yohai, Z., & Weintraub, A. (2017). The effect of attending a prenatal childbirth preparedness course on labor duration and outcomes. Journal of Perinatal Medicine, 46(1), 47-52. https://doi.org/10.1515/jpm-2016-0345 ZorgSaam. (2021). Bekkenpijn, bekkeninstabiliteit en zwangerschap. https://www.zorgsaam.org/ziekenhuis/patientfolders/bekkenpijn-bekkenins…en-zwangerschap
