Een wiskundig drama

Robbe
Calcoen

Voor veel leerlingen is wiskunde een drama. Zij vinden het een moeilijk en saai vak waardoor ze vaak ook niet gemotiveerd zijn om ermee bezig te zijn. Wiskunde lijkt iets wat voor enkelingen is weggelegd. Kunnen we via drama in de wiskundeles deze problemen wegwerken?

 

Een vak apart

Drama kan verschillende betekenissen hebben. In dit artikel gaat het over de oorspronkelijke, letterlijke betekenis die afkomstig is van een Grieks werkwoord dat ‘doen’ of ‘handelen’ betekent. De nadruk ligt dus op het actief bezig zijn. Via een spelvorm gaat iemand een rol aannemen, waardoor het individu geconfronteerd wordt met zijn eigen gevoelens, fantasieën en gedachten. Centraal staat niet het ontroeren van een publiek, maar wel de communicatie tussen de spelers zelf en het proces dat zij doorlopen.

Door de modernisering van het secundair onderwijs krijgen STEM-vakken (wetenschappen, techniek en wiskunde) meer aandacht, waardoor in het lessenpakket nagenoeg geen ruimte meer is voor kunst en cultuur. Toch ontwikkelen leerlingen een heleboel vaardigheden bij het aan de slag gaan met drama, zoals verbale vaardigheden, creativiteit en sociale vaardigheden. Zo gaan empathie en de regulering van emoties erop vooruit, wat belangrijk is voor de vorming van leerlingen.

Daarnaast stijgt door het aanbieden van kunstvakken het welbevinden van leerlingen. Leerlingen die zich goed voelen, presteren beter. Een vakoverschrijdende aanpak kan dan voor een win win zorgen.

 

Een nieuw model

Bij het gebruik van drama tijdens de lessen wiskunde zouden leerkrachten enerzijds wiskunde minder abstract kunnen maken. Bij drama wordt immers gewerkt met concrete elementen (situaties, tijd, ruimte en personages…). Anderzijds zouden leerlingen in contact komen met drama en de nodige vaardigheden ontwikkelen. Dat lijkt het proberen waard.

Hoe kunnen we drama in een wiskundeles integreren? Op basis van de reeds bestaande modellen voor wiskunde- en dramaonderwijs werd een model ontwikkeld dat beide didactieken combineert. De benamingen van de verschillende fasen uit het model zijn genoemd naar het proces om een voorstelling te creëren.

In de auditie worden de doelen vastgelegd. Daarna volgt de eerste lezing: een opwarmingsfase waarbij het engagement van de leerlingen wordt opgewekt. Tijdens de repetitie gaan de leerlingen aan de hand van een spelvorm nieuwe concepten ontdekken. Deze nieuwe concepten gebruiken de leerlingen om tijdens de generale repetitie aan de hand van een spelvorm iets te creëren in kleine groepen. Dit laten ze zien aan de andere leerlingen tijdens de première. Na elk presentatiemoment volgt het applaus: een reflectiemoment waarbij de wiskundige begrippen die ze gezien hebben worden geëxpliciteerd door de leerlingen. Tot slot volgen de andere voorstellingen. Op dat moment worden kennis en vaardigheden verder ingeoefend in een wiskundige context.

 

In de praktijk

Dit model werd uitgeprobeerd in een klasgroep in een les over de gelijkvormigheidskenmerken van driehoeken. Zowel voor als na de workshop vulden deze leerlingen enerzijds een enquête in waarin gepeild werd naar het gevoel dat leerlingen hebben bij het vak wiskunde en anderzijds werd de leerstof bevraagd. De leerkracht die participeerde en observeerde, werd eveneens bevraagd. 

image-20220926095548-1

Eén van de drama-elementen uit de workshop bestond erin dat leerlingen moesten uitbeelden hoe een auto over hun voeten reed. Tijdens de repetitie analyseerden leerlingen het concept gelijkvormige driehoeken door gelijkvormige situaties uit te beelden. Dat zijn dezelfde situaties waarbij iets steeds groter wordt. Zo rijdt een speelgoedauto over de eerste leerling zijn tenen en wordt de laatste leerlingen overreden door een monstertruck. Gelijkvormigheid krijgt zo een concrete betekenis.

Ter ondersteuning werd een website ontwikkeld ( https://robbecalcoen2001.wixsite.com/eenwiskundigdrama) waarop niet alleen de concrete workshop en bijhorende oefeningen staan, maar ook een tool die leerkrachten ondersteunt bij het maken van een eigen drama-wiskundeles. Door het volgen van een stappenplan wordt een lesverloop opgebouwd. De website is zo uitgewerkt dat in de toekomst lessen zullen worden toegevoegd, zodat een uitgebreidere database ontstaat.

image-20220926095548-2

 

Resultaten

Deze aanpak werkt om het welbevinden van de leerlingen te verhogen. Bijna alle deelnemende leerlingen gaven na afloop aan dat ze graag nog zulke wiskundelessen zouden krijgen. Opmerkelijk was de impact van deze aanpak op de testresultaten van de leerlingen. Leerlingen die deze dramaworkshop volgden, scoorden hoger dan hun klasgenoten.

Voor de leerkracht bood deze aanpak een nieuwe bril om de leerstof te bekijken en te behandelen. Hoewel de leerlingen aanvankelijk nog moesten wennen aan deze aanpak, merkte ook de leerkracht op dat alle leerlingen betrokken waren en bezig waren met de leerstof.

 

Conclusie

Kan drama geïmplementeerd worden in de lessen wiskunde? Onze studie toont dit alvast aan. Zo kan drama een manier zijn om het negatief beeld bij leerlingen over het vak wiskunde weg te werken.

Bibliografie

Arteveldehogeschool Gent (2016, 16 december). STEM + Arts = STEAM. Op Arteveldehogeschool.be [Website]. Geraadpleegd op 4 januari 2022 via https://www.arteveldehogeschool.be/projecten/stem-arts-steam

Bosch, K., & Dieleman, C. (2018). Leereffecten van drama: de onterecht ondergeschikte rol van theatereducatie. Cultuur+educatie, 17 (nr.49). Geraadpleegd op 6 januari 2022 via https://lkca.nl/wp-content/uploads/2020/01/ce49_leereffecten-van-drama_-karlot_bosch_cock_dieleman-1.pdf

Calcoen, R. (2022). Een wiskundig drama. Op Wixsite.com [Website]. Geraadpleegd op 17 mei 2022 via https://robbecalcoen2001.wixsite.com/eenwiskundigdrama

Cornelis, I. (2017). Theater [Cursus]. Mechelen: Thomas More Mechelen.

D’Haeninck, T., Harteel, T., Ruys, N., & Spanhove, M. (2019). Wiskunde hoeft niet saai te zijn. Vector, 2 (5), 27-28. Geraadpleegd op 28 oktober via https://issuu.com/diekeure/docs/vector5_highres

Deprez, J., Gielen, S., Janssen, R., Janssens, D., Van Dooren, W., Francis, T. et al. (2012). Peiling wiskunde in de tweede graad algemeen secundair onderwijs. Op Vlaanderen.be [Website].  Geraadpleegd op 13 oktober via https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/11103

Deliën, S. (2007). Drama in het onderwijs [Eindwerk]. Vorselaar: Katholieke hogeschool Kempen, departement lerarenopleiding. Geraadpleegd op 26 december 2021 via https://repository.teneo.libis.be/delivery/DeliveryManagerServlet?dps_p…;

De Nooij, H. (2021). Vormgevingsmodel Drama. Op Creëer en Leer [Website]. Geraadpleegd op 7 januari 2022 via https://www.creeerenleer.nl/ondersteuning/procesgerichte-didactiek-2-0/vormgevingsmodel-drama/

De Standaard (1999, 5 november). Het wonder van de schone taal. De Standaard, p. 13. Geraadpleegd op 23 januari via https://academic.gopress.be/wsnf5q1etk/

De Winne, I. (2019). PISA resultaten 2018 voor wiskunde: de cijfers. VVWL.be [Website]. Geraadpleegd op 25 oktober 2021 via https://www.vvwl.be/pisa-resultaten-2018-voor-wiskunde-de-cijfers/.

De Vries, T. (2014). Didactieken en vernieuwingen. Op Vakverdieping kunsteducatie [Website]. Geraadpleegd op 7 januari 2022 via https://vakverdiepingkunsteducatie.weebly.com/didactieken-en-vernieuwingen.html

Drenth, P., & Resing, W. (2007). Intelligentie: meten en weten (tweede editie). Amsterdam: Uitgeverij Nieuwezijds.

Eigenbauer, K. (2021). Mathe Spiele [Onuitgegeven intern document]. Wenen: Kphvie.

Erauw, I. (2021). Programme for International Student Assessment (PISA). Op OnderwijsVlaanderen.be [Website]. Geraadpleegd op 25 oktober 2021 via https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/programme-for-international-student-assessment-pisa

Grommen, S. (2019, 14 maart). “Wiskunde hoeft niet saai te zijn”: Vlaamse wiskundigen verenigen zich om hun wetenschap te promoten. Op vrtnws.be [Website]. Geraadpleegd op 27 oktober 2021 via https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/03/13/wiskunde-hoeft-niet-saai-te-zijn-vlaamse-wiskundigen-verenige/

Harper, D. (2021). Definition and etymology of drama. Op Etymonline.com [Website]. Geraadpleegd op 3 januari 2022 via https://www.etymonline.com/word/drama

Hoogervorst, R. (2019). De vergeten schoonheid van wiskunde. Op De Bijlesmeester [Website]. Geraadpleegd op 29 oktober via https://debijlesmeester.nl/de-vergeten-schoonheid-van-wiskunde/

Kilpatrick, J., Swafford, J., & Findell, B. (2001). Adding It Up: Helping Children Learn Mathematics. Op National Academic Press [Website]. Geraadpleegd op 28 oktober 2021 via https://www.nap.edu/read/9822/chapter/6

Konings, M. (2021). Nascholing Drama. Op Musical On Stage [Website]. Geraadpleegd op 3 januari 2022 via https://www.musicalonstage.be/nascholing-drama.html

Kotte, K. (2017). Procesgerichte didactiek: een denkkader. Op Kunstedu.nl [Website]. Geraadpleegd op 24 januari 2022 via https://kunstedu.nl/wp-content/uploads/2017/02/denkkader-cultuureducati…

KOV (2021a). Leerplan Wiskunde C 2de graad D-finaliteit. Op Katholiekonderwijs.vlaanderen.be [Website]. Geraadpleegd op 10 oktober 2021 via https://api.katholiekonderwijs.vlaanderen/content/d5b9d358-3b83-4970-9b42-923db4a5e859/attachments/Leerplan%20II-WisS-d.pdf

KOV (2021b). Wiskundeonderwijs. Op Katholiekonderwijs.vlaanderen.be [Website]. Geraadpleegd op 20 oktober 2021 via https://pro.katholiekonderwijs.vlaanderen/wiskundeonderwijs

Lockhart, P. (2009). A mathematician’s lament. New York: Bellevue Literary Press.

9781934137178

Mesman, E. (2020). Op DramaOnline.be [Website]. Geraadpleegd op 3 januari 2022 via https://dramaonline.nl/verschil-tussen-toneel-theater-en-drama/

Mieras, M. (2020). De impact van Kunst en Leren op het brein van kinderen en jongeren. Op Cultuurkuur.be [Website]. Geraadpleegd op 5 januari 2022 via https://www.cultuurkuur.be/inspiratie/de-impact-van-kunst-en-leren-op-h…

Muzeem. (2016). Drama. Op Muzeem.be [Website]. Geraadpleegd op 8 januari 2022 via https://muzeem.weebly.com/drama1.html

Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek. (2020, 18 december). Wat zijn de leereffecten van kunstonderwijs? Op Leraar24.nl [Website]. Geraadpleegd op 6 januari 2022 via https://www.leraar24.nl/50703/leereffecten-van-kunstonderwijs/

O’Toole, G. (2019). Tell me and I forget; teach me and I may remember; involve me and I learn. Op Quoteinvestigator.com [Website]. Geraadpleegd op 22 januari 2022 via https://quoteinvestigator.com/2019/02/27/tell/

Prins, C. (2014). De kracht van drama voor het onderwijs: Hoe drama betrokkenheid, welbevinden en sociale vaardigheden vergroot in de bovenbouw [Eindwerk]. Nederland: NTI, Master SEN. Geraadpleegd op 4 januari 2021 via https://surfsharekit.nl/objectstore/c2e0c000-d091-4bf4-9c20-2e8a9862e1b4

Roozendael, W. (2021). Werkvormen dramatische vorming. Op Muze Muzette [Website]. Geraadpleegd op 8 januari 2022 via  https://www.muzemuzette.com/automatisch/minigids%20dramacompositie%202

Samaey, G. (2019). Het wiskundeonderwijs moet anders. Op EOS Wetenschap [Website]. Geraadpleegd op 28 oktober 2021 via https://www.eoswetenschap.eu/natuurwetenschappen/het-wiskundeonderwijs-moet-anders

Schanzer, E. (2016, 13 december). TEDx talks: Why is algebra so hard? [Youtube video]. Geraadpleegd op 24 oktober 2021 via https://www.youtube.com/watch?v=FbqnaoU-3VI

Schoonheim, T. (2020). Waar komt het woord ‘wiskunde’ vandaan? Op Instituut voor de Nederlandse Taal.org [Website]. Geraadpleegd op 12 oktober 2021 via https://ivdnt.org/actueel/woorden-van-de-week/woordbaak/waar-komt-het-woord-wiskunde-vandaan/

SLO. (2012). Gardner. Op talentstimuleren.nl [Website]. Geraadpleegd op 20 januari via https://talentstimuleren.nl/thema/begaafdheid/theorie-modellen/gardner

Soto Y Koelemeijer, G. (2015). Blijven nadenken over wiskundeonderwijs. Op Onderzoekonderwijs.net [Website]. Geraadpleegd op 1 november 2021 via https://onderzoekonderwijs.net/2015/11/28/blijven-nadenken-over-wiskundeonderwijs/

Surbhi, S. (2020). Difference Between Play and Drama. Op Key Differences.com [Website]. Geraadpleegd op 3 januari 2022 via https://keydifferences.com/difference-between-play-and-drama.html

Svodobova, R. (2021). How the language of encounter can deal with language of agression [Onuitgegeven intern document]. Wenen: Kphvie

Domain of Science. (2017, 1 februari). The map of mathematics [YouTube video]. Geraadpleegd op 7 oktober 2021 via https://www.youtube.com/watch?v=OmJ-4B mS-Y

Turecek, E. (2021). The relevance of drama in teacher education: a short statement [Onuitgegeven intern document]. Wenen: Kphvie

Van Berlo, L. (2021). Kunstvakken in het secundair onderwijs in gevaar: Oproep voor een democratische school. Op Skolo.org [Website] Geraadpleegd op 4 januari 2022 via https://www.skolo.org/nl/2021/07/24/kunstvakken-in-het-secundair-onderwijs-in-gevaar/

Van Boesschoten, W. (2002). Lexicon voor de kunstvakken (4de editie). Tilburg: Uitgeverij Remmers.

9789067620949

Vanlommel, S. (2019). Het verbeten gevecht van de wiskundeleraar. Op Tijd.be [Website]. Geraadpleegd op 25 oktober 2021 via https://www.tijd.be/politiek-economie/belgie/algemeen/het-verbeten-gevecht-van-de-wiskundeleraar/10188927.html

Van Twembeke, E. (2021). 2e graad/ Doorstroomfinaliteit - Eindtermen Wiskunde: Digitale Roadshow. Op VVWL.be [Website]. Geraadpleegd op 22 oktober 2021 via VVWL. https://www.vvwl.be/eindtermen/2e-graad-doorstroom/

Verhoeven, B. (2022). Op ERLNMYR.be [Website]. Geraadpleegd op 24 januari 2022 via https://www.erlnmyr.be/

Vermeersch, B. (2021, 16 juni). Kunstleerkrachten vechten nieuwe eindtermen aan bij Grondwettelijk Hof: “Brengen kunstvakken in het gedrang”. Op vrtnws.be [Website]. Geraadpleegd op 4 januari 2022 via https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/06/16/kunstleerkrachten-uit-alle-netten-vechten-nieuwe-eindtermen-aan/

Verschaeren, B. (2016). Recensie: wiskunde als verbinding in een verscheurde maatschappij. Op Cabaret.nl [Website]. Geraadpleegd op 23 januari 2022 via http://www.cabaret.nl/Cabaretiers-en-cabaretgroepen/cabaretier/recensie…

Vlaamse overheid. (2021). Secundair Onderwijs - 2de graad – na modernisering. Op onderwijsdoelen.be [Website]. Geraadpleegd op 14 oktober 2021. https://onderwijsdoelen.be/resultaten?onderwijsstructuur=SO_2DE_GRAAD&version=V2_0&filters=onderwijsniveau%255B0%255D%255Bid%255D%3D0767c5a44ffdc8a05697bbe5b2021167fb49cf6e%26onderwijsniveau%255B0%255D%255Btitel%255D%3DSecundair%2520onderwijs%26onderwijsniveau%255B0%255D%255Bwaarde%255D%3DSecundair%2520onderwijs%26onderwijssoort%255B0%255D%255Bid%255D%3Dd614031b440b32c6f1441ccde2cdc6620b9f2977%26onderwijssoort%255B0%255D%255Btitel%255D%3DSecundair%2520onderwijs%2520%253E%2520Secundair%26onderwijssoort%255B0%255D%255Bwaarde%255D%3DSecundair%26so_graad%255B0%255D%255Bid%255D%3D4a3baa9f1d45654512ad68bfffca369060cbdd06%26so_graad%255B0%255D%255Btitel%255D%3DSecundair%2520onderwijs%2520%253E%2520Secundair%2520%253E%25202de%2520graad%26so_graad%255B0%255D%255Bwaarde%255D%3D2de%2520graad%26versie%255B0%255D%255Bwaarde%255D%3D2.0

VSK. (2019). De nieuwe eindtermen: 5 vragen en antwoorden. Op Scholierenkoepel.be [Website]. Geraadpleegd op 4 januari 2022 via https://www.scholierenkoepel.be/artikels/de-nieuwe-eindtermen-5-vragen-…

Wade-Leeuwen, B., Vovers, J., & Silk, M. (2018). Explainer: what’s the difference between STEM and STEAM? Op Theconversation.com [Website]. Geraadpleegd op 4 januari 2022 via https://theconversation.com/explainer-whats-the-difference-between-stem…

Windels, B. (2012). Het 6e-model. Nieuwe Wiskrant, 2012, 32–2. Geraadpleegd op 15 oktober 2021 via http://www.fisme.science.uu.nl/wiskrant/artikelen/322/322december_winde…

Woo, E. (2018). Mathematics is the sense you never knew you had. [YouTube video]. Geraadpleegd op 28 oktober via https://www.youtube.com/watch?v=PXwStduNw14

Download scriptie (1.18 MB)
Universiteit of Hogeschool
Thomas More Hogeschool
Thesis jaar
2022
Promotor(en)
Conny Van den Brande
Thema('s)