'Modern family' in het echt. Hoe vergaat het kinderen die opgroeien in een niet-traditioneel gezin?
Inleiding
Minderheidsouderschap, ouderschap in niet-traditionele gezinsvormen, werd in de jaren zeventig opgericht als studiegebied toen gescheiden lesbische moeders voogdij gingen zoeken over kinderen die ze in heteroseksuele relaties hadden verwekt. Dit was een tijd van aanzienlijke sociale, culturele, religieuze en juridische oppositie tegen niet-traditionele families. Terwijl het ouderschap van holebi’s dezer dagen een reeds vaker besproken maatschappelijke kwestie is, blijft ouderschap in gezinnen waarbij een ouder bijvoorbeeld transpersoon is nog heel erg onderbelicht. De geringe maatschappelijke integratie van deze minderheidsgroepen en de impact dat dit kan hebben op zelfwaardegevoel van een ouder en bij gevolge voor diens kinderen nemen we even onder de loep.
Minderheidsouderschap en stigma
Ouderschap is een van de meest universele en meest gewaardeerde levenservaringen bij vele (jong) volwassenen maar het is veel minder eenvoudig voor (seksuele) minderheidsgroepen zoals lesbische en homo- en biseksuele volwassenen en transpersonen. Het minderheidsouderschap is complex. Zo ervaren homomannen en ook transgenders (meer dan lesbische vrouwen) die ouders willen worden een aantal juridische en financiële belemmeringen maar botsen eveneens geregeld op stigmatisering en een gebrek aan sociale steun. Wanneer we de ouderschapswens bij transpersonen bekijken botsen we op een bijkomende moeilijkheid waarbij transpersonen omwille van hun wens om geslachtsgebonden lichaamskenmerken te veranderen kiezen voor interventies die onvermijdelijk leiden tot sterilisatie en stellen nieuwe uitdagingen in het vervullen van een kinderwens. Homomannen en transgenders worden dus vaker geconfronteerd met grotere complexiteit bij het beslissen hoe ze ouder worden (draagmoederschap, adoptie, co-ouderschap en pleegzorg). Adoptieouders worden sowieso vaak geconfronteerd met stigma's die verband houden met 'niet-traditionele' gezinsstructuren. Homoseksuele of lesbische adoptieouders worden vaak geconfronteerd met extra stigmatisering op basis van seksuele identiteit, wat op zijn beurt een negatieve invloed kan hebben op de geestelijke gezondheid van ouders. Ook voor transouders ontdekten onderzoekers dat ervaringen met transfobie heel gewoon waren. Transpersonen ervaren continue discriminatie, worden voortdurend gepathologiseerd, en profiteren van minder mensenrechtenbeschermingen op staatsniveau dan andere seksuele minderheden. Pleegzorg- en adoptiebureaus erkennen ook over het algemeen traag de rechten van transgenders en genderspecifieke mensen om als potentiële ouders te worden beoordeeld, zodat transgenders die willen adopteren bij deze diensten kunnen worden gediscrimineerd. De potentiële impact van deze discriminatie op het ouderschap is groot. Bijzonder zorgwekkend was het grote aantal deelnemers dat meldde dat de voogdij over het kind was verwijderd of beperkt omdat ze transgender waren.
Opgroeien bij holebi-ouders
Wat betreft de kinderen en adolescenten van holebi-ouders is de algemene consensus duidelijk. Zij blijken het even goed te doen als, of soms beter dan, de kinderen die zijn opgegroeid in moeder-vader oudergezinnen. Ondanks controverse over minderheidsouderschap toont onderzoek aan dat de ontwikkeling en het welbevinden van kinderen sterker geassocieerd is met familieprocessen dan met gezinsstructuur. Dit moet niet verbazen gezien sociopsychologisch en medisch welzijn vaak gerelateerd zijn aan een hoge sociaaleconomische status. Gezien de tijdrovende en kostbare procedures om kinderen te krijgen, is het vaak aangetoond dat homoseksuele ouders een hogere sociaaleconomische status hebben (bijv. hogere niveaus van inkomen en opleiding) dan heteroseksuele ouders.
Opgroeien bij transouders
Gelijkaardige bevindingen zien we bij kinderen die opgroeien bij transouders. Kinderen van trans-ouders kennen een normale ontwikkeling in vele dimensies, met name op vlak van ouder-kindrelatie, psychosociaal welbevinden, seksuele en genderidentiteit, hechting, psychomotore ontwikkeling, spraak- en taalvaardigheid en lichaamsbeeld. Genderidentiteit bij kinderen die opgroeien bij transgenderouders blijkt een vaak voorkomende bezorgdheid. Genderidentiteit is echter het resultaat van een complex proces van psychologische constructies. We weten dit al sinds de jaren vijftig, dankzij studies van intersekse kinderen, te beginnen met de artikelen die door Money (in 1955) zijn gepubliceerd (deze leidden tot het onderscheid tussen biologische seks enerzijds en psychologisch en sociaal geslacht anderzijds). Het opgroeien in een gezin met een transouder is op zich geen risicofactor voor het ontwikkelen van een genderdysforie. Er is echter slechts beperkte literatuur beschikbaar is over het psychosociaal welbevinden en ontwikkeling van kinderen van transouders en de beleving van ouderschap door transpersonen en verder onderzoek is nodig. Uit de ontwikkelingsliteratuur van kinderen blijkt dat gunstige sociaaleconomische kenmerken en ouderlijke motivatie een centrale rol spelen in de uitkomsten van kinderen. We veronderstellen dus dat als we kijken naar transouders die kinderen vanaf de geboorte grootbrachten, een potentieel hogere sociaaleconomische status en ouderlijke motivatie kennen.
Niet-traditioneel wil niet zeggen niet-competent
Algemeen kunnen we stellen dat opgroeien in een gezin met minderheidsouderschap geen verschil geeft in het psychosociaal en/of medisch welbevinden of dat dit zelfs een voordeel zou zijn. En dit goed welbevinden kan als een bufferende rol gezien worden tegen psychische gevolgen van stigma. Ook de wettelijke en sociale bescherming van staten voor lesbische en homoseksuele personen en gezinnen lijkt effectief te zijn in het verminderen van ervaringen met stigma. (Farr & Vázquez, 2020; Perrin et al., 2019). Met deze bevindingen willen we een beroep doen op beoefenaars van geestelijke gezondheidszorg, zoals maatschappelijk werkers en psychologen, om homoseksuele en trans-ouders te helpen bij het verkrijgen van toegang tot psychosociale ondersteuning, om familieleden te ondersteunen en homo- en transfobe reacties te minimaliseren, om toekomstige minderheidouders te helpen bij gezinsplanning, om een adequate professionele opleiding te verzekeren, en pleiten voor een rechtvaardige behandeling in de samenleving en de helpende beroepen. Dit is dan ook de belangrijkste boodschap die we willen meegeven aan eenieder die betrokken is bij besluitvorming in onze gezondheidszorg; zorgverleners, mantelzorgers, patiënten maar ook voor beleidsmakers, die een grote impact kunnen hebben op de vermaatschappelijking, sociaal, juridisch en medisch van ‘het kind zijn en ouderschap binnen niet-traditionele gezinnen’.
Bibliografie
Aldén, L., Björklund, A., & Hammarstedt, M. (2017). Discussion PaPer series Early Health and School Outcomes for Children with Lesbian Parents: Evidence from Sweden. www.iza.org
Allen, D. W., Pakaluk, C., & Price, J. (2013). Nontraditional Families and Childhood Progress Through School: A Comment on Rosenfeld. Demography, 50(3). https://doi.org/10.1007/s13524-012-0169-x
Amodeo, A., Esposito, C., Bochicchio, V., Valerio, P., Vitelli, R., Bacchini, D., & Scandurra, C. (2018). Parenting Desire and Minority Stress in Lesbians and Gay Men: A Mediation Framework. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(10), 2318. https://doi.org/10.3390/ijerph15102318
Auer, M. K., Fuss, J., Nieder, T. O., Briken, P., Biedermann, S. V., Stalla, G. K., Beckmann, M. W., & Hildebrandt, T. (2018). Desire to Have Children Among Transgender People in Germany: A Cross-Sectional Multi-Center Study. Journal of Sexual Medicine, 15(5), 757–767. https://doi.org/10.1016/j.jsxm.2018.03.083
Baiocco, R., Carone, N., Ioverno, S., & Lingiardi, V. (2018). Same-Sex and Different-Sex Parent Families in Italy. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 39(7), 555–563. https://doi.org/10.1097/DBP.0000000000000583
Boertien, D., & Bernardi, F. (2019). Same-Sex Parents and Children’s School Progress: An Association That Disappeared Over Time. Demography, 56(2). https://doi.org/10.1007/s13524-018-0759-3
Bos, H. M. W., Knox, J. R., van Rijn-van Gelderen, L., & Gartrell, N. K. (2016). Same-Sex and Different-Sex Parent Households and Child Health Outcomes. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 37(3), 179–187. https://doi.org/10.1097/DBP.0000000000000288
Brown, C., & Rogers, M. (2020). Removing gender barriers: Promoting inclusion for trans and non‐binary carers in fostering and adoption. Child & Family Social Work, 25(3), 594–601. https://doi.org/10.1111/cfs.12731
Carone, N., Lingiardi, V., Chirumbolo, A., & Baiocco, R. (2018). Italian gay father families formed by surrogacy: Parenting, stigmatization, and children’s psychological adjustment. Developmental Psychology, 54(10), 1904–1916. https://doi.org/10.1037/dev0000571
Carone, N., Lingiardi, V., Tanzilli, A., Bos, H. M. W., & Baiocco, R. (2020). Gender Development in Children with Gay, Lesbian, and Heterosexual Parents. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 41(1), 38–47. https://doi.org/10.1097/DBP.0000000000000726
Cheng, S., & Powell, B. (2015). Measurement, methods, and divergent patterns: Reassessing the effects of same-sex parents. Social Science Research, 52. https://doi.org/10.1016/j.ssresearch.2015.04.005
Chiland, C., Clouet, A.-M., Golse, B., Guinot, M., & Wolf, J. P. (2013). A new type of family: Transmen as fathers thanks to donor sperm insemination. A 12-year follow-up exploratory study of their children. Neuropsychiatrie de l’Enfance et de l’Adolescence, 61(6). https://doi.org/10.1016/j.neurenf.2013.07.001
Clarke, V., & Demetriou, E. (2016). ‘Not a big deal’? exploring the accounts of adult children of lesbian, gay and trans parents. Psychology & Sexuality, 7(2). https://doi.org/10.1080/19419899.2015.1110195
De Sutter, P., Verschoor, A., Hotimsky, A., & Kira, K. (2002). The desire to have children and the preservation of fertility in transsexual women: A survey. International Journal of Transgenderism, 6(3), No Pagination Specified-No Pagination Specified.
Farr, R. H. (2017). Does parental sexual orientation matter? A longitudinal follow-up of adoptive families with school-age children. Developmental Psychology, 53(2), 252–264. https://doi.org/10.1037/dev0000228
Farr, R. H., Bruun, S. T., Doss, K. M., & Patterson, C. J. (2018). Children’s Gender-Typed Behavior from Early to Middle Childhood in Adoptive Families with Lesbian, Gay, and Heterosexual Parents. Sex Roles, 78(7–8), 528–541. https://doi.org/10.1007/s11199-017-0812-5
Farr, R. H., Bruun, S. T., & Patterson, C. J. (2019). Longitudinal associations between coparenting and child adjustment among lesbian, gay, and heterosexual adoptive parent families. Developmental Psychology, 55(12), 2547–2560. https://doi.org/10.1037/dev0000828
Farr, R. H., & Vázquez, C. P. (2020). Stigma Experiences, Mental Health, Perceived Parenting Competence, and Parent–Child Relationships Among Lesbian, Gay, and Heterosexual Adoptive Parents in the United States. Frontiers in Psychology, 11. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00445
Feugé, É. A., Cyr, C., Cossette, L., & Julien, D. (2020). Adoptive gay fathers’ sensitivity and child attachment and behavior problems. Attachment & Human Development, 22(3), 247–268. https://doi.org/10.1080/14616734.2018.1557224
Freedman, D., Tasker, F., & di Ceglie, D. (2002). Children and Adolescents with Transsexual Parents Referred to a Specialist Gender Identity Development Service: A Brief Report of Key Developmental Features. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 7(3), 423–432. https://doi.org/10.1177/1359104502007003009
Gartrell, N., & Bos, H. (2010). US National Longitudinal Lesbian Family Study: Psychological Adjustment of 17-Year-Old Adolescents. PEDIATRICS, 126(1), 28–36. https://doi.org/10.1542/peds.2009-3153
Gartrell, Nanette, Rothblum, E. D., Koh, A. S., van Beusekom, G., & Bos, H. (2019). “We Were Among the First Non-traditional Families”: Thematic Perceptions of Lesbian Parenting After 25 Years. Frontiers in Psychology, 10. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.02414
Gato, J., Leal, D., & Tasker, F. (2019). Parenting desires, parenting intentions, and anticipation of stigma upon parenthood among lesbian, bisexual, and heterosexual women in Portugal. Journal of Lesbian Studies, 23(4), 451–463. https://doi.org/10.1080/10894160.2019.1621733
Goldberg, A. E., & Garcia, R. L. (2016). Gender-typed behavior over time in children with lesbian, gay, and heterosexual parents. Journal of Family Psychology, 30(7), 854–865. https://doi.org/10.1037/fam0000226
Goldberg, A. E., & Smith, J. Z. (2014). Predictors of parenting stress in lesbian, gay, and heterosexual adoptive parents during early parenthood. Journal of Family Psychology, 28(2), 125–137. https://doi.org/10.1037/a0036007
Golombok, S., Blake, L., Slutsky, J., Raffanello, E., Roman, G. D., & Ehrhardt, A. (2018). Parenting and the Adjustment of Children Born to Gay Fathers Through Surrogacy. Child Development, 89(4), 1223–1233. https://doi.org/10.1111/cdev.12728
Golombok, S., Mellish, L., Jennings, S., Casey, P., Tasker, F., & Lamb, M. E. (2014). Adoptive Gay Father Families: Parent–Child Relationships and Children’s Psychological Adjustment. Child Development, 85(2), 456–468. https://doi.org/10.1111/cdev.12155
Grant, J. M., Mottet, L. A., Justin Tanis, J., with Jack Harrison Jody Herman, Dm. L., & Keisling, M. (n.d.). Injustice at Every Turn A Report of the National Transgender Discrimination Survey.
Imrie, S., Zadeh, S., Wylie, K., & Golombok, S. (2020). Children with Trans Parents: Parent–Child Relationship Quality and Psychological Well-being. Parenting. https://doi.org/10.1080/15295192.2020.1792194
Koh, A. S., Bos, H. M. W., & Gartrell, N. K. (2019). Predictors of mental health in emerging adult offspring of lesbian-parent families. Journal of Lesbian Studies, 23(2), 257–278. https://doi.org/10.1080/10894160.2018.1555694
Lavner, J. A., Waterman, J., & Peplau, L. A. (2012). Can gay and lesbian parents promote healthy development in high-risk children adopted from foster care? American Journal of Orthopsychiatry, 82(4), 465–472. https://doi.org/10.1111/j.1939-0025.2012.01176.x
Mazrekaj, D., De Witte, K., & Cabus, S. (2020). School Outcomes of Children Raised by Same-Sex Parents: Evidence from Administrative Panel Data. American Sociological Review, 85(5), 830–856. https://doi.org/10.1177/0003122420957249
McConnachie, A. L., Ayed, N., Jadva, V., Lamb, M., Tasker, F., & Golombok, S. (2020). Father-child attachment in adoptive gay father families. Attachment & Human Development, 22(1), 110–123. https://doi.org/10.1080/14616734.2019.1589067
Motmans Joz, Wyverkens Elia, & Defreyne Justine. (2017). Leven als transgender in België. www.steunpuntgelijkekansen.be
Perrin, E. C., Hurley, S. M., Mattern, K., Flavin, L., & Pinderhughes, E. E. (2019). Barriers and Stigma Experienced by Gay Fathers and Their Children. Pediatrics, 143(2), e20180683. https://doi.org/10.1542/peds.2018-0683
Perrin, E. C., Pinderhughes, E. E., Mattern, K., Hurley, S. M., & Newman, R. A. (2016). Experiences of Children with Gay Fathers. Clinical Pediatrics, 55(14), 1305–1317. https://doi.org/10.1177/0009922816632346
Pyne, J., Bauer, G., & Bradley, K. (2015). Transphobia and other stressors impacting trans parents. Journal of GLBT Family Studies, 11(2), 107–126. https://doi.org/10.1080/1550428X.2014.941127
Regnerus, M. (2012). How different are the adult children of parents who have same-sex relationships? Findings from the New Family Structures Study. Social Science Research, 41(4). https://doi.org/10.1016/j.ssresearch.2012.03.009
Riggs, D. W., & Due, C. (2014). Gay fathers’ reproductive journeys and parenting experiences: a review of research. Journal of Family Planning and Reproductive Health Care, 40(4), 289–293. https://doi.org/10.1136/jfprhc-2013-100670
Riskind, R. G., & Patterson, C. J. (2010). Parenting Intentions and Desires Among Childless Lesbian, Gay, and Heterosexual Individuals. Journal of Family Psychology, 24(1), 78–81. https://doi.org/10.1037/a0017941
Rosenfeld, M. J. (2010). Nontraditional Families and Childhood Progress Through School. Demography, 47(3), 755–775. https://doi.org/10.1353/dem.0.0112
Rosenfeld, M. J. (2013). Reply to Allen et al. Demography, 50(3). https://doi.org/10.1007/s13524-012-0170-4
Sullins, D. (2015a). Child Attention-Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) in Same-Sex Parent Families in the United States: Prevalence and Comorbidities. British Journal of Medicine and Medical Research, 6(10). https://doi.org/10.9734/BJMMR/2015/15897
Sullins, D. (2015b). Emotional Problems among Children with Same-sex Parents: Difference by Definition. British Journal of Education, Society & Behavioural Science, 7(2). https://doi.org/10.9734/BJESBS/2015/15823
Tasker, F., & Gato, J. (2020). Gender Identity and Future Thinking About Parenthood: A Qualitative Analysis of Focus Group Data With Transgender and Non-binary People in the United Kingdom. Frontiers in Psychology, 11. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00865
Tornello, S. L., & Bos, H. (2017). Parenting Intentions among Transgender Individuals. LGBT Health, 4(2), 115–120. https://doi.org/10.1089/lgbt.2016.0153
Trub, L., Quinlan, E., Starks, T. J., & Rosenthal, L. (2017). Discrimination, Internalized Homonegativity, and Attitudes Toward Children of Same-Sex Parents: Can Secure Attachment Buffer Against Stigma Internalization? Family Process, 56(3), 701–715. https://doi.org/10.1111/famp.12255
van Houten, J. T., Tornello, S. L., Hoffenaar, P. J., & Bos, H. M. W. (2020). Understanding Parenting Intentions Among Childfree Gay Men: A Comparison With Lesbian Women and Heterosexual Men and Women. Frontiers in Psychology, 11. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00430
van Lenthe, F. J. (2004). Investigating explanations of socio-economic inequalities in health: The Dutch GLOBE study. The European Journal of Public Health, 14(1). https://doi.org/10.1093/eurpub/14.1.63
Watkins, C. S. (2018). School Progress Among Children of Same-Sex Couples. Demography, 55(3), 799–821. https://doi.org/10.1007/s13524-018-0678-3
Wierckx, K., Van Caenegem, E., Pennings, G., Elaut, E., Dedecker, D., Van de Peer, F., Weyers, S., De Sutter, P., & T’Sjoen, G. (2012). Reproductive wish in transsexual men. Human Reproduction, 27(2), 483–487. https://doi.org/10.1093/humrep/der406
