Hoe media ons over klimaatverandering doen denken
Smeltende gletsjers, economische rampen of politici in strijd? Door welke bril kijk jij naar het klimaatprobleem en hoe komt dat?
Nieuwsmedia brengen klimaatverandering aan bod vanuit verschillende invalshoeken of ‘frames’. Journalisten benadrukken bijvoorbeeld politieke, economische of milieuaspecten van klimaatverandering. Het masterproefonderzoek van Lisanne Vansteenkiste, afgestudeerd als journalist aan de UGent, ging na welke frames het vaakst voorkomen in Vlaamse kranten.
Klimaatverandering is niet meer te ontwijken vandaag. Het confronteert iedereen. Is het niet ‘in real life’ door extreem weer of natuurrampen, dan is het via de media. Nieuwsmedia spelen een grote rol in hoe mensen denken over de opwarming van de aarde. De manier waarop media klimaatverandering representeren is dus van uiterst belang. Ze doen dit aan de hand van frames.
Framing?
Het concept framing betekent bepaalde aspecten van een onderwerp meer benadrukken dan andere. Het verdraait de waarheid niet, maar het legt toch een bepaalde interpretatie op bij het publiek. Journalisten kunnen dus bewust of onbewust een rol spelen in hoe mensen denken over onderwerpen als klimaatverandering.
Een onderwerp framen gebeurt aan de hand van enkele ‘tools’. De keuze voor bepaalde soorten bronnen, beelden of kernwoorden in een artikel kan wijzen op de aanwezigheid van een bepaald frame. Maar ook bijvoorbeeld hoe journalisten de gevolgen en oplossingen van een probleem voorstellen zijn manieren om een onderwerp te framen.
Doorheen de tijd onderzochten studies al veel verschillende frames. Vroeger kwam het ‘scientific uncertainty’ frame bijvoorbeeld vaak voor: bestaat klimaatverandering wel echt? Dergelijke oude frames zijn nu natuurlijk achterhaald. Maar frames zoals binnenlandse politiek, impact op de economie, impact op het milieu en internationale relaties zijn wel nog relevant. De vraag is nu: welk frame gebruiken nieuwsmedia het vaakst? Het masterproefonderzoek analyseerde de vier laatstgenoemde frames in artikels van Het Laatste Nieuws, De Standaard en De Tijd.
Klimaatverandering als een politiek probleem
Zo’n 300 artikels uit het jaar 2019, een jaar vol klimaatgebeurtenissen, werden onderzocht. In de onderstaande grafiek kan je zien in hoeveel procent van de artikels de vier frames aanwezig zijn. Wat blijkt is dat journalisten het probleem vooral betrekken op de politiek. Heel veel artikels laten politici aan het woord en leggen de verantwoordelijkheid om het probleem op te lossen bij de overheid. Het is een trend dat de laatste jaren meer en meer voorkomt. Politici vervangen wetenschappers. Zo ondervonden ook andere studies.
Maar de andere drie frames hinken niet ver achterop. Het frame dat het tweede vaakst voorkomt is de impact van klimaatverandering op het milieu. Gevolgen zoals droogte, bosbranden en de stijging van de zeespiegel zijn aandachtspunten in artikels, omdat ze een concreet beeld schetsen van het probleem. Ze zorgen ervoor dat mensen het fenomeen beter kunnen vatten.
Het derde vaakst voorkomende frame is de economische impact van klimaatverandering. Vroeger was dit frame vooral negatief: de maatregelen om de opwarming van de aarde tegen te gaan kosten bakken geld. Maar nu kan dit frame ook positief zijn en economische voordelen aanhalen.
Ten slotte komt het frame internationale relaties het minst vaak voor. Dit valt op, aangezien de opwarming van de aarde een globaal probleem is en er toch zeker op internationaal vlak wordt samengewerkt. Denk bijvoorbeeld aan de klimaattoppen.
Verschillen tussen kranten en periodes
De onderzochte artikels komen uit de kranten Het Laatste Nieuws, De Standaard en De Tijd: drie kranten met een verschillende insteek en publiek. Dit wekt natuurlijk de vraag op of er verschillen zijn tussen de kranten op vlak van framing. En die zijn er ook, maar in beperkte mate. Het grootste verschil is dat De Tijd, een financieel-economische krant, logischerwijze meer de economische aspecten van klimaatverandering benadrukt en minder de milieuaspecten.
Natuurlijk hangt de framing ook af van de klimaatgebeurtenissen doorheen het jaar. Het onderzoek vond dat artikels gepubliceerd tijdens de zomermaanden de impact op het milieu meer benadrukken. Er vinden in die periode immers meer natuurrampen zoals droogte, hittegolven en bosbranden plaats. Daarnaast focussen artikels meer op internationale relaties wanneer er bijvoorbeeld een klimaattop of -conferentie voorkomt.
Kritische blik
Meerdere studies toonden al aan dat framing wel degelijk een effect heeft op de publieke opinie. Moeten we ons hierover zorgen maken? Veelal is framing onbewust of gewoon een manier om mensen te helpen met het geven van betekenis aan een bepaald thema. Het verdraait de waarheid niet en is dus niet hetzelfde als ‘fake news’. Maar het kan zeker geen kwaad om hiervan bewust te zijn. Wees dus niet bang om in de toekomst met een meer kritische blik de krant te lezen.
Bibliografie
Adedoyin, F., Ozturk, I., Abubakar, I., Kumeka, T., Folarin, O., & Bekun, F. V. (2020). Structural breaks in
CO2 emissions: Are they caused by climate change protests or other factors?. Journal of
environmental management, 266, 110628.
Ajaero, I. D., & Anorue, L. I. (2018). Newspaper framing and climate change mitigation in Nigeria and
Ghana. African population studies, 32(2), 4228-4238.
Antilla, L. (2005). Climate of scepticism: US newspaper coverage of the science of climate change. Global
Environmental Change, 15(4), 338-352.
Asplund, T. (2014). Climate change frames and frame formation: An analysis of climate change
communication in the Swedish agricultural sector [Doctoral dissertation, Linköping University
Electronic Press]. Google Scholar.
Aykut, S. C., Comby, J. B., & Guillemot, H. (2012). Climate change controversies in French mass media
1990–2010. Journalism Studies, 13(2), 157-174.
Badullovich, N., Grant, W. J., & Colvin, R. M. (2020). Framing climate change for effective
communication: a systematic map. Environmental Research Letters, 15(12), 123002.
Bødker, H., & Neverla, I. (2012). Introduction. Journalism Studies, 13(2), 152–156.
Boenker, K. (2012). Communicating Global Climate Change: Framing Patterns in the US 24-Hour News
Cycle, 2007-2009. Washington: University of Washington.
Bolsen, T., & Shapiro, M. A. (2018). The US news media, polarization on climate change, and pathways to
effective communication. Environmental Communication, 12(2), 149-163.
Boulianne, S., Lalancette, M., & Ilkiw, D. (2020). “School strike 4 climate”: social media and the
international youth protest on climate change. Media and Communication, 8(2), 208-218.
Boykoff, M. T., & Boykoff, J. M. (2004). Balance as bias: Global warming and the US prestige
press. Global environmental change, 14(2), 125-136.
Boykoff, M. T. (2007). Flogging a dead norm? Newspaper coverage of anthropogenic climate change in the
United States and United Kingdom from 2003 to 2006. Area, 39(4), 470-481.
Boykoff, M. T. (2011). Who speaks for the climate?: Making sense of media reporting on climate change.
Cambridge: Cambridge University Press.
Carvalho, A. (2007). Ideological cultures and media discourses on scientific knowledge: Re-reading news
on climate change. Public Understanding of Science, 16(2), 223–243.
Chetty, K. (2013). The Framing of Climate Change in New Zealand Newspapers [Doctoral dissertation,
University of Otago]. Google Scholar.
Chetty, K., Devadas, V., & Fleming, J. S. (2015). The framing of climate change in New Zealand
newspapers from June 2009 to June 2010. Journal of the Royal Society of New Zealand, 45(1), 1-20.
Chinn, S., Hart, P. S., & Soroka, S. (2020). Politicization and polarization in climate change news content,
1985-2017. Science Communication, 42(1), 112-129.
Chong, D., & Druckman, J. N. (2007). Framing theory. Annu. Rev. Polit. Sci., 10, 103-126.
CIM (2021). Openbare Resultaten Bereikstudie. Geraadpleegd op https://www.cim.be/nl/pers/bereikresultaten
Comfort, S. E., Tandoc, E., & Gruszczynski, M. (2020). Who is heard in climate change journalism?
Sourcing patterns in climate change news in China, India, Singapore, and Thailand. Climatic
Change, 158(3), 327-343.
de Boer, J. (2007). Framing climate change and spatial planning: how risk communication can be
improved. Water science and technology, 56(4), 71-78.
Deines, T. (2007). Global warming coverage in the media: Trends in a Mexico City Newspaper [Doctoral
dissertation, Kansas State University]. Google Scholar.
Deprez, A. (2008). Internationale conflictberichtgeving in de Vlaamse geschreven pers: een longitudinale
framing-en representatieanalyse van de Eerste en Tweede Intifada (Publicatienr. 467724) [Doctoral
dissertation, Ghent University]. Google Scholar.
De Vreese, C. H. (2005). News framing: Theory and typology. Information design journal & document
design, 13(1), 51-62.
De Vreese, H., Peter, J., & Semetko, H. (2001). Framing politics at the launch of the Euro: A cross-national
comparative study of frames in the news. Political communication, 18(2), 107-122.
Dirikx, A., & Gelders, D. (2010). To frame is to explain: A deductive frame-analysis of Dutch and French
climate change coverage during the annual UN Conferences of the Parties. Public understanding of
science, 19(6), 732-742.
Dispensa, J. M., & Brulle, R. J. (2003). Media’s social construction of environmental issues: focus on
global warming–a comparative study. International Journal of sociology and social policy, 23(10), 74-
105.
Dotson, D. M., Jacobson, S. K., Kaid, L. L., & Carlton, J. S. (2012). Media coverage of climate change in
Chile: A content analysis of conservative and liberal newspapers. Environmental Communication: A
Journal of Nature and Culture, 6(1), 64-81.
Dunlap, R. E., & McCright, A. M. (2011). Organized climate change denial. The Oxford handbook of
climate change and society, 1, 144-160.
Eide, E., & Kunelius, R. (2010). Domesticating Global Moments. A transnational study on the coverage of
the Bali and Copenhagen Climate Summits. In E. Eide, R. Kunelius, R., & V. Kumpu (Eds.), Global
climate. Local journalisms. A Transnational Study of How Media Make Sense of Climate Summits (pp.
11-50). Bochum: Projektverlag.
Eide, E., Kunelius, R. & Kumpu, V. (2010). Global climate. Local journalisms. A Transnational Study of
How Media Make Sense of Climate Summits. Bochum: Projektverlag.
Entman, R. M. (1993). Framing: Toward clarification of a fractured paradigm. Journal of
communication, 43(4), 51-58.
Entman, R. M. (2004). Projections of power: Framing news, public opinion, and US foreign policy.
Chicago: University of Chicago Press.
European Commission & European Parliament (2021). Public opinion in the EU in time of coronavirus
crisis 3 (2020). Kantar.
European Parliament (2020). Eurobarometer 94.1: Future of Europe (2020). Kantar.
Feldman, L., & Hart, P. (2018). Broadening exposure to climate change news? How framing and political
orientation interact to influence selective exposure. Journal of Communication, 68(3), 503-524.
Feldman, L., Hart, P. S., & Milosevic, T. (2017). Polarizing news? Representations of threat and efficacy in
leading US newspapers’ coverage of climate change. Public Understanding of Science, 26(4), 481-
497.
Gamson, W. A. (1988). A constructionist approach to mass media and public opinion. Symbolic
Interaction, 11(2), 161–174.
Giannoulis, C., Botetzagias, I., & Skanavis, C. (2010). Newspaper reporters’ priorities and beliefs about
environmental journalism: An application of Q-methodology. Science Communication, 32(4), 425-
466.
Gitlin, T. (1980). The whole world is watching: Mass media in the making and unmaking of the New Left.
Berkeley, CA: University of California Press.
Grundmann, R. (2007). Climate change and knowledge politics. Environmental politics, 16(3), 414-432.
Han, J., Sun, S., & Lu, Y. (2017). Framing climate change: A content analysis of Chinese mainstream
newspapers from 2005 to 2015. International Journal of Communication, 11, 2889- 2911.
Heale, R., & Twycross, A. (2015). Validity and reliability in quantitative studies. Evidence-based
nursing, 18(3), 66-67.
Hemker, S. (2020). Increasing climate change risk portrayal: A comparative framing analysis of selected
US and German news on the portrayal of climate change. Enschede: University of Twente.
Hickman, L. (2013, August 28). The era of climate change ‘denial’ is over. The Guardian.
https://www.theguardian.com/environment/blog/2013/aug/28/era-climate-ch…
Hiles, S. S., & Hinnant, A. (2014). Climate change in the newsroom: Journalists’ evolving standards of
objectivity when covering global warming. Science Communication, 36(4), 428-453.
Hjerpe, M., & Buhr, K. (2014). Frames of climate change in side events from Kyoto to Durban. Global
Environmental Politics, 14(2), 102-121.
Holt, D., & Barkemeyer, R. (2012). Media coverage of sustainable development issues–attention cycles or
punctuated equilibrium?. Sustainable development, 20(1), 1-17.
Jacobsen, G. D. (2011). The Al Gore effect: an inconvenient truth and voluntary carbon offsets. Journal of
Environmental Economics and Management, 61(1), 67-78.
Jang, S. M., & Hart, P. S. (2015). Polarized frames on “climate change” and “global warming” across
countries and states: Evidence from Twitter big data. Global Environmental Change, 32, 11-17.
Kozman, C. (2017). Measuring issue-specific and generic frames in the media’s coverage of the steroids
issue in baseball. Journalism Practice, 11(6), 777-797.
Lauf, E. (2001). ». 96 nach Holsti «Zur Reliabilität von Inhaltsanalysen und deren Darstellung in
kommunikationswissenschaftlichen Fachzeitschriften. Publizistik, 46(1), 57-68.
Lopera, E., & Moreno, C. (2014). The uncertainties of climate change in Spanish daily newspapers:
Content analysis of press coverage from 2000 to 2010. Journal of science communication, 13(1), 1-18.
Maeseele, P., Pepermans, Y., Raeijmaekers, D., Van der Steen, L., & Joye, S. (2014). Strijd om het
klimaat: de beeldvorming over klimaatverandering tijdens de klimaattop te Cancún in Vlaamse
kwaliteitskranten. Tijdschrift voor Communicatiewetenschap, 42(3), 244-264.
Maibach, E. W., Nisbet, M., Baldwin, P., Akerlof, K., & Diao, G. (2010). Reframing climate change as a
public health issue: An exploratory study of public reactions. BMC Public Health, 10(1), 1–11.
Maibach, E. W., Roser-Renouf, C., & Leiserowitz, A. (2008). Communication and marketing as climate
change–intervention assets: A public health perspective. American Journal of Preventive Medicine,
35(5), 488–500.
Matthes, J. (2007). Framing-Effekte. Zum Einfluss der Politikberichterstattung auf die Einstellung der
Rezipienten (Vol. 13). München: Reinhard Fischer.
McCallum, D. B., Hammond, S. L., & Covello, V. T. (1991). Communicating about environmental risks:
How the public uses and perceives information sources. Health Education Quarterly, 18(3), 349-361.
McCright, A. M., & Dunlap, R. E. (2000). Challenging global warming as a social problem: An analysis of
the conservative movement’s counter-claims. Social problems, 47(4), 499-522.
McCright, A. M., & Dunlap, R. E. (2003). Defeating Kyoto: The conservative movement’s impact on US
climate change policy. Social problems, 50(3), 348-373.
Mercado, M. T. (2012). Media representations of climate change in the argentinean press. Journalism
Studies, 13(2), 193-209.
Mertens, B. (2019, 12 maart). Kids for Climate lanceert internationale petitie. Het Laatste Nieuws, p. 13.
Mocatta, G., & Hawley, E. (2020). Uncovering a climate catastrophe? Media coverage of Australia’s Black
Summer bushfires and the revelatory extent of the climate blame frame. M/C Journal, 23(4), 1-13.
Myers, T. A., Nisbet, M. C., Maibach, E. W., & Leiserowitz, A. A. (2012). A public health frame arouses
hopeful emotions about climate change. Climatic Change Research Letters, 113, 1105–1112.
Nathanson Thulin, A. (2021). Climate Policy in the European Union in Times of Crisis: A Frame Analysis
of Climate Policy in the EU During the Covid-19 Crisis. Uppsala: Uppsala University.
Nisbet, M.C., (2009). Communicating climate change: why frames matter for public engagement.
Environment: Science and policy for sustainable development, 51(2), 12–23.
O’Neill, S., Williams, H. T., Kurz, T., Wiersma, B., & Boykoff, M. (2015). Dominant frames in legacy and
social media coverage of the IPCC Fifth Assessment Report. Nature Climate Change, 5(4), 380-385.
Pacoma, M. A. (2019). Environmental Realities: Evaluating Climate Change Coverage of Philippine
Online News Media. Jurnal Studi Komunikasi, 3(1), 1-26.
Pan, Z., & Kosicki, G. M. (1993). Framing analysis: An approach to news discourse. Political
Communication, 10, 55–75.
Pepermans, Y., & Maeseele, P. (2014). Democratic debate and mediated discourses on climate change:
From consensus to de/politicization. Environmental Communication, 8(2), 216-232.
Petrovic, N., Madrigano, J., & Zaval, L. (2014). Motivating mitigation: when health matters more than
climate change. Climatic Change, 126(1), 245-254.
Poortinga, W., Whitmarsh, L., Steg, L., Böhm, G., & Fisher, S. (2019). Climate change perceptions and
their individual-level determinants: A cross-European analysis. Global Environmental Change, 55, 25-
35.
Rademaekers, J. K., & Johnson-Sheehan, R. (2014). Framing and re-framing in environmental science:
Explaining climate change to the public. Journal of Technical Writing and Communication, 44(1), 3–
21.
Schäfer, M. S., O'Neill, S., Nisbet, M., Ho, S., Markowitz, E., & Thaker, J. (2017). Frame analysis in
climate change communication: approaches for assessing journalists’ minds, online communication
and media portrayals. Zurich: University of Zurich.
Schäfer, M. S., & Painter, J. (2021). Climate journalism in a changing media ecosystem: Assessing the
production of climate change‐related news around the world. Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate
Change, 12(1), 1-20.
Schmid-Petri, H., Adam, S., Schmucki, I., & Häussler, T. (2017). A changing climate of skepticism: The
factors shaping climate change coverage in the US press. Public Understanding of Science, 26(4), 498-
513.
Schmidt, A., Ivanova, A., & Schäfer, M. S. (2013). Media attention for climate change around the world: A
comparative analysis of newspaper coverage in 27 countries. Global Environmental Change, 23(5),
1233-1248.
Semetko, H., & Valkenburg, P. (2000). Framing European politics: A content analysis of press and
television news. Journalism of Communication, 50(2), 93–110.
Shehata, A., & Hopmann, D. N. (2012). Framing climate change: A study of US and Swedish press
coverage of global warming. Journalism Studies, 13(2), 175-192.
Shoemaker, P. J., & Reese, S. D. (2013). Mediating the message in the 21st century: A media sociology
perspective. Abingdon: Routledge.
Sinaga, S. (2011). The interplay of global warming framing in news media coverage in 1988-2009
[Doctoral dissertation, Texas Tech University]. Google Scholar.
Smitz, H. (2019, 9 april). Leuvense onderzoekers willen banaan redden van toenemende droogte. De
Standaard, p. 29.
Sniderman, P. M., & Theriault, S. M. (2004). The structure of political argument and the logic of issue
framing. Studies in public opinion: Attitudes, nonattitudes, measurement error, and change, 133-65.
Sonnett, J. (2010). Climates of risk: A field analysis of global climate change in U.S. media discourse,
1997–2004. Public Understanding of Science, 19(6), 698–716.
Spence, A., & Pidgeon, N. (2010). Framing and communicating climate change: The effects of distance and
outcome frame manipulations. Global Environmental Change, 20(4), 656-667.
Stecula, D. A., & Merkley, E. (2019). Framing climate change: economics, ideology, and uncertainty in
American news media content from 1988 to 2014. Frontiers in Communication, 4(6), 1-15.
Trumbo, C. (1995). Longitudinal modeling of public issues: An application of the agenda-setting process to
the issue of global warming. Journalism Monographs, 152, 1-57.
Van Haver, K. (2019, 3 december). Klimaattop moet van retoriek beleid maken. De Tijd, p. 6.
von Zabern, L., & Tulloch, C. D. (2021). Rebel with a cause: the framing of climate change and
intergenerational justice in the German press treatment of the Fridays for Future protests. Media, Culture
& Society, 43(1), 23-47.
Vu, H. T., Liu, Y., & Tran, D. V. (2019). Nationalizing a global phenomenon: A study of how the press in
45 countries and territories portrays climate change. Global Environmental Change, 58, 1-9.
Walker, H. M., Reed, M. G., & Fletcher, A. J. (2020). Wildfire in the news media: An intersectional critical
frame analysis. Geoforum, 114, 128-137.
Weathers, M. R., & Kendall, B. E. (2016). Developments in the framing of climate change as a public
health issue in US newspapers. Environmental Communication, 10(5), 593-611.
Weaver, D.H., McCombs, M., & Shaw, D. (2004). Agenda-setting research: Issues, attributes, and
influences. In L.L. Kaid (Ed.), Handbook of political communication research (pp. 257-282).
Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
Weber, E. U., & Stern, P. C. (2011). Public understanding of climate change in the United States. American
Psychologist, 66(4), 315-328.
Wester, F., & van Selm, M. (2006). Inhoudsanalyse als systematisch-kwantificerende werkwijze. In: F.
Wester, K. Renckstorf, & P. Scheepers (Eds.), Onderzoekstypen in de communicatiewetenschap (pp.
121-150). Dordrecht: Kluwer.
Williams, A. (2015). The Routledge handbook of environment and communication. Abingdon: Routledge.
Xie, L. (2015). The story of two big chimneys: A frame analysis of climate change in US and Chinese
newspapers. Journal of Intercultural Communication Research, 44(2), 151-177.
Zaller, J. R. (1992). The nature and origins of mass opinion. Cambridge: Cambridge university press.
Zucker, H.G. (1978). The variable nature of news media influence. In B.D. Rubin (Ed.), Communication
Yearbook 2 (pp. 225-245). New Brunswick, NJ: Transaction Books.
