Leerlingenparticipatie in het secundair onderwijs

Britt De Beule
Persbericht

Leerlingenparticipatie in het secundair onderwijs

Leerlingenparticipatie, geen nieuw begrip.

Leerlingenparticipatie beïnvloedt niet alleen leerlingen, maar ook leerkrachten, directies en zelfs de bredere maatschappij. Het doel van dit onderzoek richt zich op het in kaart brengen van de huidige participatiecultuur ten aanzien van leerlingen in het secundair onderwijs. Leerlingenparticipatie is dan ook geen nieuw begrip en werd in de literatuur meermaals nader bekeken. Echter blijkt leerlingenparticipatie in het secundair onderwijs een onderwerp waar al enkele jaren weinig onderzoek naar gedaan werd.

 

Een kleinschalig onderzoek bij drie schoolactoren

Er blijkt op het vlak van leerlingeninspraak nog een ruime groeimarge in de participatiecultuur van scholen (De Groof, 2001; Van Petegem et al., 2010). Dit onderzoek naar leerlingenparticipatie in het secundair onderwijs reikt verder dan het in kaart brengen welke invulling leerlingen, leerkrachten en leerkrachten in opleiding geven aan leerlingenparticipatie. Zowel de ervaringen van deze drie schoolactoren als het draagvlak voor leerlingenparticipatie worden nader bekeken. 

 

Leerlingenparticipatie anno 2022

De onderzoeksresultaten bij deze drie actoren geven weer dat er meer leerlingeninspraak in verschillende domeinen geambieerd wordt: de school- en klascultuur, persoonsgebonden thema’s, activiteiten en uitstappen, de schoolinfrastructuur, de leerkrachten, het lesgebeuren, de lessenrooster en het schoolreglement. Verder is gebleken dat de participatiemogelijkheden van leerlingen als matig positief ervaren wordt. Zowel leerkrachten als leerkrachten in opleiding scoren het belang van leerlingenparticipatie relatief hoog, toch blijkt het actief stimuleren van leerlingenparticipatie geen evidentie. Ten slotte gaven de drie bevraagde schoolactoren een definiërende invulling van het begrip leerlingenparticipatie die de kernbegrippen actief deelnemen, inspraak en bijdragen tot het schoolbeleid bevat. Deze invulling sluit nauw aan bij in de literatuur beschreven definities van leerlingenparticipatie. Dit onderzoek geeft een minimale evolutie weer tegenover voorafgaand onderzoek van De Groof (2001), De Vry (2005) en Van Petegem (2009). Dit onderzoek werpt dan ook een blik op de huidige ervaringen van leerlingen, leerkrachten en leerkrachten in opleiding ten aanzien van leerlingenparticipatie in secundaire scholen.

Foto door Fauxels

 

Bibliografie

Arnstein, S. R. (1969). A Ladder Of Citizen Participation. Journal of the American Institute of Planners, 35(4), 216–224.

Bally, F. (e.a) (1996). De werking van participatieraden en lokale schoolraden. Een evaluatie in het basis- en secundaire onderwijs. Leuven: Garant.

Berlet, I. (2009). Leren participeren in de praktijk: De leerlingenraad in het Praktijkonderwijs: visie, voorbeelden, handreikingen. Enschede: SLO.

Bohez, E., & Aelterman, A. (2011). De invloed van leerlingenparticipatie in het deeltijds beroepssecundair onderwijs op het welbevinden van de leerlingen.

De Groof, S. (2002). Leerlingenparticipatie nader bekeken. Een kwalitatief en kwantitatief onderzoek naar de betekenis van participatie voor leerlingen, leerkrachten en directies uit het secundair onderwijs. Brussel: Onderzoeksgroep TOR, VUB.

De Groof, S., Elchardus, M. & Stevens, F. (2001). Leerlingenparticipatie in het secundair onderwijs tussen theorie en praktijk. Brussel: VUB.

De Groof, S., Elchardus, M., Stevens, F. (2001). Leerlingenparticipatie in het secundair onderwijs, tussen theorie en praktijk. Samenvatting van het eindrapport. Brussel: VUB.

De Groof, S., Siongers, J., Elchardus, M., Sanctobin, S. & Stevens, F. (2002). Ontwikkeling van een evaluatie-instrument en indicatieve meting van het steunpunt leerlingenparticipatie. Brussel: Onderzoeksgroep TOR, VUB.

De Vry, M. (2005). Leerlingenparticipatie in het secundair onderwijs. De weg naar participatie moeizamer dan gedacht. Antwerpen: Universiteit Antwerpen.

De Winter, M. (1995) Kinderen als medeburgers. Utrecht: De Tijdstroom

Demeuter, L., De Schrijver, L., Doens, L., Franck, T., Proost, C., Van Acker, C., & Van Mencxel. E. (2019). Leerlingenparticipatie in het lager onderwijs: kwaliteiten, noden en kansen. Geraadpleegd op 19 mei 2022 van

Detrez, C. (2001). Visieontwikkeling bij de implementatie van leerlingenparticipatie. Handboek leerlingenbegeleiding, 79-93, Diegem: Kluwer Editorial.

Detrez, C. (red), Een concept voor leerlingenparticipatie: een praktisch-theoretisch kader, - handboek leerlingenbegeleiding twee, Afl. 2, februari 2003, p 29-30

Flutter, J. (2007). Teacher development and pupil voice. The Curriculum Journal, 18 (3), 343354.

Flutter, J. & Rudduck, J. (2004). Consulting pupils: what’s in it for schools? Londen: RoutledgeFalmer.

Gezond Leven. (z.d.). Betrokkenheid. Geraadpleegd op 12 juli 2022, van https://www.gezondleven.be/settings/gezonde-school/gezondheidsbeleid-op-school/succesfactoren-gezondheidsbeleid-school/betrokkenheid

Hart, R. (1992). Children's Participation: from tokenism to citizenship. Florence: UNICEF International Child Development Centre

Hart, R. (1997). Children's Participation: The Theory and Practice of involving young citizens in Community Development and Environmental Care. London: Earthscan Publications.

Howard, S., Newman, L, Harris, V. & Harcourt, J. (2002). Talking about youth participation - where, when and why? Paper presented at the Australian Association for Research in Education Conference 2002. Queensland: University of Queensland.

Kellett, M. (2011). Engaging with children and young people. Centre for Children and Young People: Background Briefing Series, no. 3. Lismore: Centre for Children and Young People, Southern Cross University

Mahieu, P. (2003). Participatie is een werkwoord. School- en klaspraktijk. 45(179), 14-19.

Onderwijsdoelen. (z.d.-a). Onderwijs Vlaanderen. Geraadpleegd op 11 juli 2022, van https://onderwijsdoelen.be/

Persyn, J. (2008). Leerlingenparticipatie in het buitengewoon basisonderwijs in Vlaanderen, type 1 & 8: waarom en hoe? Gent: Universiteit Gent Faculteit Psychologie & Pedagogische Wetenschappen.

Shier, H. (2001). Pathways to participation: Openings, opportunities and obligations. Children & society, 15(2), 107-117.

Taalpunt (2015). Schrijfwijzer. Antwerpen: AP.

Titeca, V. (2020). Leerlingenemancipatie door voicing en leerlingenparticipatie. [Masterproef, Fontys Hogescholen] HBO kennisbank. Geraadpleegd op 12 juni 2022, van https://hbo-kennisbank.nl/details/sharekit_fontys%3Aoai%3Asurfsharekit.nl%3Ab307234b-3067-4514-bd66-1e07502a2931

Van Bogaert, M. (2004). Oprechte deelneming. Werkmap leerlingenparticipatie voor de basisschool. Brussel: Kinderrechtencommissariaat & Steunpunt Leerlingenparticipatie.

Van der Donk, C. &  van Lanen, B. (2014). Praktijkonderzoek in de school. Bussum: Coutinho

Van der Linden, F.J., & C.C.M. Penninx (1986). Reglementering en democratisch klimaat. Een inventarisatie van structurele gegevens over de stand van zaken betreffende de regeling van rechten en plichten van leerlingen in het voortgezet onderwijs. Nijmegen, Hoogveld Instituut

Van Dinter, F. (1999). Inspraak en participatie op school. Naar een leerlingbetrokken school. Brussel & Antwerpen, Koning Boudewijnstichting & Standaard Uitgeverij

Van Dinter, F. Inspraak op school. Naar een leerlingbetrokken school. Koning boudewijnstichting en Standaard Uitgeverij, 1999.

Van Petegem, P., De Maeyer, S., Adriaensens, S., & Delvaux, E. (2010). Evaluatie van het participatiegebeuren in het basis- en secundair onderwijs in Vlaanderen, OBPWO-project in opdracht van het Vlaams Ministerie van Onderwijs. Antwerpen: UA, Edubron, 184.

Van Petegem, P., Mahieu, P. (2010). De participatiebarometer: ontwikkeling van een instrumentarium voor het meten van leerkracht- en ouderparticipatie. België: Acco.

VLAAMSE CODEX, Decreet betreffende participatie op school en de Vlaamse Onderwijsraad, Brussel, 2 april 2004. Geraadpleegd op 10 januari 2022 https://codex.vlaanderen.be/Zoeken/Document.aspx?DID=1013317&param=inhoud&AID=1057092

Vlaamse Onderwijsraad. Raad Secundair Onderwijs. (2005). Onderwijskansen voor jongeren met gedrags- en emotionele problemen (1ste editie). Garant.

VSK (2000). Leerlingenraad en daad. Praktisch handboek voor leerlingenraden. Antwerpen, Vlaasme Scholierenkoepel vzw i.s.m Standaard Uitgeverij

Wilson, L. (2009). Pupil participation: comments from a case study. Health Education, 109 (1), 86-102.