De impact van #MeToo op beeldvorming van seksueel grensoverschrijdend gedrag in krantenberichtgeving

Emma Lenaert
Persbericht

#MeToo in Vlaamse kranten: Mentaliteitsverandering laat op zich wachten

Uit onderzoek naar de invloed van #MeToo op berichtgeving over verkrachting in Vlaamse kranten is gebleken dat de manier waarop slachtoffers van verkrachting afgebeeld worden de afgelopen jaren nauwelijks gewijzigd is. Hoewel het aantal artikelen omtrent verkrachting sterk gestegen is, is er van een mentaliteitsverandering geen sprake.

Elke Vlaming slaat wel eens een krant open, daarin zijn regelmatig artikelen rond verkrachting te lezen. Krantenartikelen zijn niet steeds neutraal, ze bevatten soms een onbewust oordeel van de journalist. Dit oordeel kan een impact hebben op de lezer en gaat dus niet zomaar voorbij zonder enige invloed.

#MeToo

#MeToo is intussen iedereen welbekend. Het concept werd in 2006 door Tarana Burke bedacht en ging in 2017 viraal door de tweet van Alyssa Milano. De tweet spoorde iedereen die reeds met seksueel grensoverschrijdend gedrag te maken kreeg aan om ermee naar buiten te treden. #MeToo kreeg een enorme belangstelling van over de hele wereld, dit ging gepaard met een heleboel media aandacht. Dat bracht tal van veranderingen met zich mee zoals een toename van het aantal aangiftes van verkrachting en een veiligere werkomgeving voor vrouwen. Ook op krantenartikelen heeft #MeToo een invloed nagelaten, zo blijkt uit dit onderzoek.

Het onderzoek

Concreet werden vier kranten onder de loep genomen: De Morgen, De Standaard, Het Laatste Nieuws en Het Nieuwsblad. Dit zijn de meest gelezen kranten van Vlaanderen waardoor een algemeen beeld van de huidige situatie geschetst werd. De vier kranten werden voor en na #MeToo geanalyseerd, met een focus op het aantal zogenaamde verkrachtingsmythes. Verkrachtingsmythes zijn foutieve veronderstellingen omtrent verkrachting, waardoor de schuld van de dader geminimaliseerd wordt en bij het slachtoffer gelegd wordt.

Impact van verkrachtingsmythes

Maar waarom zijn verkrachtingsmythes in krantenberichtgeving nu zo schadelijk? Verkrachtingsmythes in krantenberichtgeving zijn hoogst problematisch omdat zij ernstige gevolgen met zich meebrengen. Dergelijke gevolgen zijn bijvoorbeeld slachtoffers die minder snel aangifte doen en daders die sneller overgaan tot seksueel geweld door het neutraliseren van hun daden. Wanneer dergelijke mythes in krantenberichtgeving terug te vinden zijn, bereiken zij een heel aantal lezers die dergelijke mythes in meer of mindere mate gaan overnemen. Het is daardoor van belang om geen verkrachtingsmythes in krantenberichtgeving weer te geven. Zij hebben immers een impact op de bevolking.

Verhoogd bewustzijn

Het aantal artikelen omtrent verkrachting is gestegen onder invloed van #MeToo. Dit wijst erop dat de #MeToo beweging het bewustzijn omtrent dit onderwerp verhoogd heeft. De COVID-19 pandemie stak hier echter vanaf 2020 een stokje voor, de aandacht van de media kende een verschuiving en ging focussen op de pandemie. Wanneer echter naar de cijfers van voor de pandemie gekeken wordt, wijzen deze op een stijgende trend. Het lijkt dus waarschijnlijk dat wanneer de berichtgeving omtrent COVID-19 weer gaat liggen, deze trend zich ook zal verderzetten.

Kwaliteit van Vlaamse krantenberichtgeving

Op vlak van kwaliteit is er weinig veranderd. Na #MeToo is er in één op vier Vlaamse krantenartikelen een verkrachtingsmythe terug te vinden. Dat is een daling van ongeveer 5% ten opzichte van de periode voor #MeToo. Van een trendbreuk is dus absoluut geen sprake. Sterker nog, bepaalde soorten verkrachtingsmythes zijn zelfs gestegen, met name diegene die betrekking hebben op het slachtoffer zoals kledingdracht of druggebruik.

Hoe moet het nu verder?

Het is nu duidelijk dat het bewustzijn omtrent verkrachting gestegen is. Dit resulteerde in een stijging van het aantal artikelen omtrent het onderwerp. Het is echter de kwaliteit van de artikelen die achterop hinkelt. Algemeen gezien daalt het aantal verkrachtingsmythes, maar doet zich geen totale mentaliteitsverschuiving voor. Er is dus nog heel wat werk aan de winkel.

Journalistieke beroepsethiek

Het is natuurlijk makkelijk om enkel de fouten bloot te leggen. Wanneer naar concrete oplossingen gezocht wordt, kan men kijken naar de Raad voor de Journalistiek. Deze raad heeft een beroepsethiek opgesteld. Wat onmiddellijk opvalt, is het gebrek aan concrete richtlijnen voor de rapportage van seksueel geweld. Rapportage over dit onderwerp is namelijk heel delicaat, waardoor hier heel wat elementen bij komen kijken. Op die manier zou gewerkt kunnen worden aan sensibilisering over verkrachtingsmythes onder journalisten. Er is immers dringend nood aan een verhoogd bewustzijn omtrent deze problematiek en de gevolgen die verkrachtingsmythes hebben op de lezer. Journalisten dragen hier een grote verantwoordelijkheid door hun invloed op duizenden lezers en hebben de macht om binnen deze context verandering teweeg te brengen.

Bibliografie

Allan, S., Branston, G., & Carter, C. (1998). News, gender and power. Routledge.

Althoff, M. (2018). Mediaberichten, framing en hypes: over de relatie van media en criminaliteit en de analyse hiervan. PROCES, 97(6), 341-352. https://doi.org/10.5553/016500762018097006003

Anderson, L. A., & Whiston, S. C. (2005). Sexual assault education programs: A meta analytic examination of their effectiveness. Psychology of Women quartery, 29(4), 374-388. https://doi.org/10.1111/14716402200500237

Aroustamian, C. (2020). Time's up: Recognising sexual violence as a public policy issue: A qualitative content analysis of sexual violence cases and the media. Aggression and Violent Behavior, 50, 101341. https://doi.org/10.1016/2019101341

Barak, G. (1988). Newsmaking Criminology: reflections on the media, intellectuals, and crime. Justice Quarterly, 5 (4), 565-587. https://doi.org/10.1080/07418828800089891

Barak, G. (1994) Media, Process and the Social Construction of Crime: Studies in Newsmaking Criminology. Garland publishing.

Barak, G. (2007). Doing newsmaking criminology from within the academy. Theoretical Criminology, 11(2), 191-207. https://doi.org/10.1177/1362480607075847

Barak, G. (2013). Media, process, and the social construction of crime: Studies in newsmaking criminology. Routledge.

Barnett, B. (2008). Framing rape: An examination of public relations strategies in the Duke University lacrosse case. Communications, Culture and Critique, 1(2),  179–202. https://doi.org/10.1111/17539137200800018

Bastos, M. T. (2016, 24 juni). Digital journalism and tabloid journalism. SSRN. Geraadpleegd op 23 april 2022, van https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2798428

Benedict, H. (1992) Virgin or Vamp: How the Press Covers Sex Crimes. Oxford University Press.

Bendixen, M., Helle, S., Langbach, T., & Rasmussen, K. (2014). Voldtektsmyter og kjønnssjåvinisme blant norske lekdommere og fagdommere. Tidsskrift for norsk psykologforening, 51, 7-13. http://www.sakkyndig.com/psykologi/artvit/bendixen2014.pdf

Bjornstrom, E. E., Kaufman, R. L., Peterson, R. D., & Slater, M. D. (2010). Race and ethnic representatios of lawbreakers and victims in crime news: A national study of television coverage. Social problems, 57(2), 269-293. https://doi.org/10.1525/sp.2010.57.2.269

Blumell, L. E., & Huemmer, J. (2021). Reassessing balance: News coverage of Donald Trump’s Access Hollywood scandal before and during #metoo. Journalism22(4), 937-955. https://doi.org/10.1177%2F1464884918821522

Bohner, G., Reinhard, M. A., Rutz, S., Sturm, S., Kerschbaum, B., & Effler, D. (1998). Rape myths as neutralizing cognitions: evidence for a causal impact of anti-victim attitudes on men's self‐reported likelihood of raping. European Journal of Social Psychology, 28(2), 257-268. https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-0992(199803/04)28:2<257::AID-EJSP871…

Boudana, S. (2011) A definition of journalistic objectivity as a performance. Media, Culture & Society, 33(3), 385–398. https://doi.org/10.1177/0163443710394899

Brecklin, L. R., & Forde, D. R. (2001). A meta-analysis of rape education programs. Violence and Victims, 16(3), 303. https://doi.org/10.1891/0886-6708.16.3.303

Brownmiller, S. (1993). Against our will: Men, women, and rape. Ballantine Books.

Burt, M. R. (1980). Cultural myths and supports for rape. Journal of personality and social psychology, 38(2), 217. https://doi.org/10.1037//0022-3514.38.2.217

De Benedictis, S., Orgad, S., & Rottenberg, C. (2019). # MeToo, popular feminism and the news: A content analysis of UK newspaper coverage. European Journal of Cultural Studies, 22(5-6), 718-738. https://doi.org/10.1177%2F1367549419856831

De Coninck, D., Matthijs, K., Debrael, M., Joris, W., De Cock, R., & d’Haenens, L. (2018). The relationship between media use and public opinion on immigrants and refugees. Communications, 43(3), 403-425. https://doi.org/10.1515/commun-2018-0016

Decorte, T. (2010). Kwalitatieve data-analyse in het criminologisch onderzoek. Acco.

Decorte, T., & Zaitch, D. (2016). Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie. Acco.

Depraetere, J., Decrock, C., & Vandeviver, C. (2020). Een factorieel survey experiment naar de aanvaarding van verkrachtingsmythes binnen de politie in België. Panopticon, 41(4), 373-391. http://hdl.handle.net/1854/LU-8662073

Depraetere, J., Vandeviver, C., Vander Beken, T., & Keygnaert, I. (2018). Big boys don’t cry : a critical interpretive synthesis of male sexual victimization. Trauma, Violence, & Abuse, 21(5), 991–1010. https://doi.org/10.1177/1524838018816979

DiBennardo, R. A. (2018). Ideal victims and monstrous offenders: How the news media represent sexual predators. Socius, 4. https://doi.org/10.1177%2F2378023118802512

Edwards, K. M., Turchick, J.A., Dardis, C.M., Reynolds, N., Gidycz, C. (2011). Rape Myths: History, Individual and Institutional-Level Presence, and Implications for Change. Sex Roles, 65(11), 761-773. https://doi.org/10.1007/s11199-011-9943-2

Elnan, T. S. (2019). After #MeToo: how the rape campaign changed the way Norwegian journalists write about rape. Geraadpleegd op 13 november 2020 van https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/our-research/after-metoo-how…

Fadnis, D. (2018). Uncovering rape culture: Patriarchal values guide Indian media’s rape-related reporting. Journalism Studies, 19(12), 1750-1766. https://doi.org/10.1080/1461670X.2017.1301781

Fairclough, N., & Wodak, R. (2013). Critical discourse analysis. Sage.

Fountain, A. (2008). It's all in the words: Determining the relationship between newspaper portrayal of rape victims and reader responses. Undergraduate Review, 4(1), 33-38. https://vc.bridgew.edu/undergrad_rev/vol4/iss1/10

Franiuk, R., Seefelt, J. L., & Vandello, J. A. (2008). Prevalence of rape myths in headlines and their effects on attitudes toward rape. Sex Roles, 58(11-12), 790-801. https://doi.org/10.1007/s11199-007-9372-4

Franklin, B. (2002). Social policy, the media and misrepresentation. Routledge.

Gale, W. A., & Church, K. (1993). A program for aligning sentences in bilingual corpora. Computational linguistics, 19(1), 75-102. A Program for Aligning Sentences in Bilingual Corpora (columbia.edu)

Gill, R. (2007). Gender and the Media. Polity.

Gilmore, L. (2017, 18 december). He Said/She Said: Truth-Telling and # MeToo. FORUM: University of Edinburgh Postgraduate Journal of Culture & the Arts. Geraadpleegd op 16 februari 2021, van http://journals.ed.ac.uk/forum/article/view/2559

Goffman, E. (1974). Frame analysis: An essay on the organization of experience. Harvard University Press.

Graw Leary, M. (2020). Is the #metoo movement for real? implications for jurors' biases in sexual assault cases. Louisiana Law Review, 81(1), 81-118. https://heinonline.org/HOL/P?h=hein.journals/louilr81&i=84

Grubb, A., & Turner, E. (2012). Attribution of blame in rape cases: A review of the impact of rape myth acceptance, gender role conformity and substance use on victim blaming. Aggression and violent behavior, 17(5), 443-452. https://doi.org/10.1016/j.avb.2008.06.006

Hogan, J. (2022). Anatomy of a rape: Sexual violence and secondary victimization scripts in U.S. film and television, 1959–2019. Crime, Media, Culture, 18(2), 203–222. https://doi.org/10.1177/17416590211000388

Ison, J. (2019). ‘It’s Not Just Men and Women’: LGBTQIA People and #MeToo. In: Fileborn, B., Loney-Howes, R. (eds) #MeToo and the Politics of Social Change. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-15213-0_10

Jewkes, Y. (2015). Media and crime. Thousand Oaks.

Johnson, B. E., Kuck, D. L., & Schander, P. R. (1997). Rape myth acceptance and sociodemographic characteristics: A multidimensional analysis. Sex Roles, 36(11), 693-707. https://doi.org/10.1023/A:1025671021697

Kahn, A. S., Jackson, J., Kully, C., Badger, K., & Halvorsen, J. (2003). Calling it rape: Differences in experiences of women who do or do not label their sexual assault as rape. Psychology of women quarterly, 27(3), 233-242. https://doi.org/10.1111%2F1471-6402.00103

Kasuya, E. (2019). On the use of r and r squared in correlation and regression. Ecological Reseach, 34(1), 235-236. https://doi.org/10.1111/1440-1703.1011­

Kwaliteitskranten bereiken meer lezers. (2009, 15 september). De Standaard. Geraadpleegd op 17 oktober 2021, van https://www.standaard.be/cnt/dmf20090915_057

Lenaert, E. (2020). De impact van #MeToo op beeldvorming van seksueel geweld in krantenberichtgeving. [Ongepubliceerde bachelorproef]. Universiteit Gent.

Lynch, M. J. (2010). Critical Criminology: Oxford Bibliographies Online Research Guide. Oxford University Press.

Manikonda, L., Beigi, G., Liu, H., & Kambhampati, S. (2018, 21 maart). Twitter for sparking a movement, reddit for sharing the moment:# metoo through the lens of social media. Cornell University. Geraadpleegd op 23 maart 2021, van arXiv:1803.08022

Milano, A. [@Alyssa_Milano]. (2017, 15 oktober). If You've Been Sexually Harassed or Assaulted Write 'Me Too' as a Reply to This Tweet. [Tweet]. Twitter. Geraadpleegd op 16 december 2020, van https://twitter.com/Alyssa_Milano/status/919659438700670976?s=20&t=8-pi…

Mulder, E., & Bosma, A. (2018). Als je echt verkracht bent, doe je morgen aangifte: Reacties op een non-stereotypische #MeToo–casus. Proces: Tijdschrift voor strafrechtspleging97(4), 237-251. https://doi.org/10.5553/PROCES/016500762018097004002

Nauska, K. (2018). The Impact of the# MeToo Phenomenon on Working Conditions for Women in Finland: Can Social Media Pressure Bring Change in Gender Politics? [Bachelor Thesis, Metropolia University of Applied Sciences]. www.theseus.fi. Geraadpleegd op 23 maart 2021, van https://www.theseus.fi/bitstream/handle/10024/148566/Nauska%20Kaisa.pdf

Noetzel, S., Mussalem Gentile, M. F., Lowery, G., Zemanova, S., Lecheler, S., & Peter, C. (2022). Social campaigns to social change? Sexual violence framing in US news before and after #metoo. Journalismhttps://doi.org/10.1177/14648849211056386

O’Hara, S. (2012). Monsters, playboys, virgins and whores: Rape myths in the news media’s coverage of sexual violence. Language and literature21(3), 247-259. https://doi.org/10.1177/0963947012444217

P.D.E. (2019, 18 september). Vlaamse kranten worden weer meer gelezen. Vlaamse Vereniging van Journalisten. Geraadpleegd op 17 oktober 2021, van https://journalist.be/2019/09/vlaamse-kranten-worden-weer-meer-gelezen

Pauwels, L. (2015). Kwantitatieve criminologie : basishandboek kwantitatieve methoden van criminologisch onderzoek. Academia Press.

Payne, D. L., Lonsway, K. A., & Fitzgerald, L. F. (1999). Rape Myth Acceptance: Exploration of Its Structure and Its Measurement Using theIllinois Rape Myth Acceptance Scale. Journal of Research in Personality, 33(1), 27-68. doi:https://doi.org/10.1006/jrpe.1998.2238

Peterson, Z. D., & Muehlenhard, C. L. (2004). Was it rape? The function of women's rape myth acceptance and definitions of sex in labeling their own experiences. Sex Roles, 51(3-4), 129-144. https://doi.org/10.1023/B:SERS.0000037758.95376.00

Rotenberg, C., & Cotter, A. (2018). Police-reported sexual assaults in Canada before and after# MeToo, 2016 and 2017. Juristat: Canadian Centre for Justice Statistics, 1, 3-27. https://www.proquest.com/scholarly-journals/police-reported-sexual-assa…

Royal, K. (2019). Journalist Guidelines and Media Reporting in the Wake of #MeToo. In: Fileborn, B., Loney-Howes, R. (eds.), #MeToo and the Politics of Social Change. (pp. 217-234). Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-15213-0_14

Sacks, M., Ackerman, A. R., & Shlosberg, A. (2018). Rape Myths in the Media: A Content Analysis of Local Newspaper Reporting in the United States. Deviant Behavior, 39(9), 1237-1246. https://doi.org/10.1080/01639625.2017.1410608

Shechory Bitton, M., & Jaeger, L. (2019). “It can’t be rape”: Female vs. male rape myths among Israeli police officers. Journal of Police and Criminal Psychology, 35(4), 494-503. https://doi.org/10.1007/s11896-019-09327-4

Sims, C. M., Noel, N. E., & Maisto, S. A. (2007). Rape blame as a function of alcohol presence and resistance type. Addictive behaviors, 32(12), 2766-2775. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2007.04.013

Smits, L. (2020). De Nederlandse APA-regels: Gebaseerd op de zevende editie (2019) van de officiële APA Publication Manual. Scribbr. https://www.scribbr.nl/handleiding-apa-regels/

Suarez, E., & Gadalla, T. M. (2010). Stop blaming the victim: A meta-analysis on rape myths. Journal of Interpersonal Violence, 25(11), 2010-2035. https://doi.org/10.1177%2F0886260509354503

Sykes, G. M., & Matza, D. (1957). Techniques of neutralization: A theory of delinquency. American sociological review, 22(6), 664-670. https://doi.org/10.2307/2089195

Tambe A (2018) Reckoning with the silences of #MeToo. Feminist Studies, 44(1), 197-203. https://doi.org/10.15767/feministstudies.44.1.0197

Temkin, J. (2010). " And always keep a-hold of nurse, for fear of finding something worse": Challenging rape myths in the courtroom. New Criminal Law Review, 13(4), 710-734. https://doi.org/10.1525/nclr.2010.13.4.710

Tippett, E. C. (2018). The legal implications of the metoo movement. Minnesota Law Review, 103(1), 229-302. https://heinonline.org/HOL/P?h=hein.journals/mnlr103&i=240

Van Leuven, S., Vanhaelewyn, B., Schelpe, F., en Raeymaeckers, K. (2020). Corona als kantelpunt in de Vlaamse journalistieke sector: Bevindingen van een survey-onderzoek onder Vlaamse journalisten van 8-19 april 2020. Gent: Universiteit Gent.

van Zwieten, M., & Willems, D. (2004). Waardering van kwalitatief onderzoek. Huisarts en wetenschap47(13), 38-43. https://doi.org/10.1007/BF03083653

Viki, G. T., Fullerton, I., Raggett, H., Tait, F., & Wiltshire, S. (2012). The role of dehumanization in attitudes toward the social exclusion and rehabilitation of sex offenders. Journal of Applied Social Psychology, 42(10), 2349-2367. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.2012.00944.x

Voorhoof, D. (2018). Raad voor de Journalistiek (al te) mild bij# MeToo-klacht Van Mieghem. De Juristenrant, (377), 4-5. http://hdl.handle.net/1854/LU-8588276

Universiteit of Hogeschool
Master of science in de criminologische wetenschappen
Publicatiejaar
2022
Promotor(en)
Christophe Vandeviver
Kernwoorden
Share this on: