Verlos ons! Maar wel cultuursensitief alstublieft

Abida Bougrea
Persbericht

Verlossen op een cultuursensitieve manier doe je zo

Wat, waarom en hoe?

 

Het verlenen van cultuursensitieve zorg in de verloskunde aan patiëntes van kleur, is nog onvoldoende aanwezig op de werkvloer. Tijdens talrijke stages in verschillende ziekenhuizen werd duidelijk dat het belang, de nood en de voordelen van het verlenen van deze zorg niet of onvoldoende gekend zijn bij Belgische vroedvrouwen.

 

Uit verschillende studies blijkt dat kwetsbare zwangere vrouwen met een migratieachtergrond een verhoogd risico lopen op ongunstige zwangerschapsuitkomsten, ernstige gezondheidsrisico’s en zelfs sterfte. Dit is te wijten aan minder adequate pre- en postnatale zorg, onwetendheid, taalbarrières en een laag socio-economisch statuut, aldus vroedvrouw en coördinator bij Expertisecentrum Kraamzorg “Volle Maan”, Hanan Ben Abdeslam. Auteurs van het boek “Geboortezorg bij verschillende culturen”, El Bouazzaoui en Peters, schrijven dat goed afgestemde geboortezorg een randvoorwaarde is om de kans op een gezonde en veilige zwangerschap en geboorte voor moeder en kind te maximaliseren.

 

Als vroedkunde student, ontwierp Abida Bougrea een cultuursensitieve verloskoffer die het verlenen van cultuursenistieve zorg faciliteert. Dit deed ze in het kader van haar bachelorproef “Verlos ons! Maar wel cultuursensitief alstublieft” aan de Arteveldehogeschool. In haar bachelorproef werd aan de hand van een literatuurstudie onderzocht wat cultuursensitieve zorg omvat en hoe dit kan geïntegreerd worden in de verloskamer. Verder werd onderzocht wat het verlenen van cultuursensitieve zorg bemoeilijkt en hoe vroedkundigen hier rond kunnen werken, met behulp van kennis, bepaalde hulpmaterialen en een correcte houding. Enkele van deze bevindingen werden hieronder neergeschreven.

 

 

Een specialisatie of toch eerder een basishouding

 

In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt is cultuursensitieve zorg een basishouding en geen specialisatie. Het creëren van deze basishouding vergt wel het opdoen van specifieke kennis en vaardigheden.

 

Hieronder valt het ontwikkelen van een bewustzijn over het eigen bestaan, sensaties, gedachten en omgeving zonder dat het een ongepaste invloed heeft op een zorgvrager met een andere culturele achtergrond dan de zorgverlener. Hiernaast zijn ook het demonstreren van kennis en begrip voor de cultuur van de zorgvrager, het accepteren en respecteren van eventuele culturele verschillen en de zorg aanpassen aan de cultuur van de zorgvrager zaken die cultuursensitieve zorg typeren (Purnell, 2002). Cultuursensitieve zorg wordt toegepast wanneer een zorgvrager en een zorgverlener met verschillende etnisch- culturele achtergronden, met elkaar in interactie gaan en een connectie zoeken.

 

 

Bewustzijn, nuanceren, stereotypes en groepsgesprekken

 

Cultureel bewustzijn helpt je als vroedvrouw op weg bij het verlenen van deze zorg. Vooral het begrijpen van de nuances tussen de eigen cultuur en cultuur van de zorgvrager. De eerste stap voor het vormen van deze nuances is bewustzijn over de eigen cultuur. Het bespreekbaar maken van gevoelens, gedacht en gedragingen onder collega’s of mentoren stimuleert dit. Verder moet opgepast worden dat men het creëren van een wij-zij verhaal niet stimuleert. Ook blijft het belangrijk de zorg te individualiseren en niet te vervallen in stereotyperingen. Elke persoon wordt namelijk gevormd door een brede waaier aan kenmerken, buiten de cultuur waar hij of zij tot behoort.

 

 

Elkaar verstaan zonder gemeenschappelijke taal

 

Cultuursensitieve communicatie is een belangrijke pijler in het verlenen van deze zorg. Dit gaat het gemakkelijkst wanneer er een gemeenschappelijke taal is. Wanneer een gemeenschappelijke taak ontbreekt, is dit echter geen excuus om deze zorg niet te verlenen. De dag van vandaag is een breed scala aan hulpmiddelen beschikbaar, zoals professionele tolken en e-tools, non-verbale communicatie en visueel materialen. Deze kunnen allemaal ingezet worden om cultuursensitief te communiceren.

 

 

De wit gekleurde werkvloer

 

Ondanks dat het verlenen van cultuursensitieve zorg wordt bevorderd door de diversifiëring van de werkvloer, blijkt uit onderzoek dat de diversiteit op de vroedkundige werkvloer die van onze samenleving niet correct weerspiegeld. Vroedvrouwen van kleur worden immers erkend als uniek gepositioneerd om hoogwaardige zorg te bieden aan gekleurde gemeenschappen. Dit komt omdat zij zich vaak beter kunnen identificeren in de economische, politieke en sociale krachten die effect hebben op het leven en de gezondheid van de zorgvragers met diverse culturele achtergronden. De gedeelde ervaring als doelwit van racisme zou ook het begrip en de communicatie verbeteren tussen patiënten en zorgverleners. 

 

Diversificatie van het beroep is dus een prioriteit. De vermindering van negatieve gezondheidsuitkomsten bij gekleurde moeders en hun kinderen, wanneer zij worden opgevolgd door zorgverleners van kleur beaamt dit. Om dit te kunnen verwezenlijken is het creëren van een inclusieve werkomgeving een must.

 

“Diversity is being invited to the party; inclusion is being asked to dance” (Verna Myers in Witkamp et al., 2018)

 

 

De tijd vliegt niet enkel wanneer je plezier hebt

 

Het welbekende cliché luidt “De tijd vliegt.”. Dit geldt ook voor de tijd die zorgverleners spenderen op de werkvloer. Toch is die tijd broodnodig, voor de zorgvrager en haar noden.

 

Momenteel is ook dit een belemmerende factor. Activiteiten zoals een gesprek met de patiënte of het geven van voldoende gezondheidspromotie, is vaak door tijdsnood geen prioriteit en wordt dus ook vaak niet uitgevoerd. Zowel voor de mentale gezondheid van de zorgverlener als voor het verlenen van cultuursensitieve zorg, moet hier verandering in komen. Toch maakt een hoge werklast het niet onmogelijk om cultuursensitieve zorg te verlenen. Dit is te danken aan het feit dat cultuursensitief zijn een basishouding is waarvan men dient bewust te zijn. Tenslotte vragen veel belangrijke kenmerken van cultuursensitieve zorg geen extra tijd tijdens het zorgmoment. Denk hierbij aan empathie, een open houding en zowel zelf- als cultureel bewustzijn.

 

 

Maar wat is nu de relevantie van dit alles

 

De totale Belgische populatie bestaat maar liefts voor 17,2 procent uit migranten (UN Migration, 2019). Door deze superdiverse samenleving komen zorgverleners quasi elke dag in contact met mensen met een etnische afkomst. Dit maakt dat het integreren van cultuursensitieve zorg in de vroedkundige sector niet enkel praktisch maar ook maatschappelijk relevant is.  

 

De bachelorproef waarover dit artikel geschreven werd helpt vroedvrouwen een beter begrip te krijgen over wat cultuursensitieve zorg inhoudt. Er wordt weergegeven welke kenmerken nodig zijn om deze zorg te verlenen, wat de belemmeringen zijn en tenslotte worden ook de aanbevelingen die volgens de literatuur het verlenen van de zorg faciliteren meegegeven. Dit maakt het voor vroedvrouwen eenvoudiger om met de informatie aan de slag te gaan en deze om te zetten in de praktijk, met als gevolg enkel voordelen voor elke betrokken partij.

Bibliografie

Abdelwahab, R., Aden, A., Bearden, B., Sada, A., & Bostwick, J. M. (2021). Surgical Scrubbing and Attire in the Operating Room and ICU: A Multicultural Guide. Journal of the American College of Surgeons, 233(2), 321–327. https://doi.org/10.1016/j.jamcollsurg.2021.05.005

Ahlburg, D. A. (1993). The Census Bureau’s New Projections of the US Population. Population and Development Review, 19(1), 159. https://doi.org/10.2307/2938389

Aiken, L. H., Sermeus, W., Van den Heede, K., Sloane, D. M., Busse, R., McKee, M., Bruyneel, L., Rafferty, A. M., Griffiths, P., Moreno-Casbas, M. T., Tishelman, C., Scott, A., Brzostek, T., Kinnunen, J., Schwendimann, R., Heinen, M., Zikos, D., Sjetne, I. S., Smith, H. L., & Kutney-Lee, A. (2012). Patient safety, satisfaction, and quality of hospital care: cross sectional surveys of nurses and patients in 12 countries in Europe and the United States. BMJ, 344 (mar2012). https://doi.org/10.1136/bmj.e1717

Akaiouar, S.A. (2020). Diveristeit en inclusie: een illusie? https://studenttheses.uu.nl/bitstream/handle/20.500.12932/37259/Zonder%20bijlagen_Masterscriptie%20Samira%20Akaiouar%202020.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Ball, J. E., Murrells, T., Rafferty, A. M., Morrow, E., & Griffiths, P. (2013). ‘Care left undone’ during nursing shifts: associations with workload and perceived quality of care. BMJ Quality & Safety, 23(2), 116–125. https://doi.org/10.1136/bmjqs-2012-001767

Barnes-Holmes, Y., Barnes-Holmes, D., Roche, B., & Smeets, P. M. (2001). The development of self and perspective-taking: A relational frame analysis. Behavioral Development Bulletin, 10(1), 42–45. https://doi.org/10.1037/h0100482

Ben Abdeslam, H. B. (2018). HANDLEIDING Cultuursensitieve seksuele en reproductieve gezondheidsvoorlichting. https://expertisecentrum-vollemaan.be/cultuursensitieve-anticonceptie-voorlichtingskoffer

Ben Abdeslam, H. B. (2021). HANDLEIDING Cultuursensitieve zwangerschapskoffer. https://expertisecentrum-vollemaan.be/cultuursensitieve-zwangerschapskoffer

Bieri, D., Reeve, R. A., Champion, G. D., Addicoat, L., & Ziegler, J. B. (1990). The Faces Pain Scale (FPS). https://best.ugent.be/BEST3_NL/download/pijn_tekst/FPStekst_NL.pdf

Bishop, S. R., Lau, M., Shapiro, S., Carlson, L., Anderson, N. D., Carmody, J., Segal, Z. V., Abbey, S., Speca, M., Velting, D., & Devins, G. (2004). Mindfulness: A proposed operational definition. Clinical Psychology: Science and Practice, 11(3), 230–241. https://doi.org/10.1093/clipsy.bph077

Boerleider, A. W., Francke, A. L., Manniën, J., Wiegers, T. A., & Devillé, W. L. (2013). “A mixture of positive and negative feelings”: A qualitative study of primary care midwives’ experiences with non-western clients living in the Netherlands. International Journal of Nursing Studies, 50(12), 1658–1666. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2013.04.009

Bouazzaoui, F. E., & Peters, I. A. (2017). Handboek geboortezorg bij verschillende culturen (1ste editie). Lannoo.

Claeys, A., Berdai-Chaouni, S., Tricas-Sauras, S., & De Donder, L. (2020). Culturally Sensitive Care: Definitions, Perceptions, and Practices of Health Care Professionals. Journal of Transcultural Nursing, 32(5), 484–492. https://doi.org/10.1177/1043659620970625

Clauss-Ehlers, C. S., Chiriboga, D. A., Hunter, S. J., Roysircar, G., & Tummala-Narra, P. (2019). APA Multicultural Guidelines executive summary: Ecological approach to context, identity, and intersectionality. American Psychologist, 74(2), 232–244. https://doi.org/10.1037/amp0000382

Colby, S. L. C., & Ortman, J. M. O. (2015). Projections of the Size and Composition of the U.S. Population: 2014 to 2060 Population Estimates and Projections. U.S. CENSUS BUREAU. https://www.census.gov/content/dam/Census/library/publications/2015/demo/p25-1143.pdf

Cultuursensitieve zorg. (2021, 7 september). Kenniscentrum WWZ. https://www.kenniscentrumwwz.be/cultuursensitieve-zorgDe Rijdt, C. (2017). Ondersteunend communiceren: werken met visualisaties (1ste editie). Garant.

De Vlaamse overheid. (2020). Het Gelijkekansen- en Diversiteitsplan Vlaamse overheid 2020.

Dries, M., Van Endt, M., & Van Endt, M. (2018). Met nieuwe ogen. Coutinho.

Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg. (2019). Verpleegkundige bestaffing voor een veilige(re) zorg in acute ziekenhuizen. https://kce.paddlecms.net/sites/default/files/2021-11/KCE_325A_Verpleegkundige_bestaffing_synthese_2nd_edition.pdf

Fong, E. H., Catagnus, R. M., Brodhead, M. T., Quigley, S., & Field, S. (2016). Developing the Cultural Awareness Skills of Behavior Analysts. Behavior Analysis in Practice, 9(1), 84–94. https://doi.org/10.1007/s40617-016-0111-6

Fullerton, J., Sipe, T. A., Hastings-Tolsma, M., McFarlin, B. L., Schuiling, K., Bright, C. D., Havens, L. B., & Krulewitch, C. J. (2015). The Midwifery Workforce: ACNM 2012 and AMCB 2013 Core Data. Journal of Midwifery & Women’s Health, 60(6), 751–761. https://doi.org/10.1111/jmwh.12405

Gailly, G. A. (2008). Cultuurgevoelige hulpverlening: het lijkt politiek correct maar wat is de inhoud? Cultuur, Migratie en Gezondheid.

Global Talk. (2022, 24 februari). Global Talk - Understanding is everything. Global Talk - Belgian. https://www.globaltalk.be/?qooqie_creative_id=544200620391&keywords=global%20talk&gclid=EAIaIQobChMInoXFhdWO9wIVmo9oCR2vrwhrEAAYASAAEgKjVvD_BwE

Goode, G. K. (2014). Birthing, blackness, and the body: black midwives and experiential continuities of institutional racism. CUNY Academic Works. https://academicworks.cuny.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1422&context…

Hanson, J. D. (2012). Understanding Prenatal Health Care for American Indian Women in a Northern Plains Tribe. Journal of Transcultural Nursing, 23(1), 29–37. https://doi.org/10.1177/1043659611423826

Hayes, S. C., & Plumb, J. C. (2007). Mindfulness from the Bottom Up: Providing an Inductive Framework for Understanding Mindfulness Processes and their Application to Human Suffering. Psychological Inquiry, 18(4), 242–248. https://doi.org/10.1080/10478400701598314

International Confederation of Midwives. (2014). International Code of Ethics for Midwives. https://www.internationalmidwives.org/assets/files/general-files/2019/10/eng-international-code-of-ethics-for-midwives.pdf

International Confederation of Midwives. (2019). Essential Competencies for Midwifery Practice. https://www.internationalmidwives.org/our-work/policy-and-practice/essential-competencies-for-midwifery-practice.html  

International Confederation of Midwives. (2019). Framework Structure [Diagram]. https://www.internationalmidwives.org/. https://www.internationalmidwives.org/assets/files/general-files/2019/10/icm-competencies-en-print-october-2019_final_18-oct-5db05248843e8.pdf

Kennedy, H. P., Erickson-Owens, D., & Davis, J. A. P. (2006). Voices of Diversity in Midwifery: A Qualitative Research Study. Journal of Midwifery & Women’s Health, 51(2), 85–90. https://doi.org/10.1016/j.jmwh.2005.07.007

Lillis, J., & Hayes, S. C. (2007). Applying Acceptance, Mindfulness, and Values to the Reduction of Prejudice: A Pilot Study. Behavior Modification, 31(4), 389–411. https://doi.org/10.1177/0145445506298413

Pipers, P. E. (2015). Meten is weten? Optimale bestaffing versus fluctuerende complexiteit van zorg binnen een bevallingskwartier. Hogeschool PXL. http://doks.pxl.be/doks/do/files/FiSe8ab2a8214b78acca014c32760dfb34b7/Meten%20is%20weten.pdf;jsessionid=57704EC65632F227A7BA61A03165D145?recordId=SEtd8ab2a8214b78acca014c32760dfb34b6

Purnell, L. (2002). The Purnell Model for Cultural Competence. Journal of Transcultural Nursing, 13(3), 193–196. https://doi.org/10.1177/10459602013003006

Sawyer, L. M. (1999). Engaged Mothering: The Transition to Motherhood for a Group of African American Women. Journal of Transcultural Nursing, 10(1), 14–21. https://doi.org/10.1177/104365969901000110

Sensoa & BZgA. (2015). Zanzu maakt praten over seksuele gezondheid makkelijke. Zanzu. https://www.zanzu.be/nl

Shepherd, S. M. (2019). Cultural awareness workshops: limitations and practical consequences. BMC Medical Education, 19(1). https://doi.org/10.1186/s12909-018-1450-5

Sociaal tolken versus interculturele bemiddeling. (2018). www.sociaalvertaalbureau.be. https://www.sociaalvertaalbureau.be/wp-content/uploads/2018/06/verschil-tolk-bemiddelaar-cambria-calibri.docx.pdf

Stevens, F. G., Plaut, V. C., & Sanchez-Burks, J. (2008). Unlocking the Benefits of Diversity. The Journal of Applied Behavioral Science, 44(1), 116–133. https://doi.org/10.1177/0021886308314460

Sugai, G., O’Keeffe, B. V., & Fallon, L. M. (2011). A Contextual Consideration of Culture and School-Wide Positive Behavior Support. Journal of Positive Behavior Interventions, 14(4), 197–208. https://doi.org/10.1177/1098300711426334

Tervalon, M., & Murray-García, J. (1998). Cultural Humility Versus Cultural Competence: A Critical Distinction in Defining Physician Training Outcomes in Multicultural Education. Journal of Health Care for the Poor and Underserved, 9(2), 117–125. https://doi.org/10.1353/hpu.2010.0233

Thiers, E. T. (2019). Cultuursensitiviteit en diversiteit in de opleidingen: wie is er vandaag klaar voor? Tijdschrift Klinische Psychologie. https://vvkp.be/sites/default/files/TKP%2003-2019_WEB_04_Cultuursensitiviteit%20en%20diversiteit%20in%20de%20opleidingen.pdf

THOMAS, P. E., BECKMANN, M., & GIBBONS, K. (2010). The effect of cultural and linguistic diversity on pregnancy outcome. Australian and New Zealand Journal of Obstetrics and Gynaecology, 50(5), 419–422. https://doi.org/10.1111/j.1479-828x.2010.01210.x

Tourinho, E. Z. (2006). Private stimuli, covert responses, and private events: Conceptual remarks. The Behavior Analyst, 29(1), 13–31. https://doi.org/10.1007/bf03392115

UN Migration. (2019). World Migration Report 2020. International Organization for Migration. https://publications.iom.int/system/files/pdf/wmr_2020.pdf

Uzun, Z., & Sevinç, S. (2015). The relationship between cultural sensitivity and perceived stress among nurses working with foreign patients. Journal of Clinical Nursing, 24(23–24), 3400–3408. https://doi.org/10.1111/jocn.12982 

Van den Akker, T., & Van Roosmalen, J. (2016). Maternal mortality and severe morbidity in a migration perspective. Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology, 32, 26–38. https://doi.org/10.1016/j.bpobgyn.2015.08.016

Vandenberghe, L. (2008). Culture-sensitive functional analytic psychotherapy. The Behavior Analyst, 31(1), 67–79. https://doi.org/10.1007/bf03392162

Vlaamse Beroepsorganisatie van Vroedvrouwen. (2021). Poster beweeg je vrij [Poster]. Bewegingsvrijheid-tips en inspiratie. https://www.vroedvrouwen.be/sites/default/files/bewegingsvrijheid/Poster-beweeg%20je%20vrij-1%20def.pdf

Westermann, G. M. A., & Maurer, J. M. G. (2010). Bewezen Effectieve Therapie: En Toch Werkt Het Niet! Kind adolescent praktijk, 9(3), 100–106. https://doi.org/10.1007/bf03088871

Wolpin, S. E., Nguyen, J. K., Parks, J. J., Lam, A. Y., Morisky, D. E., Fernando, L., Chu, A., & Berry, D. L. (2016). Redesigning pictographs for patients with low health literacy and establishing preliminary steps for delivery via smart phones. Pharmacy Practice, 14(2), 686. https://doi.org/10.18549/pharmpract.2016.02.686

Wren Serbin, J., & Donnelly, E. (2016). The Impact of Racism and Midwifery’s Lack of Racial Diversity: A Literature Review. Journal of Midwifery & Women’s Health, 61(6), 694–706. https://doi.org/10.1111/jmwh.12572

Zanzu. (2015). Zanzu. https://www.zanzu.be/nl

 

 

 

 

Universiteit of Hogeschool
Professionele bachelor in de vroedkunde
Publicatiejaar
2022
Promotor(en)
Mevr. Ben Abdeslam Hanan en Mevr. Van de Velde Griet
Kernwoorden
Share this on: