In de klas, thuis, op het werk of tijdens je vrije tijd: je hebt het wellicht al eens ervaren, die extra moeite die je moest leveren om het gesprek te volgen. Hoe komt het dat luisteren of het volgen van een gesprek soms vermoeiend kan aanvoelen?
Hoe luisteren we?
Luisteren is als een (denk)sport. Het is een actief proces dat automatisch volgt nadat onze oren geluidssignalen oppikken. In onze hersenen vinden vervolgens verschillende verwerkingsprocessen plaats zodat we kunnen antwoorden op een vraag, ons kunnen oriënteren, weglopen voor gevaar of lachen met een mopje. Onze hersenen zijn zo’n vernuftig systeem dat ze verstoorde/ontbrekende spraaksignalen zelf bijsturen. In onze hersenen worden woordcombinaties die we vroeger reeds hoorden, onthouden. Bovendien houden ze rekening met het gespreksonderwerp en onze grammatica. Ik wandel aan het str… geeft daarom als logische invulling het woordje ‘strand’ en niet ‘straat’ omdat we dan het voorzetsel ‘op’ in plaats van 'aan' en en het lidwoord ‘het’ in plaats van ‘de’ hanteren.
Een hoge mate van luisterinspanning kan je levenskwaliteit aanzienlijk verstoren
Tussen je oren
De inspanning die ontstaat tijdens het luisterproces, wordt luisterinspanning genoemd, en is dus een probleem dat zich letterlijk tussen onze oren ontspint. Zoals de meeste sporten, presteer je bij luisteren het best zonder blessures en in een optimale omgeving. Zo maken gehoorverlies of een lawaaierige omgeving het luisteren extra uitdagend. Een hoge mate van luisterinspanning kan je levenskwaliteit aanzienlijk verstoren. Beetje bij beetje onthoudt men zich van diverse sociale activiteiten en in sommige gevallen loert de kans op een depressie om de hoek. Daarom is het belangrijk om een onderzoek te voeren naar een eenvoudige luisterinspanningstest om dergelijke klachten in kaart te brengen.
Meten is weten: de luisterinspanningstest
Een luisterinspanningstest brengt de luisterinspanning in dagelijkse luistersituaties in kaart. Op basis van de resultaten op deze test kan vervolgens gehoorrevalidatie opgesteld worden om de luisterinspanning te reduceren en bijgevolg de levenskwaliteit te verhogen.
Het doel van dit onderzoek was om een dergelijke luisterinspanningstest te optimaliseren die eenvoudig afgenomen kan worden én betrouwbare resultaten oplevert. De onderzoeksgroep audiologie van de Universiteit Gent ontwikkelde een gedragsmatige dubbeltaaktest. Deze dubbeltaaktest bestaat uit twee taken die je eerst afzonderlijk (=enkel) en daarna tegelijk (=dubbel) moet uitvoeren. De ene taak is een luistertaak waarbij je cijfers al dan niet in aanwezigheid van een continue, monotone achtergrondruis moet herhalen. De tweede taak is een geheugentaak waarbij je de plaats van vlekken in een raster moet onthouden. De luisterinspanning wordt afgeleid uit de verschilscore tussen beide testcondities (enkel versus dubbel) en wordt uitgedrukt aan de hand van een percentage. 0 procent betekent hierbij geen luisterinspanning en 100 procent maximale luisterinspanning. Deze methode simuleert zo het multitasken tijdens het dagelijks leven waarbij onze aandacht verdeeld wordt over verschillende taken. Het spreekt voor zich dat je weinig fouten zal maken op de geheugentaak als je deze afzonderlijk uitvoert. Wanneer er tegelijk een luisteropdracht bijkomt die prioriteit krijgt, zal je meer fouten maken op de geheugentaak.
Voor mijn masterproef werden vier variaties op de bovenstaande dubbeltaaktest samengesteld. Voor de luistertaak werden naast éénlettergrepige cijfers ook tweelettergrepige woorden (vb. bloempot) gepresenteerd. Daarnaast werden zowel cijfers als woorden in twee types achtergrondruis aangeboden, namelijk de monotone ruis (vergelijkbaar met het geruis van een defecte televisie) en spraakgeruis afkomstig van verschillende mensen die door elkaar praten. In het dagelijks leven horen we vaker woorden dan cijfers. Bovendien komt spraakruis ook vaker voor dan de monotone ruis van toestellen. De verhouding tussen de luidheid van cijfers of woorden ten opzichte van de achtergrondruis werd gevarieerd. Zo werden gemakkelijke – spraak veel luider dan ruis – en moeilijke luistercondities – spraak stiller dan ruis – gebruikt.
100 paar oren onder de loep
Het gehoor van 100 normaalhorende volwassenen tussen 18 en 69 jaar werd uitgebreid getest. Een aantal screeningstesten werden uitgevoerd om beïnvloedende factoren te elimineren. Denk aan aandachtsstoornissen, taalstoornissen of gehoorproblemen die kunnen leiden tot een hogere mate aan luisterinspanning. Vervolgens werden de vier variaties van de dubbeltaaktest bij iedere deelnemer afgenomen in een willekeurige volgorde. De resultaten van mijn masterproef bevestigden wetenschappelijke literatuur die voorspelde dat de mate van luisterinspanning groter is bij tweelettergrepige woorden ten opzichte van éénlettergrepige cijfers. Bij woorden moeten onze hersenen dubbel zoveel elementen verwerken. Daarnaast kunnen we bij cijfers gemakkelijker een gokje wagen omdat de antwoordmogelijkheden veel beperkter zijn (cijfer 1 tot en met 12).
Uit de resultaten bleek ten eerste dat de gemiddelde luisterinspanning van alle afgenomen luistercondities zeer laag was, namelijk tussen 3,3% en 16,4%. Dit resultaat werd ook verwacht, daar de proefpersonen allen een normaal gehoor hadden. Ten tweede werd vastgesteld dat de scores gelijk waren voor beide types ruis. Het luisteren naar woorden of cijfers vroeg dus evenveel luisterinspanning bij de monotone ruis als bij de spraakruis. Ten derde bleek uit de resultaten van dit onderzoek dat de luisterinspanning groter was voor gemakkelijke luistercondities dan voor moeilijke luistercondities. Dit was een verarssende bevinding. Intuïtief zou je denken dat de luistertaak met een laag achtergrondruisniveau gemakkelijker te combineren valt met de geheugentaak dan de moeilijke luistertaak met hoog achtergrondruisniveau. Een verklaring voor dit fenomeen ligt bij de aandachts- en leereffecten. De volgorde van de testafname, zijnde van gemakkelijk naar moeilijk speelt een belangrijke rol. Aangezien dezelfde woorden doorheen de verschillende tests herhaald werden, kan vermoed worden dat de deelnemers de woorden gemakkelijker herkenden naar het einde van de testafname. Daarnaast leert het brein hoe het met de storende elementen beter kan omgaan.
Van theorie naar praktijk
De resultaten van mijn masterproef bieden nieuwe inzichten in de huidige luisterinspanningstest. Zo zou de luisterinspanningstest met woorden de reële luisterinspanning het meest evenaren. Verder onderzoek naar realistische luistercondities is belangrijk om de luisterinspanningstest te blijven optimaliseren. Eenmaal deze test geïmplementeerd kan worden in de praktijk kunnen we de klacht van ‘toegenomen luisterinspanning’ bij slechthorenden objetiveren en meenemen in een revalidatieproces. Zo hopen we zoals ‘sportcoaches’ de mensen met een hoge mate aan luisterinspanning te ondersteunen en ze van hun ‘blessures’ af te helpen, op weg naar een betere levenskwaliteit!
Bibliografie
- Alhanbali S., Dawes P., Millman R.E., Munro KJ. (2019) Measures of Listening Effort Are Multidimensional. Ear Hear.40(5):1084-1097. doi:10.1097/AUD.0000000000000697
- Amlani, A. M., & Russo, T. A. (2016). Negative Effect of Acoustic Panels on Listening Effort in a Classroom Environment. Journal of the American Academy of Audiology, 27(10), 805-815. doi:10.3766/jaaa.15096
3. Barbara O., Adriana A. Z., Thomas L., Dorothea W., Graham N., Yang W., Niek J. V., Sophia E. K. (2017). Impact of stimulus-related factors and Hearing impairment on listening effort as indicated by pupil dilatation. Hearing Research, 351, 68-79. doi:10.1016/j.heares.2017.05.012
4. Bräcker, T., Opie, J., Nopp, P., Anderson, I. (2019). Introducing real-life listening features into the clinical test environment: Part I: Measuring the hearing performance and evaluating the listening effort of individuals with normal hearing. Cochlear Implants International, (), 1–9.doi:10.1080/14670100.2019.1573953
5. Broadbent, D. E. (1984). CITATION CLASSIC - PERCEPTION AND COMMUNICATION. Current Contents/Social & Behavioral Sciences(23), 16-16. Retrieved from <Go to ISI>://WOS:A1984SS75200001
6. Brungart, D. S., Barrett, M. E., Cohen, J. I., Fodor, C., Yancey, C. M., & Gordon-Salant, S. (2020). Objective assessment of speech intelligibility in crowded public spaces. Ear and Hearing, 41(Suppl 1), 68S.
- Ceuleers Dorien, Baudonck Nele, Keppler Hannah, Kestens Katrien, Dhooge Ingeborg en Degeest Sofie (2021). Development of the hearing-related quality of life questionnaire for Auditory-VIsual, COgnitive and Psychosocial functioning (hAVICOP). Journal of Speech, Language and Hearing sciences. Submitted.
- Chen, A. H., Norazman, F. N., & Buari, N. H. (2012). Comparison of visual acuity estimates using three different letter charts under two ambient room illuminations. Indian journal of ophthalmology, 60(2), 101–104. https://doi.org/10.4103/0301-4738.90489
9. Culling, J. F., Zhao, F., & Stephens, D. (2005). The viability of speech-in-noise audiometric screening using domestic audio equipment. International journal of audiology, 44(12), 691–700. https://doi.org/10.1080/14992020500267017
- Degeest, S., Keppler, H., & Corthals, P. (2015). The Effect of Age on Listening Effort. Journal of Speech Language and Hearing Research, 58(5), 1592-1600. doi:10.1044/2015_jslhr-h-14-0288
- Desjardins, J. L., & Doherty, K. A. (2013). Age-Related Changes in Listening Effort for Various Types of Masker Noises. Ear and Hearing, 34(3), 261-272. doi:10.1097/AUD.0b013e31826d0ba4
- Gagné, J. P., Besser, J., & Lemke, U. (2017). Behavioral Assessment of Listening Effort Using a Dual-Task Paradigm: A Review. Trends in Hearing, 21. doi:10.1177/2331216516687287
- Giuliani, N. P., Brown, C. J., & Wu, Y.-H. (2021). Comparisons of the Sensitivity and Reliability of Multiple Measures of Listening Effort. Ear and hearing, 42(2), 465-474.
- Gordon-Salant, S., & Cole, S. S. (2016). Effects of Age and Working Memory Capacity on Speech Recognition Performance in Noise Among Listeners With Normal Hearing. Ear and Hearing, 37(5), 593-602. doi:10.1097/aud.0000000000000316
- Guijo, L. M., Horiuti, M. B., & Cardoso, A. C. V. (2019). Measurement of listening effort using of a dual-task paradigm of Brazilian Portuguese: a pilot study. Codas, 31(4). doi:10.1590/2317-1782/20192018181
- Hammer, A., Coene, M. M. R., & Govaerts, P. (2013). Zinnen of woorden? Een bespreking van het spraakmateriaal binnen de Nederlandse en Vlaamse spraakaudiometrie. Stem-, spraak- en taalpathologie, 18(2), 1-13.
- Holube, I., Fredelake, S., Vlaming, M., & Kollmeier, B. (2010). Development and analysis of an International Speech Test Signal (ISTS). International journal of audiology, 49(12), 891–903. https://doi.org/10.3109/14992027.2010.506889
- Howard, C. S., Munro, K. J., & Plack, C. J. (2010). Listening effort at signal-to-noise ratios that are typical of the school classroom. International Journal of Audiology, 49(12), 928-932. doi:10.3109/14992027.2010.520036
- ISO 7029:2017, Acoustics — Statistical distribution of hearing thresholds related to age and gender. Geraadpleegd van https://www.iso.org/standard/42916.html
- Kahneman, D. (1973). Attention and effort. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall.
- Kemper, S., Schmalzried, R., Herman, R., Leedahl, S., & Mohankumar, D. (2009). The effects of aging and dual task de- mands on language production. Aging, Neuropsychology, and Cognition, 16, 241–259.
- Koelewijn, T., Zekveld, A. A., Festen, J. M., & Kramer, S. E. (2012). Pupil Dilation Uncovers Extra Listening Effort in the Presence of a Single-Talker Masker. Ear and Hearing, 33(2), 291-300. doi:10.1097/AUD.0b013e3182310019
- Kuk, F., Slugocki, C., Ruperto, N., & Korhonen, P. (2020) Performance of normal-hearing listeners on the Repeat-Recall test in different noise configurations. International Journal of Audiology. doi:10.1080/14992027.2020.1807626
- Lau, M. K., Hicks, C., Kroll, T., & Zupancic, S. (2019). Effect of Auditory Task Type on Physiological and Subjective Measures of Listening Effort in Individuals With Normal Hearing. Journal of Speech Language and Hearing Research, 62(5), 1549-1560. doi:10.1044/2018_jslhr-h-17-0473
- Ljung, R., Israelsson, K., & Hygge, S. (2013). Speech Intelligibility and Recall of Spoken Material Heard at Different Signal-to-noise Ratios and the Role Played by Working Memory Capacity. Applied Cognitive Psychology, 27(2), 198-203. doi:10.1002/acp.2896
- Mansour, N., Marschall, M., May, T., Westermann, A., & Dau, T. (2021a). A method for realistic, conversational signal-to-noise ratio estimation. The Journal of the Acoustical Society of America, 149(3), 1559-1566.
- Mansour, N., Marschall, M., May, T., Westermann, A., & Dau, T. (2021). Speech intelligibility in a realistic virtual sound environment. The Journal of the Acoustical Society of America, 149(4), 2791-2801.
- Marrone, N., Alt, M., DeDe, G., Olson, S., & Shehorn, J. (2015). Effects of steady-state noise on verbal working memory in young adults. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 58(6), 1793-1804.
- McArdle R.A., Wilson R.H., Burks C.A. (2005). Speech recognition in multitalker babble using digits, words, and sentences. J Am Acad Audiol.16(9),726-39; quiz 763-4. doi: 10.3766/jaaa.16.9.9
- McGarrigle, R., Gustafson, S. J., Hornsby, B. W. Y., & Bess, F. H. (2019). Behavioral Measures of Listening Effort in School-Age Children: Examining the Effects of Signal-to-Noise Ratio, Hearing Loss, and Amplification. Ear and Hearing, 40(2), 381-392. doi:10.1097/aud.0000000000000623
- Meister, H. (2017). Speech audiometry, speech perception, and cognitive functions. English version. HNO, 65, S1-S4. doi:10.1007/s00106-016-0250-7
- Nasreddine, Z. S., Phillips, N. A., Bédirian, V., Charbonneau, S., Whitehead, V., Collin, I., Cummings, J. L., & Chertkow, H. (2005). The Montreal Cognitive Assessment, MoCA: a brief screening tool for mild cognitive impairment. Journal of the American Geriatrics Society, 53(4), 695–699. https://doi.org/10.1111/j.1532-5415.2005.53221.x
- Nederlandse Vereniging voor Audiologie. (2011, april). Spraakaudiometrie. Geraadpleegd van https://audiologieboek.nl/content/8-3-52-spraakaudiometrie/
- Ohlenforst, B., Zekveld, A. A., Jansma, E. P., Wang, Y., Naylor, G., Lorens, A., . . . Kramer, S. E. (2017). Effects of hearing impairment and hearing aid amplification on listening effort: A systematic review. Ear and Hearing, 38(3), 267.
- Perreau, A. E., Wu, Y. H., Tatge, B., Irwin, D., & Corts, D. (2017). Listening Effort Measured in Adults with Normal Hearing and Cochlear Implants. Journal of the American Academy of Audiology, 28(8), 685-697. doi:10.3766/jaaa.16014
- Pichora-Fuller, M. K., Kramer, S. E., Eckert, M. A., Edwards, B., Hornsby, B. W. Y., Humes, L. E., . . . Wingfield, A. (2016). Hearing Impairment and Cognitive Energy: The Framework for Understanding Effortful Listening (FUEL). Ear and Hearing, 37, 5S-27S. doi:10.1097/aud.0000000000000312
- Picou, E. M., Gordon, J., & Ricketts, T. A. (2016). The Effects of Noise and Reverberation on Listening Effort in Adults With Normal Hearing. Ear and Hearing, 37(1), 1-13. doi:10.1097/aud.0000000000000222
- Picou, E. M., Ricketts, T. A., & Hornsby, B. W. Y. (2013). How Hearing Aids, Background Noise, and Visual Cues Influence Objective Listening Effort. Ear and Hearing, 34(5), e52-e64. doi:10.1097/AUD.0b013e31827f0431
- Prodi, N., & Visentin, C. (2019). Impact of Background Noise Fluctuation and Reverberation on Response Time in a Speech Reception Task. Journal of Speech Language and Hearing Research, 62(11), 4179-4195. doi:10.1044/2019_jslhr-h-19-0180
- bility and Perceived Listening Effort. Trends in Hearing, 23. doi:10.1177/2331216519854597
- Rönnberg J., Lunner T., Zekveld A., Sörqvist P., Danielsson H., Lyxell B., Dahlström O., Signoret C., Stenfelt S., Pichora-Fuller M.K., Rudner M. (2013). The Ease of Language Understanding (ELU) model: theoretical, empirical, and clinical advances. Front Syst Neurosci. 13;7:31. doi: 10.3389/fnsys.2013.00031.
- Sarampalis, A., Kalluri, S., Edwards, B., & Hafter, E. (2009). Objective Measures of Listening Effort: Effects of Background Noise and Noise Reduction. Journal of Speech Language and Hearing Research, 52(5), 1230-1240. doi:10.1044/1092-4388(2009/08-0111)
- Shukla, B., Rao, B. S., Saxena, U., & Verma, H. (2018). Measurement of Speech in Noise Abilities in Laboratory and Real-World Noise. Indian Journal of Otology, 24(2), 109-113. doi:10.4103/indianjotol.INDIANJOTOL_134_17
- Simantiraki, O., Cooke, M., King, S., & Int Speech Commun, A. (2018). Impact of different speech types on listening effort. In 19th Annual Conference of the International Speech Communication Association (pp. 2267-2271).
- Smeds, K., Wolters, F., & Rung, M. (2015). Estimation of Signal-to-Noise Ratios in Realistic Sound Scenarios. Journal of the American Academy of Audiology, 26(2), 183-196. doi:10.3766/jaaa.26.2.7
- Weisser, A., & Buchholz, J. M. (2019). Conversational speech levels and signal-to-noise ratios in realistic acoustic conditions. Journal of the Acoustical Society of America, 145(1), 349-360. doi:10.1121/1.5087567
- Wendt, D., Koelewijn, T., Ksiazek, P., Kramer, S. E., & Lunner, T. (2018). Toward a more comprehensive understanding of the impact of masker type and signal-to-noise ratio on the pupillary response while performing a speech-in-noise test. Hearing Research, 369, 67-78. doi:10.1016/j.heares.2018.05.006
- Wilson, R. H., Burks, C. A., & Weakley, D. G. (2005). A comparison of word-recognition abilities assessed with digit pairs and digit triplets in multitalker babble. Journal of Rehabilitation Research and Development, 42(4), 499-510. doi:10.1682/jrrd.2004.10.0134
- Wilson, R. H., Burks, C. A., & Weakley, D. G. (2006). Word recognition of digit triplets and monosyllabic words in multitalker babble by listeners with sensorineural hearing loss. Journal of the American Academy of Audiology, 17(6), 385-397. doi:10.3766/jaaa.17.6.2
- Wilson, R. H., Burks, C. A., & Weakley, D. G. (2006). Word recognition of digit triplets and monosyllabic words in multitalker babble by listeners with sensorineural hearing loss. Journal of the American Academy of Audiology, 17(6), 385–397. https://doi.org/10.3766/jaaa.17.6.2
- Wong, L. L., Ng, E. H., & Soli, S. D. (2012). Characterization of speech understanding in various types of noise. The Journal of the Acoustical Society of America, 132(4), 2642-2651.
- 53. Wu, Y. H., Stangl, E., Zhang, X. Y., Perkins, J., & Eilers, E. (2016). Psychometric Functions of Dual-Task Paradigms for Measuring Listening Effort. Ear and Hearing, 37(6), 660-670. doi:10.1097/aud.0000000000000335
- Zekveld, A. A., Kramer, S. E., Ronnberg, J., & Rudner, M. (2019). In a Concurrent Memory and Auditory Perception Task, the Pupil Dilation Response Is More Sensitive to Memory Load Than to Auditory Stimulus Characteristics. Ear and Hearing, 40(2), 272-286. doi:10.1097/aud.0000000000000612