Psycho-educatie bij leerlingen in de klas, zinvol of niet?
- JannekeNoordzij
- DuyguKilic
In Vlaanderen en Nederland botsen kinderen tussen 6 en 12, waarbij een spraak- en taalontwikkelingsstoornis vastgesteld is, meer op sociale problemen in de klas. Emotie en gedrag gaan hand in hand met onze taal. Want hoe zeg je tegen iemand dat je verdrietig bent als je jezelf niet kan uitdrukken met taal? Psycho-educatie biedt mogelijkheden voor jou als leerkracht.
Je herkent het ongetwijfeld wel, een leerling uit je klas waar je geen hoogte van krijgt. Taal is het communicatiemiddel bij uitstek. Leerlingen met spraak- en taalontwikkelingstoornissen ervaren hier heel wat moeite mee, maar ook de leerkracht in kwestie blijft met vragen zitten. Psycho-educatie is een hulpmiddel waarbij je zowel het individu als de mensen rondom informeert over de stoornis. Naast louter informatie geven, leren ze ook hoe ze met deze beperking kunnen omgaan.
Psycho-educatie saai?
Onbekend is onbemind. Pyscho-educatie is een term die bij velen geen belletje doet rinkelen. Gelukkig doen heel veel leerkrachten, logopedisten, … wel aan psycho-educatie maar vaak zonder dit te beseffen. Er bestaan verschillende educatieve tools om met psycho-educatie aan de slag te gaan. Dit maakt het voor het individu, de medeleerlingen, de ouders en jou aangenamer. Een droge opsomming van eigenschappen is het niet.
De psycho-educatieve tools die in het onderzoek, voor zowel Vlaanderen als Nederland, naar voor kwamen als meest effectief voor spraak- en taalontwikkelingstoornissen zijn “De dyslexie survivalgids” en de “Hulpwaaier TOS”. Uit de vergelijking tussen Vlaanderen en Nederland is gebleken dat er in Vlaanderen meer gebruik wordt gemaakt van psycho-educatie, althans, de term is hier bekender dan in Nederland. Naast bovengenoemde tools wordt in Vlaanderen ook nog gebruik gemaakt van “Het verhaal van ODI” en de “Werkmap psycho-educatie".
Emotie en gedrag bij leerling
De resultaten van onderstaande tabel geven weer dat het merendeel van de leerlingen die individueel, bij de leerkracht of logopedist, gebruik maken van psycho-educatie angstig en teruggetrokken reageren.
In tegenstelling tot het gebruik van psycho-educatie bij het individu heeft psycho-educatie in de gehele klasgroep, inclusief de leerling die gediagnosticeerd is met een spraak- of taalontwikkelingsstoornis positievere resultaten.
‘Het verschil tussen wie je bent en wie je wilt zijn is wat je doet.’
Het is als leerkracht niet gemakkelijk om iedereen in je klas te betrekken. Leerlingen met spraak- of taalontwikkelingstoornissen ervaren meer moeilijkheden om zich open te stellen omdat de taal een obstakel voor hen vormt. Probeer ook één van de psycho-educatieve tools, wie weet valt de taalbarrière tussen jou en je leerling met een spraak- of taalontwikkelingstoornis wel weg.
Bibliografie
Braams, T. (2019). Handboek dyslexie (1ste editie). Den Haag, Nederland: Boom Lemma. Buydens, H., Dehaene, G., van de Walle, B., Spittaels, M., & van de Walle, B. (2014). Het verhaal van ODI. Destelbergen: SIG. Ghesquière, P., Boets, B., Gadeyne, E., & Vandewalle, E. (z.d). Dyslexie: Een beknopt wetenschappelijk overzicht. 21. Gosselin, Z. (z.d.). Neem deel aan het onderzoek. Geraadpleegd 15 januari 2021, van Home (wixsite.com) Hellinckx, W. & Ghesquière, P. (1999). Als leren pijn doet... Opvoeden van kinderen met een leerstoornis. Leuven/Amersfoort: Acco. Herreman, I., & Zink, I. (2018). Protocol Diagnostiek Ontwikkelingsdysfasie (PDOD). 33. Home—Stichting Dyslexie Nederland. (z.d.). Geraadpleegd 14 april 2020, van http://www.stichtingdyslexienederland.nl/?fbclid=IwAR31SwPpCd7LyRItJgb9… dqcaxEMKsf8wMmuopQ Houten, Prelum; 167-176 (hoofdstuk II.9). [ISBN 978 90 8562 124 9] Klassenraad in het basisonderwijs. (z.d.). Geraadpleegd 14 april 2020, van /nl/klassenraad-in-hetbasisonderwijs) Lybaert, C. (2014). Perceptie van tussentaal in het gesproken Nederlands in Vlaanderen. Nederlandse taalkunde, 19(2), 185–220. https://doi.org/10.5117/NEDTAA2014.2.LYBA Moody, S. (2009). How to do workplace needs assessment. – In: S. Moody (Ed.), Dyslexia and Employment. A guide for assessors, trainers and managers (pp. 47-56). West Sussex: Wiley-Blackwell. Mostaert, C. (2020, 23 april). Webinar “Hoe herken je toekomstige leesproblemen?” - Thomas More. Geraadpleegd op 1 mei 2020, van https://thomasmore.mediaspace.kaltura.com/media/webinar+%27Hoe+herken+j… blemenF%27/1_cepa1a4e Mottart , A., & Vanhooren, S. (z.d.). Twintigste conferentie Het schoolvak Nederlands. Geraadpleegd op 19 maart 2020, van https://books.google.be/books?hl=nl&lr=&id=GlcrJXokDpAC&oi=fnd&pg=PA8&d…+ kleuters&ots=Qc90MBt0v_&sig=6qBLoeIDC5BIiM6tClFHYv0_Azc#v=onepage&q=signalen%20dyslexie%20 kleuters&f=false Nelissen, L. (2016). Het bijzondere dyslexiebeest. 70. Noordzij, J., Kilic, D., & Gosselin, Z. (z.d.). Invloed van psycho-educatie bij leerlingen op de communicatieve zelfredzaamheid in de klascontext. Toegepast op dyslexie en ontwikkelingsdsyfasie. Google Docs. Geraadpleegd 15 januari 2021, van https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSddp6gZUczmliUttvhmLGsxe3OlyZq… ewform?usp=embed_facebook Pameijer,N., & Denys, A. (2018. Handelingsgericht werken (1e editie). Leuven, België: Acco PAQUIER P (2014). Taal- en spraakstoornissen. In W Braam, MJ van Duinen-Maas, DAM Festen, I van Gelderen, SA Huisman, MAM Tonino (Eds). Medische Zorg voor Patiënten met een Verstandelijke Beperking. Pagina 51 van 77 Ruijssenaars, A.J.J.M., & Van den Bos, K.P. (2011). Dyslexie na de basisschoolleeftijd: meer dan alleen cognitieve beperkingen. In A. Geudens, D. Baeyens, K. Schraeyen, K. Maetens, J. De Brauwer, & M. Loncke (Red.), Jongvolwassenen met dyslexie. Diagnostiek en begeleiding in wetenschap en praktijk (pp. 185-202). Den Haag: Acco. Schraeyn, K. Zink, I., Mostaert, C. & Vandewalle, E., & (2013). Preventieve basiszorg – fase 0. 79. Swanson, H.L., Hoskyn, M. & Lee, C. (1999). Interventions for students with learning disabilities. A metaanalysis of treatment outcomes. New York/London: Guilford Press. Terras, M.M., Thompson, L.C., & Minnis, H. (2009). Dyslexia and psychosocial functioning: an exploratory study of the role of self-esteem and understanding. Dyslexia, 15(4), 304–327. doi: 10.1002/dys.386 Van der Donk, C., & Van Lanen, B. (2016). Praktijkonderzoek in de school (3de dr.). Coutinho. Vermeulen, P. (2010). Ik ben speciaal 2 (7de editie). Berchem, België: EPO. Vlaams verbond van Katholiek Secundair Onderwijs. (2015). Leerlingen met (een vermoeden van) dyslexie/dyscalculie in het secundair onderwijs. Geraadpleegd van http://www.vclbdewisselantwerpen.be/pdf/VadSO/4.1.3_DyslDyscalVKSO.pdf Zink, I., & Breuls, M. (2012). Ontwikkelingsdysfasie (1ste editie). Antwerpen, België: Garant.
