Try-out met jong en oud

Elien
van Veen
  • Kaat
    De Saegher

De coronacrisis hakte er op verschillende domeinen stevig in. Dit was ook zo in de zorg en het onderwijs. Bewoners in woonzorgcentra zaten achter slot en grendel, op scholen waren geen externen meer toegelaten. Nochtans kunnen kinderen en ouderen zoveel van elkaar leren! Het project ‘intergenerationeel leren’ zoekt uit hoe we zowel tijdens als na een gezondheidscrisis deze twee generaties weer nader tot elkaar kunnen laten komen.

‘Oudere mensen zijn saai’

Uit kwalitatief onderzoek met kinderen van de basisschool blijkt dat er heel wat vooroordelen rusten op ouderen. Zo zouden zij niks meer kunnen, saai en ongelukkig zijn of altijd pijn ervaren. Dit project uit de bachelor Verpleegkunde focust op het achterhalen van deze stereotypering en via een intergenerationeel traject meer verbintenis en wederzijds respect te generen. Het uiteindelijke doel hierbij is met wederzijdse leermomenten verbintenis te scheppen.

Het effect van samenwerken op de kinderen en de ouderen

Een buddyproject met kinderen en ouderen is meer dan alleen gezellig samen zijn. Er zijn ook heel wat invloeden op de levenskwaliteit en sociale vaardigheden bij beide doelgroepen: de schoolgaande kinderen en de ouderen die verblijven in een woonzorgcentrum.

De kinderen kunnen op vele vlakken ervaring opdoen. Zo kunnen de kinderen hun sociaal(wenselijk) en doelgericht gedrag verder ontwikkelen waardoor ook hun zelfsturende vaardigheden verbeteren. Dat zorgt voor een beter functioneren op school en in de maatschappij. Ze kunnen werken aan hun impulscontrole, werkgeheugen en cognitieve flexibiliteit. Dit moet worden ondersteund door ontwikkeling maar ook door stimulatie vanuit de omgeving. Deze omgeving, die tevens het kind bewuster leert handelen, kan de thuissituatie zijn of de school, maar in dit project kan dat ook de omgeving met de ouderen zijn van het woonzorgcentrum. Ten slotte kunnen de kinderen in een woonzorgcentrum vrijer bewegen en deelnemen aan fysieke activiteiten met de bewoner van het woonzorgcentrum. Tijdens een lesdag wordt er namelijk te lang stilgezeten, wat slechte gevolgen heeft op de gezondheid.

Voor de ouderen die verblijven in een woonzorgcentrum, kunnen de eventuele overbodigheidsgevoelens worden ontkracht. De ouderen kunnen bij een buddyproject ervaren dat ze nog steeds van tel zijn in de maatschappij. Zij staan namelijk mede in voor het zorgen voor iemand en bijdragen in de ontwikkeling van deze kinderen. Het contact kan ook dienen ter afleiding, hierdoor kunnen de eventuele aanwezige eenzaamheidsgevoelens afgeremd worden. Verder leunt dit project aan bij het principe van Active Aging, daarbij past het gezond ouder worden als uitkomst met een gezonde levensverwachting en waarbij de levenskwaliteit centraal komt te staan. Ook wordt er door het gebruik van een intergenerationeel project meer aan beweging gedaan en minder stilgezeten. De belangrijkste doelen bij beweging voor ouderen is: krachttraining, evenwicht- en lenigheidsoefeningen. Kinderen hebben de gave de oudere hierin te stimuleren en hen zelfs hun fysieke grenzen te helpen overwinnen.

Toekomstige verpleegkundigen gingen educatie geven aan schoolgaande kinderen

Natuurlijk moest dit praktijkonderzoek gebeuren conform de Covid-19-maatregelen. Tijdens de lockdown hielden de woonzorgcentra de deuren strikt gesloten, ook de lagere scholen hebben hun gesloten periodes gekend. Het was belangrijk om creatief uit de hoek te komen om toch verbintenis te scheppen tussen de jongste en oudste generatie. Het resultaat is een draaiboek vol originele intergenerationele activiteiten die zowel tijdens als buiten een pandemie kunnen georganiseerd worden. Het draaiboek biedt kant-en-klare handvaten voor scholen of WZC’s. Daarnaast werd er een educatief gezelschapsspel uitgewerkt.

Om dit pakket uit te testen, werden er inleefdagen georganiseerd in de kleuterklas en klassen van de lagere school. De onderzoekers hebben een zeer divers lespakket aangereikt om de kennis over ‘ouderen’ te verruimen en eventuele stereotypering af te vlakken. Zo keken de leerlingen naar een toneel en ervaarden de leerlingen hoe het is om oud te zijn door middel van de geriatrische koffer. De koffer bevat onder meer brillen met veel voorkomende oogaandoeningen voor ouders en een harnas dat een ouder lichaam simuleert. Daarnaast werd er gewerkt rond gezonde voeding en beweging maar ook het thema rouw werd niet uit de weg gegaan.

 

“Ook al is mijn oma dood, opa is nog altijd verliefd op haar”  Citaat van een leerling uit het tweede leerjaar

Inleefdag: geriatrische koffer

Inleefdag: voorlezen

Inleefdag: voedingsmemory

Inleefdag: de dans

Het draaiboek

Om leerkrachten, zorgmedewerkers en ergotherapeuten uit de geriatrische sector een duwtje in de rug te geven, is er een draaiboek samengesteld. Hierin staan een 25-tal activiteiten met een heleboel tips om samen met kinderen en bewoners te doen. Generatietuin, leesoma’s en -opa’s, multicultureel koken, speeltijd in het woonzorgcentrum, … behoren tot de mogelijkheden.

Via een activiteitenkalender kan makkelijk een intergenerationeel traject uitgestippeld worden, op afstand of met elkaar. Dit onderzoek dient daarbij als leidraad en biedt heel wat referentievoorbeelden.

Het voorblad van het draaiboek

Het gezelschapsspel ‘Geborgen zorgen’

Er werd ook een alternatief bedacht om de lagereschoolkinderen kennis te laten maken met het reilen en zeilen binnen een woonzorgcentrum. De auteurs ontwierpen een gezelschapsspel dat werd gespeeld tijdens de inleefdag in de lagere school. Zo ontdekten de kinderen zelf welke ruimtes er in een woonzorgcentrum aanwezig zijn, wat de belangrijkste werknemers zijn en dat levenskwaliteit bij ouderen heel belangrijk is. Het dobbelspel kan gespeeld worden met vijf spelers en is ontwikkeld voor kinderen vanaf zeven jaar. Het doel van het spel is om de geluksbarometer van de pion (een bewoner) volledig te vullen, zodat de gelukkigste bewoner van het woonzorgcentrum wint. De gezondheidsmunten en welzijnsmunten, die op de geluksbarometer moeten komen, zijn te verdienen door een positieve kanskaart te nemen of door een opdracht uit te voeren van de verschillende kamerkaarten.Het spel werd gespeeldInhoud van de speldoos

Het spelbord en de pionnen

De pionnen

Op naar een intergenerationele samenleving

Dit project laat zien dat intergenerationeel samenwerken voor beide doelgroepen heel wat opportuniteiten biedt. Het project biedt heel wat potentieel tot een boeiende verbintenis tussen scholen en woonzorgcentra. Een ruimtelijke inplanting van scholen en woonzorgcentra dicht bij elkaar, kan hierbij helpen om in de toekomst meer projecten tussen deze uiterste generaties tot stand te brengen.

Bibliografie

Agentschap Zorg & Gezondheid. (2016). Meting van kwaliteit van leven in Vlaamse woonzorgcentra: resultaten van interviews met bewoners zonder cognitieve problemen (2016). Geraadpleegd van https://www.zorg-en-gezondheid.be/sites/default/files/atoms/files/Kwali…sectorrapport_2016_19122017.pdf

Blom, R. (2018) Begrijp je kind: vanzelfsprekend opvoeden door inzicht in ontwikkeling en gedrag (1e druk) Utrecht/ Antwerpen: Kosmos Uitgevers

Boer, F., Huisman, J., & Deković (2015). De ontwikkeling van het kind, de opvoeding en het gezin. In T. Doreleijers (Red.), Leerboek psychiatrie kinderen en adolescenten (3e druk) (pp. 30- 64). Amsterdam, Nederland: Boom

Connactability, (2018, 10 april). The benefits of mixing aged care with childcare. Geraadpleegd van https://www.connectability.org.au/the-benefits-of-mixing-aged-care-with…

Cornelis, E., Vanbosseghem, R., Desmet, V. en De Vriendt, P.(2018). Betekenisvolle Activiteiten Methode: Een multidisciplinaire en praktijkgerichte aanpak voor bewoners van woonzorgcentra (1e druk). Brussel: Politeia nv.

Daenen, F. (2020). Warme melk met honing. Wielsbeke: De Eenhoorn

Davies, B.(2018) De kleine walvis (1e druk) Amsterdam: Luitingh- Sijthoff

De Decker, P., Vandekerckhove, B., Volckaert, E., Wellens, C., Schillebeeckx, E., & De Luyck, N. (2018). Ouder worden op het Vlaamse platteland. Antwerpen, België: Garant.

De Leeuw, E. en De Mits, S. (2018) Zorg voor specifieke doelgroepen a: de geriatrische patiënt [cursustekst]. Sint-Niklaas: Odisee.

Delfos, M. (2011) Een patiënt met autisme in de huisartsenpraktijk (1e druk) Houten: Bohn Stafleu van Loghum

Engels, J., & van der Lelie, J. (2010). Eigen kracht, een gezamenlijk proces. Tijdschrift voor Verpleegkundigen, nr. 2, 30-32.

Fearon, P., Belsky, J. (2011) Infant-mother attachment and the growth of externalizing problems accross the primary-school years.

Feryn, S. (2019). Benut plastisch brein voor stimulering zelfsturing.

Frank, E., Abney III. (regisseurs). (2020). Canvas. [Film]. Netflix animation. Geraadpleegd via https://www.netflix.com/search?q=canva&jbv=81332733

Geelen, R. (2013) 10x thuiszorg : lastige situaties bij oudere cliënten (1e druk) Amsterdam: Reed Business Education

Goldberg, S. (2013) Attachment and development (3e editie). Verenigde Staten, New York. Uitgeverij: Routledge

GoodPlanet. (2019). De intergenerationele tuin. Geraadpleegd op 2020, van https://www.goodplanet.be/docs/de-intergenerationele-tuin/Leidraad-gene…

Guell, C., Shefer, G., Griffin, S., & Ogilvie, D. (2016). ‘Keeping your body and mind active’: an ethnographic study of aspirations for healthy ageing: Table 1. BMJ Open, 6(1), e009973. doi:10.1136/bmjopen-2015-009973 51

Hauben, H. (producent), Bucher,J., De Pauw.L en Jonker,L. (regisseur). (2019) Eenzaamheid 65+ [reportage]. België: VRT

Hedd Jones, C. (2017, 4 januari). Combining daycare for children and elderly people benefits all generations. Geraadpleegd via https://theconversation.com/combining-daycare-for-childrenand-elderly-people-benefits-all-generations-70724

Imai, A. (2014) De wonderlijke hoed van beer (1e druk) Rijkswijk: De Vier Windstreken

Jarrett, C. (2017). Psychologie: De belangrijkste theorieën en inzichten uit de geschiedenis van de psychologie (1e druk). Kerkdriel: Librero.

Kind en Gezin (2020, 28 mei). Brochure Gezond eten en bewegen. Kind en Gezin (z.d) Ontwikkeling. Geraadpleegd van https://www.kindengezin.be/ontwikkeling/

Kind en Gezin, (2008, 20 augustus). Werken met maatschappelijk kwetsbare gezinnen. Geraadpleegd via https://www.kindengezin.be/img/Visietekst-werken-metMKG.pdf?fbclid=IwAR3zK_GH8jq_Lq5Sbhu7vpwaTD8OggpolLc7WB6yNiDerqsYvpgvgz6M2w0

Kroon, M., & Sterkenburg, P. S. (2014). De Cirkel van Veiligheid bij een LVB cliënt & systeem (CvVLVB): een pilot case study. Onderzoek en praktijk. Tijdschrift voor de LVG-zorg, 12(1), 23-31.

LAVA. (z.d.). LAVA Tool. Geraadpleegd op 11 februari 2020, van https://lavatool.nl/nl/

Lemmens, L., Herber G.C., Spijkerman, A. en Van Oostrom, S. (2018) Kansrijke elementen van preventieve activiteiten voor ouderen die onvoldoende bereikt worden. Geron 20, 43–47 https://doiorg.odisee.ezproxy.kuleuven.be/10.1007/s40718-018-0038-9

Machielse, A.(2018). Een trendbreuk in eenzaamheid?. Geron, 20,50–52. https://doi.org/10.1007/s40718-018-0185-z 41

Machielse, A. (2019). Vrijwillige inzet bij eenzame ouderen: verwachtingen, grenzen en voorwaarden Machielse, A. (2018). Vrijwillige maatjes voor een eenzame ouderen. Grenzen en mogelijkheiden van vrijwillige inzet bij een kwetsbare doelgroep. Journal of Social Intervention: Theory and Practice, 27(4). https://doi.org/10/18352/jsi.558

McGuire E. A., (2019, 27 maart). Toddlers and seniors together: the benefits of intergenerational care. Geraadpleegd van https://ifstudies.org/blog/toddlers-and-seniors-together-the-benefits-ofintergenerational-care

Messelis, E. (2018). Wanneer woorden tekortschieten :Creatief op zoek naar het doorleefde levenverhaal (1e druk). Antwerpen/ Apeldoorn: Garant

Morris, D (2010) Kind: de ontwikkeling van het kind van 2 tot 5 jaar (editie 1). Utrecht, Nederland. Uitgeverij: Kosmos

NN en Ugent (2018, 31 januari). Resultaten Nationaal Geluksonderzoek 2018 over sociale relaties [Persbericht]. Geraadpleegd van https://gelukkigebelgen.be/wpcontent/uploads/Persdossier_180705.pdf

Op De Beeck, G. (producent), Van Doninck, T. (regisseur). (2013) Panorama: Het grijze goud [reportage]. België: VRT

Pauw, R., Maas, I. (2015). Ziet met een tegenstelling tussen jong en oud? : Een studie naar de invloed van sociale identificatie, competentie en contact. Mens en maatschappij, volume 90 (3), pag. 245- 274.doi:10.1557/MEM2015.3.PAUW 52

Soulcenter (z.d.). Geef je woonzorgteam goesting. Geraadpleegd op 18 augustus 2020, van https://soulcenter.be/

Spin, L. (2015). Zelfsturing door leerlingen in het basisonderwijs.

Statbel.(2020, 14 juli). De levensverwachting van de Belgische bevolking is 81,8 jaar in 2019 [Dataset]. Geraadpleegd van https://statbel.fgov.be/fr/nouvelles/lesperance-de-vie-delapopulation-belge-est-de-818-ans-en-2019

Statbel. (2019, 17 juni). Structuur van de bevolking [Dataset]. Geraadpleegd van https://statbel.fgov.be/nl/themas/bevolking/structuur-van-de-bevolking

Struven,K. Baeten, M., Kyndt, E. en Sierens, E. (2020) Groot worden: De ontwikkeling van baby tot adolescent (3e druk) Tielt: Lannoo nv

Thelearningstation, (2017, 17 juli). The UK’s first intergenerational care home announced. Geraadpleegd via https://www.thelearningstation.co.uk/blog/uks-first-intergenerational-c…home-announced/

Thompson Fillmer, H (2006) Sekx stereotyping of elderly by children

Unicef voor ieder kind. (2020, 23 april). Het Kinderrechtenverdrag en de missie van UNICEF. Geraadpleegd via https://www.unicef.be/nl/over-unicef/onze-inspiratie/kinderrechten/

Van Acker, R., & De Meester, F. (2015). Lang stilzitten: dé uitdaging van de 21ste eeuw. Geraadpleegd van https://www.gezondleven.be/files/beweging/sedentairgedrag_SYNTHESERAPPORT1.pdf

Vandebroek, M., Wassink, D & Rutten, C. (2016). Leren in beweging: activiteiten bewegingsintegratie voor kleuters (1e druk). Leuven: Acco

Vander Meeren, P. (2017). De oudere: een raamwerk voor verpleegkundigen (3e druk). Gent: Uitgeverij Academia Press.

Van de Riet, K. (2018) Mobiliteit draagt bij aan het verminderen van eenzaamheid. Geron, 20, 47–49. https://doi.org/10.1007/s40718-018-0147-5

Van de Velde, V. (z.d.). Met kinderen praten over ziekte van (groot)ouders. [Powerpoint]. Geraadpleegd via https://www.forumpalliatievezorg.be

van der Ploeg (2011)De sociale ontwikkeling van het schoolkind (1e druk) Houten:Bohn Stafleu van Loghum

van der Ploeg, J. (2018). Eenzaamheid bij jeugdigen (1e druk) Houten: Bohn Stafleu van Loghum

Van Geert, D. z.d. Over ontwikkeling [cursustekst]. Sint-Niklaas: Odisee

Van Hoof, J., J.M. Wouters, E. (2012). Zorgdomotica (1e druk). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Verhaeghe, P. (2012). Identiteit (1e druk). Amsterdam: De Bezige Bij

Verhulst, F. (2017) De ontwikkeling van het kind (editie 10). Assen, Nederland. Uitgeverij: Van Gorcum 53

Vignero, G. (2019) De hechte draad tussen ouder en kind: beter begrijpen van (probleem)gedrag van een kind thuis, op school en daarbuiten (editie 2). Antwerpen, België. Uitgeverij: Gerrit Vignero & Garant-uitgevers nv

Vivianne E. Baur, Abma T., Boelsma F. & Woelders S. (2013). Pioneering partnerships. Resident involvement from multiple perspectives

Vlaamse landmaatschappij: dienst plattelandsbeleid, De Decker, P., Vandekerckhove, B., Schillebeeckx, E., Volckaert, E., Wellens, C., & De Luyck, N. (2018). Vergrijzing op het platteland: samenvatting en aanbevelingen. KU Leuven Research Group HaUS (Housing and Urban Studies). Geraadpleegd van https://www.vlaamse-ouderenraad.be/sites/default/files/downloads/2018- 03/Vergrijzing%20op%20het%20platteland.pdf

Vlaamse Instituut Gezond Leven (z.d.) Krachtoefeningen in beeld. Geraadpleegd via https://www.gezondleven.be/files/beweging/Krachtoefeningen-in-beeld-A4…

Vlaams Instituut Gezond Leven. (2017). Vlaamse gezondheidsaanbevelingen sedentair gedrag (lang stilzitten) en lichaamsbeweging Overzicht voor professionals. Geraadpleegd van https://www.gezondleven.be/files/beweging/Gezond-Leven-gezondheidsaanbe…bewegingsedentair-gedrag.pdf

Wainryb, C., Recchia, H (2014) . Talking about right and wrong (editie 1). Engeland, Cambridge. Uitgeverij: Cambridge university press

Willems, J. (2018) Check hechting voor je ingrijpt. Jeugd Co 12, 32–33. https://doi.org/10.1007/s12449-018-0064-3

Woonzorgdecreet (2019,15 februari). https://codex.vlaanderen.be/Zoeken/Document.aspx?DID=1031639¶m=inhoud&ref=search&A VIDS=1372786,1372787,1372788,1372843,1372836,1372822,1372824,1372831,1372835,1372844,13728 45,1372864

World Health Organization (2002). Active ageing [beleidskader]. Geraadpleegd op 30/04 via https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/67215/WHO_NMH_NPH_02.8… A262CCE2B4723469F42B119D713AB?sequence=1

Download scriptie (60.97 MB)
Genomineerde longlist Klasseprijs
Universiteit of Hogeschool
Odisee
Thesis jaar
2021
Promotor(en)
Eline De Leeuw