Als we de rollen nu eens omdraaien
- MatthiasVandenbergh
- FrederikVan De Winkel
Hoe leerlingen zelf leerkracht worden
Leerlingen die de taak van de leerkracht overnemen en zélf STEM-workshops ontwerpen. Dat is het idee waarmee de laatstejaarsstudenten Michiel, Matthias en Frederik (Arteveldehogeschool) aan de slag gingen in hun bachelorproef.
Het letterwoord STEM duikt steeds vaker op in de lessenroosters van onze scholieren. De disciplines ‘science’, ‘technology’, ‘engeneering’ en ‘mathematics’ slaan de handen in elkaar om complexe problemen in deze wereld op te lossen. Voor het onderwijs is het daarom zaak om zoveel mogelijk scholieren warm te maken voor een STEM-opleiding. Het is evenwel een uitdaging om dat op een zo laagdrempelig mogelijke manier te doen. Deze bachelorproef reikt een instrument aan om bij meer leerlingen, zowel in het lager als middelbaar onderwijs, interesse te wekken voor STEM.
Het onderzoek, verricht in deze bachelorproef, verliep volgens de methode van designthinking. Die ontwerpmethodiek heeft als doel een antwoord te vinden op maatschappelijke problemen. De insteek hierbij is ruim denken: je gaat op zoek naar oplossingen zonder te vertrekken vanuit een eerste idee. Zo werd de mogelijkheid voor het creëren van een mobiele STEM-klas, als oplossing voor de uitdaging, al gauw overboord gegooid. Een alternatief waarbij leerlingen zelf verantwoordelijkheid opnemen bood meer mogelijkheden.
De uiteindelijke oplossing die deze bachelorproef uitwerkte, werd perfect samengevat door de fysicus Richard Feynman: “if you want to master something, teach it.”. Uit de filosofie van Feynman vloeide het idee voort om scholieren hun eigen workshop te laten ontwikkelen en zelf uit te voeren. Het is eveneens een citaat dat hand in hand gaat met de lerarenopleiding, waar de student expert wordt door het doceren van zijn vak.
Een belangrijke tussenstap in het onderzoek was het testen van dat concept in de klas. Leerlingen uit twee klassen uit de derde graad secundair mochten zelf aan de slag gaan om hun eigen STEM-workshop te ontwerpen. Het doel van deze test was het blootleggen van de moeilijkheden bij het ontwerpen van een workshop door leerlingen. Het is een complex gegeven om dit project te doen slagen omdat leerkrachten nood hebben aan een stappenplannen en controle, terwijl leerlingen nood hebben aan vrijheid en eigenaarschap. De grootste uitdaging was dan ook daarin een balans te vinden.
De zoektocht naar deze balans leidde tot het eindproduct: LIFT (Learn, Inspire, Flourish & Teach). Met LIFT ontwerpen leerlingen uit de derde graad een STEM-workshop die ze zelf uitvoeren op een lagere school. Belangrijke steunpilaar voor leerkrachten en leerlingen uit het secundair is de website die ter ondersteuning werd ontworpen; (www.liftproject.be)
De website zorgt voor de balans tussen de controle voor de leerkracht en het eigenaarschap voor de leerlingen.
Op de website van LIFT krijgen zowel middelbare scholieren en hun leerkrachten een eigen platform. Voor de leerkrachten wordt met behulp van een flowchart een lessenreeks aangeboden met alle nodige informatie. De leerlingen krijgen verschillende vormen van ondersteuning, tools en tips ter beschikking voor de opbouw van hun workshop. De website zorgt voor de balans tussen de controle voor de leerkracht en het eigenaarschap voor de leerlingen.
Doordat leerlingen zelf naar de lagere school trekken, wordt een breed publiek bij het project betrokken. De kinderen van de lagere school krijgen op deze laagdrempelige manier STEM-workshops aangeboden. Het is ook mooi meegenomen dat LIFT de banden tussen lagere en middelbare scholen versterkt.
Het verhaal van LIFT is niet afgelopen met de website. Het concept biedt nog verschillende onderzoeksopties. Zo is er nog geen onderzoek gedaan of de werkwijze transfereerbaar is van STEM naar andere vakken. Ook de uitbreiding van de LIFT-methodiek naar de 2de graad is nog onbewandeld terrein.
Bij het testen van LIFT in de praktijk, kwamen er ook verschillende moeilijkheden aan het licht. Ten eerste wordt van de begeleidende leerkracht een uitgebreide kennis gevraagd omdat leerlingen een grote keuzevrijheid hebben. Ten tweede is het als leerkracht niet makkelijk om een lagere school te bereiken. Ten derde vraagt LIFT een tiental lessen, wat een groot aantal is voor vele leerkrachten.
Niettemin is met LIFT het moment aangebroken waarop de leerlingen het heft in eigen handen nemen en de taak van de leerkracht voor een deel overnemen. De leerlingen moeten problemen oplossen, ondernemen, ontwerpen en verantwoordelijkheid nemen. Laat LIFT de ideale manier zijn om leerlingen de 21ste eeuw in te sturen.
Bibliografie
UXPlained. (2019, maart 28). What is the DOUBLE DIAMOND? Opgehaald van youtube.com: https://www.youtube.com/watch?v=JGETnwgkV5U
AHOVOKS. (s.d.). WISKUNDE - WETENSCHAPPEN - TECHNOLOGIE - STEM. Opgehaald van kwalificatiesen & curriculum: https://www.kwalificatiesencurriculum.be/sites/default/files/atoms/file…
AHOVOKS. (s.d.). Zestien sleutelcompetenties. Opgehaald van kwalificatiesen & curriculum: https://www.kwalificatiesencurriculum.be/zestien-sleutelcompetenties
Andreotti, E., Frans, R., De Coninck, I., De Lange, J., Sermeus, J., & Van Landeghem, J. (sd). Eindrapport Vlaams Lerend Netwerk STEM SO. Het Vlaams Lerend Netwerk STEM Secundair Onderwijs. Opgehaald van https://stemnetwerk.be/
Baeyens, S., & Riebbels, E. (2021, juni 8). Feedback op test met 5TW. (F. Van De Winkel, & M. Six, Interviewers)
Bakker, J. (2012, juni 01). Cultureel-etnische segregatie in het onderwijs: achtergronden, oorzaken en waarom te bestrijden. Opgehaald van ingentaconnect.com: https://www.ingentaconnect.com/content/aup/pedagog/2012/00000032/000000…
Bibliotheek De Krook. (sd). Bibliotheek De Krook Gent. Opgehaald van gent.bibliotheek.be: https://gent.bibliotheek.be/
Bisdom Gent. (2016). Productevaluatie versus procesevaluatie. Secundair Onderwijs. Opgehaald van docplayer.nl: https://docplayer.nl/357776-1-inleiding-2-productevaluatie-versus-proce…
boomstrategie. (s.d.). design-thinking-5-stappen-naar-een-oplossing. Opgehaald van boomstrategie.nl: https://www.boomstrategie.nl/design-thinking-5-stappen-naar-een-oplossi…
Campus Mosa-RT. (sd). STEAM-Academy. Opgehaald van mosa-rt.be: https://www.mosa-rt.be/the-box/steam-academy
Campus Mosa-RT. (sd). STEAM Academy. Opgehaald van mosa-rt.be: https://www.mosa-rt.be/the-box/steam-academy
Chiro De Belhamel. (2015). Ditmusa. Opgehaald van Chiro Dadizele: intern document
Chirojeugd Vlaanderen. (s.d.). Thema brainstorm. Opgehaald van Chiro: https://chiro.be/game/109558
COCD. (s.d.). MODELLEN EN TECHNIEKEN - COCD BOX ®. Opgehaald van COCD: https://cocd.org/cocdbox-modellen-technieken/
Commisie Vorming. (2017). Begeleidingsbundel Animatorcursus. Opgehaald van Chirojeugd Vlaanderen: https://chiro.be/sites/default/files/attachments/2018-02/2017%20cursusb…
De Bruyckere, P. (2017). Klaskit: tools voor topleraren. Lannoo Campus.
De Creatieve STEM. (s.d.). Opgehaald van MaakBib: https://maakbib.be/
De Lange, J. (2019). Ontwikkeling van leermateriaal STEM. Opgehaald van Canvas Artevelde Hogeschool: intern document
De Meester, J. (2019, Januari). Designing iSTEM learning materials for secondary education. Opgehaald van Lirias KU Leuven: https://lirias.kuleuven.be/retrieve/528750
Dejonckheere, P., Vervaet, S., & Van De Keere, K. (2016, juli). STEM-didactiek in het kleuter- en het lageronderwijs: het PK-model. Opgehaald van lirias ku leuven: https://lirias.kuleuven.be/1717349?limo=0
Design Council. (2021). what-framework-innovation-design-councils-evolved-double-diamond. Opgehaald van designcouncil.org.uk: https://www.designcouncil.org.uk/news-opinion/what-framework-innovation…
designcouncil. (2021). design-methods-step-1-discover. Opgehaald van designcouncil.org.uk: https://www.designcouncil.org.uk/news-opinion/design-methods-step-1-dis…
designcouncil. (2021). design-methods-step-2-define. Opgehaald van designcouncil.org.uk: https://www.designcouncil.org.uk/news-opinion/design-methods-step-2-def…
designcouncil. (2021). design-methods-step-3-develop. Opgehaald van designcouncil.org.uk: https://www.designcouncil.org.uk/news-opinion/design-methods-step-3-dev…
designcouncil. (2021). design-methods-step-4-deliver. Opgehaald van designcouncil.org.uk: https://www.designcouncil.org.uk/news-opinion/design-methods-step-4-del…
Edison. (s.d.). Aanbod. Opgehaald van Edison: https://www.edison.vlaanderen/nl/aanbod
Farnam Street Media. (2021). feynman-learning-technique. Opgehaald van fs.blog: https://fs.blog/2021/02/feynman-learning-technique/
Feyaerts, T., & Buyse , M.-P. (2021, mei 5). Is jouw project een goed STEM-project? Opgehaald van Hoe bouw je een STEM-techniekenproject op voor de B-stroom?
Forehand, M. (sd). Bloom's Taxonomy. Opgehaald van The University Of Georgia: https://www.d41.org/cms/lib/IL01904672/Centricity/Domain/422/BloomsTaxo…
Giancoli, D. G. (2017). Natuurkunde Deel 1 - Mechanica en thermodynamica (Vol. deel 1). (D. Poelman, & J. Ryckebusch, Vert.) Amsterdam: Pearson Benelux BV.
Godaert, E., Bostoen, F., & Vannieuwenhuyse, J. (sd). CLIM: Coöperatief leren in multiculturele groepen - Theoretische acthergrond. Opgehaald van https://climindepraktijk.weebly.com/: https://climindepraktijk.weebly.com/theoretische-achtergrond.html
Hattie, J. (2015). The Applicability of Visible Learning to Higher Education. Opgehaald van American Psychological Association: https://psycnet.apa.org/doiLanding?doi=10.1037%2Fstl0000021
Het ontmoetingshuis. (sd). Over de kinderen. Opgehaald van Habbekrats.be: http://www.habbekrats.be/kinderen.php
het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming. (s.d.). Sleutelcompetenties. Opgehaald van Onderwijs Vlaanderen: https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/directies-en-administraties/onderwij…
Hungenaert, S. (2020, oktober 28). Gesprek met begeleider STEAM-Academy. (F. Van De Winkel, M. Vandenbergh, & M. Six, Interviewers)
Hungenaert, S. (2021, juni 5). Feedback website. (F. Van De Winkel, M. Vandenbergh, & M. Six, Interviewers)
Jókövi, E. (2001). Vrijetijdsbesteding van allochtonen en autochtonen in de openbare ruimte; een onderzoek naar de relatie met sociaal-economische en etnisch-culturele kenmerken. Opgehaald van library.wur.nl: https://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/314036
Joyce Parker, J. E. (2018). modifying and designing your own problems. In J. E. Joyce Parker, Problem-Based Learning in the Physical Science Classroom, K-12 (pp. 239 - 256). -: NSTA.
Klasse. (2020, 11 19). Motivatiemeter: leergoesting zichtbaar maken. Opgehaald van klasse.be: https://www.klasse.be/250100/motivatiemeter-leergoesting-zichtbaar-make…
Leroy, A., Struyft, E., & Verbeecke, G. (2016). regiseer je klas. Pelckmans.
Mansourova, Z. (2015, februari 10). stapsgewijs-een-verhaal-bedenken-van-onderwerp-naar-hoofdplot. Opgehaald van schrijvenonline.org: https://schrijvenonline.org/tips/stapsgewijs-een-verhaal-bedenken-van-o…
Mantelaers, M. (2020, december 9). activeer-leerlingen-met-een-escaperoom. Opgehaald van docentenleven.nl: https://docentenleven.nl/2020/12/09/activeer-leerlingen-met-een-escaper…
Matthys, T. (2020, november 23). Opgehaald van Facebook.
MindMapping. (2021). Wat is een Mindmap? Opgehaald van MindMapping.com: https://www.mindmapping.com/nl/mind-map
Onderwijscentrum Gent. (s.d.). Brede school. Opgehaald van stad.gent: https://stad.gent/nl/onderwijscentrum-gent/brede-school
P.Feynman, R. (2020, augustus 28). If you want to master something, teach it. Opgehaald van Scientific.Net - Publisher in Materials Science & Engineering: https://www.scientific.net
Putman, R. (2021, april 9). didactiek van het maken. (M. Six, F. Van De Winkel, & M. Van Den Bergh, Interviewers)
Putman, R. (2021, mei 29). Feedback inspiratiefiche. (M. Six, F. Van De Winkel, & M. Vandenbergh, Interviewers)
Richard, M. (2019, januari 8). escape-room-spel-maken. Opgehaald van groepsspellen.nl: https://groepsspellen.nl/escape-room-spel-maken/
Scheurs, M., & Scheurs, R. (2021, mei 2). Escape room maken. Opgehaald van groepsspellen.nl: https://groepsspellen.nl/escape-room-spel-maken/
Schumacher, E. (1973). Small is Beautiful: A Study of Economics As If People Mattered.
Simons, Nele; Faculteit Ontwerpwetenschappen;. (2017, september). Rubrieken als begeleidings- en beoordelingsinstrument. Opgehaald van uantwerpen.be: https://www.uantwerpen.be/nl/centra/expertisecentrum-hoger-onderwijs/di…
Six, M., & Van De Winkel, F. (2020). Het breekpunt van een bierflesje bepalen. Gent: Artevelde Hogeschool.
sterrenkids.nl. (s.d.). waterraket. Opgehaald van sterrenkids.nl: https://www.sterrenkids.nl/waterraket/
Technopolis. (2020). Zoek naar STEM-activiteiten in jouw buurt. Opgehaald van technopolis: https://www.technopolis.be/nl/stem-academie/
Technopolis. (s.d). Zoek naar STEM-activiteiten in jouw buurt. Opgeroepen op oktober 15, 2020, van Technopolis: https://www.technopolis.be/nl/stem-academie/
Technopolis. (s.d.). Zoek naar STEM-activiteiten in jouw buurt. Opgehaald van Technopolis: https://www.technopolis.be/nl/stem-academie/
Thoen, E. (2020, september 24). Methode Vrijplaats.
Toren, G., Andel, M. v., Sommers, J., & Wassenaar, D. (2011). Invloed van sociaaleconomische en sociaal-culturele factoren op de schoolprestaties van leerlingen. Opgehaald van dspace.library.uu.nl: https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/207391
Universiteit Antwerpen. (2015, april 04). Handleiding: Opstellen van rubrieken. Antwerpen. Opgehaald van https://www.uantwerpen.be/nl/centra/expertisecentrum-hoger-onderwijs/di…
Vakgroep pedagogische wetenschappen. (2018). Algemene didactiek 1. Gent: Artevelde hogeschool.
Van Cauwenberghe, J. (2021, april 19). feedback op het draaiboek. (M. Van Den Bergh, F. Van De Winkel, & M. Six, Interviewers)
Van Cauwenberghe, J. (2021, juni 5). Feedback website. (F. Van De Winkel, M. Vandenbergh, & M. Six, Interviewers)
Van Cauwenberghe, J. (s.d.). Opgehaald van joos vc: https://www.joosvc.be/
Van Cauwenberghe, J. (s.d.). Design Tools. Opgehaald van Designtools: https://designtools.be/tools
Van de Vyver, J., & D’Hespeel, I. (s.d.). Pondr.space. Opgehaald van Pondr: https://www.pondr.space/
Van den Berg, E. (2012, 09 08). practicum-wonderolie-voor-het-leren-van-natuurkunde-ed-van-den-berg. Opgehaald van natuurkundebronnen.wordpress.com: https://natuurkundebronnen.wordpress.com/2012/09/08/practicum-wonderoli…
van der Wardt, R. (s.d.). De Design Thinking Methode Uitgelegd: In 5 Fases Naar Innovatie. Opgeroepen op november 2020, van disigntinking workshop: https://designthinkingworkshop.nl/design-thinking-methode/
Van Landeghem, J. (s.d.). Projectmatig leren binnen STEM (of andere domeinen). Opgeroepen op februari 17, 2021, van HoGent.
Van Poucke, W., Baert, A., & Roelandt, M. (2020). Rocket Science. Gent: Arteveldehogeschool.
Vandeputte, S. (2019, april 25). Evalueren met rubrics? Vraag & antwoord en tips! Opgehaald van Schoolmakers: https://www.schoolmakers.be/differentieren/rubrics/
Velde, R. V. (2020, oktober 22). De brede school. (F. Van De Winkel, & M. Vandenbregh, Interviewers)
Velde, R. V. (2020, oktober 22). Feedback op pitch cornflakesdozen. (F. Van De Winkel, & M. Vandenbergh, Interviewers)
Vercruysse, T. (2020). effectiviteit van practica in lessen fysica. Gent, Oost-Vlaanderen, België: HoGent.
Vergaert, A. (2021, mei 31). Feedback onderzoeksfiche. (F. Van De Winkel, M. Vandenbergh, & M. Six, Interviewers)
Vergaert, A. (2021, juni 9). Feedback op de website. (F. Van De Winkel, & M. Six, Interviewers)
Vervaet, S., & De Keere, K. (s.d;). STEM voor onderzoekend leren: Voorbeelden uit het basisonderwijs. Opgehaald van stembasis.
Winkels, J., & Hoogeveen, P. (2014). Het didactische werkvormen boek. AA Assen: Koninklijke Van Gorcum BV.
