SARS-CoV-2 een (wereld) groot probleem, wat nu met het vaccin?
Vaccinatiebereidheid vergroten bij de Belgische bevolking
Herinner je je nog de datum dat de Nationale Veiligheidsraad in België besliste dat we in lockdown moesten gaan omdat het SARS-CoV-2 virus circuleerde? Die dag veranderde ons leven. Winkels en horecazaken moesten sluiten, contacten moesten verminderd worden, mondmaskers werden het nieuwe normaal en na een besmetting met het SARS-CoV-2 virus werd je in quarantaine geplaatst.
SARS-CoV-2 had een grote impact op zowel fysiek, psychosociaal als economisch vlak. De farmaceutische industrie werd hierdoor aangespoord om een vaccin te ontwikkelen zodat SARS-CoV-2 ingeperkt kon worden. Momenteel zijn er vier vaccins op de markt doch is niet iedere persoon vaccinatiebereid.
Doel van het eindwerk is om de barrières die de Belgische bevolking aangeeft omtrent het SARS-CoV-2 vaccin onder de aandacht te brengen en een tool te ontwikkelen om de Belgische bevolking te motiveren en sensibiliseren zich te laten vaccineren. Vaccinatie zorgt ervoor dat groepsimmuniteit gecreëerd kan worden en we terug kunnen overgaan naar een ‘normaal’ leven.
Voor de selectie van relevante literatuur werden verschillende databanken geraadpleegd. De wetenschappelijke artikels werden weerhouden van Google Scholar, Limo, Pubmed, Science Direct, Springerlink en MPDI. Enkel Engelstalige en Nederlandstalige artikels werden weerhouden. De artikels werden afgebakend van 2011 tot op heden. In totaal werden 30 wetenschappelijke artikels weerhouden.
Vaccinatiebereidheid bij de Belgische bevolking
De literatuurstudie toont aan dat slechts 50% van de Belgische bevolking zich zou laten vaccineren tegen het SARS-CoV-2 virus. Maar liefst 17% gaf aan dat hij overtuigd was om zich niet te laten vaccineren. De voornaamste barrières die werden aangegeven zijn de ongerustheid omtrent de veiligheid en de werking van de verschillende vaccins.
Om de barrières die heersen bij de Belgische bevolking weg te nemen is het belangrijk dat er geen informatie wordt achtergehouden over het vaccin omdat dit wantrouwen kan opwekken. De bevolking heeft nood aan transparantie, dit met betrekking tot de kwaliteit, veiligheid en werkzaamheid van het vaccin. Anderzijds komt naar voren dat zorgverleners een belangrijke rol spelen in de aanbeveling van het vaccin.
Om in te spelen op de barrières en de vaccinatiebereidheid te vergroten is er gekozen om een app te ontwikkelen namelijk de VacciNapp. Dit omdat uit onderzoek blijkt dat maar liefst 63% van de Vlaamse bevolking tussen 16 en 74 jaar beschikt over de digitale basisvaardigheden. De VacciNapp is een app die specifiek ontworpen is voor personen tussen 18 en 65 jaar omdat zij nog de meeste twijfels vertonen in kader van het SARS-CoV-2 vaccin. Bij de ontwikkeling van de app wordt er rekening gehouden met de privacywetgeving.
Het gedragswiel werd als onderliggende methodiek gebruikt om de VacciNapp te ontwikkelen, dit om de barrières die de Belgische bevolking aangeeft in kader van het SARS-CoV-2 vaccin in kaart te brengen. Door de barrières in kaart te brengen en de VacciNapp hierop te laten inspelen kan gedragsverandering bekomen worden waardoor de vaccinatiebereidheid gaat toenemen.
Noot: Overgenomen van Vlaams Instituut Gezond Leven
De VacciNapp
De VacciNapp bestaat uit verschillende onderdelen. De focus van de app ligt voornamelijk op motiverende quotes, fact checks en informatie omtrent de verschillende vaccins.
De motiverende quotes zijn uitspraken van zorgverleners over het SARS-CoV-2 vaccin. De zorgprofessionals zijn gekozen omdat uit evidentie blijkt dat zij betrouwbare en goede aanbevelers zijn voor vaccins. Door gebruik te maken van fact checks en informatie omtrent de verschillende vaccins wordt er getracht om het kennistekort dat heerst bij de Belgische bevolking weg te werken en de ongerustheid weg te nemen omtrent verkeerde informatie die op de media verschijnt. In het onderdeel fact checks wordt informatie die in de media verschijnt afgetoetst met evidence based onderzoek. Bij de informatie over de verschillende vaccins wordt er meer verteld over de werking van het vaccin, de leeftijdsgroep aan wie het mag toegediend worden, de veiligheid en ontwikkeling van de vaccins.
De gebruiker kan bij het onderdeel persoonlijk profiel een profiel aanmaken met zijn persoonlijke gegevens en ervoor kiezen om zijn rijksregisternummer te koppelen aan de app. Bij het onderdeel omtrent het vaccinatiecentrum kan de gebruiker zijn vaccinatiecentrum selecteren. Daarna wordt het adres van het vaccinatiecentrum weergegeven en wordt er een link van Google Maps ter beschikking gesteld om zo een routebeschrijving te krijgen. Daarnaast wordt weergegeven welke documenten de persoon moet meebrengen en wordt er een visueel beeld getoond van de opbouw van het vaccinatiecentrum.
Tot slot is er een vaccinatiekaart geïmplementeerd in de VacciNapp. Doordat de gebruiker zijn rijksregisternummer gekoppeld heeft aan de app wordt de vaccinatiekaart up-to-date gehouden en wordt deze gekoppeld aan het globaal medisch dossier (GMD). Er wordt ook een helpdesk voorzien, deze bevat een e-mailadres dat gehanteerd kan worden bij vragen of technische problemen.
Wanneer de vaccinatiecampagne van het SARS-CoV-2 vaccin op zijn einde loopt en de VacciNapp een succes blijkt te zijn, bestaat de mogelijkheid om de app nog verder uit te breiden. Dit met betrekking tot informatie over de vaccins van het basisvaccinatieschema en de vaccinaties die je bijvoorbeeld nodig hebt om te reizen. De focus van de VacciNapp wordt daardoor niet alleen gelegd op het SARS-CoV-2 vaccin maar op meerdere vaccins. Hierdoor wordt getracht om de vaccinatiebereidheid bij de Belgische bevolking in het algemeen te vergroten.
Wenst u meer details over het SARS-CoV-2 vaccin, de VacciNapp of de implementatie? Neem dan gerust een kijkje in onze bachelorproef.
AstraZeneca. (2021). COVID19 - Vaccine AstraZeneca authorised for use in the EU. Geraadpleegd op 3 februari 2021 via https://www.astrazeneca.com/media-centre/press-releases/2021/covid-19-vaccine-authorised-for-use-in-the-eu.html
Baetens D. (2021). Kan je het coronavirus nog doorgeven na vaccinatie? Geraadpleegd op 12 maart 2021 via https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/kan-je-het-coronavirus-nog-doorgeven-na-vaccinatie
Baetens D. (2021). Kunnen coronavaccins vrouwen onvruchtbaar maken? Geraadpleegd op 12 maart 2021 via https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/kunnen-coronavaccins-vrouwen-onvruchtbaar-maken
Biosynex. (2021). Biosynex COVID-19 Ag BSS. Geraadpleegd op 4 januari 2021 via https://www.zorg-en gezondheid.be/sites/default/files/atoms/files/IFU_SW40006_NL_V05202010R02.pdf
Bremmers, S. (2019). Apps onder wetenschappelijk vergrootglas. Zorgvisie ICT, 20(6), 18-20. https://doi.org/10.1007/s41186-019-0060-8
Carlsen, B., & Glenton, C. (2016). The swine flu vaccine, public attitudes, and researcher interpretations: a systematic review of qualitative research. BMC Health Serv Res, 16, 203. https://doi.org/10.1186/s12913-016-1466-7
De Jong M. (2012). 8 Tips voor starten met eHealth diensten in ziekenhuizen. Geraadpleegd op 17 april via https://www.nictiz.nl/wp-content/uploads/2012/12/8-Tips-voor-starten-met-eHealth-diensten-in-ziekenhuizen.pdf
Di Gennaro, F., Pizzol, D., Marotta, C., Antunes, M., Racalbuto, V., Veronese, N., & Smith, L. (2020). Coronavirus Diseases (COVID-19) Current Status and Future Perspectives: A Narrative Review. Int J Environ Res Public Health, 17(8).
Di Gennaro, F., Pizzol, D., Marotta, C., Antunes, M., Racalbuto, V., Veronese, N., & Smith, L. (2020). Coronavirus Diseases (COVID-19) Current Status and Future Perspectives: A Narrative Review. Int J Environ Res Public Health, 17(8). https://doi.org/10.3390/ijerph17082690
Digitaal hogerop. (2020). Interessante cijfers voor digitale communicatie: de digimeter! Geraadpleegd op 1 april 2021 via https://www.digitaalhogerop.be/blog/digitale-communicatie-digimeter-imec/
Doherty, M., Schmidt-Ott, R., Santos, J. I., Stanberry, L. R., Hofstetter, A. M., Rosenthal, S. L., & Cunningham, A. L. (2016). Vaccination of special populations: Protecting the vulnerable. Vaccine, 34(52), 6681-6690. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2016.11.015
Domusmedica. (2021). COVID-19 / coronavirus - vaccin. Geraadpleegd op 12 maart 2021 via https://www.domusmedica.be/richtlijnen/themadossiers/vaccinaties/covid-19-coronavirus-vaccinatie
Domusmedica. (2021). Fact sheet for recipients and caregivers. Geraadpleegd op 12 maart 2021 via https://www.fda.gov/media/146305/download
Dror, A. A., Eisenbach, N., Taiber, S., Morozov, N. G., Mizrachi, M., Zigron, A., Srouji, S., & Sela, E. (2020). Vaccine hesitancy: the next challenge in the fight against COVID-19. European Journal of Epidemiology, 35(8), 775-779. https://doi.org/10.1007/s10654-020-00671-y
Europa Nu. (2021). Europese maatregelen coronacrisis. Geraadpleegd op 10 april 2021 via https://www.europa-nu.nl/id/vl6veni6cpys/europese_maatregelen_coronacrisis
Europa Nu. (2021). Opstart vaccinatiecampagnes hoofdpijndossier in meer EU-landen. Geraadpleegd op 11 april 2021 via https://www.europa-nu.nl/id/vlf8l7wh6dwq/nieuws/opstart_vaccinatiecampagnes?ctx=vh6ukzb3nnt0
Europese Commissie. (2016). Gegevensbescherming in de EU . Geraadpleegd op 17 april 2021 via https://ec.europa.eu/info/law/law-topic/data-protection/data-protection-eu_nl
Fagg. (2021). Coronavirus: COVID-19 Vaccine Janssens: EMA vindt mogelijk verband met zeer zeldzame gevallen van ongewone bloedstolsels met laag aantal bloedplaatjes. EMA bevestigd dat de baten-risicoverhouding positief blijft. Geraapdpleegd op 24 april 2021 via https://www.fagg.be/nl/news/coronavirus_covid_19_vaccine_janssen_ema_vindt_mogelijk_verband_met_zeer_zeldzame_gevallen_van
Fagg. (2021). PRAC april 2021 - Conclusies en bijkomende beoordeling van Vaxzevria (COVID-19-vaccin AstraZeneca), en nieuw onderzoek naar COVID-19-vaccin Janssen. Geraadpleegd op 24 april 2021 via https://www.fagg.be/nl/news/prac_april_2021_conclusies_en_bijkomende_beoordeling_van_vaxzevria_covid_19_vaccin_astrazeneca
Facon,P. (2020). Advies voor de operationalisering van de vaccinatiestrategie COVID-19 voor België. Geraadpleegd op 5 december 2020 via https://www.info-coronavirus.be/nl/news/vaccin-strategie-0312/
Finoulst,M. (2020). Heeft Pfizer een coronavaccin ontwikkeld dat voor 90% effectief is?. Geraadpleegd op 13 november 2020 via Heeft Pfizer een coronavaccin ontwikkeld dat voor 90% effectief is? · Gezondheid en wetenschap
Finoulst,M. (2020). Waarom worden bewoners van woonzorgcentra eerst gevaccineerd?. Geraadpleegd op 31 december 2020 via https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/heeft-pfiz…
Finoulst,M. (2021). Is de Britse variant van het coronavirus 30% dodelijker? Geraadpleegd op 1 februari 2021 via https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/is-de-britse-variant-van-het-coronavirus-30-dodelijker
Finoulst,M. (2021). Moeten we schrik hebben van de Britse coronavirus variant? Geraadpleegd op 1 februari 2021 via https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/moeten-we-schrik-hebben-van-de-britse-coronavirus-variant
French, J., Deshpande, S., Evans, W., & Obregon, R. (2020). Key Guidelines in Developing a Pre-Emptive COVID-19 Vaccination Uptake Promotion Strategy. Int J Environ Res Public Health, 17(16). https://doi.org/10.3390/ijerph17165893
Funk, C. D., Laferrière, C., & Ardakani, A. (2020). A Snapshot of the Global Race for Vaccines Targeting SARS-CoV-2 and the COVID-19 Pandemic. Front Pharmacol, 11, 937. https://doi.org/10.3389/fphar.2020.00937
Glamorousgoat. (2020). Richtlijnen voor een goed app ontwerp. Geraadpleegd op 10 maart via https://www.glamorousgoat.nl/richtlijnen-mobiele-app-ontwerp/
Gezondheid en Wetenschap. (2021). Coronavirusinfectie: covid-19. Geraapdpleegd op 22 april 2021 via https://www.gezondheidenwetenschap.be/richtlijnen/mers-en-andere-coronavirusinfecties
Hoge Gezondheidsraad. (2020). Gebruik van CT-scans als diagnostische methode in kader van de coronaviruspandemie in België. Geraadpleegd op 28 oktober 2020 via https://www.health.belgium.be/sites/default/files/uploads/fields/fpshealth_theme_file/20200620_hgr-9587_covid-19_medischebeeldvorming_vweb.pdf
Hopkins J. (2021). Coronavirus in cijfers en kaarten. Geraadpleegd op 13 februari 2021 via https://www.coronaviruscovid19.be/coronavirus-cijfers
Institute of Global Health Innovation. (2021). COVID - 19: Global attitudes towards a COVID - 19 vaccine. Geraadpleegd op 12 maart 2021 via https://imperialcollegelondon.app.box.com/s/40qo30qwsn9cgbalmte5gxw523enlj2m
Jamshaid, H., Zahid, F., Din, I. U., Zeb, A., Choi, H. G., Khan, G. M., & Din, F. U. (2020). Diagnostic and Treatment Strategies for COVID-19. AAPS PharmSciTech, 21(6), 222. https://doi.org/10.1208/s12249-020-01756-3
Janssens. (2020). Janssens vaccin technologie. Geraadpleegd op 14 maart 2021 via https://www.janssen.com/belgium/nl/janssen-vaccin-technologie`
Kaur, S. P., & Gupta, V. (2020). COVID-19 Vaccine: A comprehensive status report. Virus Res, 288, 198114. https://doi.org/10.1016/j.virusres.2020.198114
Kivit J. (2013). 10 tips voor app succes. Geraadpleegd op 11 maart 2021 via https://www.shareforce.nl/nl/blog/10-tips-voor-app-succes
Koirala, A., Joo, Y. J., Khatami, A., Chiu, C., & Britton, P. N. (2020). Vaccines for COVID-19: The current state of play. Paediatr Respir Rev, 35, 43-49. https://doi.org/10.1016/j.prrv.2020.06.010
Li, L. Q., Huang, T., Wang, Y. Q., Wang, Z. P., Liang, Y., Huang, T. B., Zhang, H. Y., Sun, W., & Wang, Y. (2020). COVID-19 patients' clinical characteristics, discharge rate, and fatality rate of meta-analysis. J Med Virol, 92(6), 577-583. https://doi.org/10.1002/jmv.25757
Lorenc, T., Marshall, D., Wright, K., Sutcliffe, K., & Sowden, A. (2017). Seasonal influenza vaccination of healthcare workers: systematic review of qualitative evidence. BMC Health Serv Res, 17(1), 732. https://doi.org/10.1186/s12913-017-2703-4
Laatjevaccineren. (2021). Beschikbare COVID-19 vaccins. Geraapdpleegd op 22 april via https://www.laatjevaccineren.be/covid-19-vaccins/beschikbare-vaccins
Laatjevaccineren. (2021). Campagne COVID-19 vaccinatie. Geraadpleegd op 23 februari 2021 via https://www.laatjevaccineren.be/campagne-covid-19-vaccinatie
Laatjevaccineren. (2021). Het vaccin van Johnson & Johnson wordt ingezet bij alle volwassenen, AstraZeneca bij personen vanaf 41 jaar. Geraadpleegd op 28 april 2021 via https://www.laatjevaccineren.be/het-vaccin-van-johnson-johnson-wordt-ingezet-bij-alle-volwassenen-astrazeneca-bij-personen-vanaf-41
Laatjevaccineren. (2021). Je uitnodiging voor coronavaccinatie. Geraadpleegd op 14 mei 2021 via https://www.laatjevaccineren.be/je-uitnodiging-voor-coronavaccinatie
Laatjevaccineren. (2021). Soorten coronavaccins. Geraadpleegd op 24 april 2021 via https://www.laatjevaccineren.be/soorten-coronavaccins
Laatjevaccineren. (2021). Tweede dosis AstraZeneca al na 8 weken - uitvoering in Vlaanderen. Geraadpleegd op 17 mei 221 via https://www.laatjevaccineren.be/tweede-dosis-astrazeneca-al-na-8-weken-%E2%80%93-uitvoering-in-vlaanderen
Laatjevaccineren. (2021). Vaccinatiecentra in Vlaanderen: waar krijg ik mijn vaccin? Geraadpleegd op 23 februari 2021 via https://www.laatjevaccineren.be/wie-waar-en-wanneer/vaccinatiecentra
Mollema, L., Antonise-Kamp, L., van Vliet, J. A., & de Melker, H. E. (2019). Organisatorische en communicatieve interventies die de opkomst voor HPV-vaccinatie kunnen verhogen. JGZ Tijdschrift voor jeugdgezondheidszorg, 51(3), 101-105. https://doi.org/10.1007/s12452-019-00190-7
Nursing. (2013). In 8 stappen succesvol implementeren. Geraadpleegd op 01 maart 2021 via https://www.nursing.nl/in-8-stappen-succesvol-implementeren-1368908w/
Onderwijs.Vlaanderen. (2021). Update corona: coronamaatregelen na de krokusvakantie - start pilootprojecten speekseltesten. Geraadpleegd op 14 mei 2021 via https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/update%20corona%3A%20coronamaatregelen%20na%20de%20krokusvakantie%20-%20start%20pilootprojecten%20speekseltesten
Paterson, P., Meurice, F., Stanberry, L. R., Glismann, S., Rosenthal, S. L., & Larson, H. J. (2016). Vaccine hesitancy and healthcare providers. Vaccine, 34(52), 6700-6706. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2016.10.042
Pdcacyclus. (2020). Met de Deming cirkel datagedreven verbeteren. Geraadpleegd op 30 maart 2021 via https://www.pdcacyclus.nl/william-edwards-deming/cirkel/
Pdcacylus. (2020). PDCA: Plan Do Check Act. Geraadpleegd op 30 maart 2021 via https://www.pdcacyclus.nl/verbetermethoden/plan-do-check-act/#plan-fase
Pollefliet, L. (2018). Schrijven van verslag tot eindwerk do's & don'ts. In. Academia Press.
Rapid. (2020). Rapid antigen tests. Geraadpleegd op 4 januari 2021 via https://www.info-coronavirus.be/en/news/rapid-antigen-tests/
Ross, J., Stevenson, F., Lau, R., & Murray, E. (2016). Factors that influence the implementation of e-health: a systematic review of systematic reviews (an update). Implement Sci, 11(1), 146. https://doi.org/10.1186/s13012-016-0510-7
Rubinstein, H., Marcu, A., Yardley, L., & Michie, S. (2015). Public preferences for vaccination and antiviral medicines under different pandemic flu outbreak scenarios. BMC Public Health, 15(1), 190. https://doi.org/10.1186/s12889-015-1541-8
Sallam, M. (2021). COVID-19 Vaccine Hesitancy Worldwide: A Concise Systematic Review of Vaccine Acceptance Rates. Vaccines, 9(2). https://doi.org/10.3390/vaccines9020160
Sanyaolu, A., Okorie, C., Marinkovic, A., Ayodele, O., Abbasi, A. F., Prakash, S., Ahmed, M., Kayode, D., Jaferi, U., & Haider, N. (2020). Navigating the Diagnostics of COVID-19. SN Comprehensive Clinical Medicine, 2(9), 1393-1400. https://doi.org/10.1007/s42399-020-00408-8
Schmid, P., Rauber, D., Betsch, C., Lidolt, G., & Denker, M. L. (2017). Barriers of Influenza Vaccination Intention and Behavior - A Systematic Review of Influenza Vaccine Hesitancy, 2005 - 2016. PLoS One, 12(1), e0170550. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0170550
Sciensano. (2020). Vierde COVID-19 gezondheidsenquête. Geraadpleegd op 28 oktober 2020 via https://www.sciensano.be/nl/biblio/vierde-covid-19-gezondheidsenquete-e…
Sciensano. (2020). Vijfde COVID - 19 gezondheidsenquête. Geraadpleegd op 31 januari 2021 via https://www.sciensano.be/en/biblio/vijfde-covid-19-gezondheidsenquete-e…
Singhal, T. (2020). A Review of Coronavirus Disease-2019 (COVID-19). Indian J Pediatr, 87(4), 281-286. https://doi.org/10.1007/s12098-020-03263-6
Statistiek Vlaanderen. (2019). Digitale vaardigheden bij burgers. Geraadpleegd op 1 april 2021 via https://www.statistiekvlaanderen.be/nl/digitale-vaardigheden-bij-burgers
Storr, C., Sanftenberg, L., Schelling, J., Heininger, U., & Schneider, A. (2018). Measles Status-Barriers to Vaccination and Strategies for Overcoming Them. Dtsch Arztebl Int, 115(43), 723-730. https://doi.org/10.3238/arztebl.2018.0723
Trovato, M., Sartorius, R., D'Apice, L., Manco, R., & De Berardinis, P. (2020). Viral Emerging Diseases: Challenges in Developing Vaccination Strategies. Front Immunol, 11, 2130. https://doi.org/10.3389/fimmu.2020.02130
Uddin, M., Mustafa, F., Rizvi, T. A., Loney, T., Suwaidi, H. A., Al-Marzouqi, A. H. H., Eldin, A. K., Alsabeeha, N., Adrian, T. E., Stefanini, C., Nowotny, N., Alsheikh-Ali, A., & Senok, A. C. (2020). SARS-CoV-2/COVID-19: Viral Genomics, Epidemiology, Vaccines, and Therapeutic Interventions. Viruses, 12(5). https://doi.org/10.3390/v12050526
Universiteit Gent. (2021). AVG: Wat is de Algemene Verordening Gegevensbescherming? Geraadpleegd op 17 april 2021 via https://onderzoektips.ugent.be/nl/tips/00001759/
Universiteit Gent. (2021). AVG: Hoe ben ik transparant ten aanzien van de betrokkenen van mijn onderzoek? Geraadpleegd op 17 april 2021 via https://onderzoektips.ugent.be/nl/tips/00001771/
Vaccinatie. (2021). Vaccinatie. Geraadpleegd op 31 januari 2021 via https://www.info-coronavirus.be/nl/vaccinatie/#hoe
Van Damme P. (2021). Vragen en antwoorden over het AstraZeneca-vaccin. Geraadpleegd op 19 april 2021 via https://www.gezondheidenwetenschap.be/in-de-kijker/vragen-en-antwoorden-over-het-astrazeneca-vaccin
Van Limburg, M., van Gemert-Pijnen, J. E., Nijland, N., Ossebaard, H. C., Hendrix, R. M., & Seydel, E. R. (2011). Why business modeling is crucial in the development of eHealth technologies. J Med Internet Res, 13(4), e124. https://doi.org/10.2196/jmir.1674
Vlaams Artsensyndicaat vzw. (2021). Pilootproject met speekseltesten in het basis en secundair onderwijs: eerste resultaten. Geraadpleegd op 14 mei 2021 via https://www.vlaamsartsensyndicaat.be/nieuwsbericht/pilootproject-met-speekseltesten-het-basis-en-secundair-onderwijs-eerste-resultaten
Vlaams patiëntenplatform. (2021). E-Health & Big Data. Geraadpleegd op 17 april 2021 via http://vlaamspatientenplatform.be/themas/e-health-big-data
Vermeersch G. (2020). Vaccinaties: werking en nut. Geraadpleegd op 31 januari 2021 via https://www.eoswetenschap.eu/gezondheid/vaccinaties-werking-en-nut
Vetter, V., Denizer, G., Friedland, L. R., Krishnan, J., & Shapiro, M. (2018). Understanding modern-day vaccines: what you need to know. Ann Med, 50(2), 110-120. https://doi.org/10.1080/07853890.2017.1407035
Wang, Y., Zhou, Q., Xu, M., Kang, J., & Chen, Y. (2020). Characteristics of Clinical Trials relating to COVID‐19 registered at ClinicalTrials.gov. Journal of clinical pharmacy and therapeutics, 45(6), 1357-1362. https://doi.org/10.1111/jcpt.13222
Weinmayr, L.-M., Steinhäuser, J., Gehring, S. C., & Goetz, K. (2019). Vaccination management for elderly patients in primary care settings – documentation and responsibilities during a vaccination campaign. Patient preference and adherence, 13, 1295-1302. https://doi.org/10.2147/ppa.s212507
Wilson, S. L., & Wiysonge, C. (2020). Social media and vaccine hesitancy. BMJ Glob Health, 5(10). https://doi.org/10.1136/bmjgh-2020-004206
Zhu, Y., Li, J., & Pang, Z. (2020). Recent insights for the emerging COVID-19: Drug discovery, therapeutic options and vaccine development. Asian Journal of Pharmaceutical Sciences. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.ajps.2020.06.001