Wij, Jill Biesbrouck en Nanou Vanderswalmen, zijn laatstejaarsstudenten Educatieve Bachelor lager onderwijs. Deze lerarenopleiding volgen wij in VIVES Campus Kortrijk.
In kader van de bachelorproef kregen wij de kans om een project uit te voeren omtrent het thema ‘wereldburgerschapseducatie’. Deze bachelorproef was ons afstudeerproject als laatstejaarsstudent. Gedurende ons onderzoek zochten we een antwoord op de vraag: ‘Op welke manier brengen we SDG 16 aan bij de derde graad van het lager onderwijs met als doel het creëren van een vredevolle en veilige plaats op school?’ We gingen dieper in op wereldburgerschap. Wat is een wereldburger? Wat doet een wereldburger? En kan ook ikzelf een wereldburger zijn? Een wereldburger is iemand die betrokken is bij de wereld dichtbij en veraf. Hij denkt na over problemen die zich afspelen in de wereld en probeert zijn steentje bij te dragen.
In de maanden april en mei verplaatsten wij ons richting Koolskamp. Dit omdat wij in Vrije basisschool De Horizon te Koolskamp ons project mochten uitvoeren samen met de leerlingen van de derde lagere graad. Samen probeerden wij om als wereldburgers te handelen en baseerden ons op het duurzame ontwikkelingsdoel 16 (vrede, veiligheid en sterke publieke diensten). We creëerden een plek bestaande uit acht europaletten, met buiten een zitplaats zo weinig mogelijk materialen. Een plek waar alle kinderen van de derde graad aan meewerken en waar iedereen terechtkan. Een plek waar je jou veilig voelt en alleen of met twee tot rust kan komen. En tenslotte een plek waar het mogelijk is vrede te bewaren en conflicten op te lossen.
We leerden dat wereldburgers een kritische blik werpen op de problemen die zich voordoen in de wereld en hier ook iets aan willen doen. Wanneer we vroegtijdig wereldburgerschapseducatie binnenbrengen in kleuter- en lagere scholen kunnen de leerlingen zich ontwikkelen tot wereldburgers. Kleine initiatieven van verschillende individuen maken samen een groot verschil!
Basisschool Cosmicus. (z.d.). Wereldburgerschap. Geraadpleegd op 2 mei 2021, van
Bulckaert, W. (2019) Wereldburgerschapseducatie: meer dan dikke truiendag. Geraadpleegd op: https://www.glo-be.be/nl/articles/wereldburgerschaps-educatie-meer-dan-…
Buschgens, D. (2020, 6 mei). Een rustige ruimte op de speelplaats. Geraadpleegd op 2 april 2021, van
Dagen zonder Vlees. (2018, 20 januari) In Wikipedia. Geraadpleegd op 11 februari 2021, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Dagen_Zonder_Vlees
De la Fuente, N. (z.d.). Burgerschap in het onderwijs.
https://www.ipabo.nl/upload/publicaties/Afstudeerders/Noa%20de%20la%20F…- %20Burgerschap%20in%20het%20onderwijs.pdf
Dessein, J., Gouwy, R. (2016) Inspiratiegids Wereldburgerschap op school. Geraadpleegd op: https://bestanden.west-vlaanderen.be/webshop/Inspiratiegids_Wereldburge…
De Vree, F. (6 november 2019). Werkvorm zoemgroepen: Wandplaat. Geraadpleegd op 10 februari 2021 van https://www.klascement.net/beeld/97248/zoemgroepen-wandplaat/?previous
Djapo. (z.d.). Djapo - educatieve organisatie - expert Educatie voor Duurzame Ontwikkeling. Geraadpleegd op 2 mei 2021, van https://djapo.be/
EcoScholen Antwerpen. (z.d.). 10 Voordelen van een natuurspeelplaats op school. Geraadpleegd op 3 april 2021, van https://www.antwerpen.be/info/5d6f743f4072677438397aaa/10-voordelen-van…- natuurspeelplaats-op-school
Expertisecentrum opvoedingsondersteuning (2018) Duidingstekst ‘opvoeden is samenspel’: allemaal wereldburgers. Geraadpleegd op: https://www.expoo.be/duidingstekst-opvoeden-is-samenspel
11.Expoo. (z.d.-a). Democratie en burgerzin. Geraadpleegd op 11 februari 2021, van https://www.expoo.be/democratie-en-burgerzin
Expoo. (z.d.-b). Migratie. Geraadpleegd op 11 februari 2021, van https://www.expoo.be/migratie
Expoo.(z.d.-c).Vredeenconflict.Geraadpleegdop11februari2021,vanhttps://www.expoo.be/vrede-
en-conflict
Expoo. (z.d.). Wereldeconomie en consumptie. Geraadpleegd op 11 februari 2021, van https://www.expoo.be/wereldeconomie-en-consumptie
Equator. (2021). Home - My Equator. https://myequator.net. https://myequator.net/nl
71
Federaal Instituut voor Duurzame Ontwikkeling. (z.d.). SDGS: Sustainable Development Goals. Geraadpleegd op 17 februari 2021, van https://www.sdgs.be/nl
Glob.be. (2015). Duurzame ontwikkelingsdoelen: alle hens aan dek.
https://diplomatie.belgium.be/sites/default/files/downloads/globe_2015_…
18. GO! (z.d.). M&M TOOLKIT BURGERSCHAP. Geraadpleegd op 11 februari 2021,
https://pro.go.be/blog/Documents/Toolkit%20MM.pdf
van
GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap. (2016, 9 december). Actief burgerschap Visietekst van het GO! Geraadpleegd op 12 februari 2021, van https://pro.go.be/blog/Documents/GO!_Visietekst_Actief%20burgerschap_DE…
GoodPlanet. (z.d.). Pimp je speelplaats. Geraadpleegd op 1 april 2021, van
https://www.pimpjespeelplaats.be/gedeelde-ruimte-is-meer-ruimte.php
IedereenLeest. (2019, 10 juli). Boekenruilkastjes in Vlaanderen. Geraadpleegd op 3 april 2021, van
https://www.iedereenleest.be/over-lezen/boekenruilkastjes-vlaanderen
Jeugdhulp. (2020). In Encyclo. Geraadpleegd op 17 februari 2020, van
Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2018 a). Krachtlijnen van het leerplanconcept. Geraadpleegd op 18 februari, van https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/concept/krachtlijnen
Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2018 b). ZILL- selector. Geraadpleegd op 15 februari 2021, van
Klasse. (2017, 12 oktober). Wereldburgerschap –. Geraadpleegd op 7 februari 2021, van
Kleur bekennen (z.d.- a). Thematische invalshoeken. Geraadpleegd op 18 februari 2021, van https://www.kleurbekennen.be/schema-ecm
Kleur bekennen. (z.d- b). Duurzame ontwikkeling. Geraadpleegd op 20 april 2021, van
Kleur bekennen evolueert. (z.d.- d). Geraadpleegd op 18 februari 2021, van
Kosmopolitisme. (2021, 9 januari). Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Kosmopolitisme
KRUIT; Giraud, C. (2020). Verschillende stromingen van wereldburgerschapseducatie. Geraadpleegd
van https://wijzijnkruit.be/2020/12/11/issue-paper-1-global-citizenship-edu…- expertise/
KRUIT. (2021). Inspiratiegids digitale praktijken voor wereldburgerschapseducatie. Geraadpleegd van
https://wijzijnkruit.be/wp-content/uploads/2021/01/Inspiratiegids-digit…
Kruit. (2020). Kruit – Kenniscentrum voor wereldburgerschapseducatie. https://wijzijnkruit.be/
72
Leer.tips. (2020, 19 oktober). Zo werkt het werkt het werkgeheugen. https://leer.tips/tip/het- werkgeheugen/
Leuk om te Spelen. (2017). Heb jij Kletspotje van onbekend al? - 2021 Leuk om te Spelen.
METROPLAN voor WERELDBURGERS Een gemakkelijke tool om diverse invalshoeken en thema’s met
elkaar te verbinden. Geraadpleegd op 18 februari 2020, van https://www.kleurbekennen.be/sites/files_klb/documents/metroplan_vouwfo…
Mindset‘WinstenKortetermijninperspectiefmetduurzaamheid’.|MVOAmbitie.(z.d.).MVOambitie.
https://www.mvoambitie.nl/blog/detail/165/mindset-winst-en-korte-termij…- duurzaamheid
Natuurpunt. (z.d.). Speelnatuur. Geraadpleegd op 3 april 2021, van
NCDO, Verschoor, K., & De goede, I. (2012, september). Kinderen en mondiaal burgerschap. NCDO Amsterdam.
Nest. (z.d.). Geraadpleegd op 1 april 2021, van https://www.vandale.nl/gratis- woordenboek/nederlands/betekenis/nest#.YGbsJZMzZsM
OLE. (z.d.). OpenLuchtEducatie (OLE). Geraadpleegd op 3 april 2021, van
OVSG. (z.d.- a). Geïntegreerd werken aan wereldoriëntatie met aandacht voor techniek en
wetenschappen. Geraadpleegd op 20 februari 2021, van https://www.ovsg.be/ovsg/sites/default/files/standpunten/Visietekst%20s…
OVSG. (z.d.- b). Radicalisering voorkomen. Geraadpleegd op 20 februari 2021, van
https://www.ovsg.be/ovsg/sites/default/files/standpunten/160421%20Visie…% 20voorkomen.pdf
OVSG. (z.d.-c). Leerplanzoeker. Geraadpleegd op 11 februari 2021, van https://schoolweb.ovsg.be/
Oxfam. (2015). Education for global citizenship: a guide for schools. Geraadpleegd op 5 februari 2021,
van file:///C:/Users/Admin/Downloads/Global_Citizenship_Schools_WEB.pdf
Panneels,K.,Buyst,S.,&Simons,C.(2015,1december).15jaarMillenniumdoelen:onvoldoende,maar hoopgevend. Glo.be. https://www.glo-be.be/index.php/nl/articles/15-jaar-millenniumdoelen- onvoldoende-maar-hoopgevend
Pedagogische begeleidingsdienst GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap. (z.d). LEERPLAN GEWOON KLEUTER- EN LAGER ONDERWIJS Leergebied: WERELDORIËNTATIE (LEERGEBIED MENS EN MAATSCHAPPIJ + LEERGEBIED WETENSCHAPPEN EN TECHNIEK). Geraadpleegd op 12 februari 2021, van https://pro.g-o.be/blog/Documents/2010-3%20WO.pdf
73
Provincie West- Vlaanderen. (2020). Wereldhuis West-Vlaanderen. Geraadpleegd op 18 februari, van
https://www.west-vlaanderen.be/over-west-vlaanderen/bestuur-enbeleid/ad…- diensten/wereldhuis
Rahusen, P. (2015, 25 februari). Duurzaamheid: korte versus lange termijn. Skipr.
https://www.skipr.nl/blog/duurzaamheid-korte-versus-lange- termijn/#:%7E:text=Duurzaamheid%20is%20een%20langetermijnstrategie.,voorzien%20in%20gevaar %20te%20brengen’ .
Redactie Samsam. (2018, 15 november). Burgerschap met Samsam. samsam.
https://www.samsam.net/voor-leerkrachten/burgerschap-met-samsam
RAN Centre of Excellence; Nordbruch, G., Sieckelinck, S. (2018). Transforming schools into labs for democracy. Geraadpleegd van https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/what-we- do/networks/radicalisation_awareness_network/about-ran/ran- edu/docs/ran_edu_transforming_schools_into_labs_for_democracy_2018_en.pdf
Regionaal informatiecentrum van de Verenigde Naties. (2020, 17 januari). SDG 1. Geraadpleegd op 17 februari 2021, van https://unric.org/nl/duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen/sdg-1/
SDG Nederland. (2020, 28 juli). Doel 16. Vrede, justitie en sterke publieke diensten.
https://www.sdgnederland.nl/sdgs-2/doel-16-vrede-veiligheid-en-rechtvaa…
Sluyterman,J.(2015,14april).WatiserterechtgekomenvandeMillenniumdoelen?DeCorrespondent.
https://decorrespondent.nl/2705/wat-is-er-terechtgekomen-van-de- millenniumdoelen/209013521420-d023342a
SPRIET, H. (2019) Wereldburgerschapseducatie op school werkt!? Geraadpleegd op: https://www.glo- be.be/nl/articles/wereldburgerschaps-educatie-op-school-werkt
Stedelijk Onderwijs. (z.d.). Wereldburgerschap. Geraadpleegd op 15 februari 2021, van https://www.stedelijkonderwijs.be/internationaal/wereldburgerschap-0-0
Stedelijk beleid Onderwijs. (z.d.). Brede Scholen. Geraadpleegd op 1 april 2021, van
https://www.vgc.be/wat-biedt-n-brussel/stedelijk-beleid/brede-scholen
Studio Globo. (2019). Studio Globo | Werk aan de wereld in je klas. https://www.studioglobo.be/
Sustainable Stories VZW. (z.d.). Duurzame kinderverhalen - Sustainable Stories - Maak een verschil. Geraadpleegd op 7 februari 2021, van https://sustainablestories.be/nl/
UC Leuven Limburg Moving minds. (z.d.). Wereldburgerschapseducatie Wat is wereldburgerschap? Geraadpleegd op 20 februari, van file:///C:/Users/Admin/Downloads/310787- 260219_PWOWBE_wat45c48%20(6).pdf
UCLL Hogeschool. (z.d.). Wat is wereldburgerschap? Geraadpleegd op 7 februari 2021, van
74
UNESCO. (2016). Schools in action, global citizens for sustainable development: a guide for teachers. Geraadpleegd op: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000246888
UNESCO. (sd). The ABCs of Global Citizenship Education. Geraadpleegd op: https://aspnet.unesco.org/en-us/Documents/The%20ABCs.pdf
United Nations. (z.d.). Sustainable Development: Home. Geraadpleegd op 17 februari 2021, van
Van Der Zant, J. (2012) Wereldburgerschap met ketchup. Lesgeven over wereldburgerschap, hoe doe je dat. Amsterdam: NCDO.
Vlaanderen. (z.d.). SDG 16. Duurzame ontwikkeling. Geraadpleegd op 28 maart 2021, van
Welzijn en gezondheid op school Dikketruiendag. (z.d.). Geraadpleegd op 11 maart 2021, van https://www.vlaanderen.be/onderwijs-en-vorming/welzijn-en-gezondheid-op…
Wereldhuis West- Vlaanderen. (2017) Educatie voor duurzame ontwikkeling (EDO), Dessein J., Lannoo S., Wereldhuis West- Vlaanderen, Inspiratiegids werken aan educatie voor duurzame ontwikkeling in je gemeente, (pp. 11) Sint- Andries: Provinciehuis
Wereldhuis West-Vlaanderen. (2016). Inspiratiegids wereldburgerschap op school (D/2016/0248/16). Ann Tavernier, directeur Externe Relaties en Europese programma’s Provincie West-Vlaanderen. https://bestanden.west-vlaanderen.be/webshop/Inspiratiegids_Wereldburge…
Werkenaandewereld.(z.d.).Werkenaandewereld:wereldburgerschap.Geraadpleegdop15februari 2021, van http://www.werkenaandewereld.nl/docenten/wereldburgerschap/
What we do. (z.d.). Sustainable Energy for All | SEforALL. Geraadpleegd op 19 februari 2021, van https://www.seforall.org/what-we-do
Wikikids. (z.d.). Duurzaamheid - Wikikids. Geraadpleegd op 3 april 2021, van
Wikipedia-bijdragers. (2021, 30 januari). Taalverwerving. Geraadpleegd op 2 april 2021, van
WWF. (z.d.). Vergroening van de schoolomgeving. Geraadpleegd op 1 april 2021, van
https://wwf.be/assets/SCHOOL/WWF-Vergroening-van-de-schoolomgeving-werk…- technische-handleiding.pdf
YOUCA Youth for Change and Action. (2020). Wat doet YOUCA? Geraadpleegd op 11 maart, van
11.11.11. (2021). Wat en waarom. 11.11.11 Vecht mee tegen onrecht. https://11.be/wat-en-waarom