Heeft COVID-19 een impact op spoedopnames?

Edeline
Kaze
  • Jef
    Vanderoost

COVID-19

In december 2019 werd de eerste COVID-19-gevallen in China gemeld. Het coronavirus verspreidde zich dan snel over de wereld en op 11 maart 2020 heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) COVID-19 tot pandemie verklaard.

In België werd het eerste geval van het coronavirus op 4 februari 2020 vastgesteld. Op 18 maart 2020 kondigde de Nationale Veiligheidsraad een lockdown aan. Maatregelen werden genomen om de ziekenhuiscapaciteit vrij te maken voor COVID-19 patiënten. Niet-dringende zorg werd bijvoorbeeld uitgesteld. Bovendien werden mensen met niet-urgente klachten opgeroepen niet naar de spoedafdeling te komen.

Tegelijkertijd hebben meerdere studies uit Europa, Noord-Amerika en Azië aangetoond dat minder patiënten met acuut coronair syndroom of met cerebrovasculaire aandoeningen zich aanmeldden voor een spoedopname.

In België zijn hierover geen gegevens beschikbaar.

Onderzoek

Onder wetenschappelijk begeleiding van dr. Jef Vanderoost en prof. dr. Marc Sabbe, heeft Edeline Kaze in haar masterscriptie onderzocht of de COVID-19 pandemie een impact had op de spoedopnames van UZ Leuven wat dringende diagnoses betreft. UZ Leuven is het grootste universitaire ziekenhuis van België met bijna 10 000 werknemers en 2000 ziekenhuisbedden. Elk jaar bezoeken bijna 57 000 patiënten de spoedafdeling.

Om de impact van de COVID-19 pandemie te onderzoeken, heeft Edeline Kaze de periode van de eerste en tweede golven van de COVID-19 pandemie bestudeerd en deze vergeleken met dezelfde periodes van het voorgaande jaar. Dringende diagnoses werden geselecteerd aan de hand van het First Hour Quintet. Het First Hour Quintet verzamelt 5 pathologiegroepen die een snelle diagnose en behandeling vereisen.  

Dit is het eerste grootschalige onderzoek in België dat de impact van COVID-19 op de spoedopnames evalueert.

 

Figuur 1 : COVID-19 golven

image 638

De eerste golf begon op 1 maart 2020 en eindigde op 22 juni 2020. De startdatum van de tweede golf vond plaatst op 31 augustus 2020. In het kader van dit onderzoek is besloten de tweede golf op 31 december 2020 te beëindigen.
Bron : Sciensano. Belgium COVID-19 Epidemiological Situation

Figuur 2:  Diagnoses uit het First Hour Quintet

 

image 639

  Longembolie (Pulmonary embolism): aandoening waarbij een bloedklonter vastzit in een longslagader
Hartfalen (Heart Failure): aandoening waarbij het hart niet voldoende bloed kan pompen
Pneumothorax: aandoening waarbij er lucht aanwezig in de borstholte is

Resultaten

  1. Eerste golf

Tabel 1 : First Hour Quintet en verwezen patiënten tijdens de eerste golf

 

image 642
N = aantal patiënten
ns =  niet significant verschil
< 0.001 = significant verschil
De proportie van patiënten met een diagnose van het First Hour Quintet was gelijkaardig tussen de twee periodes.
Opvallend genoeg werden meer patiënten naar de spoed verwezen tijdens de eerste golf dan tijdens de controleperiode: 44,5% voor de eerste golf versus 40,4% voor de controleperiode.

2. Tweede golf

Tabel 2 : First Hour Quintet en verwezen patiënten tijdens de tweede golf

 

image 643
N = aantal patiënten
ns =  niet significant verschil
< 0.001 = significant verschil
Er waren meer patiënten met een diagnose van cardiale borstpijn tijdens de tweede golf in vergelijking met de controleperiode: 1,5% versus 1%
Bovendien hadden meer patiënten een cerebrovasculaire aandoening gedurende de tweede golf in vergelijking met de controleperiode: 1,9% versus 1,4%
Een ander verschil dat statistische significant was, was de proportie van patiënten die door een arts naar de spoed verwezen was: 44,9%  in vergelijking met 40,4% voor de controleperiode

Wat te onthouden?

  • Minder patiënten op spoed tijdens de eerste en de tweede golf
  • Meer patiënten met cerebrovasculaire aandoening en cardiale borstpijn tijdens de tweede golf
  • Meer verwezen patiënten naar de spoed tijdens de eerste en de tweede golf

Wat betekent het concreet?

Tijdens de eerste en tweede golf kwamen minder patiënten op de spoedafdeling terecht dan tijdens de controleperioden. Opmerkelijk is dat de daling van het aantal patiënten op de spoed geen verband leek te hebben met dringende diagnoses uit het First Hour Quintet, in tegenstelling tot wat studies in het buitenland hebben aangetoond. Een reden hiervoor kan zijn dat in deze studies voornamelijk de impact van de lockdown werd bestudeerd en de vergelijking beperkt bleef tot de maanden maart en april. Bovendien zijn de gegevens moeilijk te veralgemenen wegens de epidemiologische evolutie van de pandemie in verschillende landen. Verdere studies zijn nodig om na te gaan voor welke aandoeningen patiënten zich minder vaak op de spoed hebben gemeld.

Een ander interessante bevinding is dat tijdens beide golven meer patiënten door een arts naar de spoed werden verwezen. Deze hield waarschijnlijk verband met de genomen maatregelen van de federale regering: de samenwerking tussen huisartsen en ziekenhuizen werd versterkt om de ziekenhuiscapaciteit voor COVID-19 patiënten op peil te houden. Patiënten werden hierbij gevraagd hun huisarts te bellen in geval van ademhalingsklachten of koorts en niet spontaan naar de spoedgevallendienst te gaan. Pas na telefonische triage werden patiënten doorverwezen naar de spoed.

En wat nu?

Voor COVID-19 was er veel sprake van overbezetting van de spoeddienst door patiënten met niet-urgente klachten. Tijdens de COVID-19-pandemie meldden zich echter minder patiënten op de spoedafdeling. De reden hiervoor, en het soort klachten dat werd behandeld, is nog niet duidelijk. In het buitenland wordt thans gesteld dat patiënten met dringende aandoeningen niet meer op spoed terechtkomen. Idealiter moet ernaar worden gestreefd dat mensen met dringende klacht op spoed komen en mensen met klachten niet dringende klacht naar andere zorginstellingen verwezen worden. Hiervoor is de medewerking van huisartsen en patiënten noodzakelijk.

Bibliografie

 

References

 

 

  1. World Health Organization. Coronavirus disease 2019 (COVID-19) Situation Report – 94 [Internet]. [Place unknown]: World Health Organization; 23 April 2020 [cited 2 May 2021]. Available from: https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/…

 

  1. World Health Organization. Director-General's remarks at the media briefing on 2019-nCoV on 11 February 2020. [Internet]. [Place unknown]: World Health Organization; 11 February 2020 [cited 2 May 2021]. Available from: http://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-remarks-at…

 

  1. World Health Organization. WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on COVID-19 – on 11 March 2020. [Internet]. [Place unknown]: World Health Organization; 11 March 2020 [cited 2 May 2021]. Available from: https://www.who.int/director-general/speeches/detail/who-director-gener…

 

 

  1. Scholasse E. Les chiffres du coronavirus en Belgique ? . [Internet]. [Place unknown]: La Libre; 30 April 2020 [cited 2 May 2021]. Available from: https://www.lalibre.be/planete/sante/infographies-sur-le-covid-19-en-be…

 

  1. Nieuwsblad. Eerste geval van coronavirus in België: gerepatrieerde Belg uit Wuhan test positief. [Internet]. [Place unknown]: Nieuwsblad; 4 February 2020 [cited 2 May 2021]. Available from: https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20200204_04834177

 

 

  1. The Belgium.be portal. Coronavirus: reinforced measures. [Internet]. [Place unknown]: The Belgium.be portal; 24 March 2020 [cited 2 May 2021]. Available from: https://www.belgium.be/en/news/2020/coronavirus_reinforced_measures

 

  1. Van de Voorde C., Lefèvre M., Mistiaen P., Detollenaere J., Kohn L., Van den Heede K. Assessing the management  of hospital surge capacity in the first wave of the COVID-19 pandemic in Belgium. KCE Reports 335. [Internet] Brussels: Health Services Research (HSR): Belgian Health Care Knowledge Centre (KCE); 2020 [cited 2 May 2021]. Available from  : https://www.kce.fgov.be/sites/default/files/atoms/files/KCE_335_Surge_capacity_during_COVID-19_Belgium_Report.pdf

 

  1. Van de Voorde C., Lefèvre M., Mistiaen P., Detollenaere J., Kohn L., Van den Heede K. Het beheer van de  ziekenhuiscapaciteit in België tijdens de eerste golf van de COVID-19 pandemie – Synthese. KCE Reports 335As. [Internet] Brussels: Health Services Research (HSR): Belgian Health Care Knowledge Centre (KCE); 2020 [cited 2 May 2021]. Available from  : https://kce.fgov.be/sites/default/files/atoms/files/KCE_335A_Ziekenhuis…

 

  1. AZ Vesalius. Coronavirus – samenwerking huisartsen [Internet]. [Place unknown]: AZ Vesalius; 14 March 2020 [cited 2 May 2021]. Available from:

https://www.azvesalius.be/nl/nieuws/coronavirus-samenwerking-huisartsen/

 

  1. Ziekenhuis Geel. Coronavirus: tijdelijke ‘park & ride' consultaties van huisartsen aan Ziekenhuis Geel [Internet]. [Place unknown]: Ziekenhuis Geel; 14 March 2020 [cited 2 May 2021]. Available from: https://www.ziekenhuisgeel.be/artikels/coronavirus-tijdelijke-%E2%80%98…

 

  1. Van Haezendonck S. Mechelse huisartsen openen coronapunt voor triage patiënten: “Je eigen dokter verwijst je door”. [Internet]. [Place unknown]: Gazet van Antwerpen; 17 March 2020 [cited 2 May 2021]. Available from: https://m.gva.be/cnt/dmf20200317_04892863

 

  1. Montay J. Coronavirus: des lieux de triage mis en place par les hôpitaux, ce sont les médecins qui y enverront les patients. [Internet]. [Place unknown]: RTBF Info; 17 March 2020 [cited 2 May 2021]. Available from: https://www.rtbf.be/info/dossier/epidemie-de-coronavirus/detail_coronav…

 

 

  1. Mesnier J., Cottin Y., Coste P., Ferrari E., Schiele F., Gilles Lemesle G., et al. Hospital admissions for acute myocardial infarction before and after lockdown according to regional prevalence of COVID-19 and patient profile in France: a registry study. Lancet Public Health 2020, 5: e536—542

 

  1. Pop R., Quenardelle V., Hasiu A., Mihoc D., Sellal F., Dugay M.H., et al. Impact of the Covid-19 outbreak on acute stroke pathways—Insights from the Alsace region in France. Eur J Neurol 2020, 27: 1783–1787

 

  1. Olié V., Carcaillon-Bentata L., Thiam M.M., Haeghebaert S., Caserio-Schönemann C. Emergency department admissions for myocardial infarction and stroke in France during the first wave of the COVID-19 pandemic: National temporal trends and regional disparities. Arch Cardiovasc Dis 2021, S1875-2136

 

  1. Metzler B., Siostrzonek P., Binder R.K., Bauer A., Reinstadler S.J. Decline of acute coronary syndrome admissions in Austria since the outbreak of COVID-19: the pandemic response causes cardiac collateral damage. Eur Heart J 2020, 41: 1852–1853

 

  1. Rudilosso S., Laredo C., Vera V., Vargas M., Renú A, Llull L., et al. Acute stroke care is at risk in the era of COVID-19: experience at a comprehensive stroke center in barcelona. Stroke 2020, 51: 1991-1995

 

  1. De Filippo O., D'Ascenzo F., Angelini F., Bocchino P.P., Conrotto F., Saglietto A., et al. Reduced rate of hospital admissions for ACS during Covid-19 outbreak in northern Italy. N Engl J Med 2020; 383: 88–89.

 

  1. De Rosa S., Spaccarotella C., Basso C., Calabrò M.P., Curcio A., Filardi P.P., et al. Reduction of hospitalizations for myocardial infarction in Italy in the COVID-19 era. Eur Heart J 2020; 41: 2083–2088.

 

  1. Douiri A., Muruet W., Bhalla A., James M., Paley L., Stanley K., et al. Stroke 2021, 52: 00–00

 

  1. Mafham M.M., Spata E., Goldacre R., Gair D., Curnow P., Bray M., et al. COVID-19 pandemic and admission rates for and management of acute coronary syndromes in England. Lancet 2020; 396: 381-389

 

  1. Solomon M.D., McNulty E.J., Rana J.S., Leong T.K., Lee C., Sung S-H., et al. The COVID-19 pandemic and the incidence of acute myocardial infarction. N Engl J Med 2020; 383: 691-693

 

  1. Tam C.F.,  Cheung K-S., Lam S., Wong A., Yung A., Sze M., et al. Impact of coronavirus disease 2019 (COVID-19) outbreak on ST-segment–elevation myocardial infarction care in Hong Kong, China. Circ Cardiovasc Qual Outcomes 2020; 13: e006631

 

  1. Zhao J., Li H., Kung D., Fisher M., Shen Y., Liu R. Impact of the COVID-19 epidemic on stroke care and potential solutions. Stroke 2020; 51: 1996–2001

 

  1. Wu Y., Chen F., Sun Z., Zhang Y., Song Y., Feng W., et al. Impact of the pandemic of COVID‑19 on emergency attendance  for stroke and acute myocardial infarction in Beijing, China. . J Thromb Thrombolysis 2021; 1–9

 

  1. UZ Leuven. About UZ Leuven [Internet]. Leuven: UZ Leuven ; 31 March 2021 [cited 2 May 2021]. Available from: https://www.uzleuven.be/en/about-us#key-figures

 

  1. UZ Leuven. Kijken naar het toekomst [Internet]. Leuven: UZ Leuven ; [date unknown] [cited 2 May 2021]. Available from: http://kinderziekenhuisuzleuven.be/projects

 

  1. Thomas Krafft T., Riesgo L.G., Fischer M., Robertson-Steel I., Lippert F. European Emergency Data Project. [Internet]. München: EED project group; 2002 [cited 2 May 2021].  Available from : https://ec.europa.eu/health/ph_projects/2002/monitoring/fp_monitoring_2…

 

  1. Sciensano. COVID-19-SURVEILLANCE VEELGESTELDE VRAGEN. [Internet]. Brussels : Sciensano ; 2020 [updated 31 March 2021 ; cited 2 May 2021].  Available from : https://covid-19.sciensano.be/sites/default/files/Covid19/COVID-19_FAQ_…

 

  1. Sciensano. Belgium COVID-19 Epidemiological Situation Figure Patients in hospital [Internet]. Brussels : Sciensano ; 2021 [cited 2 May 2021].  Available from :https://epistat.wiv-isp.be/covid/covid-19.html

 

  1. Jeffery M.M, D'Onofrio G., Paek H., Platts-Mills T.F., Soares W.E., Jason A Hoppe J.A., et al.  Trends in Emergency Department Visits and Hospital Admissions in Health Care Systems in 5 States in the First Months of the COVID-19 Pandemic in the US. JAMA Intern Med 2020; 180: 1328-1333

 

  1. Madjid M., Safavi-Naeini P., Solomon S.D., Vardeny O. Potential Effects of Coronaviruses on the Cardiovascular System: A Review. JAMA Cardiol. 2020; 5: 831-840

 

  1. Huisartsenvereniging Gent. RICHTLIJNEN CORONAVIRUS: COVID-19 hospital [Internet]. Gent : Huisartsenvereniging Gent ; 2020 [cited 15 May 2021]. Available from : http://www.hvg.be/sites/default/files/users/Delfien/2020_03_17_Afsprake…

 

  1. Gonçalves-Bradley D., Khangura J.K., Flodgren G., Perera R., Rowe B.H., Shepperd S. Primary care professionals providing nonurgent care in hospital emergency departments. Cochrane Database of Systematic Reviews  2018;  2: CD002097

 

  1. Thompson M.I., Lasserson D., McCann M., Thompson M., Heneghan C. Suitability of emergency department attenders to be assessed in primary care: survey of general practitioner agreement in a random sample of triage records analysed in a service evaluation project. BMJ Open 2013; 3: e003612

 

  1. Schoenmakers B., Van Criekinge J., Boeve T., Wilms J., Van Der Mullen C., Sabbe M. Co-location of out of hours primary care and emergency department in Belgium: patients' and physicians' view. BMC Health Serv Res 2021; 21: 282

 

 

 

 

 

Download scriptie (2.35 MB)
Universiteit of Hogeschool
KU Leuven
Thesis jaar
2021
Promotor(en)
prof.dr. Marc Sabbe
Thema('s)
Geneeskunde
Kernwoorden
COVID-19,
spoedgevallen,
impact,
Diagose