De (a)sociaaleconomische bewoonbaarheid anno 2022

Julie

Roelandt

Op één januari 2023 dienen alle sociale huisvestingsmaatschappijen en verhuurkantoren omgevormd te zijn tot een enkele actor per werkingsgebied. Deze herstructurering vindt plaats binnen een periode van stijgende energieprijzen en renovatiewetgevingen. Geeft de woonmaatschappij weerwoord aan dergelijke fenomen of is het reeds achterhaald, nog voor zijn ingang?

Ieder huisje heeft zijn kruisje, maar ook zijn EPC-attest. De onbetaalbare woonmarkt is allang geen probleem meer dat zich enkel binnen de lagere inkomensklassen bevindt. Vastgoedprijzen woekeren, renovatie eisen worden strenger, besparingen zijn alomtegenwoordig en premies zijn allesbehalve dekkend… Onze baksteen anno 2022 ligt toch eerder zwaar op de maag.

image-20221002143039-1

De fundamenten

Het initiële masterproefonderwerp werd opgesteld binnen de context van de Stadsacademie. Dit is een samenwerkingsverband om aan de hand van transdisciplinair onderzoek duurzaamheidskwesties in de stad Gent te analyseren. Binnen de werkingsgroep ‘Wonen in diversiteit’ werd de focus gelegd op de wijk Nieuw Gent. Deze masterproef werd geschreven om een complexe koppeling van verschillende thematieken te analyseren. Enerzijds werd ingegaan op het sociaal woonbeleid, de betaalbaarheid van het wonen en het renovatievraagstuk. Anderzijds werd de éénmaking van de sociale huisvestingsmaatschappijen en verhuurkantoren beschouwd. Vanuit deze basis werd een onderzoek gevoerd met als doel om de pijnpunten en de opportuniteiten van het huidige woonmodel aan te reiken. De masterproef wil daarbij een aanleiding zijn tot gesprekken tussen verschillende betrokken actoren binnen alle niveaus van het woonbeleid.

Het voorontwerp

Het onderzoek werd gevoerd door middel van een dubbele invalshoek voor de analyse van bestaande en alternatieve woonmodellen. Enerzijds werd een kwalitatieve aanpak gehanteerd die vorm kreeg door het afleggen van interviews. Hierbij werden betrokken actoren van het huidig sociaal woonbeleid bevraagd. Anderzijds werd een kwantitatief onderzoek gevoerd waarvoor een referentiewoning en -huurders opgesteld werden. De woning is een ééngezinswoning, eigendom van de sociale huisvestingsmaatschappij Volkshaard in Nieuw Gent. Deze woonmaatschappij zal uit het betreffende werkingsgebied verdwijnen. Het patrimonium zal dus worden overgedragen aan de nieuwe Gentse woonmaatschappij. Voor de referentiehuurder werd een dubbel scenario opgesteld. Het bestaat uit een éénoudergezin met twee kinderen. Het eerste gezin kan maandelijks terugvallen op een inkomen hetgeen de bovengrens voor de toelating voor een sociale woning uitmaakt. Het tweede gezin verkrijgt maandelijks een leefloon. Voor deze situaties werd een haalbaarheidsanalyse gemaakt van het huidige en alternatieve woonmodellen. Een toetsing van de modellen werd doorgevoerd door middel van de maandelijkse bruto woonlast tegenover een 30%-woonquotenorm.

De 30% woonquotenorm voor gezin één bedraagt 747,30 euro. Dit is 30% van het inkomen, alsook het bedrag dat maximaal aan het wonen gespendeerd mag worden om als ‘betaalbaar’ bestempeld te kunnen worden. Binnen het stelsel van sociaal wonen betaalt dit gezin voor de vooropgestelde woning, gerenoveerd volgens de richtlijnen tegen 2050, ruim 743 euro per maand. Deze situatie wordt dus als ‘haalbaar’ bestempeld. Wanneer de woning daarentegen binnen het stelsel van een wooncoöperatie aangeboden wordt, wordt de maandelijkse woonlast overschreden met een bedrag van 154,64 euro.

Om een sluitende analyse van het woonbeleid te maken, werden beide invalshoeken na hun uitwerking gekoppeld. Aan de hand hiervan werden conclusies, gebreken en opportuniteiten aan het licht gebracht.

De kostenraming

Het huidige systeem waarbinnen de referentiewoning zich bevindt, blijkt volgens de meeste actoren de best passende woonvorm voor de doelgroep te zijn. Ze is daarentegen niet geheel sluitend bij het invullen van de vragen en noden. De éénmaking binnen dit woonstelsel zorgt voor een grote hervorming. Er wordt bijvoorbeeld gesproken over een eventuele aankoop van het patrimonium van de uittredende partijen in het Gentse werkingsgebied. Dit blijkt volgens sommige partijen een remmende factor voor de uitbreidings- en renovatiegolven. Anderen proberen hun huidige werking door te trekken, maar kunnen alsook de haalbaarheid van het geheel niet voorspellen.

Het enige wat je kan doen als de overheid je dat oplegt, is kijken naar wat de opportuniteiten zijn.”

(Heughebaert, Persoonlijke communicatie, 2022)

Bepaalde sociale huisvestingsmaatschap-pijen en CLT’s (Community Land Trust) koppelen een huur- en koopsysteem. Aan de hand hiervan kan een breder spectrum van gezinnen bereikt worden. Dit kan een eventuele link bieden met een eenduidiger financieringssysteem voor de verschillende woonvormen. Tot slot werd de koppeling van het recht op behoorlijke huisvesting en het renovatievraagstuk geanalyseerd. Het enige woonmodel dat voor beide referentiebewoners haalbaar bleek inzake de maandelijkse woonlast is dit aangeleverd door een sociale huisvestingsmaatschappij. Dit omwille van het feit dat het maandelijks te betalen bedrag grotendeels bepaald wordt door de inkomens van de bewoners. De financieringsstromen achter dit model worden voornamelijk bekleed door de Vlaamse overheid. Het renovatievraagstuk is ruim in omvang en overstijgt ook de grenzen van het sociaal wonen. Volgens sommige actoren kan het sociaal woonstelsel als mogelijke trekker voor buurtrenovaties naar voren geschoven worden. De haalbaarheid van het gehele vraagstuk en de wijze waarop men een antwoord hierop kan bieden was voor geen enkele actor éénduidig en met zekerheid te beantwoorden.

Het postinterventiedossier

Een één op één inzetbaar alternatief voor het huidig sociaal woonbeleid werd door het kwalitatief en kwantitatief onderzoek niet aangeboden. Het model van de sociale huisvestingsmaatschappij blijkt als enige de betaalbaarheid voor de bewoner te garanderen. De gesproken actoren gaven daarnaast enkele gebreken en oppor-tuniteiten aan die wijzigingen aan het huidige model vereisen. Hierdoor kan gesteld worden dat dit model als basis nog steeds gebruikt kan worden, maar toe is aan modernisering. Het dient zich aan te passen aan de huidige vraagstukken en problematieken. Hiervoor kunnen ideeën aangereikt worden volgend uit het discours alsook uit het onderzoek naar alternatieve woonmodellen. Daarnaast werd door de actoren een stigmaprobleem van het sociaal wonen op tafel gelegd. Om dit aan te pakken dient niet alleen de woonmaatschappij, maar de gehele denkwijze omtrent wonen een verschuiving te ondergaan.

Tekent het EPC-attest een kruis over onze baksteen in de maag? Niet als wonen écht als basisrecht beschouwd wordt, als de gesprekken écht gevolg krijgen en als ieders blik opengetrokken wordt, met verandering tot gevolg.

We zouden dan moeten zeggen dat we erin investeren als maatschappij. Dat betekent dat er ergens een solidariteit is en dat er middelen van de gemeenschap naar dat sociaal wonen gaan.” (Verbiest, persoonlijke communicatie, 2022)

Bibliografie

Bronnenlijst (deel Stadsacademie)

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (2022, Februari 8). Woonmaatschappijen: informatie voor lokale besturen. Opgehaald van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/lokale-besturen/woonmaatschappijen-informatie-voor-lokale-besturen

De Gentse Haard cvba-so. (sd). Onze woningen. Opgeroepen op April 19, 2022, van De Gentse Haard: https://www.degentsehaard.be/Onze-woningen

De Nijl Architecten, De Smet Vermeulen Architecten, Reijndorp, & Tractebel Engineering. (2017, Oktober). Ontwikkelingsplan Revitalisatie Nieuw Gent. WoninGent / Stad Gent / VMSW.

Dienst Stedenbeleid en Internationale Betrekkingen Cel Gebiedsgerichte Werking Stad Gent. (2005, Juni). Startnota Nieuw Gent. https://www.kenniscentrumvlaamsesteden.be/samenwerken/participatie/interessante%20participatietrajecten/MoeberdoesGent/Documents/MO31%20startnota%20Nieuw%20Gent.pdf

Dienst toerimse Gent (sd). Gent door de eeuwen heen. Opgeroepen op 9 Mei 2022, van https://visit.gent.be/nl/goed-om-weten/praktische-info/over-gent/gent-d…;

Sociaal Verhuurkantoor Gent. (sd). Ik wil huren. Opgeroepen op April 19, 2022, van Sociaal Verhuurkantoor Gent: https://www.sociaalverhuurkantoor.gent/Ik-wil-huren

Stad Gent. (2021a). Dashboard nationaliteit en herkomst. Opgeroepen op April 19, 2022, van Gent Buurtmonitor: https://gent.buurtmonitor.be/dashboard/dashboard/nationaliteit-en-herko…

Stad Gent. (2021b). Dashboard wonen. Opgeroepen op April 19, 2022, van Gent Buurtmonitor: https://gent.buurtmonitor.be/dashboard/dashboard/wonen

Stad Gent. (2022). Dashboard bevolking. Opgeroepen op April 19, 2022, van Gent Buurtmonitor: https://gent.buurtmonitor.be/dashboard/dashboard/bevolking

Stad Gent. (sda). Gent Buurtmonitor. Opgeroepen op 2 Mei 2022, van https://gent.buurtmonitor.be

Stad Gent. (sdb). Geschiedenis van de binnenstad. Opgeroepen op 9 Mei 2022, van https://stad.gent/nl/binnenstad/over-de-wijk/geschiedenis-van-de-binnenstad

Stad Gent. (sdc). Geschiedenis van Nieuw Gent - UZ. Opgeroepen op 9 Mei 2022, van https://stad.gent/nl/nieuw-gent-uz/over-de-wijk/geschiedenis-van-nieuw-…;

Stad Gent. (sdd). Nieuw Gent - UZ | Met hoeveel in. Opgeroepen op 2 Mei 2022, van https://hoeveelin.stad.gent/wijken/nieuw-gent-uz/

Stad Gent. (sde). Project Vervanging sociale woontorens Nieuw Gent. Opgeroepen op April 19, 2022, van Stad Gent: https://stad.gent/nl/plannen-en-projecten/project-vervanging-sociale-woontorens-nieuw-gent

Stad Gent. (sdf). Wijkstructuurschets voor de ruimere omgeving van de campus UZ Gent (in opmaak). Opgeroepen op 9 Mei 2022, van https://stad.gent/nl/wonen-bouwen/stadsvernieuwing/toekomstvisie-voor-s…;

Stadsacademie. (sd). “Transdisciplinaire kennisontwikkeling rond stedelijke duurzaamheidskwesties”. Opgeroepen op 9 Mei 2022, van https://stadsacademie.be/over/

VMSW. (2021, December 17). Werkingsgebieden. Opgeroepen op Februari 28, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-professioneel/Woonmaatschappijen/Werkingsgebieden

Volkshaard cvba so. (sd). Gent - Stad, Nieuw Gent. Opgeroepen op December 20, 2021, van Volkshaard: https://www.volkshaard.be/woningen/gent-stad-nieuw-gent

WoninGent cvba-so. (sd). Onze gebouwen. Opgeroepen op April 19, 2022, van WoninGent: https://woningent.be/onze-gebouwen?zoom=13&lat=51.00349118329319&lon=3.735935256879003&municipality[]=216

Lijst van figuren

Figuur 1: Kaart Ruimtelijk ontwikkelingsplan Nieuw Gent – Steenakker, 1955 (De Nijl Architecten et al., 2017, p.9)…………………………………………………………………………………23

Figuur 2: Belastingplichtigen naar hun netto inkomensklasse, 2012-2016 (De Nijl Architecten et al., 2017, p. 90)……………………………………………………………………………………………………….25

Figuur 3: Voorbeelduitwerking ontwikkelingsplan (De Nijl Architecten et al., 2017, p.60-61)…………………………………………………………………………………………………………………………………………………...26

Figuur 4: Ruimtelijk raamwerk (Stad Gent, sdf)……………….……………………………………………………29

Lijst van tabellen

Tabel 1: Wensprogramma en indicatie van het aantal wooneenheden naar typologie (De Nijl Architecten et al., 2017, p. 90)……………………………………………………….……………………………….28

Bronnenlijst (persoonlijk deel)

Interviews

Brecht Hubau, persoonlijke communicatie, 8 April 2022
Gitte Verbiest en Eva Van Overschelde, persoonlijke communicatie, 31 Maart 2022
Jonas De Vlieger, persoonlijke communicatie, 10 Maart 2022
Gert Eyckmans, persoonlijke communicatie, 21 Maart 2022
Marc Heughebaert, persoonlijke communicatie, 6 April 2022
Hans Heyse, persoonlijke communicatie, 5 April 2022
Dirk Depover, persoonlijke communicatie, 9 Maart 2022
Hanno van Megchelen, persoonlijke communicatie, 7 April 2022

Geraadpleegde bronnen

Agentschap Wonen Vlaanderen. (2020, Februari 19). Vlaanderen - Sociale lening bij een erkende kredietmaatschappij. Opgeroepen op Maart 22, 2022, van Vlaanderen: https://www.premiezoeker.be/premie/Vlaanderen/Sociale-lening-bij-kredie…

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (2014). Visitatierapport Volkshaard cvba-so, Gent.

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (2019, Mei). Stappen naar een betaalbaar en kwaliteitsvol huuraanbod in Vlaanderen. Brussel: Heimer Rooze. Opgeroepen op April 06, 2022, van https://www.vlaanderen.be/sites/default/files/documents/inspiratieboek_…

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (2021a). Het vlaams woninghuurdecreet. Agentschap Wonen-Vlaanderen. Opgeroepen op Maart 12, 2022, van https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/41094

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (2021b, November 9). Renovatieverplichting residentiële gebouwen 2023. Opgeroepen op Februari 26, 2022, van Energiesparen: https://www.energiesparen.be/renovatieverplichting-residenti%C3%ABle-ge…

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (2021c). Visitatierapport SHM Volkshaard.

agentschap Wonen-Vlaanderen. (2022a). De huurprijs van een sociale huurwoning. Opgeroepen op April 10, 2022, van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/sociale-woonactoren/de-huurprijs-van-een….

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (2022b, Februari 01). Het conformiteitsattest verplichten of de geldigheid ervan beperken. Opgeroepen op Maart 14, 2022, van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/lokale-besturen/het-conformiteitsattest-…

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (2022c). Schattingsmodel sociale huur. Opgeroepen op April 10, 2022, van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/sociale-woonactoren/schattingsmodel-soci…

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (2022d, Februari 21). Sociale huur. Opgehaald van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/sociale-huur

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (2022e). Wegwijs in het sociaal huurstelsel. Wonen Vlaanderen. Opgeroepen op Maart 07, 2022, van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/sites/wvl/files/documents/wegwijs_1.20_m…

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (2022f, Februari 9). Woondag 2021d. Opgehaald van vvsg: https://www.vvsg.be/Publiek/Woondag21/4.4%20Het%20nieuwe%20eengemaakte%…

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (sda). Fonds Bestrijding Uithuiszetting: Werking fonds. Opgeroepen op Maart 16, 2022, van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/huren/werking-fonds

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (sdb). Het Vlaams Huurgarantiefonds: gestopt op 1 juni 2020. Opgeroepen op Maart 16, 2022, van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/premies/het-vlaams-huurgarantiefonds-ges…

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (sdc). Hoeveel bedraagt de Vlaamse huurpremie als u op een wachtlijst staat voor een sociale huurwoning? Opgeroepen op Maart 16, 2022, van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/premies/hoeveel-bedraagt-de-vlaamse-huur…

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (sdd). Huurschatter. Opgeroepen op April 10, 2022, van Wonen Vlaanderen: https://www.huurschatter.be/Wizard/Stap1

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (sde). Overzicht premies. Opgeroepen op Maart 25, 2022, van Premiezoeker: https://www.premiezoeker.be/Gent/9000/overzicht/een-woning-bouwen-of-ve…

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (sdf). Premies voor het huren van een woning. Opgeroepen op Maart 15, 2022, van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/huren/premies-voor-het-huren-van-een-won…

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (sdg). Procedure voor de planning en programmatie van sociale woonprojecten. Opgeroepen op Maart 05, 2022, van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/lokale-besturen/procedure-voor-de-planni…

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (sdh). Vlaamse Woonraad. Opgeroepen op Maart 24, 2022, van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/sociale-woonactoren/vlaamse-woonraad

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (sdi). Voor wie is de Vlaamse huurpremie? Opgeroepen op Maart 16, 2022, van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/premies/voor-wie-de-vlaamse-huurpremie

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (sdj). Wat en voor wie de gratis Verzekering Gewaarborgd Wonen? Opgeroepen op Maart 19, 2022, van Wonen Vlaanderen: https://wonenvlaanderen.be/premies/wat-en-voor-wie-de-gratis-verzekerin…

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (sdk). Wat kan en wat kan niet bij het zoeken van een huurder? Opgeroepen op Maart 16, 2022, van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/verhuren/wat-kan-en-wat-kan-niet-bij-het…

Agentschap Wonen-Vlaanderen. (sdl). Woonmaatschappijen: informatie voor lokale besturen. Opgeroepen op Februari 8, 2022, van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/lokale-besturen/woonmaatschappijen-infor…

Agoria. (2022, Februari 10). Opgehaald van Agoria: https://acdn.be/enewsv7/upload/whitepaper/de-financiele-barriere-voor-k…

Alto vastgoedadvocaten. (2016, Augustus 31). Oppervlakte van aangekochte woning klopt niet. Opgehaald van Alto vastgoedadvocaten: https://mijnadvocaten.be/vastgoedrecht/oppervlakte-aangekochte-woning-k….

Bachus K. (2013), Het Community Land Trust model. Innovatief financieringsinstrument voor duurzaamheidstransities in Vlaanderen?, Onderzoekspaper 3, Steunpunt TRADO, Leuven.

Baets, L., De Pauw , G., Ryckewaert, M., & Smits, L. (2020, Juni 04). Haalbaarheidsstudie naar het oprichten van een CLT in Leuven. Community Land Trust Brussel. Opgeroepen op Maart 29, 2022, van https://www.agsl.be/sites/agsl.be/files/documents/2021-06/CLTB_VUB_2020…

Belfius. (sda). Budgetcalculator. Opgeroepen op Maart 18, 2022, van Belfius: https://www.belfius.be/retail/nl/producten/lenen/woning/hypothecaire-le…

Belfius. (sdb). Woonkredietsimulator. Opgeroepen op April 27, 2022, van Belfius: https://www.belfius.be/retail/nl/producten/lenen/woning/woonkredietsimu…

België. (1994, Februari 17). De Belgische grondwet. Opgeroepen op Februari 07, 2022, van Senate: https://www.senate.be/doc/const_nl.html

Belgium.be. (2022a). De sociale huisvestingsmaatschappijen. Opgeroepen op Maart 02, 2022, van Belgium.be: https://www.belgium.be/nl/huisvesting/sociale_huisvesting/sociale_huisv…

Belgium.be. (2022b). Sociale huisvesting. Opgeroepen op Maart 02, 2022, van Belgium.be: https://www.belgium.be/nl/huisvesting/sociale_huisvesting

Briene, M., Kievit, R., van Ossnbruggen, E., Bos, R., & De Gouw, F. (2021, Juni 01). Europees onderzoek naar wooncoöperaties. Rotterdam. Opgeroepen op April 05, 2022, van ecorys.com/sites/default/files/2021-07/rapport-europees-onderzoek-naar-wooncooperaties%20%283%29.pdf

Buildings Performance Institute Europe. (2022). 97% of buildings in the EU need to be upgraded.

Canfyn , F. (2021, Augustus 23). Steen & Been: Noodkoop. Opgehaald van Architectura: https://architectura.be/nl/nieuws/52595/steen-been-noodkoop

CLT Gent. (sda). Veelgestelde vragen. Opgeroepen op April 01, 2022, van CLT Gent: http://cltgent.be/clt/veelgestelde-vragen

CLT Gent. (sdb). Wat is CLT. Opgeroepen op Maart 28, 2022, van CLT Gent: http://cltgent.be/clt/over-clt

CLT Gent vzw, & OCMW Gent. (2016, November 28). Dampoort knapT OP! 50. (A. Morbee, & K. Maes, Red.) Luc Kupers. Opgehaald van https://stad.gent/sites/default/files/media/documents/Dampoort%20knapT%…

Collectief Goed cvso. (sda). Renoveren. Opgeroepen op April 21, 2022, van Collectief Goed: https://collectiefgoed.be/renoveren/

Collectief Goed cvso. (sdb). Investeren. Opgeroepen op April 21, 2022, van Collectief Goed: https://collectiefgoed.be/become-volunteer/

Community Land Trust Brussel. (sd). Wie kan kopen? Opgeroepen op April 27, 2022, van CLTB: https://www.cltb.be/wie-kan-kopen/?lang=nl

Coöperatief Wonen. (sd). wat? Opgeroepen op April 04, 2022, van Coöperatief Wonen: https://cooperatiefwonen.be/wat/

Cornelis, L., Serras, G., Wilms, E., Raes, T., Steenssens, P., Willekens , T., . . . Verstichele, J. (2021, April 27). Toegang tot de sociale huur. (H. Bontinck, Interviewer)

D., P. (2019, Februari 13). Wanneer je verwarmingsketel vervangen? Opgeroepen op April 11, 2022, van Engie: https://www.engie.be/nl/blog/verwarming/wanneer-verwarmingsketel-vervan…

De Decker, P., Goossens, L., & Pannecoucke, I. (2005). Wonen aan de onderkant. Antwerpen: Garant.

De Ideale Woning cv. (sd). Waar zijn we actief? Opgeroepen op April 28, 2022, van De Ideale Woning: https://deidealewoning.be/over-ons/werkgebied

De Meulenaer , V. (2021, Februari 25). Energie-efficiëntie sociale woningen Resultaten ERP2020. 19. Opgehaald van https://docs.vlaamsparlement.be/pfile?id=1668616

De Naghel , Y., & Kort, G. (2021, November 1). hoe ver is de EU met de klimaat- en energiedoelstellingen? Opgehaald van Europa decentraal: https://europadecentraal.nl/hoe-ver-is-de-eu-met-de-klimaat-en-energied…

De Smet, G., Rasschaert , W., & Community Land Trust Gent. (2019, Mei 31). Draaiboek Community Land Trust. Opgeroepen op Maart 28, 2022, van http://cltgent.be/sites/default/files/DRAAIBOEK%20COMMUNITY%20LAND%20TR…

De Tijd. (2017, November 08). Venale waarde. Opgehaald van De Tijd: https://www.tijd.be/finipedia/venale-waarde.11632#:~:text=De%20venale%2…

De Vlaamse Belastingdienst. (sd). Simulatie onroerende voorheffing. Opgeroepen op April 12, 2022, van Vlaamse Belastingdienst: https://belastingen.fenb.be/ui/public/ov/simulatie

Deleenheer , J. (2022, Januari 20). Lokale besturen gaan voor een betaalbaar en sociaal woonaanbod. Opgeroepen op April 29, 2022, van vvsg: https://www.vvsg.be/nieuws/lokale-besturen-willen-een-betaalbaar-en-soc…

Deleenheer, J. (2021, December 23). Uitvoeringsbesluit woonmaatschappijen goedgekeurd: een overzicht. Opgehaald van vvsg: https://www.vvsg.be/nieuws/uitvoeringsbesluit-woonmaatschappijen-goedge…

Detombe, T. (2021, Mei 18). ‘Hervorming sociale huur duwt mensen in handen van huisjesmelkers’. Opgeroepen op Mei 02, 2022, van Sociaal.net: https://sociaal.net/achtergrond/hervorming-sociale-huur-duwt-mensen-in-…

Diependaele, M. (2019). Beleidsnota Wonen 2019-2024.

Diependaele, M. (2021, December 16). Verslag vergadering Commissie voor Wonen en Onroerend Erfgoed. (M. Veys, Interviewer) Vlaams Parlement. Opgeroepen op Maart 17, 2022, van https://www.vlaamsparlement.be/nl/parlementair-werk/commissies/commissi…

Essenscia. (2018, September 21). Vlaamse isolatiedag: renovatiegraad moet drastisch omhoog. Opgehaald van Essenscia: https://www.essenscia.be/vlaamse-isolatiedag-renovatiegraad-moet-drasti…

Europese Commissie. (2022, Februari 9). Doelstellingen voor 2020. Opgehaald van ec.europa: https://ec.europa.eu/info/energy-climate-change-environment/overall-tar…

Fonds Mondial pour le Développement des Villes . (2019, September). Community land trust financing. Opgeroepen op April 01, 2022, van https://www.nweurope.eu/media/9990/200401_cltg-en-financial-cs.pdf

Fonds Mondial pour le Développement des Villes. (2020). Stedelijke community land trusts in Europa. Opgeroepen op April 01, 2022, van https://www.nweurope.eu/media/11558/shicc_eu-clt-guide_2020_nl.pdf

GDR-architecten. (2022, Februari 17). Nieuwbouw 42 appartementen. Opgehaald van GDR-architecten: http://www.gdr-architecten.be/project/nieuwbouw-42-appartementen-robijn…

Geldof, D., Reynvoet, H., & Vandekerckhove, B. (2018). Woonstad Gent : inspiratienota en aanbevelingen taskforce wonen. Gent: Stad Gent.

Geldof, D., Reynvoet , H., Vandekerckhove, B., Vanbroeckhoven, S., Gobeyn , W., Beyers, C., . . . De Rynck, F. (2018). Woonstad Gent : inspiratienota en aanbevelingen taskforce wonen. Gent: Stad Gent. Opgehaald van https://stad.gent/sites/default/files/page/documents/LOWRES%20181114_SD…

Gents Milieu Front. (2021, Januari 25). Het Pandschap: van leegstand naar sociale verhuu. Opgeroepen op Maart 19, 2022, van Gents Milieu Front: https://www.gentsmilieufront.be/actueel/duurzame-consumptie/1002-het-pa…

Hanemaaijer , M., & Havermans, D. (2016, Augustus). Bouwstenen voor de wooncoöperatie. Den Haag: Platform 31. Opgeroepen op April 05, 2022, van https://docplayer.nl/108639140-Bouwstenen-voor-de-wooncooperatie-naar-e…

Hendrickx, M., & Homans, L. (2017). Renovatie sociale woning - Herhuisvesting huurders. Vlaams Parlement. Opgeroepen op Mei 19, 2022, van https://docs.vlaamsparlement.be/pfile?id=1350086

Het Pandschap. (sd). Onze werking. Opgeroepen op Maart 19, 2022, van Pandschap: https://pandschap.be/onze-werking/

Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap. (2018, Oktober 23). Europese richtlijn. Opgeroepen op Februari 10, 2022, van Energiesparen: https://www.energiesparen.be/EPB-pedia/klimaatbeleid/europese-richtlijn

Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap. (2019a, Oktober 25). Beschermd volume. Opgeroepen op Februari 26, 2022, van Energiesparen: https://www.energiesparen.be/EPB-pedia/beschermd-volume

Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap. (2019b, September 12). Opgeroepen op Februari 25, 2022, van Energiesparen: https://energiesparen.be/sites/default/files/atoms/files/VR%202019%2009…

Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap. (2020, April 29). U- en R-waarde. Opgeroepen op Februari 26, 2022, van Energiesparen: https://www.energiesparen.be/epb-pedia/indicatoren/u-en-r-waarde

Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap. (2021a, Maart 26). De energiedoelstellingen tegen 2050 voor de Vlaamse woningen. Opgeroepen op Februari 24, 2022, van Energiesparen: https://www.energiesparen.be/energiedoelstellingen-tegen-2050

Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap. (2021b, November 05). De Europese regels i.v.m. het gebruik van flexibele mechanismen door de lidstaten. Opgeroepen op Februari 10, 2022, van Energiesparen: https://www.energiesparen.be/de-europese-regels-ivm-het-gebruik-van-fle…

Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap. (2021c, Maart 02). EPC toepassingsgebied. Opgeroepen op Maart 15, 2022, van Energiesparen: https://www.energiesparen.be/epc-toepassingsgebied

Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap. (sd). Simulator Mijn VerbouwPremie. Opgeroepen op Maart 26, 2022, van Energiesparen: https://apps.energiesparen.be/simulator-mijnverbouwpremie

Heughebaert, M. (2020, April). Betaalbaar wonen: er ontbreekt een schakel in de Vlaamse woonmarkt. Oikos, p. 18.

Heuts, E., & Versele, A. (2018, Oktober). RenoseeC Collectief Renoveren. Gent, Oost-Vlaanderen. Opgeroepen op Maart 19, 2022, van https://pixii.be/sites/default/files/brochure_renoseec.pdf

Heylen, K., Le Roy , M., Vanden Broucke, S., Vandekerckhove, B., & Winters , S. (2007, Februari). Opgehaald van Wonen Vlaanderen: https://www.wonenvlaanderen.be/sites/wvl/files/wysiwyg/samenvatting_ond…

Heylen K. (2015), Grote Woononderzoek 2013. Deel 2. Deelmarkten, woonkosten en betaalbaarheid, Steunpunt Wonen, Leuven, 60 p.

Heylen K. (2016), Doelgroepen en wachtlijst van de sociale huur, Steunpunt Wonen, Leuven, 45 p

Heyse, T. (2021). Beleidsnota 2020-2025. 2: Maart. Opgeroepen op Februari 15, 2022, van https://stad.gent/sites/default/files/media/documents/Beleidsnota%20Won…

Huurdersbond. (2017, Mei 18). Gemiddelde huurprijzen volgen inflatie, maar opvallende stijging in goedkoper segment. Opgeroepen op Februari 14, 2022, van Huurdersplatform: https://huurdersplatform.be/hb/actualiteit-hb/gemiddelde-huurprijzen-vo…

Huurdersbond. (2019a, Juli 02). Inkomensgrenzen voor huursubsidie en huurpremie fors opgetrokken. Opgeroepen op April 25, 2022, van Huurdersplatform: https://huurdersplatform.be/hb/actualiteit-hb/inkomensgrenzen-voor-huur…

Huurdersbond. (2019b, Oktober 01). Sociale huurders mogen zich in 2020 aan nieuwe huurprijs verwachten. Opgeroepen op April 09, 2022, van Huurdersplatform: https://huurdersplatform.be/hb/actualiteit-hb/sociale-huurders-mogen-zi…

Jacobs, L., & Totté, P. (2020b). Gezocht: lefgozers voor wooncoöperaties. Oïkos. Opgeroepen op April 04, 2022, van https://architectuurwijzer.be/wp-content/uploads/2020/10/Oikos-96-42020…

Jacobs, L., Denoo, J., Devos, T., Van Balen, M., & Totté, P. (2020a, Augustus 03). Coöperatief wonen in Vlaanderen. Opgeroepen op April 04, 2022, van Cera: https://architectuurwijzer.be/wp-content/uploads/2020/10/04_08_2020_Coo…

Kenniscentrum Europa decentraal. (2021, December 20). Wat houdt het EU energiebeleid in voor 2030 en 2050? Opgehaald van Europa decentraal: https://europadecentraal.nl/praktijkvraag/wat-houdt-het-eu-energiebelei…

Laureyns , L. (2015, Oktober-November-December). Programmatieproces sluit aan op het projectverloop. Woonwoord, 32. Opgeroepen op Maart 05, 2022, van https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/3909

Loonwijzer. (sd). Brutto en netto. Opgeroepen op April 13, 2022, van Loonwijzer: https://loonwijzer.be/arbeidsrecht/loon-en-werk/brutonetto

Mallants, B. (2014). Een sociale woning huren bij een SHM. Politeia.

Newport, G. (2005, Januari). The CLT Model: A Tool for Permanently Affordable Housing and Wealth Generation. Opgeroepen op Maart 28, 2022, van Community-Wealth: https://community-wealth.org/content/clt-model-tool-permanently-afforda…

Notaris.be. (sd). Berekening van de aankoopkosten. Opgeroepen op April 13, 2022, van Notaris.be: https://www.notaris.be/rekenmodules/aankoop

Orde van Architecten. (2020a, Januari 10). 95 % van Vlaamse woningenbestand voldoet niet aan energiedoelstellingen voor 2050.

Orde van Architecten. (2020b, Juli 03). Leuven richt als eerste Vlaamse stad een Community Land Trust op. Opgeroepen op April 01, 2022, van Orde van Architecten: https://www.architect.be/nl/infoportaal/nieuwsberichten/leuven-richt-al…

OVAM. (2022, Februari 9). De impact van bouwen: wees energie en materiaalzuinig. Opgehaald van OVAM: https://www.ovam.be/de-impact-van-bouwen-wees-energie-en-materiaalzuinig

Reinders, I. (2018, Juni). Sociale cohesie in gentrificerende wijken. Nijmegen, Gelderland, Nederland: Radboud Universiteit Nijmegen. Opgehaald van https://theses.ubn.ru.nl/bitstream/handle/123456789/7421/Reinders%2C_Is…

Rekenhof. (2021). Energie-efficiëntie van sociale woningen - de energetische renovatie van het Vlaams sociaal huurpatrimonium. Verslag , Vlaams Parlement, Brussel. Opgeroepen op Maart 03, 2022, van file:///C:/Users/Gebruiker/Downloads/2021_03_EnergieEfficientieSocialeWoningen%20(1).pdf

RenoseeC. (2018, Oktober). RenoseeC Collectief Renoveren. Gent. Opgeroepen op Maart 19, 2022, van RenoseeC

Ryckewaert, M., Van den Broeck, K., & Vastmans, F. (2019). Renovatie van de Vlaamse woningvoorraad: vaststellingen en beleidsaanbevelingen. Inschatting van de noden en kosten en identificeren van drempels aan vraag- en aanbodzijde. Leuven: Steunpunt Wonen.

Ryckewaert, M., Vanderstraeten, L., Van den Broeck, K., & Vastmans, F. (2022, Februari 25). Woningrenovatie.

SAAMO. (sd). Wijkrenovatie – Dampoort KnapT OP! – CLT. Opgeroepen op April 01, 2022, van SAAMO: https://www.saamo.be/gent/project/wijkrenovatie-dampoort-knapt-op-clt/

Samenlevingsopbouw Antwerpen stad vzw. (2020, December). Collectief Goed Het Model. 67. (J. Janssens, E. Baert, S. Claes, J. Belmahi, M. Verdeyen, H. Zwaenepoel, & A. Van Geel, Red.) Samenlevingsopbouw Antwerpen stad vzw. Opgeroepen op April 20, 2022, van SAAMO: file:///C:/Users/Gebruiker/Downloads/Collectief-Goed-het-model-2020-1%20(1).pdf

Samenlevingsopbouw Gent vzw, vzw SIVI, Coopburo, Hefboom, KAHO Sint-Lieven, Maes, T., & Debyser , J. (sd). Opgehaald van http://cltgent.be/sites/default/files/Blauwdruk_Haalbaarheidsstudie_121…

Sociaal Verhuurkantoor Gent. (sd). De Huurprijs. Opgeroepen op Maart 16, 2022, van Sociaal Verhuurkantoor Gent: https://www.sociaalverhuurkantoor.gent/Ik-wil-verhuren/De-Huurprijs

Sociaal Woonkrediet. (sd). Verkoopswaarde. Opgeroepen op Maart 22, 2022, van Sociaal Woonkrediet: https://www.sociaal-woonkrediet.be/nl/info/vlaanderen/verkoopswaarde

Stad Gent. (2020a, Februari). Een woning huren en verhuren. Gent, Oost-Vlaanderen, België: Stad Gent. Opgeroepen op Maart 16, 2022, van https://stad.gent/sites/default/files/media/documents/19_02162_wonen_ni…

Stad Gent. (2020b). Wegwijzer verhuren. Gent: Stad Gent. Opgeroepen op Maart 12, 2022, van https://stad.gent/sites/default/files/media/documents/20_01777_Brochure…

Stad Gent. (2022a, Februari 12). Bevolking. Opgehaald van Gent.Buurtmonitor: https://gent.buurtmonitor.be/dashboard/dashboard

Stad Gent. (2022b, 02 25). Sociaal huren. Opgehaald van Stad Gent: https://stad.gent/nl/wonen-bouwen/betaalbaar-wonen/sociaal-huren

Stad Gent. (2022c, Februari). Woonpremies in Gent. Opgeroepen op Maart 16, 2022, van https://stad.gent/sites/default/files/media/documents/20220220_WEB_Prem…

Stad Gent. (sdb). Wat is Gent knapt op? Opgeroepen op Maart 19, 2022, van Stad Gent: https://stad.gent/nl/over-gent-stadsbestuur/stadsbestuur/wat-doet-het-b…

Stad Gent. (sdc). Wijkmonitor. Opgeroepen op December 20, 2021, van Gent in cijfers: https://gent.buurtmonitor.be/jive?report=wijkmon_z_t&input_geo=ggw7_440…

Stad Gent, Dienst Wonen, & Departement Stedelijke Ontwikkeling. (2019). Wijziging Kaderbesluit Sociale Huur vanaf 1 januari 2020. Stad Gent. Opgeroepen op Maart 04, 2022, van https://stad.gent/sites/default/files/media/documents/20191110_DO_Wijzi…

Statistiek Vlaanderen. (sda). Bevolking onder de armoededrempel. Opgeroepen op Februari 07, 2022, van Statistiek Vlaanderen: https://www.statistiekvlaanderen.be/nl/bevolking-onder-de-armoededrempe….

Statistiek Vlaanderen. (sdb). Eigendomsstatuut. Opgeroepen op Februari 08, 2022, van Statistiek Vlaanderen: https://www.statistiekvlaanderen.be/nl/eigendomsstatuut

Statistiek Vlaanderen. (sdc). Inkomensongelijkheid: inkomenskwintielverhouding (S80/S20). Opgeroepen op Februari 07, 2022, van Statistiek Vlaanderen: https://www.statistiekvlaanderen.be/nl/ksmd-157-inkomensongelijkheid-s8…

Statistiek Vlaanderen. (sdd). Woonquote. Opgeroepen op Februari 12, 2022, van Statistiek Vlaanderen: https://www.statistiekvlaanderen.be/nl/woonquote

Strada lex. (2021, September 14). Een grote hervorming van het Vlaamse woonrecht. Opgeroepen op Maart 10, 2022, van Strada lex: https://www.stradalex.com/nl/sl_news/document/sl_news_article20210914-1…

Talent. (sd). Bruto-netto salaris berekenen België. Opgeroepen op Maart 18, 2022, van be.talent: https://be.talent.com/tax-calculator?salary=30184&from=year&region=Belg…

Test Aankoop. (2019, Oktober 30). Hypotheeklening: waarom zelfs 90 % voor sommigen nog te veel zal zijn. Opgeroepen op April 27, 2022, van Test Aankoop: https://www.test-aankoop.be/geld/lenen/nieuws/hypotheekleningen-quotite…

Theunis, K. (2006). De wet De Taeye. De individuele woning als bouwsteen van de welvaartstaat. In G. B.-V. Tom Avermaete, Wonen in Welvaart. Woningbouw en wooncultuur in Vlaanderen, 1948-1973 (pp. 66-77). Antwerpen: Snoeck-Ducaju.

Van den Broeck, K., & Winters, S. (2018). Evaluatie van de kosteneffectiviteit van SHM’s en SVK’s. Leuven: Steunpunt Wonen.

Van Garsse, S., Verschave , A., & Hennau , S. (2021). Naar een brede sociale woonorganisatie in de provincie Antwerpen. Opgeroepen op April 28, 2022, van https://www.provincieantwerpen.be/content/dam/provant/dese/economie/won…

Vanden Bussche, S. (2019, Januari 10). Private sociale woningen kosten overheid meer, al zijn er ook voordelen. Apache. Opgeroepen op Maart 09, 2022, van https://www.vvh.be/nl/nieuws/item/private-sociale-woningen-kosten-overh…

Vanden Bussche, S. (2022, Februari 19). Onzekere toekomst voor 20.000 sociale woningen. Apache. Opgeroepen op Februari 25, 2022, van VVH: https://www.vvh.be/nl/nieuws/item/onzekere-toekomst-voor-20-000-sociale…

Vandenbussche, N., Thion , P., & Remerie, A. (2017, Juli). Samenhuizen in een coöperatie. Cohousing vandaag en morgen juridisch in kaart gebracht. Opgehaald van https://issuu.com/hogeschool-gent/docs/cooperatie_totaal

Vanderstraeten, L., & Ryckewaert, M. (2020). Mogelijke pistes voor een langetermijnperspectief van de energienorm in het kader van de minimale woningkwaliteitsvereisten. Leuven: Steunpunt Wonen.

Vandromme , T., Vermeir, D., Winters , S., & Hubeau, B. (2019). Sociale huisvesting in Vlaanderen: Blikken naar de toekomst. Oud-Turnhout: Gompel&Svacina bvba. Opgeroepen op Maart 2022

Verstichele, J., & Beersmans, H. (2021, November 25). Hoe verlagen we de drempels naar inclusief wonen? (L. Formesyn, Interviewer) Grip vzw. Opgeroepen op Maart 24, 2022, van https://www.gripvzw.be/nl/artikel/513/hoe-verlagen-we-de-drempels-naar-…

Vlaams Gewest. (1997, Juli 15). Decreet houdende de Vlaamse Wooncode. Opgeroepen op Maart 02, 2022, van https://codex.vlaanderen.be/PrintDocument.ashx?id=1005498&datum=2020-03…

Vlaams Gewest. (2020, September 11). Besluit van de Vlaamse Regering tot uitvoering van de Vlaamse Codex Wonen van 2021. Besluit Vlaamse Codex Wonen van 2021. Opgeroepen op Maart 03, 2022, van https://codex.vlaanderen.be/Zoeken/Document.aspx?DID=1033919&param=inho…

Vlaams Huurdersplatform. (sd). Welke kosten en lasten mag de verhuurder mij aanrekenen? Opgeroepen op Maart 15, 2022, van Vlaams Huurdersplatform: https://huurdersplatform.be/faq/welke-kosten-en-lasten-mag-de-verhuurde…

Vlaams Parlement. (2021). Ontwerp van decreet houdende wijziging van diverse decreten met betrekking tot wonen. Vlaams Parlement. Opgeroepen op Maart 10, 2022, van https://docs.vlaamsparlement.be/pfile?id=1710176

Vlaams Woningfonds cv. (2021a, Januari). Een eigen woning kopen en/of renoveren? Opgeroepen op Maart 18, 2022, van https://www.vlaamswoningfonds.be/sites/default/files/field_download_fil…

Vlaams Woningfonds cv. (2021b, Mei). Provisies kredietaktekosten. Opgeroepen op April 13, 2022, van Vlaams Woningfonds: https://vlaamswoningfonds.be/sites/default/files/field_download_file/20…

Vlaams Woningfonds cv. (2022, Januari 01). Prospectus - De Vlaamse woonlening. Opgeroepen op April 13, 2022, van https://www.landwaarts.be/content/documents/prospectus-vlaamswoningfond…

Vlaams Woningfonds cv. (sda). Simulatie Vlaamse woonlening. Opgeroepen op Maart 18, 2022, van Vlaams Woningfonds: https://vlaamswoningfonds.be/vlaamse-woonlening/simulatie-vlaamse-woonl…

Vlaams Woningfonds cv. (sdb). Veelgestelde vragen Vlaamse woonlening. Opgeroepen op April 27, 2022, van Vlaams Woningfonds: https://vlaamswoningfonds.be/woonkrediet/veelgestelde-vragen

Vlaams Woningfonds cv. (sdc). Vlaamse woonlening. Opgeroepen op Maart 18, 2022, van Vlaams Woningfonds: https://www.vlaamswoningfonds.be/vlaamse-woonlening-0

Vlaams Woningfonds cv. (sdd). Voorwaarden huurwaarborglening. Opgeroepen op Maart 16, 2022, van Vlaams Woningfonds: https://vlaamswoningfonds.be/huurwaarborglening/voorwaarden-huurwaarbor…

Vlaams Woningfonds cv. (sde). Voorwaarden Vlaamse woonlening. Opgeroepen op Maart 18, 2022, van Vlaams Woningfonds: https://www.vlaamswoningfonds.be/woonkrediet/voorwaarden-woonkrediet

Vlaams Woningfons cv. (sd). Kosten Vlaamse woonlening. Opgeroepen op April 13, 2022, van Vlaams Woningfons: https://vlaamswoningfonds.be/vlaamse-woonlening/kosten-vlaamse-woonleni…

Vlaamse overheid. (2018). Vlaams klimaatbeleidsplan 2021-2030.

Vlaamse Regering. (2014). Regeerakkoord Vlaamse regering 2014-2019.

Vlaamse Regering. (2019). Ministerieel besluit houdende vaststelling en actualisering van de energiecorrectie, vermeld in artikel 44 van het besluit van de Vlaamse Regering van 12 oktober 2007 tot reglementering van het sociale huurstelsel ter uitvoering van titel VII van de Vlaam. Ministrieel besluit. Opgeroepen op April 09, 2022, van https://www.wonenvlaanderen.be/sites/wvl/files/wysiwyg/mb_energiecorrec…

Vlaamse Woonraad. (2019). Advies geconventioneerd verhuren. Opgeroepen op Maart 23, 2022, van https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/47964

Vlaanderen. (2022, Februari 9). Vlaams Energie- en Klimaatplan 2021-2030. Opgehaald van Energiesparen: https://energiesparen.be/vlaams-energie-en-klimaatplan-2021-2030

Vlaanderen. (sda). Aanvullend verlaagd tarief voor de aankoop van de enige eigen woning met verbintenis tot ingrijpende energetische renovatie. Opgeroepen op Maart 19, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/het-verkooprecht-bij-de-aankoop-van-de-enige-…

Vlaanderen. (sdb). De Vlaamse huursubsidie. Opgeroepen op Maart 07, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/de-vlaamse-huursubsidie

Vlaanderen. (sdc). Een sociale woning huren bij een sociaal verhuurkantoor. Opgeroepen op Maart 07, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/een-sociale-woning-huren-bij-een-sociaal-verh…

Vlaanderen. (sdd). Een sociale woning huren bij een sociale huisvestingsmaatschappij. Opgeroepen op Februari 08, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/een-sociale-woning-huren-bij-een-sociale-huis…

Vlaanderen. (sde). Een woning verhuren. Opgeroepen op Maart 15, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/een-woning-verhuren

Vlaanderen. (sdf). Een woning verkopen. Opgeroepen op Maart 18, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/een-woning-verkopen

Vlaanderen. (sdg). Energielening. Opgeroepen op Maart 19, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/energielening

Vlaanderen. (sdh). Energieprestatiecertificaat (EPC) bij verkoop of verhuur van een woning. Opgeroepen op Maart 15, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/energieprestatiecertificaat-epc-bij-verkoop-o…

Vlaanderen. (sdi). EPB-eisen. Opgeroepen op Februari 10, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/epb-eisen

Vlaanderen. (sdj). E-peil. Opgeroepen op Maart 10, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/e-peil

Vlaanderen. (sdk). Huur-en-isolatiepremie. Opgeroepen op Maart 11, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/huur-en-isolatiepremie

Vlaanderen. (sdl). Huurprijs en huurwaarborg. Opgeroepen op Maart 16, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/huurprijs-en-huurwaarborg#gdzkjak-1

Vlaanderen. (sdm). Ingrijpende Energetische Renovatie. Opgeroepen op Februari 10, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/ingrijpende-energetische-renovatie

Vlaanderen. (sdn). Mijn VerbouwPremie. Opgeroepen op Maart 26, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/bouwen-wonen-en-energie/bouwen-en-verbouwen/p…

Vlaanderen. (sdo). Minimale kwaliteitseisen voor een (huur)woning. Opgeroepen op Februari 15, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/minimale-kwaliteitseisen-voor-een-huurwoning

Vlaanderen. (sdp). Overkoepelende renovatiepremie. Opgeroepen op Maart 11, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/overkoepelende-renovatiepremie

Vlaanderen. (sdq). Premiezoeker. Opgeroepen op Maart 09, 2022, van Vlaanderen: https://www.premiezoeker.be/Gent/9000/overzicht/een-woning-bouwen-of-ve…

Vlaanderen. (sdr). Renteloos renovatiekrediet (rentesubsidie bij energierenovatie na aankoop). Opgeroepen op Maart 19, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/renteloos-renovatiekrediet-rentesubsidie-bij-…

Vlaanderen. (sds). Uw woning verhuren aan een sociaal verhuurkantoor. Opgeroepen op Maart 11, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/uw-woning-verhuren-aan-een-sociaal-verhuurkan…

Vlaanderen. (sdt). Verlaagd tarief in het verkooprecht voor de aankoop van de enige eigen woning. Opgeroepen op Maart 19, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/het-verkooprecht-bij-de-aankoop-van-de-enige-…

Vlaanderen. (sdu). Vlaamse aanpassingspremie. Opgeroepen op Maart 11, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/vlaamse-aanpassingspremie

Vlaanderen. (sdv). Voordelen en premies voor beschermde afnemers. Opgeroepen op Mei 11, 2022, van Vlaanderen: https://www.vlaanderen.be/voordelen-en-premies-voor-beschermde-afnemers

VMSW. (2017). Simulatietabel: bepaling maximaal subsidiabel bedrag bouwverrichting en inversteringsverrichting. Wonen Vlaanderen. Opgeroepen op Maart 05, 2022, van https://www.vmsw.be/Portals/0/Uploads/objects/Woningbouwrenovatie/ontwe…

VMSW. (2020, December 31). Woningen en gronden. Opgeroepen op Maart 03, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Footer/Over-sociale-huisvesting/Statistieken/W…

VMSW. (2021, Augustus 05). De woonorganisaties uit de sector. Opgeroepen op Maart 03, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Footer/Over-sociale-huisvesting/Statistieken/D…

VMSW. (2021b, 12 17). Werkingsgebieden. Opgeroepen op Februari 28, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-professioneel/Woonmaatschappijen/Werkin…

VMSW. (2022a, Februari 14). Statistieken. Opgehaald van VMSW: https://www.vmsw.be/statistieken

VMSW. (2022b, Februari 21). Wat is uw inkomen? Opgehaald van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-particulier/Huren-van-een-sociale-wonin…

VMSW. (sda). Bent u 18 jaar of ouder? Opgeroepen op Maart 04, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-particulier/Huren-van-een-sociale-wonin…

VMSW. (sdb). Opgeroepen op Februari 9, 2022, van Draaiboek woonmaatschappijen: https://draaiboekwoonmaatschappijen.vmsw.be/Content/Inleiding.htm

VMSW. (sdc). Financieren van sociaal wonen - huurwoningen. Opgeroepen op Maart 05, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-professioneel/Financieren-van-sociaal-w…

VMSW. (sde). Heeft u geen eigendom? Opgeroepen op Maart 04, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-particulier/Huren-van-een-sociale-wonin…

VMSW. (sdf). Hoe hoog mag uw inkomen zijn? Opgeroepen op Maart 04, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-particulier/Huren-van-een-sociale-wonin…

VMSW. (sdg). Hoe huurt u een sociale woning bij een sociale huisvestingsmaatschappij? Opgeroepen op Maart 04, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-particulier/Huren-van-een-sociale-wonin…

VMSW. (sdh). Hoeveel huur betaalt u bij een sociaal verhuurkantoor? Opgeroepen op Maart 07, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-particulier/Huren-van-een-sociale-wonin…

VMSW. (sdi). Hoeveel huur betaalt u bij een sociale huisvestingsmaatschappij? Opgeroepen op Maart 04, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/home/ik-ben-particulier/huren-van-een-sociale-wonin…

VMSW. (sdj). Huurcontract bij een sociaal verhuurkantoor. Opgeroepen op Maart 16, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-particulier/Huren-van-een-sociale-wonin…

VMSW. (sdk). Koopwoningen. Opgeroepen op Maart 04, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-professioneel/Financieren-van-sociaal-w…

VMSW. (sdl). Mag u een sociale woning huren? Opgeroepen op Maart 04, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-particulier/Huren-van-een-sociale-wonin…

VMSW. (sdm). Toewijzing bij een sociaal verhuurkantoor. Opgeroepen op Maart 07, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-particulier/Huren-van-een-sociale-wonin…

VMSW. (sdn). Verhuren aan een sociaal verhuurkantoor - huurcontract voor minstens 9 jaar. Opgeroepen op Maart 07, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-particulier/Verhuren-aan-een-sociaal-ve…

VMSW. (sdo). Verhuren aan een sociaal verhuurkantoor - huurprijs. Opgeroepen op Maart 07, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-particulier/Verhuren-aan-een-sociaal-ve…

VMSW. (sdp). Verhuren aan een sociaal verhuurkantoor - kwaliteit van de woning. Opgeroepen op Maart 07, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-particulier/Verhuren-aan-een-sociaal-ve…

VMSW. (sdq). Verhuren aan een sociaal verhuurkantoor - uw voordelen als verhuurder. Opgeroepen op Maart 07, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-particulier/Verhuren-aan-een-sociaal-ve…

VMSW. (sdr). Voorwaarden voor de aankoop. Opgeroepen op Maart 29, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-particulier/Kopen-van-een-sociale-wonin…

VMSW. (sds). Wanneer kunt u uw sociale huurwoning kopen? Opgeroepen op Maart 17, 2022, van VMSW: https://www.vmsw.be/Home/Ik-ben-particulier/Kopen-van-een-sociale-wonin…

VOKA. (2019, Maart 27). Innovaties voor meer renovaties. Opgehaald van VOKA: https://www.voka.be/nieuws/innovaties-voor-meer-renovaties

Volkshaard cvso. (2014). Jaarverslag Volkshaard 2014. Gent.

Volkshaard cvso. (2020). Jaarverslag volkshaard 2020. Gent.

Volkshaard cvso. (sda). Gent - Stad, Nieuw Gent. Opgeroepen op December 20, 2021, van Volkshaard: https://www.volkshaard.be/woningen/gent-stad-nieuw-gent

Volkshaard cvso. (sdb). Ik wil mijn sociale huurwoning kopen. Opgeroepen op Maart 17, 2022, van Volkshaard: https://www.volkshaard.be/ik-wil-kopen/ik-wil-mijn-sociale-huurwoning-k…

Volkshaard cvso. (sdc). Ons werkingsgebied. Opgeroepen op Februari 17, 2022, van Volkshaard: https://www.volkshaard.be/over-volkshaard/ons-werkingsgebied

Volkshaard cvso. (sdd). Onze historiek. Opgeroepen op Februari 17, 2022, van Volkshaard: https://www.volkshaard.be/over-volkshaard/onze-historiek

Volkshaard cvso. (sde). Over Volkshaard. Opgeroepen op Februari 17, 2022, van Volkshaard: https://www.volkshaard.be/over-volkshaard

VVSG. (sd). Leefloonbedragen. Opgeroepen op April 11, 2022, van VVSG: https://www.vvsg.be/kennisitem/vvsg/leefloonbedragen-1

Wilms, E. (2020, December 15). Verslag van de gedachtewisseling over het traject naar de integratie van sociale huisvestingsmaatschappijen en sociale verhuurkantoren tot eengemaakte woonmaatschappijen (koepels). (J. Schauvliege, Samensteller) Commissie voor Wonen en Onroerend Erfgoed. Opgeroepen op Februari 09, 2022, van https://docs.vlaamsparlement.be/pfile?id=1633776

Winters, S. (2021, Oktober 11-14). Dertig jaar sociale huisvesting in vogelvlucht. Opgehaald van UCLL: file:///C:/Users/Gebruiker/Downloads/UCLL.pdf

Winters, S., & Van den Broeck , K. (2021, Juni 01). Kosteneffectiviteit en efficiëntie van SHM’s en SVK’s. Wonen Vlaanderen. Opgeroepen op Maart 07, 2022, van file:///C:/Users/Gebruiker/Downloads/Kosteneffectiviteit%20effici%C3%ABntie%20SHM-SVK%20VIVAS.pdf

Winters, S., Sansen, J., Heylen, K., Van den Broeck, K., Vanderstraeten, L., & Vastmans, F. (2021). Vlaamse woonmonitor 2021. Leuven: Steunpunt Wonen.

Woning te koop Gent. (2022, Februari 24). Opgehaald van Proxio: https://www.immoproxio.be/nl/te-koop/gent/woning/1354180/

WoninGent cvso. (sd). Onze gebouwen. Opgeroepen op April 19, 2022, van WoninGent: https://woningent.be/onze-gebouwen?zoom=13&lat=51.00349118329319&lon=3…

Wooncoop. (2020, November). Coöperatief wonen in samenwerking met bewonersbegeleiding. Opgeroepen op April 06, 2022, van https://drive.google.com/file/d/1GOAplCPp3nHiKzWtZhKXmEIrzr5WVBou/view

Wooncoop. (sda). Hoeveel kost het wooncoopen voor mij? Opgeroepen op April 06, 2022, van Wooncoop: https://www.wooncoop.be/projecten/woonkost-berekenen/

Wooncoop. (sdb). Projecten. Opgeroepen op April 06, 2022, van Wooncoop: https://www.wooncoop.be/projecten/

Wooncoop. (sdc). Veelgestelde vragen. Opgeroepen op April 06, 2022, van Wooncoop: https://www.wooncoop.be/faq/alle-vragen/

Woonplus. (sd). Het pandschap. Opgeroepen op Maart 19, 2022, van Woonplus: https://woonplus-lww.be/het-pandschap/

Lijst van figuren:

Figuur 1: Werkingsgebieden woonmaatschappij (VMSW, 2021b) 33

Figuur 2: Het Vlaams patrimonium in vergelijking met de eisen tegen 2050. 38

Figuur 3: ERP2020 resultaten (De Meulenaer , 2021) 39

Figuur 4: Evolutie van het aandeel eigenaars naar equivalent inkomensquintiel, Vlaams Gewest, 1976-2018 (Winters, et al., 2021, p.126) 42

Figuur 5: Gemiddelde stijging per huurprijsquintiel (Huurdersbond, 2017) 43

Figuur 6: Aandeel van de huishoudens met een betaalbaarheidsrisico volgens drie betaalbaarheidsindicatoren, naar equivalente inkomstenquintielen [%], Vlaams Gewest, 2018 (Winters, et al., 2021, p.102) 44

Figuur 7: Vraag en aanbod van de woningmarkt 47

Figuur 8: Aandeel van de huishoudens boven de woonquotenorm van 30% [%], m.b.t. hun eigendomsstatuut, Gent, 2018 (Geldof, et al., 2018) 48