Transgenderidentiteit en christen-zijn. Visies op een complexe zoektocht.
Onderzoeksrapport tot verkrijging van de graad van Master in de wereldreligies.
Examenperiode: maand juni 2022
Promotor: Prof. Dr. Annemie Dillen
Dit onderzoeksrapport heeft als doel om de dialoog aan te gaan rond transgender personen en de christelijke gemeenschappen in relatie met de huidige wetenschappelijke literatuur.
Voor de Master in de wereldreligies liep ik in 2021 stage bij Axcent vzw in Brussel, een pluralistische organisatie voor interlevensbeschouwelijke dialoog. De workshop seksualiteit, relaties en levensbeschouwing in het secundair onderwijs testen was een van mijn stageopdrachten. Bij het kiezen van een casus werd de casus transgender en levensbeschouwing niet vaak gekozen door de leerlingen. Dit was voor mij opvallend, omdat ik als GZ-psycholoog en seksuoloog NVVS in Zeeland, Nederland, veel jongvolwassenen transgender personen behandel, die worstelen met hun genderidentiteit in een christelijke context.
Door deze praktijkervaringen kwam de volgende onderzoeksvraag tot stand: Op welke manier beleven jongvolwassenen hun transgenderidentiteit en christen-zijn?
Dit onderzoeksrapport bestaat uit de integratieve literatuurreview. De voornaamste inclusiecriteria bij de zoekstrategie waren de deelname van transgender personen in de studie. De kwaliteit van de artikelen werd beoordeeld door middel van de critical appraisal skills programme checklist. Hierdoor bleven er 9 geschikte artikelen over voor de resultatenanalyse.
Uit het onderzoek bleek dat sommige transgender personen ambivalente gevoelens ervaren en twijfelen of ze nog tot hun christelijke geloofsgemeenschap behoren en of ze nog aanvaard worden door God. Een coming-out proces wordt door sommige transgender personen als complex en angstig ervaren, vanwege schuld en schaamte gevoelens ten aanzien van de religieuze omgeving en getriggerd worden door religieuze geloofsopvattingen. Bij sommige transgender personen bestaat de vrees dat ze door andere christenen afgewezen worden. Transgender personen die opgroeiden in een religieuze gemeenschap zijn over algemeen minder geneigd om een coming-out proces aan te gaan. Na het voltooien van hun coming-out proces in een religieuze context, kan dit ook leiden bij sommige transgender personen tot meer zelfacceptatie en tolerantie. Als jongvolwassen transgender personen uiteindelijk het gevoel hebben dat ze hun genderidentiteit mogen beleven, kunnen sommigen opnieuw religie integreren in hun leven. Als er sprake is van een innerlijk conflict tussen de genderidentiteit en de religieuze identiteit kan religie voor sommigen een beschermende factor zijn. Eenmaal de identiteitsconflicten bij sommige transgender personen opgelost zijn, is het mogelijk dat bij hen het godsbeeld verandert van een schepper naar een liefdevolle God. Een van de manieren hoe sommigen christelijke transgender personen de Bijbel interpreteren, is een manier waarbij; ze uit de Bijbel selecteren wat er voor hen van toepassing is.
Er werden nauwelijks relevante artikelen gevonden in de theologische databanken. Een plausibele verklaring is de controverse over dit thema. Het reeds bestaand academisch onderzoek komt voornamelijk uit Amerika. De regio, de context en de diversiteit van de christelijke stromingen hebben mogelijks een invloed op hoe jongvolwassen transgender personen hun genderidentiteit en christen-zijn beleven.
Bibliografie
IV II. Bibliografie
Artikelen in tijdschriften
ANDERSON, Sloan Okrey & MCGUIRE, Jenifer K, ‘I feel like God doesn’t like me’: Faith and Ambiguous Loss Among Transgender Youth, in Family Relations. Interdisciplinary Journal of Applied Family -Science 70 (2021) 390-401.
DEGUARA, Angele, Destroying False Images of God: The Experiences of LGBT Catholics, in Journal of Homosexuality 65 (2018) 317-337.
DAHL, Angie L. & GALLIHER, Renee V., LGBTQ Adolescents and Young Adults Raised Within a Christian Religious Context: Positive and Negative Outcomes, in Journal of Adolescence 35 (2012) 1611- 1618.
DORMENS, Duncan, Like Gender, Organised Religion is a Complex Matter’: the Growing Acceptance ofTransgender People in Protestant Christianity, in Modern believing 4 (2017) 373-391.
CAMPBELL, Marianne, HINTON, Jordan & ANDERSON, Joel, A Systematic Review of the Relationship Between Religion and Attitudes toward Transgender and Gender-variant People, in International Journal of Transgenderism, 20 (2019) 21-38.
CORNWALL, Susannah, Healthcare Chaplaincy and Spiritual Care for Trans People: Envisaging the Future, in Health and Social Care Chaplaincy 7 (2019) 8-27. CORNWALL, Susannah, The Future of Sexuality Debates in the Church: Shared Challenges and Opportunities for Theological ‘Traditionalists’ and ‘Revisionist’, in Modern Believing 1 (2021) 10- 23.
ELAUT, Els, De toekomst van gender: iedereen gewoon een letter of de hokjes afschaffen?, in Tijdschrift voor seksuologie, 46 (2022), 34-36.
ESKENS, Anne & SCHOONHOVENKEN, Lisette, Integrative reviews, in TVZ-Verpleegkunde en wetenschap 131 (2021) 56-57. EXLINE, Julie, J., et al., Religious and Spiritual Struggles Among Transgender and Gender-Nonconforming Adults, in Psychology of Religion and Spirituality 13 (2021) 276-286.
GARBAGNOLI, Sara, Against the Heresy of Immanence: Vatican’s ‘Gender’ as a New Rhetorical Device Against the Denaturalization of the Sexual Order, in Religion and gender, 2 (2016) 187-204.
KANOMORI, Yasuko & PEGORS, Teresa, K. A., Comparison Between Self-Identified Evangelical Christians’ and Nonreligious Persons’ Attitudes Toward Transgender Persons, in Psychology Of Sexual Orientation and Gender Diversity 2 (2017) 75-86.
MOSES, Mike, The Philosophy of Transgenderism: A Christian Evaluation and Response, in Puritan Reformed Journal 1 (2021) 157-183. PIAGE, Chris, Transgender-Affirming Spiritual Care, A Bibiographic Essay, in Theological Librarianship, 15, 1 (2022) 1-13.
SUMERAU, J.E. & CRAGUN, Ryan T., ‘I Found God in The Glory Hole’ : The Moral Career of a Gay Christian, in Sociological Inquiry 86 (2016) 618-640.
SCHMITZ, Rachel M. & WOODELL, Brandi, Complex Processes of Religion and Spirituality Among Midwestern LGBTQ Homeless Young Adults, in Sexuality & Culture 22 (2018) 980-999.
TAVARES DE SOUZA, Marcella, DIAS DA SILVA, Michelly, DE CARVALHO, Rachel, Integrative review: what is it? How to do it?, in Einstein, 8 (2010) 102-106.
VAN KLINKEN, Adriaan, Queer love in a “Christian Nation”: Zambian Gay Men Negotiating Sexual and Religious Identities, in Journal of the American Academy of Religion 4 (2015) 947-964.
VANDERWAAL, Curtis, J., SEDLACEK, David & LANE, Lauren, The Impact of Family Rejection or Acceptance among LGBT+ Millennials in the Seventh-Day Adventist Church, in Social Work & Christianity 44 (2017) 72-95.
WHITTEMORE, Robin & KNAFL, Kathleen, The Integrative Review: Updated Methodology, in Methodological Issues in Nursing Research (2005) 546-553.
WILCOX, Melissa , When Sheila’s a Lesbian: Religious Individualism among Lesbian, Gay, Bisexual and Transgender Christians, in Sociology of Religion 63 (2002) 497-513.
Boeken
CORNU, Ilse, Tussen de lakens. seksuele ethiek in dynamisch en kwalitatief perspectief, AntwerpenApeldoorn, Garant, 2020.
BOWLING, Ann, Research Methods in Health: Investigation health and health services, Fourth Edition, Maidenhead, Open University Press, 2009. BUNT, Andrew, People Not Pronouns, Reflections on Transgender Experience, Grove Books limited, Cambridge, Ridley Hall, 2021.
DE BIJBEL, Uit de grondtekst vertaald, Willibrordvertaling. Geheel herziene uitgave 1995, s’ Hertogenbosch, Katholieke Bijbelstichting, 1995.
GREENOUGH, Chris, Queer Theologies. The Basics, Londen, Routledge, 2019.
PEUMANS, Wim, Habibi. Het lief en leed van lgbt-moslims, Antwerpen, Vrijdag, 2021.
SCHIPPERS, Jan A., Gendergelijkheid. Transgender personen. Tussen ideologie en compassie, Apeldoorn, de Banier, 2021.
T’SJOEN , Guy, MOTSMANS, Joz & DEGRYSE, Ilse, Het Transgenderboek, Antwerpen, Angèle, 2019.
WOELKENS, Mandy & de Vries, Thorn, Faq Gender, Amsterdam, Blossom Books, 2021.
Artikelen in verzamelwerken
BECKMAN, Michael, Geestelijke zorg onder transpersonen, in H. ZORGDRAGER et al. (ed.) Wondermooi, zoals U mij gemaakt hebt, Handreiking voor gelovige transgender personen en werkers in de kerk, Utrecht, Kok Boekencentrum, 2019, 1-6.
GEURTSEN, Marian, Een liturgische zegen over een transitie, in H. ZORGDRAGER et al. (ed.) Wondermooi, zoals U mij gemaakt hebt, Handreiking voor gelovige transgender personen en werkers in de kerk, Utrecht, Kok Boekencentrum, 2019, 1-8.
MOLENAAR, Jolanda, Sociale positie en pastorale thematiek transpersonen, in H. ZORGDRAGER et al. (ed.) Wondermooi, zoals U mij gemaakt hebt, Handreiking voor gelovige transgender personen en werkers in de kerk, Utrecht, Kok Boekencentrum, 2019, 1-11.
TEN BRINK, Marc, Wat je van gelovige transpersonen kunt leren, in H. ZORGDRAGER et al. (ed.) Wondermooi, zoals U mij gemaakt hebt, Handreiking voor gelovige transgender personen en werkers in de kerk, Utrecht, Kok Boekencentrum, 2019, 1-8.
VAN GINNEKEN, Lisa, Voorwoord, in H. ZORGDRAGER et al. (ed.) Wondermooi, zoals U mij gemaakt hebt, Handreiking voor gelovige transgender personen en werkers in de kerk, Utrecht, Kok Boekencentrum, 2019, 1-7. VI
Elektronische bronnen
CASP, Critical Appraisal Skills Programme, 2018; https://casp-uk.b-cdn.net/wpcontent/uploads/2018/03/CASP-Qualitative-Checklist-2018_fillable_form.pdf (toegang 14.03.2022).
CATECHISMUS VAN DE KATHOLIEKE KERK, Versie 1998, https://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=600&doc=1&al=2357 (toegang 30.04.2022). ÇAVARIA VZW, https://www.cavaria.be/)(toegang 30.04.2022). ÇAVARIA VZW, LGBTI +, https://cavaria.be/lgbti (toegang 29.05.2022).
CHRISTENENGENDERDYSFORIE, www.christengenderdysforie.nl (toegang 30.04.2022). CHRISTENQUEER, Beweging voor christelijke LHBTI's, https://www.christenqueer.nl/ (toegang 29.05.2022). LKP-KOEPELORGANISATIE VAN DE CHRISTELIJKE LHBT-BEWEGING, https://www.lkp-web.nl/index.php,(toegang 30.04.2022).
MASTERBROEK, Rimme, Homoacceptatie in Nederland groeit, ‘gender’ blijft omstreden, in Reformatorisch dagblad, Mei 2022, https://www.rd.nl/artikel/975723-homoacceptatie-in-nederland-groeitgender-blijft-omstreden (toegang 26.05.2022).
NIEUWSBRIEF VAN DE STICHTING PROF.DR. G.A. LINDEBOOMINSTITUUT, Genderdysforie en geloof 1, 2015; https://www.lindeboominstituut.nl/wp-content/uploads/2012/12/111929-Lin…- mei2015_3e_LR.pdf (toegang 04.05.2022).
NASHVILLE VERKLARING. Een gezamenlijke verklaring over Bijbelse seksualiteit, 2019; https://nashvilleverklaring.nl/wp-content/uploads/2019/01/Nashville-Ver…definitieve-versie-met-naschrift.pdf (toegang 04.05.2022).
RODGERS, Julie, Conservative Christians and LGBTQ people don’t have to be enemies: It’s time to build trust between our two communities, in The Washington Post (Online), Augustus 2018, Washington; https://www.washingtonpost.com/opinions/conservative-christians-and-lgb…people- dont- have-to-be-enemies/2018/08/02/a31caabc-95d6-11e8-8ffb5de6d5e49ada_story.html (toegang 13.12.2021).
SCHOOLUITDEKAST, KLIO, vorming en begeleiding over gender en seksuele diversiteit, https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fwww.sch… Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Fmethodiek%2Fbijlage%2Flgbtqiwatisdatallemaal.pptx&wdOrigin=BR OWSELINK, l (toegang 29.05.2021).
TOBI, Thomas, LGBT Groups Quit UK Conference over Failure to ban trans conversion practices, in the Gurdian (online), April 2022, https://www.theguardian.com/society/2022/apr/04/lgbt-groupsquit-uk-conference-failure-ban-trans-conversion-practices (toegang 05.05.2022).
TRANSGENDER INFOPUNT, https://transgenderinfo.be/f/pers/cijfers/; (toegang 27.03.2021). VAN DER LEEST, Cor, Kritische stellingen over genderdysforie, 2015, Zwolle; https://www.christengenderdysforie.nl/ wp-content/uploads/2016/02/Kritische_stellingen_over_genderdysforie.pdf (toegang 03.03.2022).
VATICAN, Persona Humana, Declaration on Certain Questions Concerning Sexual Ethics, 1975, VIII; https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_co… 51229_persona-humana_en.html (toegang 30.04.2022).
WEEDEN, Terrance , I’m gay, Christian pediatrician and have no doubt: Jesus would reject anti-trans laws, The Washington Post (Online), Juni 15 2021, in Washington; https://www.washingtonpost.com/opinions//2021/06/14/jesus-reject-anti-t… (toegang 13.12.2021).
Niet geschreven bronnen
GOLDSCHMEDING, Charlotte, Transgender èn Christen?!, Een handreiking, Uitgave in eigen beheer, Sine dato. KERKNET, Laerke over genderidentiteit en geloof- Advent, HTTPS://WWW.KERKNET.BE/IJD/ARTIKEL/LAERKE-OVER-GENDERIDENTITEIT-EN-GELOOF-ADVENT-3, 2021.
Interview dialoog tussen Joël Mommers en de leden van de intervisiegroep Nederlandse vereniging voor seksuologie, Zeeland, Nederland, 17 februari 2022.
LHBT NETWERK ZEELAND, online talkshow over LHBTI en religie https://www.youtube.com/watch?v=A9Ha0o2P-Fs, 2020.
