De positieve kant van de stijgende energieprijzen
“Kan ik mijn huis nog verwarmen in de toekomst?” Een vraag die door de stijgende energieprijzen dagelijks wordt gesteld.
De stijging van de energieprijzen zorgt voor financiële moeilijkheden bij veel personen, maar biedt tegelijk ook een oplossing voor de klimaatproblematiek. De deur staat wagenwijd open voor de transitie naar duurzaam verwarmen in Vlaanderen. Bij de berekening van de totale energieprijs nemen de duurzame opties zelfs de bovenhand.
De status quo
Iedereen heeft ondertussen gemerkt dat hun energiefactuur opmerkelijk is gestegen ten opzichte van de vorige jaren. Zowel de gas als de elektriciteitsprijs zijn op een jaar tijd verdrievoudigt wat zorgt voor verschillende vragen bij het ingaan van de winter.
België verwarmt nog altijd veruit met fossiele brandstoffen. In 2019 bedroeg dit aandeel maar liefst 85%, goed voor maar liefst 12% van het totale energiegebruik. Duurzaam verwarmen, waaronder via een warmtepomp of een warmtenet, is momenteel beperkt aanwezig. Het energiegebruik moet verduurzamen. Vooraf was de transitie belangrijk vanuit een klimaatperspectief, maar de dag van vandaag sluit hier ook het financieel perspectief bij aan. Deze transitie dient hoe dan ook doorgevoerd te worden zonder warmte onbetaalbaar te maken of mensen in de kou te zetten. Hierdoor wordt vanuit een duurzaamheidsstandpunt de vraag gesteld wat dan juist de kostprijs voor warmte moet zijn.
Warmte vergelijken
We willen een kostprijs voor warmte berekenen die de transitie naar duurzaam verwarmen mogelijk maakt. De prijs die voor warmte betaald wordt, is echter niet altijd transparant. Er zit een groot verschil op de gas- en elektriciteitsprijs. Aanschafkosten voor de verwarmingssystemen variëren sterk van elkaar. De verwarmingsuitstoot hangt af van velerlei factoren. Hierdoor kan de ene energiefactuur niet zomaar vergeleken worden met de andere.
De kostprijs van warmte
Om een vergelijking te maken tussen de kostprijs van verschillende verwarmingsmethoden moet eerst de warmtevraag bepaald worden. Aangezien in Vlaanderen meerdere soorten woningen voorkomen, is een wiskundig model nodig die de warmtevraag van een theoretische woning bepaalt. Op basis van de grootte en isolatie wordt de warmtevraag van de woning berekend. Hierdoor kunnen voor verschillende soorten woningen de energiegebruiken bepaald worden.
Aan de hand van het energiegebruik kan een totale kostprijs voor de warmte berekend worden. Naast de verbruikskost, wordt hier ook nog de aanschafkost en een verbruikskost aan toegekend. Dit kan vervolgens berekend worden voor de verschillende verwarmingsmethoden.
Waar ligt de sleutel?
Door de verschillende factoren van de warmteprijzen te gaan analyseren wordt het mogelijk oplossingen te vinden voor de duurzame transitie. De energieprijzen, btw-tarieven, uitstootprijzen en isolatie bleken allemaal factoren te zijn die duurzame verwarming financieel aantrekkelijk kunnen maken.
De resultaten maken duidelijk dat isolatie niet alleen grote besparingen kan opleveren, maar daarbovenop bleek een warmtepomp financieel voordeliger te zijn bij een goede isolatie in vergelijking met fossiele brandstoffen bij een slechte isolatie. Aanpassingen van de energieprijzen kunnen de financiële verhouding van de verwarmingsmethoden transformeren. In verschillende scenario’s is, bij aanpassing van de btw-tarieven en/of de uitstootprijzen, duurzame verwarming financieel voordeliger. Bij een juiste aanpassing van de factoren die mee de totale kostprijs bepalen zal duurzaam verwarmen niet alleen ecologisch voordelig zijn, maar ook financieel.
Conclusie
Het onderzoek, meer concreet de prijsberekeningen, toont aan dat de transitie richting duurzame verwarming mogelijk is. Net zoals de thermostaat regelen, moeten enkel de juiste factoren worden aangepast. Deze thesis biedt een startpunt waarop verder kan gebouwd worden richting de bepaling van een duurzame warmteprijs. Het demonstreert dat voldoende opportuniteiten zich momenteel aanbieden. Ondanks de huidige moeilijkheden omtrent de stijgende energieprijzen, kunnen ze de duurzame bal aan het rollen brengen.
Bibliografie
Accubel. (2017, April). Price list. Eupen, België: Ochsner.
Aminov, R., Yurin, V., & Murtazov, M. (2021). Efficiency and economic assessment of combining nuclear power plants with multifunctional heat accumulation systems. Int J Energy Res, 45(8), 12464-12473. doi:10.1002/er.6580
Anderson, B., & Kosmina, L. (2019). Conventions for U-value calculations (3 ed.). Building Research Establishment.
Baert, D., Segers, F., & Belga. (2022, Februari 2). Wie weinig stroom verbruikt kan tot 100 euro meer betalen door capaciteitstarief. Geraadpleegd op Mei 5, 2022, van VRT: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/02/01/bijna-derde-huishoudens-zal-ene….
Bălănescua, D., & Homutescu, V. (2019). Study on condensing boiler technology potential accounting various fuels. Procedia Manufacturing, 32, 504-512.
Baldi, S., Quang, T. L., Holub, O., & Endel, P. (2017). Real-time monitoring energy efficiency and performance degradation of condensing boilers. Energy Conversion and Management, 136, 329-339. doi:10.1016/j.enconman.2017.01.016
Barma, M., Saidur, R., Rahman, S., Allouhi, A., Akash, B., & Sait, S. M. (2017). A review on boilers energy use, energy savings, and emissions reductions. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 79, 970-983. doi:10.1016/j.rser.2017.05.187
Best, I. (2018). Economic comparison of low-temperature and ultra-low-temperature district heating for new building developments with low heat demand densities in Germany. International Journal of Sustainable Energy Planning and Management, 16, 45–60. doi:10.5278/ijsepm.2018.16.4
Bracke, J. (2015, December 29). Hoe wordt een E-peil eigenlijk berekend? Geraadpleegd op Maart 26, 2022, van bouw-energie: https://bouw-energie.be/nl-be/blog/post/e-peil-berekening
Buderus. (2022). Prijslijsten. Geraadpleegd op April 18, 2022, van Buderus: https://www.buderus.com/be/nl/partners/installateurs/documentatie/prijs…
Buldit BV. (2022, Januari). Verwarmen op mazout. Geraadpleegd op Mei 5, 2022, van Centraleverwarmingcv: https://www.centraleverwarmingcv.be/mazout#:~:text=Een% 20gemiddeld%20gezin%20verbruikt%20jaarlijks,2.012%2C70%20voor%203.000%20liter
Çengel, Y., & Boles, M. (2014). Thermodynamics An Engineering Approach. Boston: McGraw-Hill Education.
Cespi, D., Passarini, F., Ciacci, L., Vassura, I., Castellani, V., Collina, E., & Morselli, L. (2014). Heating systems LCA: comparison of biomass-based appliances. The International Journal of Life Cycle Assessment, 19, 89-99. doi:10.1007/s11367-013-0611-3
Choi, S., Oh, J., Hwang, Y., & Lee, H. (2017). Life cycle climate performance evaluation (LCCP) on cooling and heating systems in South Korea. Applied Thermal Engineering, 120, 88-98. doi:10.1016/j.applthermaleng.2017.03.105
Constructiv. (2020). Warmtebelasting Berekenen Praktische Uitwerking. Brussel: Constructiv.
CREG. (2020, Januari 30). Nota over de opvallende evoluties op de Belgische groothandelsmarkten voor elektriciteit en aardgas in 2019. Brussel, België: CREG.
CREG. (2022, April). Hoe is de energieprijs opgebouwd? Geraadpleegd op Mei 23, 2022, van CREG: https://www.creg.be/nl/consumenten/prijzen-en-tarieven/hoe-de-energiepr…
Daglicht in gebouwen (NBN EN 17037:2018+A1:2021) [Norm]. (2021, December 25). Brussel: Bureau voor Normalisatie. Geraadpleegd op April 26, 2022
Daikin. (n.d.). 8 Misconceptions about Underfloor Heating. Geraadpleegd op Mei 23, 2022, van Daikin: https://www.daikin.eu/en_us/daikin-blog/8-misconceptions-underfloor-hea…
De Cooman, L., & Pauwels, L. (2021, Oktober 4). Hogere energieprijzen maken gezinnen warm voor hout- en pelletkachels: verkopers melden forse stijging in verkoop. Geraadpleegd op Maart 7, 2022, van vrtnws: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/10/03/ vlaamse-milieumaatschappij-waarschuwt-houtkachels-zijn-zeer-ve/
de Meester, T., Marique, A., De Herde, A., & Reiter, S. (2013). Impacts of occupant behaviours on residential heating consumption for detached houses in a temperate climate in the northern part of Europe. Energy and Buildings, 57, 313-323. doi:10.1016/j.enbuild.2012.11.005
De Wolf, L. (2022, Januari 12). Mogelijke btw-verlaging op energie: oplossing voor energiearmoede of doekje voor het bloeden? Geraadpleegd op Mei 5, 2022, van VRT: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/01/12/mogelijke-btw-verlaging-op-ener…
Delbeke, K. (2019, April 25). Prijsverschil tussen elektriciteit en gas nergens groter dan in België. Geraadpleegd op Maart 6, 2022, van De Standaard: https://www.standaard.be/ cnt/dmf20190424_04349211?adh_i=&imai=&articlehash=MKIz1mL6B%2Bi70WT%2Bs%2B5xWoEfrwRkJ2xM%2FPOzSfdoFOV7mfUjsRCXwgorVD525RVoedt0Odx9R2Gp%2BQxv3dchTDgStYHsPYbtQw5k3rg5m1bttIAaP0u2RSREteqg3qdTiHpgxzcgQyQ4j64MRii%2FKUaMBCD6vFrnpSoDoKUF
Departement Omgeving. (2020, Juni). Energiegebruik door huishoudens. Geraadpleegd op Februari 24, 2022, van Milieurapport: https://www.milieurapport.be/sectoren/ huishoudens/brongebruik/energiegebruik
do Carmo, C. M., & Christensen, T. H. (2016). Cluster analysis of residential heat load profiles and the role of technical and household characteristics. Energy and Buildings, 125, 171-180. doi:10.1016/j.enbuild.2016.04.079
Economidou, M., Todeschi, V., Bertoldi, P., D'Agostino, D., Zangheri, P., & Castellazzi, L. (2020). Review of 50 years of EU energy efficiency policies for buildings. Energy and Buildings, 225, 110322. doi:10.1016/j.enbuild.2020.110322
Electraboiler. (2022). Elektrische boilers en CV ketels | Zuinig en kwalitatief. Geraadpleegd op April 18, 2022, van Electraboiler: https://electraboiler.nl/
Energia. (2022). Evolutie. Geraadpleegd op Maart 8, 2022, van Energiafed: https://www.energiafed.be/nl/maximumprijzen/evolutie
EnergieID & CO2logic. (2021, April 28). Overzicht. Geraadpleegd op April 27, 2022, van CO2Emissiefactoren: https://www.co2emissiefactoren.be/factoren
Engie. (2020, Juni 12). Hoeveel kost een nieuwe condensatieketel? Geraadpleegd op Maart 15, 2022, van Engie: https://www.engie.be/nl/blog/verwarming/een-nieuwe-cv-ketel-heb-je-snel…
Europese Commissie. (2021). 2030 climate & energy framework. Geraadpleegd op Februari 22, 2022, van Europese Commissie: https://ec.europa.eu/clima/eu-action/climate-strategies-targets/2030-cl…
Europese Commissie. (2021). Langetermijnstrategie voor 2050. Geraadpleegd op Februari 22, 2022, van Europese Commissie: https://ec.europa.eu/clima/eu-action/climate-strategies-targets/2050-lo…
Eurostat. (2022). Energy consumption in households. Geraadpleegd op Februari 22, 2022, van Eurostat: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Ene rgy_consumption_in_households#Energy_products_used_in_the_residential_sector
FEBEG. (2022, Maart 31). Tijdelijke btw-verlaging tot 6% op gas en elektriciteit. Geraadpleegd op Mei 17, 2022, van FEBEG: https://www.febeg.be/nieuwsbericht/tijdelijke-btw-verlaging-tot-6-op-ga… verbruik,en%20na%2030%20september%202022
Fluvius. (2021). Aansluittarieven warmte. Geraadpleegd op April 18, 2022, van Fluvius: https://www.fluvius.be/nl/thema/aansluitingen/tarieven-warmte
FOD Economie. (2021). Energy Key Data - Editie februari 2021. Vooruitgangstraat 50, 1210 Brussel: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie. Geraadpleegd op Februari 23, 2022
FOD Economie. (2022, April 20). Sociaal tarief voor elektriciteit en/of aardgas. Geraadpleegd op Mei 6, 2022, van Economie: https://economie.fgov.be/nl/themas/energie/energie prijzen/sociaal-tarief-voor
FOD Kanselarij. (2022, Maart 11). Sociaal tarief warmte. Geraadpleegd op Mei 6, 2022, van news.belgium: https://news.belgium.be/nl/sociaal-tarief-warmte
Galindo Fernández, M., Roger-Lacan, C., Gährs, U., & Aumaitre, V. (2018). Efficient district heating and cooling systems in the EU : case studies analysis, replicable key success factors and potential policy implications. Publications Office. doi:10.2760/371045
Gas. (2022). Graaddagen. Geraadpleegd op April 25, 2022, van Gas: https://www.gas.be/nl/ graaddagen/
Hansen, C. H., & Gudmundsson, O. (2018). The competitiveness of district heating compared to individual heating. Green Energy Association.
Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap. (2021). Vlaams Energie- en Klimaatplan 2021-2030. Geraadpleegd op Februari 24, 2022, van Energiesparen.
Hinrichs, J., Felsmann, D., Schweitzer-De Bortoli, S., Tomczak, H., & Pitsch, H. (2018). Numerical and experimental investigation of pollutant formation and emissions in a full-scale cylindrical heating unit of a condensing gas boiler. Applied Energy, 229, 977-989.
Hintermann, B., Peterson, S., & Rickels, W. (2016). Price and Market Behavior in Phase II of the EU ETS: A Review of the Literature. Review of Environmental Economics and Policy, 10, 108-128. doi:10.1093/reep/rev015
Hummen, T., & Desing, H. (2021). When to replace products with which (circular) strategy? An optimization approach and lifespan indicator. Resources, Conservation and Recycling, 174, 105704. doi:10.1016/j.resconrec.2021.105704
Informazout. (2022, April). De officiële mazoutprijs. Geraadpleegd op April 18, 2022, van Informazout: https://informazout.be/nl/mazout/prijs#:~:text=Actuele%20prijzen&text= %E2%82%AC%201.2599%2Fl.,%E2%82%AC%201.228%2Fl.
Jahangiri, M., Shamsabadi, A. A., & Saghaei, H. (2018). Comprehensive Evaluation of Using Solar Water Heater on a Household Scale in Canada. Journal of Renewable Energy and Environment, 5, 35-42. doi:10.30501/jree.2018.88491
Jiru, T. E., Kaufman, B. G., Ileleji, K. E., Ess, D. R., Gibson, H. G., & Maier, D. E. (2010). Testing the performance and compatibility of degummed soybean heating oil blends for use in residential furnaces. Fuel, 89, 105-113. doi:10.1016/j.fuel.2009.07.028
Jobat. (2022, April 1). Hoeveel bedraagt jouw minimumloon? Geraadpleegd op Mei 6, 2022, van Jobat: https://www.jobat.be/nl/art/heb-ik-recht-op-een-minimumloon
Johnson, E. (2012). Carbon footprints of heating oil and LPG heating systems. Environmental Impact Assessment Review, 35, 11–22. doi:10.1016/j.eiar.2012.01.004
Johnson, G., & Beausoleil-Morrison, I. (2016). The calibration and validation of a model for predicting the performance of gas-fired tankless water heaters in domestic hot water applications. Applied Energy, 177, 740-750.
Karatasou, S., Laskari, M., & Santamouris, M. (2018). Determinants of high electricity use and high energy consumption for space and water heating in European social housing. Energy and Buildings, 170, 107-114.
Kaynakli, O. (2008). A study on residential heating energy requirement and optimum. Renewable Energy, 33, 1164–1172. doi:10.1016/j.renene.2007.07.001
Kinab, E., Marchio, D., & Riviere, P. (2008). Seasonal coefficient of performance of heat pumps. International Refrigeration and Air Conditioning Conference (p. 2312). Parijs: Ecole des Mines de Paris.
Kobus, C. B., Klaassen, E. A., & Slootweg, J. G. (2014). Slimme warmtepomp let op energieprijs. Energie+, pp. 10-13.
Lazzarin, R. (2020). Heat pumps and solar energy: A review with some insights in the future. International Journal of Refrigeration, 116, 146-160. doi:10.1016/j.ijrefrig.2020.03.031
Majcen, D., Itard, L., & Visscher, H. (2015). Statistical model of the heating prediction gap in Dutch dwellings: Relative importance of building, household and behavioural characteristics. Energy and Buildings, 105, 43-59. doi:10.1016/j.enbuild.2015.07.009
Martinopoulos, G., Papakostas, K. T., & Papadopoulos, A. M. (2018). A comparative review of heating systems in EU countries, based on efficiency and fuel cost. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 90, 687-699.
Mateu-Royo, C., Sawalha, S., Mota-Babiloni, A., & Navarro-Esbrí, J. (2020). High temperature heat pump integration into district heating network. Energy Conversion and Management, 210, 112719. doi:10.1016/j.enconman.2020.112719
Mazoutonline. (2016). Hoe wordt de officiële prijs voor mazout in België vastgelegd? Geraadpleegd op Maart 9, 2022, van mazoutonline: https://www.mazout-on-line.be/nl/mazoutprijs-in-belgie/bepaling-van-de-…
Mohammadpourkarbasi, H., & Sharples, S. (2022). Appraising the life cycle costs of heating alternatives for an affordable low carbon retirement development. Sustainable Energy Technologies and Assessments, 49, 101693. doi:10.1016/j.seta.2021.101693
Najjar, M. K., Figueiredo, K., Hammad, A. W., Tam, V. W., Evangelista, A. C., & Haddad, A. (2019). A framework to estimate heat energy loss in building operation. Journal of Cleaner Production, 235, 789-800. doi:10.1016/j.jclepro.2019.07.026
Neirotti, F., Noussan, M., & Simonetti, M. (2020). Evaluating the Emissions of the Heat Supplied by District Heating Networks through A Life Cycle Perspective. Clean Technologies, 2(4), 392-405. doi:10.3390/cleantechnol2040024
Østergaard, D. S., & Svendsen, S. (2016). Theoretical overview of heating power and necessary heating supply temperatures in typical Danish single-family houses van the 1900s. Energy and Buildings, 126, 375-383. doi:10.1016/j.enbuild.2016.05.034
Pereira, J. S., Ribeiro, J. B., Mendes, R., Vaz, G. C., & André, J. C. (2018). ORC based micro-cogeneration systems for residential application – A state of the art review and current challenges. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 92, 728-743. doi:10.1016/j.rser.2018.04.039
Pezzutto, S., Croce, S., Zambotti, S., Kranzl, L., Novelli, A., & Zambelli, P. (2019). Assessment of the Space Heating and Domestic Hot Water Market in Europe—Open Data and Results. Energies, 12, 1760. doi:10.3390/en12091760
Pospíšil, J., Špilácek, M., & Charvá, P. (2019). Seasonal COP of an Air-to-Water Heat Pump when Using Predictive Control Preferring Power Production van Renewable Sources in the Czech Republic. Energies, 12, 3236. doi:10.3390/en12173236
Pylsy, P., Lylykangas, K., & Kurnitski, J. (2020). Buildings’ energy efficiency measures effect on CO2 emissions in combined heating, cooling and electricity production. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 134, 1364-0321. doi:10.1016/j.rser.2020.110299
Rehfeldt, M., Worrell, E., Eichhammer, W., & Fleiter, T. (2020). A review of the emission reduction potential of fuel switch towards biomass and electricity in European basic materials industry until 2030. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 120, 109672. doi:10.1016/j.rser.2019.109672
Ricke, K., Drouet, L., Caldeira, K., & Tavoni, M. (2018). Country-level social cost of carbon. Nature Climate Change, 8, 895–900. doi:10.1038/s41558-018-0282-y
Rijksoverheid. (2022, April 22). Bouwbesluit 2012. Geraadpleegd op April 26, 2022, van Rijksoverheid: https://rijksoverheid.bouwbesluit.com/Inhoud/docs/wet/bb2012
Sandbag. (2022, April). EUA Futures. Geraadpleegd op April 29, 2022, van Sandbag: https://sandbag.be/index.php/carbon-price-viewer/
Santin, O. G., Itard, L., & Visscher, H. (2009). The effect of occupancy and building characteristics on energy use for space and water heating in Dutch residential stock. Energy and Buildings, 41(11), 1223-1232. doi:10.1016/j.enbuild.2009.07.002
Sayegh, M., Danielewicz, J., Nannou, T., Miniewicz, M., Jadwiszczak, P., Piekarska, K., & Jouhara, H. (2017). Trends of European research and development in district heating technologies. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 68(2), 1183-1192. doi:10.1016/j.rser.2016.02.023
Sayegh, M., Jadwiszczak, P., Axcell, B., Niemierka, E., Bryś, K., & Jouhara, H. (2018). Heat pump placement, connection and operational modes in European district heating. Energy and Buildings, 166, 122-144. doi:10.1016/j.enbuild.2018.02.006
Schill, W.-P., & Zerrahn, A. (2020). Flexible electricity use for heating in markets with renewable energy. Applied Energy, 266, 114571.
Self, S. J., Reddy, B. V., & Rosen, M. A. (2013). Geothermal heat pump systems: Status review and comparison with other heating options. Applied energy, 101, 341-348. doi:10.1016/j.apenergy.2012.01.048
SenterNovem. (2007, April). Cijfers en tabellen 2007. VROM.
SERV. (2016, Juni 20). Thermische netten. De betaalbare missing link tussen beschikbaarheid en behoefte van verwarming van en koeling. Ontwerpadvies. Brussel: SERV-Commissie Energie en Omgevingsbeleid.
Stamp, S., Altamirano-Medina, H., & Lowe, R. (2017). Measuring and accounting for solar gains in steady state whole building heat loss measurements. Energy and Buildings, 153, 168-178. doi:10.1016/j.enbuild.2017.06.063
Statistiek Vlaanderen. (2020, Januari 16). Verwarmingswijze woning. Geraadpleegd op Maart 7, 2022, van Statistiek Vlaanderen: https://www.statistiekvlaanderen.be/nl/verwar mingswijze-woning
Stennikov, V., & Penkovskii, A. (2020). The pricing methods on the monopoly district heating market. Energy Reports, 6(2), 187-193. doi:10.1016/j.egyr.2019.11.061
Tsemekidi Tzeiranaki, S., Bertoldi, P., Diluiso, F., Castellazzi, L., Economidou, M., Labanca, N., & Zangheri, P. (2019). Analysis of the EU Residential Energy Consumption: Trends and Determinants. Energies, 12(6), 1065.
Uriarte, I., Erkoreka, A., Giraldo-Soto, C., Martin, K., Uriarte, A., & Eguia, P. (2019). Mathematical development of an average method for estimating the reduction of the Heat Loss Coefficient of an energetically retrofitted occupied office building. Energy and Buildings, 192, 101-122. doi:10.1016/j.enbuild.2019.03.006
van den Brom, P., Hansen, A. R., Gram-Hanssen, K., Meijer, A., & Visscher, H. (2019). Variances in residential heating consumption – Importance of building characteristics and occupants analysed by movers and stayers. Applied Energy, 250, 713-728. doi:10.1016/j.apenergy.2019.05.078
Vander Beken, H., & Pauwels, L. (2022, Januari 12). Energiefacturen blijven fors stijgen: contracten gemiddeld 36 procent duurder dan in december. Geraadpleegd op Mei 6, 2022, van VRT: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/01/11/energieprijzen-stijgen-40-proce…
VEKA. (2019). REG 2019. Energiebewustzijn en -gedrag van Vlaamse huishoudens. Geraadpleegd op Maart 15, 2022, van Statistiek Vlaanderen: https://www.statistiekvlaanderen.be/nl/verwarmingswijze-woning#:~:text=…% 20van%20de%20woningen%20werden%20verwarmd%20met%20stookolie.
VEKA. (2021). Vlaamse Klimaatstrategie 2050. Geraadpleegd op Februari 22, 2022, van Energiesparen: https://energiesparen.be/vlaamse-klimaatstrategie-2050
VEKA. (2022). EPB-eisen. Geraadpleegd op Maart 26, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/epb-eisen
VEKA. (2022, Januari). Infobrochure energiepremies. Energie sparen vanaf 2022? Vraag je premie aan! Brussel, Vlaams-Brabant, België: Vlaams Energie- en Klimaatagentschap.
Vlaamse Milieumaatschappij. (2022). Stookadvies. Geraadpleegd op Maart 7, 2022, van VMM: https://www.vmm.be/lucht/evolutie-luchtkwaliteit/stookadvies
Vlaamse overheid. (2022). Eisen voor nieuwe verwarmingstoestellen. Geraadpleegd op Maart 3, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/eisen-voor-nieuwe-verwarmings toestellen
Vlaanderen. (n.d.). Verplicht onderhoud van uw cv-installatie (centrale verwarming). Geraadpleegd op Mei 23, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/verplicht-onderhoud-van-uw-cv-installatie-cen…
VREG. (2021, Oktober 5). Warmtenetrapport. 39. VREG.
VREG. (2022, Maart). Aardgasverbruik in Vlaanderen. Geraadpleegd op Mei 5, 2022, van VREG: https://www.vreg.be/nl/aardgasverbruik-vlaanderen
VREG. (2022). Elektriciteitsverbruik in Vlaanderen. Geraadpleegd op Mei 5, 2022, van VREG: https://www.vreg.be/nl/elektriciteitsverbruik-vlaanderen
VREG. (2022). Energiemarkt in cijfers. Geraadpleegd op Maart 8, 2022, van VREG: https://www.vreg.be/nl/energiemarkt-cijfers
VREG. (2022). Nieuwe nettarieven. Geraadpleegd op Maart 9, 2022, van VREG: https://www.vreg.be/nl/nieuwe-nettarieven
VREG. (2022). Warmtenetten in Vlaanderen. Geraadpleegd op Mei 13, 2022, van VREG: https://dashboard.vreg.be/report/Warmtenetkaart.html
Watkiss, P., & Downing, T. E. (2008). The social cost of carbon: Valuation estimates. The Integrated Assessment Journal, 8, 85-105.
Weber, C., Gebhardt, B., & Fahl, U. (2002). Market transformation for energy efficient technologies — success factors and empirical evidence for gas condensing boilers. Energy, 27(3), 287-315.
Wei, S., Jones, R., & de Wilde, P. (2014). Driving factors for occupant-controlled space heating in residential buildings. Energy and Buildings, 70, 36-44. doi:10.1016/j.enbuild.2013.11.001
Werner, S. (2017). International review of district heating and cooling. Energy, 137, 617-631. doi:10.1016/j.energy.2017.04.045
Wu, P., Wang, Z., Li, X., Xu, Z., Yang, Y., & Yang, Q. (2020). Energy-saving analysis of air source heat pump integrated with a water storage tank for heating applications. Building and Environment, 180, 107029. doi:10.1016/j.buildenv.2020.107029
Yücer, C. T., & Hepbasli, A. (2014). Exergoeconomic and enviroeconomic analyses of a building heating system using SPECO and Lowex methods. Energy and Buildings, 73, 1-6. doi:10.1016/j.enbuild.2014.01.023
