"Kleuters lossen alles op met plakband"
Problemen oplossen kan je leren. En daar kan je best vroeg mee beginnen. Onderzoek van Joris Van Elsen (Universiteit Antwerpen) toont aan dat interactief voorlezen kleuters helpt om betere probleemoplossers te worden.
"Kleuters zijn echte probleemoplossers. Dat moet ook wel, want dagelijks komen ze nieuwe problemen tegen. Ik vroeg me af hoe leerkrachten kleuters kunnen stimuleren om nog betere probleemoplossers te worden. Al snel kwam ik uit bij prentenboeken." Prentenboeken zijn alom tegenwoordig in onze kleuterklassen en worden gebruikt om de taalontwikkeling van kleuters te stimuleren, nieuwe thema's te introduceren, moeilijke onderwerpen bespreekbaar te maken, de fantasie te prikkelen en noem maar op. Het onderzoek van Van Elsen voegt daar het leren oplossen van problemen aan toe.
Interactief voorlezen
Vierennegentig kleuters uit zes Vlaamse kleuterklassen namen deel aan het experiment. Vijf dagen op een rij lazen kleuterleerkrachten interactief voor uit prentenboeken aan kleine groepjes kleuters. Bij interactief voorlezen zijn de kleuters geen passieve luisteraars, maar worden ze actief betrokken bij het verhaal. "Prentenboeken zijn geen wondermiddel op zich. Het wordt pas echt interessant wanneer je ze gebruikt om kinderen met elkaar te laten discussiëren."
Prentenboeken zijn geen wondermiddel op zich. Het wordt pas echt interessant wanneer je ze gebruikt om kinderen met elkaar te laten discussiëren.
Creatieve oplossingen
Om het effect van interactief voorlezen te meten, ontwikkelde Van Elsen twee tests. Hierbij kregen de kleuters een prent te zien van een kindje dat niet bij zijn of haar bal geraakt. Bij de ene prent ligt de bal op een kast, bij de andere in een vijver. De opdracht was zo veel mogelijk oplossingen te bedenken om aan de bal te geraken. Niet alleen het aantal oplossingen, maar ook het aantal verschillende oplossingsstrategieën en de originaliteit van de oplossingen telden mee. "De creativiteit van sommige kleuters kent geen grenzen. Ze vragen zonder verpinken hulp aan een kikker of een zwaan, stellen voor een robot te bouwen of zouden de brandweer bellen om hun bal van de kast te halen. En als dat allemaal niet helpt, is er altijd nog plakband. Je kan er takken mee aan elkaar maken, je kan met rolletjes smijten of ze opstapelen tot een toren en erop klimmen. Kleuters worden bij het bedenken van oplossingen niet gehinderd door vastgeroeste denkpatronen. Hun oplossingen komen soms uit een onverwachte hoek. Als de bal te hoog ligt, kan je ook groeien of ... gewoon een nieuwe bal kopen.
[Onderschrift] Dit is Puk. Puk heeft een probleem. Kan jij Puk helpen? Onderzoeker Joris Van Elsen ontwierp twee tests om de probleemoplossingsvaardigheden van kleuters te meten.
Van Elsen stelde grote verschillen vast tussen de kleuters. "Sommige kleuters rijgen de mogelijke oplossingen aan elkaar, andere houden het na twee of drie oplossingen voor bekeken." De resultaten van het onderzoek tonen aan dat interactief voorlezen niet zozeer het aantal of de originaliteit van de oplossingen verbetert, maar wel de mate waarin kleuters erin slagen een probleem langs verschillende kanten te benaderen.
Corona
Experimenteren met kleuters in volle coronacrisis was niet vanzelfsprekend. Als onderzoeker mocht Van Elsen de kleuterklas niet in. "Dat was eigenlijk niet zo'n probleem. Eerder onderzoek toonde aan dat kleuters verlegen zijn als tests worden afgenomen door voor hen onbekende onderzoekers. Dat wilde ik vermijden door het experiment te laten uitvoeren door de leerkrachten zelf. Gelukkig zagen de leerkrachten dat zitten. Niet evident als je weet dat de leerkrachten 18 tot 24 kleuters onder hun hoede hadden." Hoewel de tests werden afgenomen door de leerkrachten van de kleuters zelf, waren heel wat kleuters toch verlegen of zenuwachtig. "Kleuters zijn gevoelig voor veranderingen in hun omgeving. In klassen met rond de twintig kleuters is het niet evident om één op één te werken. Sommige kleuters voelden zich ondanks alles onwennig bij de testsituatie."
Problemen oplossen is leuk
Van Elsen hoopt zijn onderzoek in de toekomst te kunnen verderzetten. "Sinds vorig schooljaar behoort de derde kleuterklas tot het leerplichtonderwijs. Wetenschappelijk gezien is het Vlaamse kleuteronderwijs nog grotendeels onontgonnen terrein. We weten nog maar weinig over hoe kleuters echte problemen oplossen in de klas en daarbuiten. Daar wil ik graag verandering in brengen."
Met kleuters werken rond probleemoplossing is een goede voorbereiding op de start in het lager onderwijs. En eigenlijk is het ook gewoon leuk. "Na afloop van het experiment vertelde één van de leerkrachten hoe enkele kleuters spontaan oplossingen bedachten tijdens een verhaal van een andere juf en hoe ze kleine probleempjes in de klas probeerden op te lossen. Blijkbaar hadden ze de smaak goed te pakken."
Voor kleuterleerkrachten heeft Van Elsen nog één advies. "Zorg altijd voor een extra voorraad plakband in de klas, want kleuters lossen alles op met plakband."
Joris Van Elsen is master in de onderwijswetenschappen en onderzoeker aan de Universiteit Antwerpen.
[Inzet]
10 prentenboeken met problemen
Wil je zelf met kleuters werken rond probleemoplossing? Met deze 10 prentenboeken kan je aan de slag.
- Vast (Oliver Jeffers)
- Garage Gust (Leo Timmers)
- Een gat in mijn emmer (Ingrid en Dieter Schubert)
- Agent en Boef (Tjibbe Veldkamp)
- Diepzee Dokter Diederik (Leo Timmers)
- De prinses met de lange haren (Annemarie Van Haeringen)
- Twee vechtende eekhoorntjes (Rachel Bright)
- Rikkie heeft een plan (Guido Van Genechten
- Hoe verstop je een giraf? (Michelle Robinson)
- Haas en Mol zoeken een uitweg (Hans de Beer)
Bibliografie
Akaike, H. (1974). A new look at the statistical model identification. IEEE Transactions on Automatic Control, 19(6), 716-723. https://doi.org/10.1109/TAC.1974.1100705
Ananiadou, K., & Claro, M. (2009). 21st century skills and competences for new millennium learners in OECD countries. OECD Education Working Papers, 41. https://doi.org/10.1787/218525261154
Arnold, T. W. (2010). Uninformative parameters and model selection using Akaike's Information Criterion. The Journal of Wildlife Management, 74(6), 1175-1178. https://doi.org/10.2193/2009-367
Bates, D., Maechler, M., Bolker, B., & Walker, S. (2015). Fitting linear mixed-effects models using lme4. Journal of Statistical Software, 67(1). https://doi.org/10.18637/jss.v067.i01
Bransford, J. D., Brown, A. L., & Cocking, R. R. (2000). How people learn: Brain, mind, experience, and school. Washington, DC, Verenigde Staten: National Academy Press.
Burnham, K. P., & Anderson, D. R. (2002). Model selection and multimodel inference. A practical information-theoretic approach. Springer. https://doi.org/10.1007/b97636
Casey, B., Erkut, S., Ceder, I., & Young, J. M. (2008). Use of a storytelling context to improve girls' and boys' geometry skills in kindergarten. Journal of Applied Developmental Psychology, 29(1), 29-48. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2007.10.005
Ceprano, M. A. (2010). Examining the benefits of interactive read-alouds on young children's vocabulary development: Pre-service teachers as researchers. Journal of Inquiry and Action in Education, 3(2), 1-14. https://digitalcommons.buffalostate.edu/jiae/vol3/iss2/1
Christenson, L. A. (2016). Class interactive reading aloud (CIRA): A holistic lens on interactive reading aloud sessions in kindergarten. Educational Research and Reviews, 11(23), 2138-2145. https://doi.org/10.5897/ERR2016.2874
Cicchetti, D. (1994). Guidelines, criteria, and rules of thumb for evaluating normed and standardized assessment instruments in psychology. Psychological Assessment, 6, 284-290. https://doi.org/10.1037/1040-3590.6.4.284
Clements, D., Greenfield, D. B., Landry, S. H., & Sarama, J. (2015). Assessment using technology: Formative assessment with young children. In O. Saracho (Ed.), Contemporary Perspectives on Research in Assessment and Evaluation in Early Childhood Education (pp. 339-371). Charlotte, NC, Verenigde Staten: Information Age Publishing.
Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. (2 ed.). New York, NY, Verenigde Staten: Lawrence Erlbaum Associates.
Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2011). Research methods in education. New York, NY, Verenigde Staten: Routledge.
Corvers, J., Aarnoutse, C., & Peters, S. (2004). Interactief voorlezen in groep 2. Pedagogische Studieën, 81(4), 308-324. https://pedagogischestudien.nl/search?identifier=616860
Csapo, B., & Funke, J. (Eds.). (2017). The nature of problem solving: Using research to inspire 21st century learning: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/9789264273955-en
De Maeyer, S., Coertjens, L., & Ardies, J. (2017). Bivariate en multivariate statistiek. Een open leerpakket in R. Gent: Academia Press.
Dewey, J. (1910). How we think. Boston, MA, Verenigde Staten: D. C. Heath & CO.
Dowdall, N., Melendez-Torres, G. J., Murray, L., Gardner, F., Hartford, L., & Cooper, P. J. (2020). Shared picture book reading interventions for child language development: A systematic review and meta-analysis. Child Development, 91(2), 383-399. https://doi.org/10.1111/cdev.13225
Elia, I., van den Heuvel-Panhuizen, M., & Georgiou, A. (2010). The role of pictures in picture books on children's cognitive engagement with mathematics. European Early Childhood Education Research Journal, 18, 275-297. https://doi.org/10.1080/1350293X.2010.500054
Fitton, L., McIlraith, A. L., & Wood, C. L. (2018). Shared book reading interventions with english learners: A meta-analysis. Review of Educational Research, 88(5), 712-751. https://doi.org/10.3102/0034654318790909
Frensch, P., & Funke, J. (Eds.). (1995). Complex problem solving - The European perspective. New York, NY, Verenigde Staten: Lawrence Erlbaum Associates. https://www.researchgate.net/publication/200134353_Complex_Problem_Solving-The_European_Perspective
Fusaro, M., & Smith, M. C. (2018). Preschoolers’ inquisitiveness and science-relevant problem solving. Early Childhood Research Quarterly, 42, 119-127. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2017.09.002
Gamer, M., Lemon, J., & Singh, I. F. P. (2019). irr: Various coefficients of interrater reliability and agreement. R package version 0.84.1 [R pakket]. https://CRAN.R-project.org/package=irr
Gee, K. A. (2014). Multilevel growth modeling: An introductory approach to analyzing longitudinal data for evaluators. American Journal of Evaluation, 35(4), 543-561. https://doi.org/10.1177/1098214014523823
Gosen, M. N. (2012). Tracing learning in interaction. An analysis of shared reading of picture books at kindergarten. [Doctoraatsproefschrift]. Rijksuniversiteit Groningen, Groningen, Nederland. https://www.rug.nl/staff/m.n.gosen/binnenwerk_final_mngosen.pdf
Gosen, M. N., Berenst, J., & de Glopper, K. (2015). Problem-solving during shared reading at kindergarten. Classroom Discourse, 6(3), 175-197. https://doi.org/10.1080/19463014.2014.991339
Green, A. J. K., & Gilhooly, K. (2012). Problem solving. In N. Braisby & A. Gellatly (Eds.), Cognitive psychology (2 ed., pp. 301-333). New York, NY, Verenigde Staten: Oxford University Press.
Greeno, J. G. (1980). Trends in the theory of knowledge for problem solving. In D. T. Tuma & F. Reif (Eds.), Problem solving and education: issues in teaching and research (pp. 9-23). Hillsdale, N.J, Verenigde Staten: L. Erlbaum Associates.
Guilford, J. P. (1967). The nature of human intelligence. New York, NY, Verenigde Staten: McGraw-Hill.
Halford, G. S. (1993). Children’s understanding: The development of mental models. New York, NY, Verenigde Staten: Psychology Press.
Hemsley-Brown, J., & Sharp, C. (2003). The use of research to improve professional practice: A systematic review of the literature. Oxford Review of Education, 29(4), 449-471. https://doi.org/10.1080/0305498032000153025
Hesser, H. (2015). Modeling individual differences in randomized experiments using growth models: Recommendations for design, statistical analysis and reporting of results of internet interventions. Internet Interventions, 2(2), 110-120. https://doi.org/10.1016/j.invent.2015.02.003
Hetzroni, O., Agada, H., & Leikin, M. (2019). Creativity in autism: An examination of general and mathematical creative thinking among children with autism spectrum disorder and children with typical development. Journal of Autism and Developmental Disorders, 49(9), 3833-3844. https://doi.org/10.1007/s10803-019-04094-x
Jaccard, J., & Turrisi, R. (2003). Interaction effects in multiple regression (2 ed.). Thousand Oaks, CA, Verenigde Staten: Sage Publications.
Klesius, J. P., & Griffith, P. L. (1996). Interactive Storybook Reading for At-Risk Learners. The Reading Teacher, 49(7), 552-560. http://www.jstor.org/stable/20201663
Koo, T. K., & Li, M. Y. (2016). A guideline of selecting and reporting intraclass correlation coefficients for reliability research. Journal of Chiropractic Medicine, 15(2), 155-163. https://doi.org/10.1016/j.jcm.2016.02.012
Kuznetsova, A., Brockhoff, P. B., & Christensen, R. H. B. (2017). lmerTest package: Tests in linear mixed effects models. Journal of Statistical Software, 82(13), 1-26. https://doi.org/10.18637/jss.v082.i13
Leikin, M. (2012). The effect of bilingualism on creativity: Developmental and educational perspectives. International Journal of Bilingualism, 17(4), 431-447. https://doi.org/10.1177/1367006912438300
Leikin, M., & Tovli, E. (2019). Examination of creative abilities of preschool children with and without specific language impairment (SLI). Communication Disorders Quarterly, 41(1), 22-33. https://doi.org/10.1177/1525740118810848
Leikin, R. (2009). Exploring mathematical creativity using multiple solution tasks. In R. Leikin, Berman, Abraham , & B. Koichu (Eds.), Creativity in mathematics and the education of gifted students (pp. 129-145). Rotterdam, Nederland: Sense Publishers.
Levav-Waynberg, A., & Leikin, R. (2012). Using Multiple Solution Tasks for the Evaluation of Students’ Problem-Solving Performance in Geometry. Canadian Journal of Science, Mathematics and Technology Education, 12(4), 311-333. https://doi.org/10.1080/14926156.2012.732191
Lüdecke, D., Ben-Shachar, M., S., Patil, I., Waggoner, P., & Makowski, D. (2021). Assessment, testing and comparison of statistical models using R. Journal of Open Source Software, 6(59). https://doi.org/10.31234/osf.io/vtq8f
Luo, W., Li, H., Baek, E., Chen, S., Lam, K. H., & Semma, B. (2021). Reporting practice in multilevel modeling: A revisit after 10 years. Review of Educational Research, 20(10), 1-45. https://doi.org/10.3102/0034654321991229
Magid, R. W., Sheskin, M., & Schulz, L. E. (2015). Imagination and the generation of new ideas. Cognitive Development, 34, 99-110. https://doi.org/10.1016/j.cogdev.2014.12.008
Mol, S. E., Bus, A. G., & de Jong, M. T. (2009). Interactive book reading in early education: A tool to stimulate print knowledge as well as oral language. Review of Educational Research, 79(2), 979-1007. https://doi.org/10.3102/0034654309332561
Molnár, G., Greiff, S., & Csapó, B. (2013). Inductive reasoning, domain specific and complex problem solving: Relations and development. Thinking Skills and Creativity, 9, 35-45. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2013.03.002
Morrow, L. M., & Smith, J. K. (1990). The effects of group size on interactive storybook reading. Reading Research Quarterly, 25(3), 213-231. https://doi.org/10.2307/748003
Nakagawa, S., Johnson, P. C. D., & Schielzeth, H. (2017). The coefficient of determination R2 and intra-class correlation coefficient from generalized linear mixed-effects models revisited and expanded. Journal of The Royal Society Interface, 14(134). https://doi.org/doi:10.1098/rsif.2017.0213
Neumann, M. M., Anthony, J. L., Erazo, N. A., & Neumann, D. L. (2019). Assessment and technology: mapping future directions in the early childhood classroom. Frontiers in Education, 4(116). https://doi.org/10.3389/feduc.2019.00116
OECD. (2013). PISA 2012 assessment and analytical framework: mathematics, reading, science, problem solving and financial literacy. https://doi.org/10.1787/9789264190511-en
Onderwijs Vlaanderen. (2020). Draaiboek 2020-2021: Gewoon en buitengewoon basisonderwijs. Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/draaiboek-2020-2021-gewoon-en-buitengewoon-basisonderwijs
Osborn, A. F. (1953). Applied imagination. Principles and procedures of creative thinking. New York, NY, Verenigde Staten: Scribners.
Pantaleo, S. (2007). Interthinking: Young children using language to think collectively during interactive read-alouds. Early Childhood Education Journal, 34(6), 439-447. https://doi.org/10.1007/s10643-007-0154-y
R Core Team. (2021). R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing. Wenen, Oostenrijk. https://www.R-project.org/
Rathé, S., Torbeyns, J., De Smedt, B., Hannula-Sormunen, M. M., & Verschaffel, L. (2018). Verbal and action-based measures of kindergartners' SFON and their associations with number-related utterances during picture book reading. British Journal of Educational Psychology, 88(4), 550-565. https://doi.org/10.1111/bjep.12201
Rathé, S., Torbeyns, J., Hannula-Sormunen, M. M., & Verschaffel, L. (2016). Kindergartners’ spontaneous focusing on numerosity in relation to their number-related utterances during numerical picture book reading. Mathematical Thinking and Learning, 18(2), 125-141. https://doi.org/10.1080/10986065.2016.1148531
Reed, H. C., Hurks, P. P. M., Kirschner, P. A., & Jolles, J. (2015). Preschoolers’ causal reasoning during shared picture book storytelling: A cross-case comparison descriptive study. Journal of Research in Childhood Education, 29(3), 367-389. https://doi.org/10.1080/02568543.2015.1042126
Roback, P., & Legler, J. (2021). Beyond multiple linear regression. Applied generalized linear models and multilevel models in R. CRC Press. https://bookdown.org/roback/bookdown-BeyondMLR/
Ross, S. M., & Morrison, G. R. (2004). Experimental research methods. In D. Jonassen & M. Driscoll (Eds.), Handbook of research on educational communications and technology: A project of the association for educational communications and technology (2 ed., pp. 1021-1044): Routledge. https://doi.org/10.4324/9781410609519.
Shaklee, B. D., & Amos, N. G. (1985). The effectiveness of teaching creative problem solving techniques to enhance the problem solving ability of kindergarten students. Paper presented at the Fourteenth Annual Meeting of Mid-South Educational Research Conference, Biloxi, MS, Verenigde Staten. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED264292.pdf
Statistiek Vlaanderen. (2020). Leerling-leerkracht-ratio. Departement Kanselarij en Buitenlandse Zaken https://www.statistiekvlaanderen.be/nl/leerling-leerkracht-ratio
Swanson, E., Vaughn, S., Wanzek, J., Petscher, Y., Heckert, J., Cavanaugh, C., ... Tackett, K. (2011). A synthesis of read-aloud interventions on early reading outcomes among preschool through third graders at risk for reading difficulties. Journal of Learning Disabilities, 44(3), 258-275. https://doi.org/10.1177/0022219410378444
Tarim, K. (2009). The effects of cooperative learning on preschoolers’ mathematics problem-solving ability. Educational Studies in Mathematics, 72(3), 325-340. https://doi.org/10.1007/s10649-009-9197-x
Torrance, E. P. (1966). The Torrance tests of creative thinking: Norms-technical manual. Research edition. Verbal tests, forms A and B. Figural tests, forms A and B. Princeton, NJ, Verenigde Staten: Personnel Press.
Towson, J. A., Fettig, A., Fleury, V. P., & Abarca, D. L. (2017). Dialogic reading in early childhood settings: A summary of the evidence base. Topics in Early Childhood Special Education, 37(3), 132-146. https://doi.org/10.1177/0271121417724875
Trawick-Smith, J., Russell, H., & Swaminathan, S. (2011). Measuring the effects of toys on the problem-solving, creative and social behaviours of preschool children. Early Child Development and Care, 181(7), 909-927. https://doi.org/10.1080/03004430.2010.503892
Treffinger, D. J., Selby, E. C., & Isaksen, S. G. (2008). Understanding individual problem-solving style: A key to learning and applying creative problem solving. Learning and Individual Differences, 18(4), 390-401. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2007.11.007
Tsamir, P., Tirosh, D., Tabach, M., & Levenson, E. (2010). Multiple solution methods and multiple outcomes—is it a task for kindergarten children? Educational Studies in Mathematics, 73(3), 217-231. https://doi.org/10.1007/s10649-009-9215-z
Twomey, D. M., Wrigley, C., Ahearne, C., Murphy, R., De Haan, M., Marlow, N., & Murray, D. M. (2018). Feasibility of using touch screen technology for early cognitive assessment in children. Archives of Disease in Childhood, 103(9), 853-858. https://doi.org/10.1136/archdischild-2017-314010
van den Heuvel-Panhuizen, M., Elia, I., & Robitzsch, A. (2016). Effects of reading picture books on kindergartners’ mathematics performance. Educational Psychology, 36(2), 323-346. https://doi.org/10.1080/01443410.2014.963029
van den Heuvel-Panhuizen, M., & van den Boogaard, S. (2008). Picture books as an impetus for kindergartners' mathematical thinking. Mathematical Thinking and Learning, 10(4), 341-373. https://doi.org/10.1080/10986060802425539
van Elsäcker, W., & Verhoeven, L. (1997). Kleuters leren meer van voorlezen in kleine groepen. Pedagogische Studiën, 74, 117-129. http://objects.library.uu.nl/reader/index.php?obj=1874-205429&lan=en#page//99/85/45/99854534421556341700966248117926214125.jpg/mode/1up
van Kleeck, A. (2003). Research on book sharing: Another critical look. In A. van. Kleeck, S. A. Stahl, & E. Bauer (Eds.), On reading books to children: Parents and teachers. Mahwah, NJ, Verenigde Staten: Lawrence Erlbaum Associates.
Van Elsen, J. (2020, december 26). Take the test: instructiefilm [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=0LzRdlpGCTo
Wasik, B. A., Hindman, A. H., & Snell, E. K. (2016). Book reading and vocabulary development: A systematic review. Early Childhood Research Quarterly, 37, 39-57. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2016.04.003
Whittingham, M. J., Stephens, P. A., Bradbury, R. B., & Freckleton, R., P. (2006). Why do we still use stepwise modelling in ecology and behaviour? Journal of Animal Ecology, 75(5), 1182-1189. https://doi.org/10.1111/j.1365-2656.2006.01141.x
Wickham, H. (2016). ggplot2: Elegant graphics for data analysis [R pakket]. New Your, NY: Springer-Verlag. https://ggplot2.tidyverse.org
