Het verhogen van leesplezier in de 2de graad lager onderwijs

Febe Christiaen
Persbericht

Hoe verhoog ik leesplezier?

Verhogen van leesplezier in de tweede graad lager onderwijs

Hoe zorgen we ervoor dat leerlingen plezier beleven aan lezen? Hoe krijgen we leerlingen die niet graag boeken lezen aan het lezen? Dit zijn veelgestelde vragen waarop hier een antwoord wordt gegeven.

 

Om hiermee te beginnen moeten we letten op de intrinsieke motivatie. Dit is de motivatie die leerlingen uit zichzelf hebben: ‘ik wil lezen omdat ik het leuk vind’ in plaats van ‘ik lees omdat dit moet van de juf’. Hoe bereik je deze motivatie? Dit doe je door te werken aan autonomie, verbondenheid en competentie.

Om aan de autonomie te werken laat je de leerlingen zelf kiezen welk boek ze zullen lezen. Daarnaast laat je hen ook zelf kiezen wanneer ze willen lezen.

Aan de verbondenheid kun je werken door veel te praten over het boek/de boeken die de leerling/de leerlingen lezen.

Om aan de competentie te werken zorg je dat het boek dat de leerling neemt niet te moeilijk of te gemakkelijk is.

 

Hoe zorg je ervoor dat je zowel autonomie als competentie tegelijk nastreeft? In het 3de leerjaar luisteren leerlingen nog vaak naar de leestips van de leerkracht. Merk je dat een leerling een te moeilijk/te gemakkelijk boek neemt, verwoord dit dan aan de leerling. Bespreek dat je denkt dat dit boek niet bij de leerling past. Zeg niet dat de leerling dit boek niet mag nemen. In het 4de leerjaar luisteren leerlingen ook nog naar de leestips van de leerkracht, maar ook al veel vaker naar deze van vriendjes. Zorg ook dat er altijd andere boeken beschikbaar zijn. Als een leerling een boek begint te lezen waarvan hij/zij verwoordt dat het geen leuk boek is, zorg dan dat de leerling opnieuw een keuze tussen boeken kan maken.

 

Zorg ervoor dat de school een visie over lezen heeft. Daarnaast moet de school één leeslijn lopende hebben die start als een leerling de school binnenstapt en stopt als de leerling de school verlaat. Straal als school uit dat lezen belangrijk is.

 

Het model ‘De leescyclus’ is een belangrijke houvast om lessen rond leesplezier op te bouwen. Dit is een bestaand model. Hierin start je met de inspiratiefase, dan ga je door de keuzefase, daarna door de leesfase en uiteindelijk komt de inspiratiefase. Daarna begint de cyclus opnieuw.

 

Het is zeer belangrijk om te weten welk soort lezers de leerlingen zijn. Er zijn drie soorten lezers.

Als eerste zijn er de onervaren lezers. In het 3de  leerjaar zijn dit de lezers die niet veel in contact gekomen zijn met boeken of leerlingen die moeite hebben met lezen. In het 4de leerjaar komen hier veel lezers bij die afhaken. Bij leerlingen die moeite hebben met lezen helpt een dun boekje met een duidelijke spanningsopbouw. Ook helpt in gesprek gaan over boeken met deze leerlingen enorm. Leer hen de verschillende soorten boeken kennen. Wat vinden ze leuk?

Daarnaast zijn er de incidentele lezers. Dit zijn de lezers die teruggrijpen naar dezelfde boeken. Leer hen ook verschillende soorten boeken kennen. Welke genres bestaan er? Welke genres vinden ze leuk?...

Als laatste zijn er de ervaren lezers. Deze lezers lezen vaak, maar grijpen veel terug naar dezelfde schrijvers. Leer hen andere schrijvers kennen. Bekroonde boeken aanbieden is ook een goed idee.

 

Probeer in de klas ongeveer tien minuten per dag te spenderen aan (voor)lezen. In de 2de graad is tien minuten per dag voldoende om leesplezier te ontwikkelen. Vergeet voorlezen zeker ook niet in te zetten. Dit helpt leerlingen kennis te maken met verschillende genres. Daarnaast ontstaat er op deze manier een beetje leesplezier bij leerlingen die negatief staan tegenover boeken en die soms zelfs weigeren te lezen. Via voorlezen kunnen de eerste stappen tot leesplezier gezet worden.

 

Vergeet als laatste ‘Boekenzoeker’ niet in te zetten. ‘Boekenzoeker’ is een leesbevorderingswebsite. Bij een leestip staat telkens een klein tekstje over het boek. Belangrijk om te weten is dat dit in dezelfde schrijfstijl is geschreven zoals het boek zelf. Zo weten eventuele lezers wat ze van het boek kunnen verwachten. Daarnaast kan je onderaan ook je postcode ingeven. Zo weet je of het boek te vinden is in de bibliotheek in de buurt.

 

Voor het praktijkonderdeel begon ik met de ‘inspiratiefase’ van de leescyclus. Ik merkte dat leerlingen nog niet vaak nagedacht hadden over welke boeken ze graag lezen. Hiervoor gaf ik leerlingen een rood en een groen blaadje. Op het groene blaadje moesten ze alles opschrijven dat gaat over positieve herinneringen aan boeken, op het rode blaadje alle slechte ervaringen. Zo laat je leerlingen goed nadenken over hun eerdere leeservaringen voor ze zelf op zoek gaan naar een nieuw boek. Natuurlijk kun je hier ook andere opdrachten uitvoeren. Bijvoorbeeld door leerlingen één/enkele pagina(‘s) te laten lezen uit verschillende boeken en verschillende genres. Hierdoor laat je leerlingen kennismaken met de verschillende genres.

Daarna kunnen de leerlingen op zoek gaan naar een boek. Laat hen hiervoor een top drie maken. Hiervoor kan de website ‘Boekenzoeker’ zeker ingezet worden. Laat de leerlingen eerst experimenteren met de site, leg daarna de site uit en laat ze daarna zelf op zoek gaan naar boeken dat bij hen passen. Laat hen wel boeken opschrijven die in de bibliotheek beschikbaar zijn.

Haal daarna de gekozen boeken op. Laat de leerlingen tijdens elke fase praten over de boeken: met elkaar, met de leerkracht,… Daarna kunnen de leerlingen beginnen lezen, maar vergeet dan ook het praten met elkaar over de boeken en leeservaringen niet. Maak hier tijd voor.

Uiteindelijk sluit je het best af met een verwerkingsopdracht. Zorg dat ook deze opdracht inspirerend is. Werk bijvoorbeeld volgens de theorie van meervoudige intelligentie waarbij de leerlingen een opdracht kunnen maken volgens hun talenten.

Daarna start de cyclus opnieuw.

 

Hopelijk wilt u ook aan de slag om leerlingen leesplezier bij te brengen. Een leerling die voor zijn plezier een boek leest: dat is het doel. Werkt u hieraan mee? Hopelijk brengen deze tips u alvast wat dichter bij het einddoel.  

Bibliografie

begrijpend-lezen-oefeningen.nl. (sd). Wat is leesplezier? Opgehaald van begrijpend-lezenoefeningen.nl: https://www.begrijpend-lezen-oefenen.nl/uitlegartikelen/leesplezier/lee… Bequoye, S. (2020, juli 10). Hoe bevorder je intrinsieke leesmotivatie? Opgehaald van iedereenleest.be: https://www.iedereenleest.be/over-lezen/onderzoek/hoe-bevorder-jeintrin… C.R. (2022, februari 24). Leesplezier in de klas. (F. Christiaen, Interviewer) Chambers, A. (2002). De leeromgeving, hoe volwassenen kinderen kunnen helpen van boeken te genieten. Den Haag: Querido. De Boekenzoeker. (2022). Opgehaald van boekenzoeker.be: https://www.boekenzoeker.be/ De Boekenzoeker. (2022). Boekenzoeker in de klas. Opgehaald van boekenzoeker.be: https://www.boekenzoeker.be/boekenzoeker-de-klas Decin, G., Alaerts, L., Van Dessel, J., Vandersmissen, T., & Vloeberghs, L. (2016). Onderzoekende leraren. Lijdraad voor praktijkonderzoek op school. Tielt: Lannoo Campus. Dood, C., Gubbels, J., & Segers, E. (2020). PISA-2018 de verdieping: leesplezier, zelfbeeld bij het lezen, leesgedrag en leesvaardigheid en de relatie daartussen. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands. Houtveen, A., van Steensel, R., & de la Rie, S. (2019). De vele kanten van leesbegrip. Opgehaald van library.oapen.org: https://library.oapen.org/viewer/web/viewer.html?file=/bitstream/handle… 480/de-vele-kanten-van-leesbegrip.pdf?sequence=1&isAllowed=y Kamp, I., de Jong-Slagman, J., & van Duijvenboden, P. (2019). Jeugdliteratuur en didactiek handboek voor VO en MBO. Bussum: Uitgeverij Coutinho. L.D. (2022, januari 4). Boekenzoeker. (F. Christiaen, Interviewer) leesplezier.be. (sd). Opgehaald van leesplezier.be: https://www.leesplezier.be/ Moolenaar, P., & Meelis-Voorma, T. (2021). Waarom zou je lezen - handboek jeugdliteratuur. Assen: Koninklijke Van Gorcum. N.M. (2022, februari 26). Leesplezier in de klas. (F. Christiaen, Interviewer) Ottenhof, F., & Rozing, G. (2018). Wat doen goede leraren anders. Meppel: Ten Brink Uitgevers. Ringoet, E. (2019-2020). Nederlands in de klas. Opgehaald van leho.howest.be: https://lehohowest.instructure.com/courses/4552/files/879016?module_ite… Stichting Lezen. (2021, februari 10). Leesgedrag hangt positief samen met leesvaardigheid. Opgehaald van lezen.nl: https://www.lezen.nl/onderzoek/leesgedrag-hangt-positief-samenmet-leesv… T.B. (2022, februari 24). Leesplezier in de klas. (F. Christiaen, Interviewer) Tielemans, K., Vanlaar, G., Van Damme, J., & De Fraine, B. (2019). Lessen door en voor het Vlaams begrijpend leesonderwijs. KU Leuven. Van Den Eijnden, J. (2014). Leesverschillen tussen jongens en meisjes: aangeboren of aangeleerd. Amsterdam: Stichting Lezen. Vansteelandt, I., Rogiers, A., Van Keer, H., & Van Tilburg, S. (sd). Beter én graag lezen voor elke leerling: naar een duurzaam leesbeleid op school. Opgehaald van biblio.ugent.be: https://biblio.ugent.be/publication/8560696/file/8585688 Verus. (2021, maart 03). 'Door lezen en burgerschap te combineren, sla je minstens twee vliegen in één klap'. Opgehaald van verus.nl: https://www.verus.nl/actueel/nieuws/door-lezen-enburgerschap-te-combine… Vlaanderen. (sd). Progress in International Reading Literacy Study (PIRLS). Opgehaald van onderwijs.vlaanderen.be: https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/onderzoek/vlaams-en-internationaalon… 

Universiteit of Hogeschool
Educatieve Bachelor Lager Onderwijs
Publicatiejaar
2022
Promotor(en)
Ringoet Els
Kernwoorden
Share this on: