Ben je nu feminist of nationalist? Gelukkig kiezen Koerdische en Sahrawi vrouwen voor beiden!
Vrouwen uit het Midden-Oosten die het voortouw nemen in de strijd voor de onafhankelijkheid van hun land én hun rechten. Velen zouden dit nog de uitzondering op de regel noemen, maar voor Koerdische- en Sahrawi vrouwen is dit wel een bekend gegeven. Sterker nog, zelfs de vrouwen die hun geboorteland hebben verlaten en nu deel uitmaken van de zogenoemde ‘diaspora’s’ in gastlanden zoals België en Spanje zetten hun strijd hiervoor vandaag met volharding verder. Er kunnen treffende gelijkenissen gevonden worden tussen beide vrouwelijke vrijheidsbewegingen, echter heeft eerder onderzoek deze vergelijking nooit gemaakt.
Onderzoek hiernaar is nodig, want binnen de sociale wetenschappen wordt te vaak de aandacht geschonken aan één soort strijd die vrouwen voeren. Dit geldt in het bijzonder voor vrouwen met een Arabische of Midden-Oosterse afkomst. Bij deze groep wordt meermaals enkel nadruk gelegd op hun rol als slachtoffer of beeldt media hen af als machteloze, gesluierde vrouwen die geen invloed hebben binnen activistische of revolutionaire bewegingen. Door de nadruk te leggen op de intersectionele strijd van activistische Koerdische en Sahrawi, gaat dit onderzoek deze assumpties weerleggen en de sterkte en gelaagdheid waarmee hun activisme gepaard gaat, aantonen.
Intersectionaliteit naar het Engelse begrip *intersectionality is een sociologisch denkkader dat licht werpt op de unieke vormen van meervoudige discriminatie die een persoon kan ervaren op grond van diens sociale identiteit.
De focus van dit onderzoek ligt op het op zoek gaan naar het intersectioneel activisme dat Koerdische en Sahrawi vrouwen voeren. Hiermee wordt bedoeld dat zowel hun strijd voor vrede en onafhankelijkheid, alsook hun strijd voor meer aandacht naar vrouwenrechten bestudeerd wordt. In deze thesis wordt de focus gelegd op het feit dat ze deel uitmaken van een staatloze etnische minderheid én vrouw zijn. Door deze intersectionaliteit in acht te nemen, worden de verschillende motieven van het activisme van Koerdische en Sahrawi vrouwen onder de loep genomen. Een vergelijking tussen deze twee groepen resulteerde ook in een meer omvattende visie op een zeer complex onderwerp.
Wie zijn de Koerdische en Sahrawi bevolking?
De Koerden leefden oorspronkelijk als stammengroepen verspreid over het huidige Turkije, Irak, Syrië en een deel van Iran. Sinds het begin van de modernisering voeren zij een strijd tegen deze landen die hun identiteit niet erkennen. Op alle niveaus worden zij tot op de dag van vandaag gediscrimineerd en gemarginaliseerd, mede door het gebrek aan een erkenning van hun cultuur, zoals bijvoorbeeld taal. Vandaag vormen de Koerden dan ook de grootste staatloze groep ter wereld.
De Sahrawi leven al sinds het begin der tijden als nomadenbevolking in de regio van de Westelijke Sahara, dat in het Noorden grenst aan Marokko en in het Zuiden aan Mauritanië. In 1884 werd het gebied jarenlang gekoloniseerd door Spanje en na een mislukt proces van terugtrekking, kreeg Marokko de kans om met een repressief en militair beleid het gebied tot heden te bezetten.
Binnen beide groepen ontstonden er rond de jaren 80 vrijheidsbewegingen die zich wilden losrukken van het onderdrukkend beleid van de staten waaronder ze leefden. Voornamelijk omdat ze als ethnische minderheid gediscrimineerd werden en bijvoorbeeld geen onderwijs mochten volgen in hun eigen taal. Beide volkeren haalden hun inspiratie voor hun strijd uit Marxistische ideeën, en andere onafhankelijkheidsstrijden van die tijd zoals de Palestijnse en Vietnamese revoluties. De gelijkheid van man en vrouw staat zowel bij de Koerden als de Sahrawi bevolking centraal in de achterliggende ideologie van hun strijd.
Geen onafhankelijkheid zonder gelijkheid!
Door de treffende gelijkenissen die gevonden werden tussen de twee staatloze bevolkingsgroepen stond een vergelijkende studie ons toe om de (gelaagde) activistische rol van de vrouwen aan te tonen. De interviews met vrouwelijke Koerdische en Sahrawi activisten die voor dit onderzoek gevoerd zijn, brachten zeer interessante stellingen naar voren.
Zonder gelijkheid tussen man en vrouw in acht te nemen, kan er volgens hen niet gestreden worden voor een onafhankelijk land. Een onafhankelijke staat zal nooit werken als vrouwen steeds als minderwaardig beschouwd worden. Een onderscheid maken tussen nationalist of feminist zijn kennen de activistische vrouwen niet, want zij identificeren zich als Koerd-of Sahrawi én vrouw. Zij beschrijven de doelen van hun activisme dan ook als het bewust maken van de mensen rondom hun van de strijd die ze moeten voeren tegenover de verschillende fronten-en vijanden.
Om de intersectionele strijd nog meer te verduidelijken, kan een quote van een jonge Sahrawi activiste die protesten in Spanje organiseert, worden aangehaald:
“Ik denk dat de bezetting van ons volk zijn geen excuus is om andere vormen van onderdrukking te vergeten.”
Verder kwam uit alle interview voort dat de vrouwen het gebrek aan onafhankelijkheid en gelijke rechten wijten aan het kapitalistische systeem dat heerst in hun eigen land, maar ook in de diaspora waarin ze vandaag leven prominent aanwezig is en onlosmakelijk verbonden is met de patriarchale maatschappij. Kortom, tijdens de interviews identificeerden de activisten de verschillende soorten onderdrukking waartegen zij strijden en de ongelijkheden waarrond hun activisme draait.
Dit onderzoek heeft de verschillende onderling verbonden machtsongelijkheden aan het licht gebracht, evenals een erkenning dat deze verschillende onderdrukkende machtssystemen elkaar wederzijds versterken. Verder onderzoek hiernaar is essentieel om onderdrukkende systemen waar zowel etnische minderheden als vrouwen onder lijden aan banden te leggen. Daarbovenop is het conflict in de Westelijke Sahara een zogenaamd vergeten conflict, aangezien zowel onderzoek als de mainstream media er weinig tot geen belang aan hechten. Met onderzoek te voeren naar groepen waarvan hun stemmen te vaak ongehoord blijven, krijgen ze hopelijk een groter gehoor naar de doelen die ze wensen te verwezenlijken.
Bibliografie
Adamson, F. (2008). Constructing the Diaspora: Diaspora Identity politics and Transnational Social Movements.
Al-Ali, N., & Käser, I. (2022). Beyond Feminism? Jineolojî and the Kurdish Women’s Freedom Movement. Politics and Gender, 18(1), 212-243. https://doi.org/10.1017/S1743923X20000501
Al-Ali, N., & Tas, L. (2018a). Dialectics of struggle challenges to the Kurdish Women’s Movement. LSE Middle East Centre Paper Series (Vol. 22).
Al-Ali, N., & Tas, L. (2018b). Reconsidering nationalism and feminism: the Kurdish political movement in Turkey. Nations and Nationalism, 24(2), 453-473. https://doi.org/10.1111/nana.12383
Allan, J. (2010). Imagining Saharawi women: The question of gender in POLISARIO discourse. Journal of North African Studies, 15(2), 189–202. https://doi.org/10.1080/13629380902861103
Allan, J. (2014). Privilege, marginalization, and solidarity: Women’s voices online in Western Sahara’s struggle for independence. Feminist Media Studies, 14(4), 704–708. https://doi.org/10.1080/14680777.2014.935209
Allan, J. (2019). Silenced Resistance:Women, Dictatorships, and Genderwashing in Western Sahara and Equatorial Guinea. Amsterdam University Press.
Alvarez, R. (2002). Discourse analysis of requirements and knowledge elicitation interviews. Proceedings of the Annual Hawaii International Conference on System Sciences, 2002-January, 10–19. https://doi.org/10.1109/HICSS.2002.994388
Anderson, B. (2006). Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. Verso.
Ashcroft, B., Griffiths, G., & Tiffin, H. (2007). Post-Colonial Studies (Second Edition). Routlegde.
Baksh, R., & Harcourt, W. (2015). The Oxford Handbook of Transnational Feminist Movements. Oxford University Press.
Başer, B. (2013). The Kurdish diaspora in Europe: Identity formation and political activism.
Baser, B., & Swain, A. (2010). Stateless Diaspora Groups and their Repertoires of Nationalist Activism in Host Countries. Journal of International Relations, 8(1), 37–60.
Basu, A. (2018). Women’s Movements in the Global Era. In Basu Amrita (Ed.), Women’s Movements in the Global Era (1st ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780429495557
Berkovitch, N., & Moghadam, V. M. (1999). Middle East politics and women’s collective action: Challenging the status quo. Social Politics, 6(3), 273–291. https://doi.org/10.1093/sp/6.3.273
Brah, A. (1996). Cartographies of Diaspora: Contesting Identities. Routledge.
Bryman, A. (2012). Social Research Methods (4th ed.). Oxford University Press.
Cárdenas, M. L., & Hëdström, J. (2021). Armed Resistance and feminist activism. In T. Väyrynen, S. Parashar, É. Féron, & C. C. Confortini (Eds.), Routledge Handbook of Feminist Peace Research (pp. 148–156). Taylor and Francis. https://doi.org/10.4324/9780429024160
Casier, M. (2010). Transnationaal “Koerdistan”, knooppunt Brussel. AGORA Magazine, 26(2), 14–17.
Chadya, J. M. (2003). Mother politics: Anti-colonial nationalism and the woman question in Africa. Journal of Women’s History, 15(3), 153-157. https://doi.org/10.1353/jowh.2003.0064
Chatty, D., Fiddian-Qasmiyeh, E., & Crivello, G. (2010). Identity with/out territory: Sahrawi refugee youth in transnational space. In D. Chatty (Ed.), Deterritorialized Youth: Sahrawi and Afghan Refugees at the Margins of the Middle East (pp. 37-84).
Chatty, D., & Rabo, A. (2020). Organizing women: Formal and informal women’s groups in the middle east. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003136026
Christensen, L. B., Johnson, B. R., & Turner, L. A. (2015). Research Methods, Design, and Analysis. Pearson.
Dajani, S. (1994). The struggle of Palestinian women in the occupied territories: between national and social liberation. Arab Studies Quarterly, 16(2), 13-26.
Dirik, D. (2021). Stateless citizenship: ‘radical democracy as consciousness-raising’ in the Rojava revolution. Identities, 29(1), 27–44. https://doi.org/10.1080/1070289X.2021.1970978
Düzgün, M. (2016). Jineology: The Kurdish women’s movement. Journal of Middle East Women’s Studies, 12(2), 284–287. https://doi.org/10.1215/15525864-3507749
Exo, M. (2020). Making Connections: Jineolojî, Women’s Liberation, and Peace Building. In International Inititative “Freedom for Abdullah Öcalan-Peace in Kurdistan” (Ed.), Building Free Life. PM Press.
Féron, É. (2021). Gender and diaspora. In T. Väyrynen, S. Parashar, É. Féron, & C. C. Confortini (Eds.), Routledge Handbook of Feminist Peace Research (pp. 428–436). Taylor & Francis. https://doi.org/10.4324/9780429024160
Ferreira, B., & Santiago, V. (2018). The Core of Resistance: Recognising Intersectional Struggle in the Kurdish Women’s Movement. Contexto Internacional, 40(3), 489–500. https://doi.org/10.1590/s0102-8529.2018400300004
Fiddian-Qasmiyeh, E. (2010). “Ideal” refugee women and gender equality mainstreaming in the Sahrawi refugee camps: “Good practice” for whom? Refugee Survey Quarterly, 29(2), 64–84. https://doi.org/10.1093/rsq/hdq023
Gottschlich, P. (2008). Diasporas and Transnational Communities as Political Actors.
Grabolle-Çeliker, A. (2019). Kurdish women. In M. M. Gunter (Ed.), Routlegde Handbook on the Kurds (pp. 239–257). Routledge.
Harding, S. (1993). Rethinking Standpoint Epistemology: What is Strong Objectivity"? In L. Alcoff & E. Potter (Eds.), Feminist Epistemologies (pp. 49–82). Routledge.
Haroon Akram-Lodhi, A. (2020). “Old wine in new bottles” Enclosure, neoliberal capitalism and postcolonial politics. In O. Rutazibwa & R. Shilliam (Eds.), Routledge Handbook of Postcolonial Politics (pp. 274–288). Routledge.
Heng, G. (1996). “A Great Way to Fly”: Nationalism, the State, and the Varieties of Third-World Feminism. In M. J. Alexander & C. T. Mohanty (Eds.), Feminist Genealogies, Colonial Legacies, Democratic Futures (pp. 30–45). Routledge. https://doi.org/https://doi-org.myezproxy.vub.ac.be/10.4324/97802037242…;
International Initiative, & Initiative, I. (2020). Building Free Life: Dialogues with Öcalan. PM Press.
Isidoros, K. (2019). Nomads and Nation Building in the Western Sahara: Gender, Politics and the Sahrawi. Nomadic Peoples, 23(2), 355–359. https://doi.org/10.3197/np.2019230209
López Belloso, M. (2016). Migration and Vulnerability: Challenges, Implications and Difficulties Faced by the Sahrawi Migrant Population. The Age of Human Rights Journal, 7, 29–49. https://doi.org/10.17561/tahrj.n7.8
Martinsson, L., & Mulinari, D. (2018). Dreaming Global Change, Doing Local Feminisms. In Dreaming Global Change, Doing Local Feminisms (1st edition). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315149820
Matthews, H. D., & Miley, T. J. (2020). Öcalan’s Manifesto and the challenge of Transcending Centrity. In International Initiative “Freedom for Abdullah Öcalan - peace in Kurdistan” (Ed.), Building Free Life. PM Press.
McDowall, D. (2007). A Modern History of the Kurds (Revised). I.B. Tauris.
Moghadam, V. (2015). Transnational Feminist Activism and Movement Building. In R. Baksh & W. Harcourt (Eds.), The Oxford Handbook of Transnational Feminist Movements (pp. 53–81). Oxford University Press.
Moghadam, V. M. (2000). Transnational feminist networks: Collective action in an era of globalization. International Sociology, 15(1), 57–85. https://doi.org/10.1177/0268580900015001004
Mojab, S. (2007). Gender, nation and diaspora: Kurdish women in feminist transnational struggles. In H. Moghissi (Ed.), Muslim Diaspora: Gender, culture and identity (pp. 116–132). Routledge.
Mouzinho, Â., & Cutaia, S. (2017). Reflections on Feminist Organising in Angola. Feminist Africa, 22, 33–51.
NavBel. (2018, May 18). Over Ons.
Oberhauser, A. M., (2014). Crossing boundaries: Transnational feminist methodologies in the global North and South. In Oberhauser, A. M., & Johnston-Anumonwo, I. (Eds.), Global Perspectives on Gender and Space: Engaging Feminism and Development (pp. 87-102). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203076392
Öcalan, A., & Happel, K. (2011). Prison Writings Volume II: The PKK and the Kurdish Question in the 21st Century (Intl. Initiative). Transmedia publishing.
Omar, M. S. (2010). National Identity Formation in Transnational Spaces: The case of the Sahrawis of Western Sahara. In A. Ortega Pilch & B. Schröttner (Eds.), Transnational Spaces and Regional Localization (pp. 145–153). Waxman.
Pratt, N. (2020). Gender and politics in the Middle East. In L. Sadiki (Ed.), Routledge Handbook of Middle East Politics (pp. 319–334). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315170688
Ray, R., & Korteweg, A. C. (1999). WOMEN’S MOVEMENTS IN THE THIRD WORLD: Identity, Mobilization, and Autonomy. In Annu. Rev. Sociol (Vol. 25). www.annualreviews.org
Richards, R., & Smith, R. (2015). Playing in the sandbox: state building in the space of non-recognition. Third World Quarterly, 36(9), 1717-1731. https://doi.org/10.1080/01436597.2015.1058149
T. Väryrynen, S. Parashar, É. Féron, & C. C. Confortini (Eds.). (2021) Routledge Handbook of Feminist Peace Research. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780429024160
Rutazibwa, O., & Shilliam, R. (2018). Routledge Handbook of Postcolonial Politics. Routledge.
Safran, W. (1991). Diasporas in Modern Societies: Myths of Homeland and Return. Diaspora: A Journal of Transnational Studies, 1(1), 83–99. https://doi.org/10.1353/dsp.1991.0004
Sánchez, C. J. (2016). Refugee women in the Sahrawi camps: towards gender equality. International Journal of Gender Studies in Developing Societies, 1(4), 317-326. https://doi.org/10.1504/ijgsds.2016.079892
Schmidinger, T. (2018). Rojava: Revolution, War and the Future of Syria’s Kurds. Pluto Press.
Sökefeld, M. (2006). Mobilizing in transnational space: a social movement approach to the formation of diaspora. Global Networks, 6(3), 265–284.
Solana, V. (2021). Halted narratives: The combative futurity of Sahrawi female militant’s public memory. History and Anthropology, 32, 1–19. https://doi.org/https://doi.org/10.1080/02757206.2021.1983560
SWANA Alliance. (n.d.). What is SWANA? Retrieved on April 22, 2022, from https://swanaalliance.com/about
Tank, P. (2017). Kurdish Women in Rojava: From Resistance to Reconstruction. Die Welt Des Islams, 57(3–4). https://doi.org/10.1163/15700607-05734p07
van Dijk, T. A. (2015). Critical Discourse Analysis. In D. Tannen, H. E. Hamiltion, & D. Schiffrin (Eds.), The Handbook of Discourse Analysis (2nd ed., pp. 466–487). Wiley Blackwell.
Wilson, A. (2012). Cycles of crisis, migration and the formation of new political identities in Western Sahara (No. 25). http://www.ceped.org/wp
Wilson, A. (2016). Sovereignty in Exile. University of Pennsylvania Press.
Wodak, R., & Meyer, M. (2009). Methods of Critical Discourse Analysis. Sage.
Yuval-Davis, N., & Anthias, F. (1989). Woman-Nation-State. Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1007/978-1-349-19865-8
