Online media: een zegen of vloek voor het vertrouwen in nieuws?
Dat de afgelopen twee jaar onstuimig waren, zal niemand ontkennen. Aan de uitspraken ‘Bill Gates zit achter de pandemie’, ‘De coronavaccins veranderen de menstruatiecyclus’ of ‘Cocaïne helpt tegen het coronavirus’ was geen ontsnappingspoging mogelijk.
Zowel de traditionele media als online media leken nog maar enkel over Covid-19 te berichten.
Sinds de opkomst van digitale mediaplatformen kwam nieuws steeds meer naast andere media-inhoud te staan. Door die overvloed aan informatie en het feit dat tegenwoordig iedereen nieuws kan verspreiden via socialemediakanalen vervaagt de grens tussen waarheid en fake news steeds meer.
Een verhaal van ons allen
Betrap je jezelf wel eens op het geloven van onwaarheden online? Wel, dan is er goed nieuws. Uit onderzoek (Farkas & Schou, 2018) blijkt dat je helemaal niet de enige bent. De intrede van sociale media maakt dat deze online platformen meer en meer de belangrijkste nieuwsbronnen geworden zijn voor een toenemend aantal mensen en lijken nieuwsconsumenten steeds meer moeite te hebben om correcte van valse informatie te onderscheiden.
Een dalend vertrouwen van het publiek in traditionele berichtgeving met als gevolg. Volgens Imec.Digimeter 2021 is het vertrouwen in nieuws bij de bevraagde Vlamingen gedaald van 63% in 2020 naar 58% in 2021. De Vlaming lijkt zich het liefst via digitale nieuwskanalen te informeren, maar er heerst bezorgdheid omtrent het vertrouwen ervan. Academici benoemen het als de ‘waarheidsparadox’.
Je zou denken dat jongeren als digital natives, net diegenen zijn die zich goed kunnen wapenen tegenover fake news, omdat ze opgegroeid zijn met digitale media en sociale media. Voor informatiegaring beroepen zij zich het meest op socialemediakanalen en komen eerder passief in contact met nieuws en informatie.
In mijn onderzoek wordt deze problematiek verder bestudeerd. Mijn scriptie gaat na welke factoren een invloed hebben op het vertrouwen in online nieuwsberichten op digitale mediaplatformen bij Vlaamse jongvolwassenen.
Het onderzoek werd uitgevoerd bij 18-34-jarige Vlamingen die gebruikmaken van sociale mediaplatformen. Het begrip ‘sociale mediaplatform’ werd breed genomen in het onderzoek, en bijgevolg niet beperkt tot één specifiek platform. De data werden grondig onder de loep genomen via meervoudige regressieanalyse en Pearson Correlaties.
Hieruit blijkt dat leeftijd een negatieve invloed heeft op het vertrouwen in online nieuwsberichten. Hoe ouder de respondent is, hoe kleiner de voorspelde verwachting van het vertrouwen in dat online nieuwsbericht. Met andere woorden, het lijkt erop dat de oudere leeftijdsgroepen (25-34-jarigen) minder vertrouwen hebben in online nieuwsberichten tegenover de jongere leeftijdsgroepen (18-24-jarigen). Ga maar eens na bij jouw eigen omgeving zoals je neven, nichten, tantes of nonkels. Hoe zit het met hun vertrouwen in online nieuwsconsumptie?
Daarnaast blijkt dat socialemediacontacten een grotere rol spelen in de voorspelling van het vertrouwen in online nieuwsberichten. Familieleden, leeftijdsgenoten, vrienden, partners en collega’s hebben in dit onderzoek ook een positieve invloed op het vertrouwen. Dit betekent dat als een online nieuwsbericht gedeeld wordt door bijvoorbeeld jouw beste vriend, er een hoger vertrouwen wordt gesteld in dat nieuwsbericht tegenover wanneer je het online tegenkomt van een onbekend iemand.
Daarnaast hangen ook het aantal likes, shares en comments van een bericht op digitale mediaplatformen positief samen met het vertrouwen. Als een online nieuwsbericht gekenmerkt wordt door een hoger sociale media feature (hoge likes, shares en/of comments) dan kent dit opnieuw een hoger vertrouwensniveau. Net zoals het vertrouwen positief samenhangt met de mate waarin de respondent datzelfde bericht verder zou delen, liken of herschrijven. Zo is het vertrouwen positief verbonden met de mate waarin men in interactie zou gaan met dat online bericht.
Zegen of vloek?
Uit deze scriptie kan geconcludeerd worden dat online media een zegen zijn voor ons allen. We kunnen nieuws consumeren via diverse kanalen en hebben als burger meer de vrijheid gekregen om zelf content te publiceren en te kiezen welk nieuws te consumeren alsook hoe en waar.
Het is misschien te verregaand om te stellen dat online media een vloek zijn voor het vertrouwen in nieuws. Het zal afwachten zijn hoe deze digitale platformen in de toekomst evolueren.
Eén ding is alleszins duidelijk. Journalisten en traditionele media zullen moeten meevechten in de grote media war in het winnen van het vertrouwen van de nieuwsconsument tegenover de digitale mediakanalen.
©
Bibliografie
Allcott, H., & Gentzkow, M. (2017). Social media and fake news in the 2016 election. Journal of economic perspectives, 31(2), 211-236.
Amaral, I., & Silveira, P. (2018). Young people and their practices of access and consumption of news in social media. INTED2018 Proceedings, 3500-3506.
Barakat, K. A., Dabbous, A., & Tarhini, A. (2021). An empirical approach to understanding users' fake news identification on social media. Online Information Review.
Bauer, P.C., & Clemm von Hohenberg, B. (2020). Believing and sharing information by fake sources: an experiment. Political communication, 38(6), 647-671. https://doi.org/10.1080/10584609.2020.1840462
Brennen, J. S., Simon, F.M., Howard, P. N., & Nielsen, R. K. (2020). Types, sources, and claims of COVID-19 misinformation. Reuters Institute, 7, 3-11.
Bruwiere, I., De Veirman, M., Mollaert, E., & Naudts, J. (2021). How do Belgian youngsters experience branding and influencer marketing via social media?. SMI-barometer: Arteveldehogeschool Gent. Geraadpleegd van https://www.arteveldehogeschool.be/projecten/smi-barometer-hoe-kunnen-vlaamse-merken-sociale-media-hun-merk-versterken-bij-jongeren
Choi, J. (2016). Why do people use news differently on SNSs? An investigation of the role of motivations, media repertoires, and technology cluster on citizens' news-related activities. Computers in Human Behavior, 54, 249-256. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.08.006
Cinelli, M., Quattrociocchi, W., Galeazzi, A., Valensise, C. M., Brugnoli, E., Schmidt, A. L., Zola, P., Zollo, F., & Scala, A. (2020). The covid-19 social media infodemic. Scientific Reports, 10(1), 1-10.
Craft, S., Ashley, S., & Maksl, A. (2017). News media literacy and conspiracy theory endorsement. Communication and the Public, 2(4), 388-401. https://doi.org/10.1177/2057047317725539
Deprez, A., & Van Leuven, S. (2020). Journalistiek in maatschappelijk perspectief: een inleiding tot journalistieke theorie en onderzoek. Academia Press.
Deprez, A., Naudts, J., & Janssens, C. (2019). Wie helpt jongeren fake nieuws kaderen en fake nieuws herkennen? Gent: Arteveldehogeschool. Geraadpleegd van https://www.arteveldehogeschool.be/sites/default/files/projectfiche/microsoft_word_-_def_onderzoeksrapport_fake_nieuws_peers_en_jongeren.docx_0.pdf
Deprez, A., Vermeulen, L., & Janssens, C. (2018). Fake nieuws en Facebook. Nieuwswijsheid van Vlaamse jongeren tussen 15 en 24 jaar onderzocht. Gent: Arteveldehogeschool. Geraadpleegd van https://www.arteveldehogeschool.be/sites/default/files/projectfiche/def_white_paper_fake_nieuws_en_jongeren_ahs_120618_0.pdf
Egelhofer, J. L., & Lecheler, S. (2019). Fake news as a two-dimensional phenomenon: A framework and research agenda. Annals of the International Communication Association, 43(2), 97-116. https://doi.org/10.1080/23808985.2019.1602782
Egelhofer, L. J., Aaldering, L., Eberl, J.-M., Galyga, S., & Lecheler, S. (2020). From novelty to normalization? How journalists use the term “Fake News” in their reporting. Journalism Studies, 21(10), 1323-1343. https://doi.org/10.1080/1461670X.2020.1745667
Farkas, J., & Schou, J. (2018). Fake news as a floating signifier: Hegemony, antagonism and the politics of falsehood. Javnost-The Public, 25(3), 298-314. https://doi.org/10.1080/13183222.2018.1463047
Flanagin, A. J., & Metzger, M. J. (2000). Perceptions of Internet information credibility. Journalism & Mass Communication Quarterly, 77(3), 515-540. https://doi.org/10.1177/107769900007700304
Flintham, M., Karner, C., Bachour, K., Creswick, H., Gupta, N., & Moran, S. (2018). Falling for fake news: investigating the consumption of news via social media. In Proceedings of the 2018 CHI Conference on Human Factors in Computing Systems (pp. 1-10). https://doi.org/10.1145/3173574.3173950
Habgood-Coote, J. (2018). Stop talking about fake news!. Inquiry, 62(9-10), 1033-1065.
Halpern, D., Valenzuela, S., Katz, J., & Miranda, J. P. (2019). From belief in conspiracy theories to trust in others: Which factors influence exposure, believing and sharing fake news. In International conference on human-computer interaction (pp. 217-232). Springer, Cham.
Herrero-Diz, P., Conde-Jiménez, J., Tapia-Frade, A., & Varona-Aramburu, D. (2019). The credibility of online news: an evaluation of the information by university students. Cultura y Educación, 31(2), 407-435. https://doi.org/10.1080/11356405.2019.1601937
Heuer, H., & Breiter, A. (2018). Trust in news on social media. In Proceedings of the 10th Nordic Conference on Human-Computer Interaction (pp. 137-147). https://doi.org/10.1145/3240167.3240172
Jewitt, R. (2009). The trouble with twittering: Integrating social media into mainstream news. International Journal of Media and Cultural Politics, 5(3), 233-240.
Kalogeropoulos, A., Suiter, J., Udris, L., & Eisenegger, M. (2019). News media trust and news consumption: Factors related to trust in news in 35 countries. International Journal of Communication, 13, 22.
Lazer, D. M. J., Baum, M. A., Benkler, Y., Berinsky, A. J., Greenhill, K. M., Menczer, F., Metzger, M. J., Nyhan, B., Pennycook, G., Rothschild, D., Schudson, M., Sloman, S. A., Sunstein, C. R., Thorson, E. A., Watts, D. J., & Zittrain, J. L. (2018). The science of fake news. Science, 359(6380), 1094–1096.
Lee, T. T. (2010). Why they don’t trust the media: An examination of factors predicting trust. American behavioral scientist, 54(1), 8-21. https://doi.org/10.1177/0002764210376308
Luca, M. (2015). User-generated content and social media. Handbook of media Economics (Vol. 1, pp. 563-592). North-Holland. https://doi.org/10.1016/B978-0-444-63685-0.00012-7
Marchi, R. (2012). With Facebook, blogs, and fake news, teens reject journalistic “objectivity”. Journal of communication inquiry, 36(3), 246-262. https://doi.org/10.1177/0196859912458700
Meijer, I. C. (2010). Waardevolle journalistiek. Op zoek naar kwaliteit vanuit het gezichtspunt van de gebruiker. Tijdschrift voor communicatiewetenschap, 38(3), 222-230. https://doi.org/10.5117/2010.038.003.223
Mihailidis, P., & Viotty, S. (2017). Spreadable spectacle in digital culture: Civic expression, fake news, and the role of media literacies in “post-fact” society. American behavioral scientist, 61(4), 441-454. https://doi.org/10.1177/0002764217701217
Moravec, P., Minas, R., & Dennis, A. R. (2018). Fake news on social media: People believe what they want to believe when it makes no sense at all. Kelley School of Business Research Paper, 18-87.
Motta, M., Stecula, D., & Farhart, C. (2020). How right-leaning media coverage of COVID-19 facilitated the spread of misinformation in the early stages of the pandemic in the US. Canadian Journal of Political Science/Revue canadienne de science politique, 53(2), 335-342. https://doi.org/10.1017/S0008423920000396
Nielsen, R. K., & Graves, L. (2017). "News you don't believe": Audience perspectives on fake news. Reuters Institute.
Ponnet, K. (2019). Inleiding en beschrijvende statistiek met SPSS (Presentatieslides). Universiteit Gent.
Schmidt, A. L., Zollo, F., Del Vicario, M., Bessi, A., Scala, A., Caldarelli, G., Stanley H. E., & Quattrociocchi, W. (2017). Anatomy of news consumption on Facebook. Proceedings of the National Academy of Sciences, 114(12), 3035-3039. https://doi.org/10.1073/pnas.1617052114
Seckler, M., Heinz, S., Forde, S., Tuch, A. N., & Opwis, K. (2015). Trust and distrust on the web: User experiences and website characteristics. Computers in human behavior, 45, 39-50. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.11.064
Sevenhant R., Stragier J., De Marez, L., & Schuurman D. (2022). Imec. Digimeter 2021: Digitale mediatrends in Vlaanderen. Imec. Geraadpleegd van https://www.imec.be/sites/default/files/2022-05/IMEC-Digimeter-2021.pdf
Shamhuyenhanzva, R. M., van Tonder, E., Roberts-Lombard, M., & Hemsworth, D. (2016). Factors influencing Generation Y consumers’ perceptions of eWOM credibility: a study of the fast-food industry. The International Review of Retail, Distribution and Consumer Research, 26(4), 435-455. https://doi.org/10.1080/09593969.2016.1170065
Shoemaker, P. J., & Reese, S. D. (2013). Mediating the message in the 21st century: A media sociology perspective. New York: Routledge.
Singer, J. B., Domingo, D., Hermida, A., Heinonen, A., Paulussen, S., Quandt, T., Reich, Z., & Vujnovic, M. (Eds). (2011). Participatory Journalism. Whiley-Blackwell.
Stefanone, M. A., Vollmer, M., & Covert, J. M. (2019). In news we trust? Examining credibility and sharing behaviors of fake news. In Proceedings of the 10th international conference on social media and society (pp. 136-147). https://doi.org/10.1145/3328529.3328554
Sterrett, D., Malato, D., Benz, J., Kantor, L., Tompson, T., Rosenstiel, T., Sonderman, J., & Loker, K. (2019). Who shared it?: Deciding what news to trust on social media. Digital journalism, 7(6), 783-801. https://doi.org/10.1080/21670811.2019.1623702
Tandoc Jr, E. C., Lim, Z. W., & Ling, R. (2017). Defining “fake news” A typology of scholarly definitions. Digital journalism, 6(2), 137-153. https://doi.org/10.1080/21670811.2017.1360143
Tandoc Jr, E. C., Ling, R., Westlund, O., Duffy, A., Goh, D., & Zheng Wei, L. (2017). Audiences’ acts of authentication in the age of fake news: A conceptual framework. New Media & Society, 20(8), 2745-2763. https://doi.org/10.1177/1461444817731756
Tang, J., & Liu, H. (2015). Trust in social media. Synthesis Lectures on Information Security, Privacy, & Trust, 10(1), 1-129. https://doi.org/10.2200/S00657ED1V01Y201507SPT013
Torres, R., Gerhart, N., & Negahban, A. (2018). Combating fake news: An investigation of information
verification behaviors on social networking sites. In Proceedings of the 51st Hawaii international
conference on system sciences.
Tsfati, Y. (2010). Online news exposure and trust in the mainstream media: Exploring possible associations. American behavioral scientist, 54(1), 22-42. https://doi.org/10.1177/0002764210376309
Tsfati, Y., & Ariely, G. (2013). Individual and contextual correlates of trust in media across 44 countries. Communication research, 41(6), 760-782. DOI:10.1177/0093650213485972
Tsfati, Y., & Cappella, J. N. (2003). Do people watch what they do not trust? Exploring the association between news media skepticism and exposure. Communication Research, 30(5), 504-529. ttps://doi.org/10.1177/0093650203253371
Tsfati, Y., & Cohen, J. (2005). Democratic consequences of hostile media perceptions: The case of Gaza settlers. Harvard International Journal of Press/Politics, 10(4), 28-51. DOI:10.1177/1081180X05280776
Van Damme, K., Van Leuven, S., & Van Hove, S. (2020). Nieuwswijsheid: Een pleidooi voor vertrouwen. Department of Communication Sciences. UGent. Imec.
Van Duyn, E., & Collier, J. (2018). Priming and fake news: The effects of elite discourse on evaluations of news media. Mass Communication and Society, 22(1), 29-48. https://doi.org/10.1080/15205436.2018.1511807
Vandendriessche, K., & De Marez, L. (2020). Imec.Digimeter 2019: Digitale mediatrends in Vlaanderen. Imec. Geraadpleegd van https://www.imec.be/sites/default/files/2020-02/476531-IMEC-Digimeter-Rapport%202020-WEB.PDF
Vandendriessche, K., Steenberghs, E., Matheve, A., Georges, A., & De Marez, L. (2021). Imec.Digimeter 2020: Digitale mediatrends in Vlaanderen. Imec. Geraadpleegd van https://www.imec.be/sites/default/files/inline-files/DIGIMETER2020.pdf
Vasu, N., Ang, B., Teo, T. A., Jayakumar, S., Faizal, M., & Ahuja, J. (2018). Fake news: National security in the post-truth era. RSIS.
Wardle, C. (2020). The age of information disorder. From C. Silverman (Ed.). Verification Handbook (pp. 7-12).
White, D. M. (1950). The “gate keeper”: A case study in the selection of news. Journalism quarterly, 27(4), 383-390. https://doi.org/10.1177/107769905002700403
Zimmer, F., Scheibe, K., Stock, M., & Stock, W. G. (2019). Fake news in social media: Bad algorithms or biased users?. Journal of Information Science Theory and Practice, 7(2), 40-53. https://doi.org/10.1633/JISTaP.2019.7.2.4
Zimmermann, F., & Kohring, M. (2020). Mistrust, disinforming news, and vote choice: A panel survey on the origins and consequences of believing disinformation in the 2017 German parliamentary election. Political communication, 37(2), 215-237. https://doi.org/10.1080/10584609.2019.1686095
