Meertaligheid en SKS, hoe pak je dat aan?
Meertaligheid is steeds meer regel dan uitzondering. Tegenwoordig is meer dan de helft van de wereldpopulatie meertalig. Maar wat met meertalige kinderen die een spraakklankstoornis hebben?
“bab bab bab des nog e ee ja” Dit is wat een driejarige jongen met een ernstige spraakklankstoornis (SKS) vertelt. Een kind met een spraakklankstoornis heeft ofwel moeite met het articuleren van klanken ofwel moeite met het onderliggende klanksysteem van een taal. (Een klanksysteem is een verzameling van alle klinkers en medeklinkers die in een specifieke taal aan bod komen en de positie waarin ze kunnen voorkomen.) Dit zorgt ervoor dat hij zich moeilijk kan uiten en weinig verstaanbaar is voor de omgeving. Als een kind dan nog meertalig is, manifesteert de stoornis zich in beide talen. Is het dan logisch om enkel één taal te onderzoeken en te behandelen? Helemaal niet, omdat het probleem net in beide talen voorkomt. Maar wat als de logopedist niet de moedertaal van het kind spreekt? Hoe moet zij/hij te werk gaan?
Om hieraan tegemoet te komen, hebben Van der Zijden en Blumenthal in 2017 de app Speakaboo op de markt gebracht. Het is een hulpmiddel om de spraak van kinderen in hun moedertaal te onderzoeken. Aan de hand van 27 à 40 plaatjes probeert de logopedist doelwoorden bij het kind uit te lokken. De app neemt de uitingen van het kind op zodat de logopedist die later opnieuw kan beluisteren en evalueren. Het instrument geeft een eerste beeld van de spraakontwikkeling van het kind. Blijkt het kind veel fouten te maken, dan kan het doorgestuurd worden voor een uitgebreid onderzoek. De app is tegenwoordig beschikbaar in 20 talen.
Tot op heden werd de betrouwbaarheid van het Speakaboo nog niet nagegaan. Hoe kunnen we verzekeren dat het instrument ook werkelijk spraakklankstoornissen bij meertalige kinderen kan opsporen?
Om hierop een antwoord te formuleren hebben we Speakaboo afgenomen bij 24 Frans/Nederlandstalige kleuters met en zonder spraakklankstoornis. (In dit onderzoek beperkten we ons tot het Nederlands en het Frans.) We analyseerden de resultaten a.d.h.v. drie onderzoeksvragen: In welke mate hangen de doelwoorden van het instrument samen en meten ze hetzelfde ding? (namelijk of het kind een spraakklankstoornis heeft of niet). Wordt er hetzelfde resultaat bekomen indien twee verschillende logopedisten de test bij hetzelfde kind afnemen? En wordt er hetzelfde resultaat bekomen indien dezelfde logopedist de test twee keer bij hetzelfde kind afneemt (met een tijdsinterval van zes weken)?
Uit de resultaten blijkt Speakaboo in het Frans en in het Nederlands enorm betrouwbaar te zijn! De doelwoorden zijn in sterke mate verbonden en er blijkt geen verschil tussen de scores van twee verschillende therapeuten of de scores van twee verschillende scoormomenten.
Werkt u met meertalige kinderen? Bent u opzoek naar een betrouwbaar onderzoeksinstrument? Ga zeker kijken naar http://www.speakaboo.io
Bibliografie
Allman, B. (2005). Vocabulary size and accuracy of monolingual and bilingual preschool children. In J. Cohen (Red.), Proceedings of the 4th International Symposium on Bilingualism, (pp. 58-77). MA: Cascadilla Press.
Antón, E., Duñabeitia, J. A., Estévez, A., Hernández, J. A., Castillo, A., Fuentes, L. J., Davidson D. J & Carreiras, M. (2014). Is there a bilingual advantage in the ANT task? Evidence from children. Frontiers in psychology, 5, 398. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2014.00398
Auer, P., & Wei, L. (2008). Introduction: Multilingualism as a problem? Monolingualism as a problem?. In P. Auer & L. Wei (Red.) Handbook of multilingualism and multilingual communication (pp. 1-14). De Gruyter Mouton. https://doi.org/10.1515/9783110198553.0.1
Baker, C. (2001). Foundation of bilingual education and bilingualism (3de ed.). Multilingual Matters.
Beers, M. (2003). Klankproductieproblemen: een fonologische benadering. Stem-, spraak-en taalpathologie, 11(4), 245-259.
Beinum, F. J., Clement, C. J., & van der Stelt, J. M. (1999). Spraakontwikkeling in het eerste levensjaar. In H. F. Peters (Red.), Boekblok Handboek stem-spraak-en taalpathologie (pp. 199-212). Bohn Stafleu van Loghum.
Bialystok, E., Craik, F. I., & Luk, G. (2012). Bilingualism: Consequences for Mind and Brain. Trends in cognitive sciences, 16(4), 240-250. https://doi.org/10.1016/j.tics.2012.03.001
Boerma, T., & Blom, E. (2017). Assessment of bilingual children: What if testing both languages is not possible. Journal of Communication Disorders, 66, 65-76. https://doi.org/10.1016/j.jcomdis.2017.04.001
Cenoz, J. (2013). Defining Multilingualism. Annual Review of Applied Linguistics, 33, 3-18. https://doi.org/10.1017/s0267190513200007s
Core, C., & Scarpelli, C. (2015). Phonological development in young bilinguals: Clinical implications. Seminars in speech and language, 36(2), 100-108.
10.1055/s-0035-1549105
Davis, B. L. & Kern, S. (2012). Multilingual Speech Acquisition. In S. McLeod & B. A. Goldstein (Red.), Multilingual Aspects of Speech Sound Disorders in Children (pp. 71-110). Multilingual Matters. https://doi.org/10.1111/j.1460-6984.2012.00176.x
De Houwer, A. (1999). Taalontwikkeling bij meertalige kinderen. In H.F. Peters (Red.), Boekblok Handboek stem-spraak-en taalpathologie (pp. 274-282). Bohn Stafleu van Loghum. https://doi.org/10.1007/978-90-313-8642-0_34
De Roover, L. (2022). Spekaboo: spraakklankscreening bij meertalige kinderen: onderzoek naar validiteit van Speakaboo (Niet-gepubliceerd eindwerk). Thomas More Hogeschool, Antwerpen.
Elen, R., & Manders, E. (2014). Articulatie-en fonologische stoornissen. Garant.
Fabiano-Smith, L., & Goldstein, B. A. (2010). Phonological acquisition in bilingual Spanish–English speaking children. JSLHR, 53(1), 160-178. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2009/07-0064)
Fikkert, P. (1998). The acquisition of Dutch phonology. In S. Gillis & A. De Houwer. (Red.), Pragmatics and beyond new series (pp. 163-222). John Benjamins Publishing Company. https://doi.org/10.1075/pbns.52.06fik
Fox, R., Corretjer, O., & Webb, K. (2019). Benefits of foreign language learning and bilingualism: An analysis of published empirical research 2012-2019. Foreign Language Annals, 52(4), 699-726. https://doi.org/10.1111/flan.12424
Gathercole, V. C., Thomas, E. M., Guasch, N. V., Kennedy, I., Prys, C., Young, N., Roberts, E.J., Hughes, E. K. & Jones, L. (2016). Teasing apart factors influencing executive function performance in bilinguals and monolinguals at different ages. Linguistic Approaches to Bilingualism, 6(5), 605-647. https://doi.org/10.1075/lab.15051.gat
Goldstein, B. A., & Bunta, F. (2012). Positive and negative transfer in the phonological systems of bilingual speakers. International Journal of Bilingualism, 16(4), 388-401. https://doi.org/10.1177/1367006911425817
Goldstein, B. A., & Gildersleeve-Neumann, C. E. (2015). Bilingualism and speech sound disorders. Current Developmental Disorders Reports, 2(3), 237-244. https://doi.org/10.1007/s40474-015-0049-3
Goldstein, B., & Washington, P. S. (2001). An initial investigation of phonological patterns in typically developing 4-year-old Spanish-English bilingual children. Language, Speech & Hearing Services in Schools, 32(3), 153-164. https://doi.org/10.1044/0161-1461(2001/014)
Grosjean, F. (2010). Bilingual: life and reality. Harvard University Press. https://doi.org/10.4159/9780674056459
Grosjean, F. (2015). Bicultural bilinguals. International Journal of Bilingualism, 19(5), 572-586. https://doi.org/10.1177/1367006914526297
Guenther, F. H., & Vladusich, T. (2012). A neural theory of speech acquisition and production. Journal of neurolinguistics, 25(5), 408-422. https://doi.org/10.1016/j.jneuroling.2009.08.006
Hambly, H., Wren, Y., McLeod, S., & Roulstone, S. (2013). The influence of bilingualism on speech production: A systematic review. International Journal of Language & Communication Disorders, 48(1), 1-24. https://doi.org/10.1111/j.1460-6984.2012.00178.x
Hurkmans, J., Jonkers, R., Boonstra, A. M., Stewart, R. E., & Reinders‐Messelink, H. A. (2012). Assessing the treatment effects in apraxia of speech: Introduction and evaluation of the Modified Diadochokinesis Test. International journal of language & communication disorders, 47(4), 427-436. https://doi.org/10.1111/j.1460-6984.2012.00155.x
Idsardi, W.J., & Mohanan, P. J. (2016). Phonology. In G. Hickok & S. L. Small. (Red.), Neurobiology of language (pp. 141-151). Academic Press. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-407794-2.00012-2
Kind in Vlaanderen (2020, 24 december). https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/45257
Kohnert, K. (2012). Foreword. In S. McLeod & B. A. Goldstein (Red.), Multilingual Aspects of Speech Sound Disorders in Children (pp. 196-206). Multilingual Matters.
Kuo, L. J., & Anderson, R. C. (2012). Effects of early bilingualism on learning phonological regularities in a new language. Journal of Experimental Child Psychology, 111(3), 455-467. https://doi.org/10.1016/j.jecp.2011.08.013
Li, P., & MacWhinney, B. (2013). Competition model. The encyclopedia of applied linguistics, 1-5. https://doi.org/10.1002/9781405198431.wbeal0168
Litovsky, R. (2015). Development of the auditory system. Handbook of clinical neurology, 129, 55-72. https://doi.org/10.1016/B978-0-444-62630-1.00003-2
Maassen, B. A., & Bastiaanse, R. (1996). Het Taal-en Spraakproductiemodel van Levelt. Stem-, spraak- en taalpathologie, 5(3), 127-133. https://doi.org/10.21827/5ce671ea62a92
Maassen, B. M., & van Lieshout, P. H. (1999). Cognitieve architectuur van taal en spraak. In H. F. Peters (Red.), Boekblok Handboek stem-spraak-en taalpathologie (pp. 18-26). Bohn Stafleu van Loghum.
MacLeod, A. A., Sutton, A., Trudeau, N., & Thordardottir, E. (2011). The acquisition of consonants in Québécois French: A cross-sectional study of pre-school aged children. International journal of speech-language pathology, 13(2), 93-109. https://doi.org/10.3109/17549507.2011.487543
Malhotra, N., & Birks, D. (2000). Marketing Research: An applied approach, European edition. Prentice Hall.
McLeod, S., & Crowe, K. (2018). Children's consonant acquisition in 27 languages: A cross-linguistic review. American journal of speech-language pathology, 27(4), 1546-1571. https://doi.org/10.1044/2018_AJSLP-17-0100
McLeod, S., & Goldstein, B. (2012). Multilingual Aspects of Speech Sound Disorders in Children. Multilingual Matters. https://doi.org/10.21832/9781847695147
McLeod, S., Harrison, L. J., & McCormack, J. (2012). The intelligibility in context scale: Validity and reliability of a subjective rating measure. JSLHR, 55(2), 648-656. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2011/10-0130)
McLeod, S., Verdon, S., Bowen, C., & International Expert Panel on Multilingual Children's Speech. (2013). International aspirations for speech-language pathologists’ practice with multilingual children with speech sound disorders: Development of a position paper. Journal of Communication Disorders, 46(4), 375-387. https://doi.org/10.1016/j.jcomdis.2013.04.003
Middel, B. (2004). Betrouwbaarheid van een meetinstrument. Nederlands Tijdschrift voor Evidence Based Practice, 2(2), 25-26. https://doi.org/10.1007/BF03087404
Moradi, H. (2014). An investigation through different types of bilinguals and bilingualism. International Journal of Humanities & Social Science Studies, 1(2), 147-154.
Morton, J. B., & Harper, S. N. (2007). What did Simon say? Revisiting the bilingual advantage. Developmental science, 10(6), 719-726. https://doi.org/10.1111/j.1467-7687.2007.00623.x
Ohala, D. K. (2008) Phonological acquisition in a first language. In J. G. Edwards & M. L. Zampini (Red.), Phonology and second language acquisition (pp. 19-40). John Benjamins Publishing Company.
https://doi.org/10.1075/sibil.36.03oha
Paap, K. R., Johnson, H. A., & Sawi, O. (2015). Bilingual advantages in executive functioning either do not exist or are restricted to very specific and undetermined circumstances. Cortex, 69, 265-278. https://doi.org/10.1016/j.cortex.2015.04.014
Poulin-Dubois, D., Bialystok, E., Blaye, A., Polonia, A., & Yott, J. (2013). Lexical access and vocabulary development in very young bilinguals. International Journal of Bilingualism, 17(1), 57-70. https://doi.org/10.1177/1367006911431198
Reder, F., Marec‐Breton, N., Gombert, J. E., & Demont, E. (2013). Second‐language learners’ advantage in metalinguistic awareness: A question of languages’ characteristics. British Journal of Educational Psychology, 83(4), 686-702. https://doi.org/10.1111/bjep.12003
Rvachew, S., & Brosseau-Lapré, F. (2016). Developmental phonological disorders: Foundations of clinical practice. Plural Publishing.
Scarpino, S. E. & Goldstein, B. A. (2012). Multilingual Speech Acquisition. In S. McLeod & B. A. Goldstein (Red.), Multilingual Aspects of Speech Sound Disorders in Children (pp. 196-206). Multilingual Matters. https://doi.org/10.21832/9781847695147
Schaerlaekens, A. (2016). Twee- en meertaligheid bij jonge kinderen. In A. Schaerlaekens (Red.), De taalontwikkeling van het kind (pp. 229-247). Noordhoff Uitgevers.
Schultheiss, K. J. (1999). De ontwikkeling van het spreekapparaat. In H. F. Peters (Red.), Boekblok Handboek stem-spraak-en taalpathologie (pp. 191-198). Bohn Stafleu van Loghum.
Smessaert, H., & Decoster, W. (2017). Basisbegrippen fonetiek en fonologie. Acco.
Teixeira, E. R., & Davis, B. L. (2002). Early sound patterns in the speech of two Brazilian Portuguese speakers. Language and Speech, 45(2), 179-204. https://doi.org/10.1177/00238309020450020401
Toohill, B. J., McLeod, S., & Mccormack, J. (2012). Effect of dialect on identification and severity of speech impairment in Indigenous Australian children. Clinical linguistics & phonetics, 26(2), 101-119. https://doi.org/10.3109/02699206.2011.595523
Van der Zijden, L., & Blumental, M. (2017). Speakaboo: An observation instrument for (speech) development in the home language. Beschikbaar op https://www.speakaboo.io/resources
van Haaften, L., Diepeveen, S., van den Engel‐Hoek, L., de Swart, B., & Maassen, B. (2020). Speech sound development in typically developing 2–7‐year‐old Dutch‐speaking children: A normative cross‐sectional study. International journal of language & communication disorders, 55(6), 971-987. https://doi.org/10.1111/1460-6984.12575
Van Praag, L., Van den Bossche, J., Sierens, S., & Agirdag, O. (2016). Inleiding. In Van Praag, L., Sierens, S., Agirdag, O., Lambert, P., Slembrouck, Stef., Van Avermaet, P., Van Braak, J., Van de Craen, P., Van Gorp, K. & Van Houtte, M. (Red.), Haal meer uit meertaligheid (pp. 9-18). Acco.
Verdon, S., McLeod, S., & Wong, S. (2015). Supporting culturally and linguistically diverse children with speech, language and communication needs: Overarching principles, individual approaches. Journal of communication disorders, 58, 74-90. https://doi.org/10.1016/j.jcomdis.2015.10.002
Wijnen, K., Janssens, W., De Pelsmacker, P., & Van Kenhove, P. (2002). Marktonderzoek met SPSS: statistische verwerking en interpretatie. Garant.
Williams, C. J., & McLeod, S. (2012). Speech-language pathologists’ assessment and intervention practices with multilingual children. International Journal of Speech-Language Pathology, 14(3), 292-305. https://doi.org/10.3109/17549507.2011.636071
Wren, Y., Hambly, H., & Roulstone, S. (2013). A review of the impact of bilingualism on the development of phonemic awareness skills in children with typical speech development. Child Language Teaching and Therapy, 29(1), 11-25. https://doi.org/10.1177/0265659012464880
Zhou, W. (2020). Education for Bilingual Children in the Age of Artificial Intelligence. In X. Chen, H. Yan, Q. Yan, X. Zhang (Red.), International Conference on Machine Learning for Cyber Security, (pp. 436-442.). Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-030-62460-6_39
Zink, I., & Breuls, M. (2012). Ontwikkelingsdysfasie. Garant.
