“Niemand beweert dat met Instagram alleen de wereld gaat veranderen” – Black Lives Matter op Instagram
De dood van de zwarte Amerikaan George Floyd in mei 2020 maakte heel wat los. Wereldwijd kwamen miljoenen mensen op straat tegen politiegeweld en racisme. Ook op Instagram klonk de boodschap van de ‘Black Lives Matter’-beweging luider dan ooit en activistische berichten werden massaal gedeeld. In haar masterproef onderzocht communicatiewetenschapper Leonie Van Gerven activisme via Instagram aan de hand van de ervaringen van negen jonge Instagram-gebruikers met diverse achtergronden die zich inzetten tegen racisme.
Dat beeld van die witte man met zijn knie en de zwarte mens die ligt en gewoon niets kan doen. Dat is ook gewoon een beetje een metafoor voor hoe alles in elkaar zit.
Aan het woord is een van de geïnterviewde jongeren die in het beeld van de stervende Floyd een metafoor ziet voor structureel racisme in de hedendaagse maatschappij. Bijna negen minuten lang zat de witte politieagent Derek Chauvin met zijn knie op de nek van Floyd. Wie dat beeld gezien heeft, vergeet het nooit meer. Het filmpje van Floyds dood verspreidde zich razendsnel via sociale media en legde eens te meer de kracht van sociale media in hedendaags activisme bloot.
Instagram: een platform vol activisme
De kracht van visuele beelden in activisme wordt in het bijzonder duidelijk op het populair medium Instagram. Het platform wemelt van de infographics – korte slideshows die informatie over een bepaald thema geven –, kleurrijke illustraties en activistische berichten die gebruik maken van humor. Leonie Van Gerven analyseerde voor haar masterproef zo’n 200 Instagram-berichten uit de periode na Floyds overlijden. Daaruit bleek dat er vooral veel informatieve boodschappen werden gedeeld rond racisme. De berichten zetten bijvoorbeeld in op bewustwording over structureel racisme, termen als wit privilege of actuele gebeurtenissen in het debat. Daarnaast riepen heel wat Instagram-berichten op tot actie. Zo werden er bronnen gegeven om je kennis bij te schaven en tips om racisme in je eigen omgeving te bestrijden.
De geïnterviewde jongeren getuigen dat ze Instagram een goed medium vinden voor online activisme. Ze maken hierbij vooral gebruik van de verhalenfunctie van Instagram omdat die toelaat informatie snel en efficiënt te verspreiden. Verder delen ze graag activistische content op Instagram omdat ze er veel mensen – voornamelijk jongeren – kunnen bereiken. Daarnaast halen enkele respondenten expliciet aan dat ze Instagram prefereren voor activisme omdat ze het ervaren als een positiever medium dan bijvoorbeeld Facebook en Twitter. Ze voelen zich meer omringd met gelijkgezinden en krijgen minder te maken met haatvolle reacties.
Een kantelpunt
De negen interviews vonden plaats in de zomer van 2021, ongeveer een jaar na Floyds dood. Er werd uitgebreid teruggeblikt op een jaar eerder en de gedachten en gevoelens van toen. Voornamelijk de jongeren met een zwarte huidskleur spraken over een “zware periode” en een “heel confronterende periode”, maar tegelijk ook een hoopvolle periode waar veel mooie en positieve zaken uit zijn voortgekomen. De jongeren met een witte huidskleur herinnerden zich vooral ook een heel leerrijke periode, waarin ze – in grote mate door Instagram – heel veel hebben bijgeleerd over institutioneel racisme en ongelijkheid en hoe daar iets aan te doen. Alle respondenten zien de periode na Floyds dood als een kantelpunt voor de antiracismebeweging. Een van de respondenten spreekt over een “nieuwe manier van antiracisme” en stelt dat die periode een shift in denken heeft teweeggebracht. Mensen kunnen niet meer neutraal zijn in het racismedebat. Antiracisme vraagt actieve inzet en wie zwijgt of niets doet, draagt bij aan het probleem, aldus enkele geïnterviewde jongeren.
Hoewel er vaak wordt gesproken over de zogenaamde “Black Lives Matter-periode” wanneer het gaat over de verhoogde aandacht rond racisme in 2020, was het niet zomaar iets tijdelijks of een “hype”. De geïnterviewde jongeren benadrukken dat racisme en andere sociale problematieken blijvend zijn en geen hypes, maar dat (sociale) media nu eenmaal zo werken. Het hype-gegeven blijkt dus zeer dubbel: enerzijds vinden ze racisme een probleem dat altijd aandacht verdient, maar anderzijds erkennen ze dat veel maatschappelijke problematieken media-aandacht vereisen, dat het onmogelijk is om over alles tegelijk te spreken en dat het eigen is aan (sociale) media om maar beperkte tijd aandacht te geven aan een bepaald thema. Socialemedia-aandacht voor sociale thema’s gaat onvermijdelijk in “golven” en Instagram-gebruikers delen voornamelijk berichten in het thema van de dan populaire golf. Zo’n golf wordt meestal in gang gezet door een opvallende gebeurtenis of incident, zoals de dood van Floyd in dit geval. Ondanks die onvermijdelijke golven, halen enkele jongeren aan dat het belangrijk is dat mensen beseffen dat racisme altijd een probleem is en dat media hier ook aandacht aan zouden moeten besteden zonder dat er kritieke incidenten gebeuren.
Tijd voor verandering
De hoofdvraag van het onderzoek peilde naar de redenen waarom jongeren aan online activisme via Instagram doen. Uit de interviews kwamen drie samenhangende motivaties naar voren. In de eerste plaats doen jongeren aan online activisme omdat ze vinden dat het tijd is voor verandering. Ze zitten in met ongelijkheid en willen streven naar een betere wereld. Ten tweede voeren ze online actie omdat sociale media een platform bieden waarop veel mensen te bereiken zijn en veel informatie circuleert. Ten derde willen ze via hun platform anderen bewustmaken over de problematieken. Ze denken hierbij na wat hun volgers interesseert en benadrukken dat informatie het begin is van verdere actie. “Niemand beweert dat met Instagram alleen de wereld gaat veranderen”, stelt een van de jongeren, maar het kan wel een goede opstap zijn op de weg naar verandering.
Die weg naar verandering is nog lang, beseffen de jongeren, maar ze zijn hoopvol en geloven in de kracht van hun generatie. Ze maken in hun strijd naar sociale gelijkheid gebruik van de mogelijkheden van sociale media en zijn niet van plan snel op te geven, of zoals een van de geïnterviewde jongeren het zei: “Iedereen moet dezelfde rechten hebben als een witte cisgender man in deze maatschappij. En totdat we daar zijn, ga ik niet stoppen en gaan andere mensen ook niet stoppen.”
Bibliografie
Banks, T. L. (2000). Colorism: A darker shade of pale. UCLA Law Review, 47, 1705-1745. Geraadpleegd van https://www.researchgate.net/
Bell, D. (1973). Race, racism, and American law. Boston, England: Little, Brown.
Bennett, W. L., & Segerberg, A. (2012). The logic of connective action. Information, Communication & Society, 15, 739-768. doi:10.1080/1369118X.2012.670661
BLM (z.d.). Black Lives Matter About. Geraadpleegd op 5 augustus 2021, van https://blacklivesmatter.com/about/
BLM (z.d.). Black Lives Matter Herstory. Geraadpleegd op 9 augustus 2021, van https://blacklivesmatter.com/herstory/
Brown, M., Ray, R., Summers, E., & Fraistat, N. (2017). #SayHerName: a case study of intersectional social media activism. Ethnic and Racial Studies, 40, 1831-1846. doi:10.1080/01419870.2017.1334934
Carney, N. (2016). All Lives Matter, but so does race: Black Lives Matter and the evolving role of social media. Humanities & Society, 40, 180-199. doi:10.1177/0160597616643868
Castells, M. (2012). Networks of Outrage and Hope: Social Movements in the Internet Age. Cambridge, England: Polity.
Charmaz, K. (2006). Constructing Grounded Theory: A Practical Guide through Qualitative Analysis. London, England: Sage.
Chnge (2020, 12 juli). Black Lives Still Matter [afbeelding]. Instagram. https://www.instagram.com/p/CCi98VPAgTh/
Clark, M. D. (2019). White folks’ work: digital allyship praxis in the #BlackLivesMatter movement. Social Movement Studies, 18, 519-534. doi:10.1080/14742837.2019.1603104
Cole, G. (2020). White identity and Black Lives Matter: Amending and defending privilege in the wake of the 2020 uprising. Retrieved from https://www.genevacole.com/uploads/1/2/1/9/121958989/cole_blm.pdf
Cornelius, N. (2020). From slavery and colonialism to Black Lives Matter: New mood music or more fundamental change? Equality, Diversion and Inclusion. Advance online publication. doi:10.1108/EDI-07-2020-0199
Cornet, V. P., Hall, N. K., Cafaro, F., & Brady, E. L. (2017). How image-based social media websites support social movements. Proceedings of the 2017 CHI Conference Extended Abstracts on Human Factors in Computing Systems (pp. 2473–2479) doi:10.1145/3027063.3053257
Cox, J. (2017). The source of a movement: making the case for social media as an informational source using Black Lives Matter. Ethnic and Racial Studies, 40, 1847-1854. doi:10.1080/01419870.2017.1334935
Crenshaw, K. (1989). Demarginalizing the intersection of race and sex: A black feminist critique of antidiscrimination doctrine, feminist theory and antiracist politics. University of Chicago Legal Forum, 1, 139-167. Geraadpleegd van https://chicagounbound.uchicago.edu/uclf/vol1989/iss1/8
Crenshaw, K., Gotanda, N., Peller, G., & Thomas, K. (1995). Critical Race Theory: The Key Writings That Formed the Movement. New York: New Press.
Curlicurls (2020, 10 juni). Meme systematic racism [afbeelding]. Instagram. https://www.instagram.com/p/CBPbRDmpqde/
Dahlgren, P. (2005). The Internet, public spheres, and political communication: Dispersion and deliberation. Political Communication, 22, 147-162. doi:10.1080/10584600590933160
Delgado, R., & Stefancic, J. (2001). Critical race theory: An introduction. New York: New York University Press.
DiAngelo, R. (2012). What does it mean to be white? Developing white racial literacy. New York: Peter Lang.
DiAngelo, R. (2018). White Fragility: Why it’s so hard for white people to talk about racism. Boston: Beacon Press.
Dixson, A. D. (2018). ‘What’s going on?’: A critical race theory perspective on Black Lives Matter and activism in education. Urban Education, 53, 231-247. doi:10.1177%2F0042085917747115
Du Bois, W.E.B. (1940). Dusk of Dawn: An Essay Toward an Autobiography of a Race Concept. New Brunswick: Transaction.
Earl, J., Maher, T. V., & Elliott, T. (2017). Youth, activism and social movement. Sociology Compass, 11(4), e12456. doi:10.1111/soc4.12465
Edwards, F., Lee, H., & Esposito, M. (2019). Risk of being killed by police use of force in the United States by age, race–ethnicity, and sex. PNAS, 116, 16793-16798. doi:10.1073/pnas.1821204116
Fausset, R. (2021, 13 juli). What we know about the shooting death of Ahmaud Arbery. The New York Times. Geraadpleegd van https://www.nytimes.com/article/ahmaud-arbery-shooting-georgia.html
Freelon, D., McIlwain, C., & Clark, M. (2018). Quantifying the power and consequences of social media protest. New Media & Society, 20, 990–1011. doi:10.1177/1461444816676646
Gerhards, J., & Schäfer, M. S. (2010). Is the internet a better public sphere? Comparing old and new media in the USA and Germany. New Media & Society, 12, 143–160. doi:10.1177/1461444809341444
Goddeeris, I. (2020). Black Lives Matter in Belgium (June-July 2020). A Catalyst in Postcolonial Memory? Geraadpleegd van https://www.rosalux.eu/en/article/1796.black-lives-matter-in-belgium-june-july-2020.html
Goldberg, D. T. (2015, 25 september). Why “Black Lives Matter” because all lives don’t matter in America. Huffpost. Geraadpleegd van https://www.huffpost.com/entry/why-black-lives-matter_b_8191424
Greijdanus, H., de Matos Fernandes C. A., Turner-Zwinkels, F., Honari, A., Roos, C. A., Rosenbusch, H., & Postmes, T. (2020). The psychology of online activism and social movements: Relations between online and offline collective action. Current Opinion in Psychology, 35, 49-54. doi:10.1016/j.copsyc.2020.03.003
Groves Price, P. (z.d.). Critical race theory. Oxford Research Encyclopedia of Education. Geraadpleegd op 6 augustus 2020, van https://oxfordre.com/education/view/10.1093/
acrefore/9780190264093.001.0001/acrefore-9780190264093-e-1
Habermas, J. (1962). The Structural Transformation of the Public Sphere: An Inquiry into a Category of Bourgeois Society. Oxford, England: Polity Press.
Hassan, E. (2005). Recall bias can be a threat to retrospective and prospective research designs. The Internet Journal of Epidemiology, 3(12), 1-7. Geraadpleegd via https://ispub.com/
Honwana, A. (2019). Youth struggles: From the Arab Spring to Black Lives Matter & beyond. African Studies Review, 62, 8-21. doi:10.1017/asr.2018.144
Hunter, M. (2007). The persistent problem of colorism: Skin tone, status and inequality. Sociology Compass, 1, 237-254. doi:10.1111/j.1751-9020.2007.00006.x
Ince, J., Rojas, F., & Davis, C. A. (2017). The social media response to Black Lives Matter: How Twitter users interact with Black Lives Matter through hashtag use. Ethnic and Racial Studies, 40, 1814-1830. doi:10.1080/01419870.2017.1334931
Janghorban, R., Roudsari, R. L., & Taghipour, A. (2014). Skype interviewing: The new generation of online synchronous interview in qualitative research. International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being, 9(1), 24152. doi:10.3402%2Fqhw.v9.24152
Jones, C. P. (2000). Levels of racism: A theoretic framework and a gardener’s tale. American Journal of Public Health, 90, 1212-1215. doi:10.2105%2Fajph.90.8.1212
Kalina, P. (2020). Performative allyship. Technium Social Sciences Journal, 11, 478–481. doi:10.47577/tssj.v11i1.1518
Kay, J. (2020, 31 oktober). The evolution of Instagram activism. Hyperallergic. Geraadpleegd van https://hyperallergic.com/597846/the-evolution-of-instagram-activism/
Kendi, I. X. (2019). How to Be an Antiracist. New York: One World
Kidd, D., & Mcintosh, K. (2016). Social media and social movements. Sociology Compass, 10, 785-794. doi:10.1111/soc4.12399
Kligler-Vilenchik, N., & Thorson, K. (2016). Good citizenship as a frame contest: Kony2012, memes, and critiques of the networked citizen. New Media & Society, 18, 1993-2011. doi:10.1177%2F1461444815575311
Laughland, O. (2021, 25 juni). Derek Chauvin sentenced to 22.5 years in prison for murder of George Floyd. The Guardian. Geraadpleegd van https://www.theguardian.com/us-news/2021/jun/25/derek-chauvin-george-floyd-murder-sentencing
Leaver, T., Highfield, T., & Abidin C. (2019). Instagram: Visual Social Media Cultures. Polity PR.
Levy, N. (2020). Virtue signalling is virtuous. Synthese. doi:10.1007/s11229-020-02653-9
M4BL (z.d.). Anti-Black Racism. In Movement for Black Lives Glossary. Geraadpleegd op 9 augustus 2020, van http://web.archive.org/web/20200109004008/https:/policy.m4bl.org/glossary/
Mariebeech (2020, 2 juni). How to ally [afbeelding]. Instagram. https://www.instagram.com/p/CA8FJhIhhRt/
McCombs, M. E., & Shaw, D. (1972). The agenda-setting function of the mass media. Public Opinion Quarterly, 69, 813–824. Geraadpleegd van http://www.jstor.org/stable/2747787
Michaels, N. (2020). Posting about BLM made it a movement pushing for real change. Pop Culture Intersections, 53. Geraadpleegd van https://scholarcommons.scu.edu/engl_176/53/
Morozov, E. (2009). The brave new world of slacktivism. Foreign Policy Blogs, 1-5. Geraadpleegd van https://foreignpolicy.com/2009/05/19/the-brave-new-world-of-slacktivism/
Mundt M., Ross K., & Burnett C. M. (2018). Scaling social movements through social media: The case of Black Lives Matter. Social Media + Society, 4(4), 1-14. doi:10.1177/2056305118807911
Muwakkil, S. (2020). This time feels different. In these Times, 44, 40-41. Geraadpleegd van https://www-proquest-com.kuleuven.e-bronnen.be/magazines/this-time-feels-different/docview/2448461618/se-2?accountid=17215
National Academy of Sciences. (2014, 30 oktober). Young adults ages 18 to 26 should be viewed as separate subpopulation in policy, research. ScienceDaily. Geraadpleegd op 8 augustus 2021, van www.sciencedaily.com/releases/2014/10/141030133526.htm
Oluo I. (2019). [@IjeomaOluo]. (2019, 15 juli). The beauty of anti-racism is that you don't have to pretend to be free of racism to be an anti-racist. Anti-racism is the commitment to fight racism wherever you find it, including in yourself. And it's the only way forward. [Tweet]. Twitter. https://twitter.com/IjeomaOluo/status/1150565193832943617
Oluo, I. (2019). So you want to talk about race. Seattle, WA: Seal Press.
Oppel Jr., R. A., Taylor, D. B., & Bogel-Burroughs, N. (2021, 26 april). What to know about Breonna Taylor’s death. The New York Times. Geraadpleegd van https://www.nytimes.com/article/breonna-taylor-police.html
Pang, A. (2013). Social media hype in times of crises: Nature, characteristics and impact on organizations. Asia Pacific Media Educator, 23, 309-336. doi:10.1177/1326365X13517189
Patton, M. (1990). Qualitative evaluation and research methods. Beverly Hills, CA: Sage.
Peterson, R. A. (2001). On the use of college students in social science research: Insights from a second-order meta-analysis. Journal of Consumer Research, 28, 450–461. doi:10.1086/323732
Ray, R., Brown, M., Fraistat, N., & Summers, E. (2017). Ferguson and the death of Michael Brown on Twitter: #BlackLivesMatter, #TCOT, and the evolution of collective identities. Ethnic and Racial Studies, 40, 1797-1813. doi:10.1080/01419870.2017.1335422
Romano, A. (2020, 10 augustus). “Arrest the cops who killed Breonna Taylor”: The power and the peril of a catchphrase. Vox. Geraadpleegd van https://www.vox.com/21327268/breonna-taylor-say-her-name-meme-hashtag
Roose, H., & Meuleman, B. (2014). Methodologie van de sociale wetenschappen. Een inleiding. Academia Press.
Ruggs, E. N., & Avery, D. R. (2020). Organizations cannot afford to stay silent on racial injustice. MIT Sloan Management Review, 61(4), 1-3. Geraadpleegd van https://www-proquest-com.kuleuven.e-bronnen.be/docview/2427313886/fulltext/56C14AD1E5D54C64PQ/
1?accountid=17215
Saad, L. F. (2020). Me and white supremacy: combat racism, change the world, and become a good ancestor. Naperville, Illinois: Sourcebooks.
Sarahmian (2020, 9 juni). 100 resources to educate yourself [afbeelding]. Instagram. https://www.instagram.com/p/CBM2RsNgiAz/
Savin-Baden, M., & Major, C. H. (2013). Qualitative research: The essential guide to theory and practice. London, England: Routledge.
Simon, H. A. (1969). The Sciences of the Artificial. MIT Press.
Statista (2021). Distribution of Instagram users worldwide as of July 2021, by age group. Statista. Geraadpleegd op 10 augustus 2021, van https://www.statista.com/statistics/325587/instagram-global-age-group/
Statista (2021). Distribution of Instagram users worldwide as of July 2021, by gender. Statista. Geraadpleegd op 10 augustus 2021, van https://www.statista.com/statistics/802776/distribution-of-users-on-instagram-worldwide-gender/
The W.E.B. Du Bois Center at the University of Massachusetts (2018). W. E. B. Du Bois's Data Portraits: Visualizing Black America. New York: Princeton Architectural Press.
Tufekci, Z., & Wilson, C. (2012). Social media and the decision to participate in political protest: Observations from Tahrir Square. Journal of communication, 62, 363-379. doi:10.1111/j.1460-2466.2012.01629.x
Vasterman, P. L. M. (2005). Media-hype: Self-reinforcing news waves, journalistic standards and the construction of social problems. European Journal of Communication, 20, 508–530. doi:10.1177/0267323105058254
Vredenburg, J., Kapitan, S., Spry, A., & Kemper, J. A. (2020). Brands taking a stand: Authentic brand activism or woke washing? Journal of Public Policy & Marketing, 39, 444–460. doi:10.1177/0743915620947359
Wearemitu (2020, 24 juni). Your summer drink according to your horoscope [afbeelding]. Instagram. https://www.instagram.com/p/CBy18jIJGMP/
Yu-Hao, L., & Hsieh, G. (2013). Does slacktivism hurt activism? The effects of moral balancing and consistency in online activism. Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems (CHI '13), 811-820. doi:10.1145/2470654.2470770
