"Wat als je spraak beperkt wordt door een lip-, kaak- en/of verhemeltespleet?"

Tine
Papeleu

 

Beeld je even in, jouw kind is geboren met een gespleten lip, kaak en/of verhemelte (schisis) en dit heeft een invloed op zijn of haar uiterlijk en functioneren. Het slikken verloopt moeilijker, maar ook het horen en spreken. De spraak is in die mate aangetast dat het een invloed heeft op het kind zijn of haar levenskwaliteit. Jouw kind wordt hierdoor vreemd bekeken door leeftijdsgenootjes, soms uitgesloten of zelfs gepest. Op dat moment wil jij, als ouder, toch ook niets liever dan het beste voor jouw kind?

Heel wat mensen hebben geen idee hoeveel kinderen er jaarlijks geboren worden met een gespleten lip, kaak en/of verhemelte. Helaas is dit voorkomen hoger dan we zouden denken: 1 à 2 per 1000 kinderen wordt hiermee geboren. Deze kinderen voelen zich vaak anders en soms uitgesloten in de maatschappij. Naar school gaan of deelnemen aan bepaalde activiteiten, bijvoorbeeld naar de jeugdbeweging gaan, is geen evidentie voor hen.

 

Veelvuldige chirurgische ingrepen tijdens de eerste levensjaren

Kinderen met een gespleten lip, kaak en/of verhemelte ondergaan tijdens de eerste levensjaren tal van operaties. Eerst wordt de lip gesloten rond de leeftijd van vier tot zes maanden en vervolgens wordt het verhemelte gesloten tussen de leeftijd van zeven en vijftien maanden. Tot slot kunnen er nog bijkomende operaties gebeuren zoals operaties van de kaak, het gebit of correcties van de lip, neus en/of het verhemelte.

In Europa, en dus ook in België, wordt het verhemelte gesloten rond de leeftijd van twaalf maanden. Op die leeftijd is het kind reeds gestart met het produceren van spraakklanken tijdens het brabbelen. Vermoedelijk zal de lip-, kaak- en/of verhemeltespleet dan een invloed hebben op de spraakontwikkeling. Er is geen duidelijkheid rond welke leeftijd het verhemelte het best gesloten wordt en wat de het langetermijneffect daarvan is op de spraak.

Volgende vragen staken de kop op: ‘Wat is de invloed van een verhemeltesluiting,  rond de leeftijd van twaalf maanden, op de spraak van kinderen met een lip-, kaak- en/of verhemeltespleet?’ en ‘Kunnen kinderen met een lip-, kaak- en/of verhemeltespleet hun spraak normaliseren tegen de leeftijd van negen jaar?’. Aan de hand van deze masterproef werd geprobeerd om op deze vragen een antwoord te bieden.

 

Aan de slag!

In samenwerking met het Schisisteam van het U.Z. Gent werd het onderzoek opgestart. Zij nodigden kinderen met een lip-, kaak- en/of verhemeltespleet uit om deel te nemen. De kinderen waren gemiddeld negen jaar oud. Daarnaast werd via sociale media op zoek gegaan naar leeftijdsgenootjes zonder een lip-, kaak- en/of verhemeltespleet.

Bij al deze kinderen werd een spraakonderzoek uitgevoerd bestaande uit verschillende onderdelen. Eerst werden de bewegingen van de lippen, kaken, tong en verhemelte, die zorgen voor de articulatie, beoordeeld. Vervolgens werd objectief en subjectief beoordeeld hoeveel lucht er langs de neus- en mondholte ontsnapt tijdens het spreken (resonantie). Ten slotte werd onderzocht hoe verstaanbaar het kind was en of de spraak van het kind anders werd beoordeeld dan de spraak van leeftijdsgenootjes.

De spraak van de kinderen met een gespleten lip, kaak en/of verhemelte werd vergeleken met de spraak van leeftijdsgenootjes zonder deze aandoening. Daaruit bleek dat de spraak van kinderen met een lip-, kaak- en/of verhemeltespleet niet vergelijkbaar was met deze van kinderen zonder een lip-, kaak- en/of verhemeltespleet. Bij 50% van deze kinderen werd de spraak als minder goed verstaanbaar beoordeeld en bij 75% werd de spraak als anders beoordeeld dan de spraak van kinderen zonder een lip-, kaak- en/of verhemeltespleet. Daarnaast was er bij deze kinderen meer luchtontsnapping langs de neus tijdens het spreken met een invloed op de productie van verschillende spraakklanken. De klank /p/ werd bijvoorbeeld frequent vervangen door de klank /m/. Wanneer dergelijke fouten voorkomen tijdens het spreken, wordt dit benoemd als passieve articulatiefouten. Deze fouten zijn rechtstreeks het gevolg van de verhemeltespleet die aanwezig is bij kinderen met een lip-, kaak- en/of verhemeltespleet. Ondanks de verhemeltesluiting rond de leeftijd van twaalf maanden konden niet alle spraakstoornissen geëlimineerd worden tegen de leeftijd negen jaar.

Naast passieve articulatiefouten kunnen er ook actieve articulatiefouten optreden. Hierbij gaat het kind fout gaan articuleren om zo te compenseren voor de luchtontsnapping langs de neus ten gevolge van de verhemeltespleet. Opvallend was de afwezigheid van dit type fouten bij de kinderen met een gespleten lip, kaak en/ of verhemelte. Van deze kinderen kreeg de helft logopedie waarbij gefocust werd op dit type articulatiefouten. Vermoedelijk resulteerde dit in de afwezigheid van actieve articulatiefouten. Het doel van deze masterproef was niet om het effect van logopedische therapie op de spraak van kinderen met een lip-, kaak- en/of verhemeltespleet na te gaan. Een onderzoeker van het CESLAS (Centre for Speech and Language Sciences) onderzoeksteam van de Gentse Universiteit  voert hier momenteel onderzoek naar en tracht daar een antwoord op te bieden. Op basis daarvan zouden logopedisten hun behandelingsplannen op maat van de patiënt kunnen opmaken en bijgevolg een cruciale rol spelen in de behandeling van de spraak bij kinderen met een lip-, kaak- en/of verhemeltespleet.

 

image-20210930194936-1

Samen maken we het verschil

Elk van ons heeft het recht om zijn of haar stem te laten horen. Problemen tijdens het spreken mogen ons hier niet in hinderen. Onze spraak is immers de spiegel van onze ziel. Kinderen met een gespleten lip, kaak en/of verhemelte hebben daarom nood aan een interdisciplinaire aanpak. Binnen het Schisisteam werken de disciplines samen onder het motto “Samen maken we het verschil”, waarbij iedere discipline vanuit zijn expertise bijdraagt tot een gezamenlijk beleid voor elke individuele patiënt

Bibliografie

Alighieri, C., Bettens, K., Bruneel, L., Vandormael, C., Musasizi, D., Ojok, I., . . . Van Lierde, K. (2019). Intensive speech therapy in Ugandan patients with cleft (lip and) palate: a pilot-study assessing long-term effectiveness. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 123, 156-167. doi:https://doi.org/10.1016/j.ijporl.2019.05.007



Association, I. P., & Staff, I. P. A. (1999). Handbook of the International Phonetic Association: A guide to the use of the International Phonetic Alphabet: Cambridge University Press.



Bessell, A., Sell, D., Whiting, P., Roulstone, S., Albery, L., Persson, M., . . . Ness, A. R. (2013). Speech and Language Therapy Interventions for Children With Cleft Palate: A Systematic Review. Cleft Palate-Craniofacial Journal, 50(1), E1-E17. doi:10.1597/11-202



Bettens, K., Bruneel, L., Alighieri, C., Sseremba, D., Musasizib, D., Ojok, I., . . . D’haeseleer, E. (2020). Perceptual Speech Outcomes After Early Primary Palatal Repair in Ugandan Patients With Cleft Palate. The Cleft palate-craniofacial journal, 1055665620980249.



Bettens, K., Van Lierde, K. M., Corthals, P., Luyten, A., & Wuyts, F. L. (2016). The Nasality Severity Index 2.0: Revision of an Objective Multiparametric Approach to Hypernasality. The Cleft palate-craniofacial journal : official publication of the American Cleft Palate-Craniofacial Association, 53(3), e60-70. doi:10.1597/14-247



Boersma, W., & Weeninck, D. (2020). PRAAT: Doing phonetics by computer (Version 6.16.1).



Bruneel, L., Bettens, K., De Bodt, M., D’haeseleer, E., Thijs, Z., Roche, N., & Van Lierde, K. (2020). Stages in the Development and Validation of a Belgian Dutch Outcome Tool for the Perceptual Evaluation of Speech in Patients With Cleft Palate. The Cleft Palate-Craniofacial Journal, 57(1), 43-54. Retrieved from https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/1055665619862726



Bruneel, L., Bettens, K., De Bodt, M., Roche, N., Bonte, K., & Van Lierde, K. (2018). Speech outcomes following Sommerlad primary palatoplasty: Results of the Ghent University Hospital. Journal of Communication Disorders, 72, 111-121. doi:https://doi.org/10.1016/j.jcomdis.2018.01.004



Chapman, K. L., Hardin-Jones, M., Schulte, J., & Halter, K. A. (2001). Vocal development of 9-month-old babies with cleft palate. Journal of Speech, Language, and Hearing Research.



Chapman, K. L., Hardin-Jones, M. A., Goldstein, J. A., Halter, K. A., Havlik, R. J., & Schulte, J. (2008). Timing of palatal surgery and speech outcome. Cleft Palate-Craniofacial Journal, 45(3), 297-308. doi:10.1597/06-244



Cicchetti, D. V. (1994). Guidelines, criteria, and rules of thumb for evaluating normed and standardized assessment instruments in psychology. Psychological Assessment, 6(4), 284-290. doi:http://dx.doi.org/10.1037/1040-3590.6.4.284



Copeland, M. (1990). The effects of very early palatal repair on speech. British Journal of Plastic Surgery, 43(6), 676-682. doi:https://doi.org/10.1016/0007-1226(90)90188-6



De Mey, A., Swennen, G., Malevez, C., George, M., & Mansbach, A.-L. (2006). Long-term follow-up of UCLP at the Reine Fabiola Children's Hospital. B ENT, 2(4), 44-50.



Dorf, D. S., & Curtin, J. W. (1982). EARLY CLEFT-PALATE REPAIR AND SPEECH OUTCOME. Plastic and reconstructive surgery, 70(1), 74-79. doi:10.1097/00006534-198207000-00015

38



Elsherbiny, A., Amerson, M., Sconyers, L., & Grant III, J. H. (2018). Time course of improvement after re-repair procedure for VPI management. Journal of Plastic, Reconstructive & Aesthetic Surgery, 71(6), 895-899.



Ens-Dokkum, M. H. (2003). Risico's, risicofactoren en kansen in de ontwikkeling van kinderen met een gehoorstoornis. Tijdschrift voor kindergeneeskunde, 71(5), 53-60. doi:10.1007/BF03061428



Fletcher, S. G., & Bishop, M. E. (1970). Measurement of nasality with TONAR. The Cleft palate journal, 7(2), 610-621.



Gangji, N., Pascoe, M., & Smouse, M. (2015). Swahili speech development: preliminary normative data from typically developing pre‐school children in Tanzania. International journal of language & communication disorders, 50(2), 151-164.



Haapanen, M. L. (1992). FACTORS AFFECTING SPEECH IN PATIENTS WITH ISOLATED CLEFT-PALATE - A METHODIC, CLINICAL AND INSTRUMENTAL STUDY. Scandinavian journal of plastic and reconstructive surgery and hand surgery, 1-61. Retrieved from <Go to ISI>://WOS:A1992KD53000001



Hutters, B., & Brøndsted, K. (1987). Strategies in cleft palate speech--with special reference to Danish. The Cleft palate journal, 24(2), 126-136.



John, A., Sell, D., Sweeney, T., Harding-Bell, A., & Williams, A. (2006). The cleft audit protocol for speech-augmented: A validated and reliable measure for auditing cleft speech. The Cleft palate-craniofacial journal : official publication of the American Cleft Palate-Craniofacial Association, 43(3), 272-288. doi:10.1597/04-141.1



Karling, J., Larson, O., & Henningsson, G. (1993). Oronasal fistulas in cleft palate patients and their influence on speech. Scandinavian journal of plastic and reconstructive surgery and hand surgery, 27(3), 193-201.



Laitinen, J., Haapanen, M. L., Paaso, M., Pulkkinen, J., Heliövaara, A., & Ranta, R. (1998). Occurrence of Dental Consonant Misarticulations in Different Cleft Types. Folia Phoniatrica et Logopaedica, 50(2), 92-100. doi:10.1159/000021454



Leow, A. M., & Lo, L. J. (2008). Palatoplasty: evolution and controversies. Chang Gung medical journal, 31(4), 335-345.



Lohmander, A., Persson, C., Willadsen, E., Lundeborg, I., Alaluusua, S., Aukner, R., . . . Semb, G. (2017). Scandcleft randomised trials of primary surgery for unilateral cleft lip and palate: 4. Speech outcomes in 5-year-olds - velopharyngeal competency and hypernasality. Journal of plastic surgery and hand surgery, 51(1), 27-37. doi:10.1080/2000656x.2016.1254645



MacKay, I., & Kummer, A. (1994). Simplified nasometric assessment procedures. Lincoln Park, NJ: Kay Elemetrics.



Mossey, P. A., Little, J., Munger, R. G., Dixon, M. J., & Shaw, W. C. (2009). Cleft lip and palate. Lancet (London, England), 374(9703), 1773-1785. doi:10.1016/s0140-6736(09)60695-4



Nyberg, J., Peterson, P., & Lohmander, A. (2014). Speech outcomes at age 5 and 10 years in unilateral cleft lip and palate after one-stage palatal repair with minimal incision technique – A longitudinal perspective. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 78(10), 1662-1670. doi:https://doi.org/10.1016/j.ijporl.2014.07.016

39



Peddemors-Boon, M., Van Der Meulen, S., & De Vries, A. (1977). Utrechts articulatieonderzoek [Utrecht’s articulation research]. In: Amsterdam, The Netherlands: Swets & Zeitlinger BV.



Pulkkinen, J., Haapanen, M. L., Paaso, M., Laitinen, J., & Ranta, R. (2001). Velopharyngeal Function from the Age of Three to Eight Years in Cleft Palate Patients. Folia Phoniatrica et Logopaedica, 53(2), 93-98. doi:10.1159/000052659



Rindfleisch, A., Malter, A. J., Ganesan, S., & Moorman, C. (2008). Cross-sectional versus longitudinal survey research: Concepts, findings, and guidelines. Journal of marketing research, 45(3), 261-279.



Riski, J. E. (2011). Secondary management and speech outcome. Cleft Palate Speech: Assessment and intervention. Chichester, West Sussex: Wiley-Blackwell.



Sell, D., John, A., Harding-Bell, A., Sweeney, T., Hegarty, F., & Freeman, J. (2009). Cleft audit protocol for speech (CAPS-A): a comprehensive training package for speech analysis. International journal of language & communication disorders, 44(4), 529-548. doi:10.1080/13682820802196815



Sell, D., Mildinhall, S., Albery, L., Wills, A., Sandy, J., & Ness, A. (2015). The Cleft Care UK study. Part 4: perceptual speech outcomes. Orthodontics & craniofacial research, 18, 36-46.



Sell, D., Southby, L., Wren, Y., Wills, A., Hall, A., Mahmoud, O., . . . Ness, A. (2017). Centre‐level variation in speech outcome and interventions, and factors associated with poor speech outcomes in 5‐year‐old children with non‐syndromic unilateral cleft lip and palate: The Cleft Care UK study. Part 4. Orthodontics & craniofacial research, 20, 27-39.



Semb, G., Enemark, H., Friede, H., Paulin, G., Lilja, J., Rautio, J., . . . Worthington, H. (2017). A Scandcleft randomised trials of primary surgery for unilateral cleft lip and palate: 1. Planning and management. Journal of plastic surgery and hand surgery, 51(1), 2-13. doi:10.1080/2000656x.2016.1263202



Shaw, W., Semb, G., Lohmander, A., Persson, C., Willadsen, E., Clayton-Smith, J., . . . Williamson, P. (2019). Timing Of Primary Surgery for cleft palate (TOPS): protocol for a randomised trial of palate surgery at 6 months versus 12 months of age. Bmj Open, 9(7), 8. doi:10.1136/bmjopen-2019-029780



Sommerlad, B. C. (2003). A Technique for Cleft Palate Repair. Plastic and reconstructive surgery, 112(6), 1542-1548. doi:10.1097/01.Prs.0000085599.84458.D2



Van de Weijer, J., & Slis, I. (1991). Nasality assessment using the Nasometer. Logop Foniatr, 63, 97-101.



van Haaften, L., Diepeveen, S., van den Engel‐Hoek, L., de Swart, B., & Maassen, B. (2020). Speech sound development in typically developing 2–7‐year‐old Dutch‐speaking children: A normative cross‐sectional study. International journal of language & communication disorders, 55(6), 971-987.



van Lierde, K. M., De Bodt, M., van Borsel, J., Wuyts, F. L., & van Cauwenberge, P. (2002). Effect of Cleft Type on Overall Speech Intelligibility and Resonance. Folia Phoniatrica et Logopaedica, 54(3), 158-168. doi:10.1159/000063411



Van Lierde, K. M., Wuyts, F. L., De Bodt, M., & Van Cauwenberge, P. (2003). Age-related patterns of nasal resonance in normal Flemish children and young adults. Scandinavian journal of plastic and reconstructive surgery and hand surgery, 37(6), 344-350. doi:10.1080/02844310310004307



Walker, J. J., Cleveland, L. M., Davis, J. L., & Seales, J. S. (2013). Audiometry screening and interpretation. American family physician, 87(1), 41-47.

40



Willadsen, E., Lohmander, A., Persson, C., Lundeborg, I., Alaluusua, S., Aukner, R., . . . Semb, G. (2017). Scandcleft randomised trials of primary surgery for unilateral cleft lip and palate: 5. Speech outcomes in 5-year-olds - consonant proficiency and errors. Journal of plastic surgery and hand surgery, 51(1), 38-51. doi:10.1080/2000656x.2016.1254647



Wirtz, N., Sidman, J., & Block, W. (2016). Clefting of the Alveolus: Emphasizing the Distinction from Cleft Palate. American journal of perinatology, 33(6), 531-534. doi:10.1055/s-0036-1572537



Worley, M. L., Patel, K. G., & Kilpatrick, L. A. (2018). Cleft Lip and Palate. Clinics in Perinatology, 45(4), 661-678. doi:https://doi.org/10.1016/j.clp.2018.07.006



Ysunza, A., Pamplona, M. C., Mendoza, M., Garcia-Velasco, M., Aguilar, M. P., & Guerrero, M. E. (1998). Speech outcome and maxillary growth in patients with unilateral complete cleft lip/palate operated on at 6 versus 12 months of age. Plastic and reconstructive surgery, 102(3), 675-679. doi:10.1097/00006534-199809030-00009



Ziak, P., Fedeles, J., Jr., Fekiacova, D., Hulin, I., Jr., & Fedeles, J. (2010). Timing of primary lip repair in cleft patients according to surgical treatment protocol. Bratislavske lekarske listy, 111(3), 160-162.

Download scriptie (1.12 MB)
Universiteit of Hogeschool
Universiteit Gent
Thesis jaar
2021
Promotor(en)
Promotor: dr. Kim Bettens; Copromotor: prof. dr. Kristiane Van Lierde