Ongelijkheid in de abortuskliniek
Ongelijkheid in de abortuskliniek
Ann-Sophie Dondeyne
Toegang tot abortusdiensten lijkt voor velen een absolute evidentie in een vooruitstrevend land als België. De kwalitatieve hulpverlening geeft vele vrouwen de mogelijkheid om autonomie over hun lichaam te hebben, maar jammer genoeg vindt niet iedereen even eenvoudig de weg naar de abortuskliniek. Vrouwen in een meer kwetsbare situatie ervaren meer obstakels bij het beroepen op abortushulpverlening, waaronder vrouwen met een migratieachtergrond. Ze worden slachtoffer van een complexe sociale uitsluiting en dit toont aan dat het abortusbeleid alsnog geen gelijke toegang biedt. Dit roept veel vragen op over het abortusbeleid in Vlaanderen en op welke manier we het anders kunnen doen.
Abortus in België, hoe zit dat juist?
Sinds 1990 kan je in België op legale wijze een abortus ondergaan onder wettelijke voorwaarden. Deze voorwaarden omvatten onder meer een wachttermijn, een informatieplicht, een maximumtermijn van 12 weken zwangerschap, etc. ‘Zomaar’ abortus kan dus niet. Naast enkele kleine wijzigingen, bleef de wet sinds 1990 quasi-ongewijzigd. Er bestaat dus een verankerd recht op abortus, maar dit is sterk gereguleerd.
Deze beperkingen vloeiden voort uit de bijzondere status die het ongeboren kind heeft volgens de Belgische wetgever. Hoewel een ongeboren kind geen ‘volwaardige burger’ is met een absoluut recht op leven, krijgt deze toch een bijzondere bescherming.
De belangen van de zwangere patiënt enerzijds en de foetus anderzijds woog de wetgever nauwgezet af. Deze voorzichtige afweging speelt bij het opstellen van abortusbeleid steeds een hoofdrol!
Gelijke wet, ongelijke toegang
Ondanks onze democratische abortuswetgeving, blijkt dat vrouwen met een migratieachtergrond meer drempels ervaren bij het vinden van deze hulpverlening. De financiële, administratieve en praktische barrières die zij ervaren leiden tot een niet-inclusief abortusbeleid.
De achterliggende redenen hiervoor zijn echter complex en kan je in drie categorieën onderbrengen:
1. De individuele context
2. De regelgeving
3. Tijdsgebonden factoren
De individuele context omvat eigenschappen zoals iemands afkomst, taalkennis, juridische status, etc. Deze eigenschappen zorgen voor onderlinge verschillen tussen vrouwen, en hoe zij en hun omgeving abortus benaderen. Bij vrouwen met een migratieachtergrond zal er bijvoorbeeld een sterker stigma bestaan rond abortus, wat leidt tot minder steun uit hun vangnet en informatie. Dit maakt abortushulp zoeken voor deze groep vaak lastiger. Dit bevestigen ook de personen die in de abortuscentra werken:
‘ik denk in verschillende landen en culturen, dat het is: ‘zwanger zijn, is een kind krijgen.’’
De regelgeving in een land kan de toegang tot abortus ook sterk beïnvloeden. De maximumtermijn van 12 weken bijvoorbeeld heeft voor vele vrouwen een impact. Maar juist de combinatie met het cultureel stigma dat deze vrouwen ervaren, zorgt dit ervoor dat deze groep frequenter buiten de termijn valt.
Daarnaast leidt de verplichte wachtperiode bijvoorbeeld tot twee consultaties, wat lastiger blijkt om in te plannen, omdat ze hun beslissing minder vaak delen met hun omgeving.
Deze problemen gaan ook verdere dan louter de abortuswet zelf. De regeling van abortus via de ziekteverzekering in Vlaanderen leidt voor deze groep voor meer moeilijkheden op vlak van financiering. Vrouwen zonder wettig verblijf of mutualiteit moeten kiezen tussen zelf het volledige bedrag ophoesten of bij het OCMW aankloppen hiervoor. Echter biedt de procedure voor het OCMW weinig garantie en duurt deze vaak langer dan de maximumtermijn voor de behandeling zelf.
Timing blijkt dus van groot belang maar kan ook leiden tot grote ongelijkheid, in combinatie met de andere factoren.
Verbetering op komst
Waar wetgeving een bron van uitsluiting kan zijn, bestaat er ook veel potentieel om dit als instrument te gebruiken tot meer gelijkheid. De wetgever was de laatste jaren druk bezig met dit topic. Dit resulteerde in een wetsvoorstel en een uitgebreid onderzoek door een interuniversitaire onderzoekscommissie.
Naast een algemene verbetering, zouden deze voorstellen ook een grote stap vooruit betekenen voor vrouwen met een migratieachtergrond. De 
wettelijke maximumtermijn was de grote boosdoener en een uitbreiding naar 18 of 20 weken geeft vele vrouwen de nodige ademruimte om hulp te zoeken, ondanks hun meer kwetsbare positie. Op dit punt bestaat er nog discussie over of dit niet tot misbruik kunnen leiden of systematisch latere abortusbehandelingen. Gelukkig toont Nederland, waar abortus tot 24 weken kan, aan dat het niet per se zo’n vaart loopt.
De wettelijke wachttermijn lijkt meer bestreden. Waar sommige praktijkdeskundigen de autonomie toejuichen, menen anderen dat dit een belangrijke beschermende werking heeft, zeker voor kwetsbare vrouwen. De voorgestelde verkorting naar 48 uur zou dus een mooi evenwicht kunnen bieden tussen bescherming en autonomie.
De stigmatiserende informatieplicht over adoptie afschaffen zou zeker een verbetering zijn. De informatieplicht over anticonceptie echter is een twistpunt. Er bestaat een vergroot stigma rond anticonceptie bij vrouwen met een migratieachtergrond en vaak mist de juiste informatie. Deze informatie verschaffen zou kwetsbare vrouwen in het bijzonder kunnen helpen en bijdragen aan een efficiënt preventiebeleid.
Tot slot bestaan er ook voorstellen om de financiële moeilijkheden aan te pakken omtrent abortus. Een automatische dekking door het OCMW of een gratis abortus zou een grote stap in de juiste richting zijn.
Kan het nog beter?
Deze voorstellen zouden de positie van vrouwen met migratieachtergrond aanzienlijk verbeteren. Maar om efficiënt voor meer gelijkheid te kunnen strijden, zijn er naast de wet ook andere, grootschalige inspanningen tot verbetering nodig. Het doorbreken van het stigma of informering over deze behandeling zouden kunnen bijdragen tot meer toegankelijkheid tot abortus voor iedereen. Ook de problematiek van de taalbarrière vraagt een dringende en grondige aanpak.
Daarbij zijn er critici die menen dat deze voorstellen niet ver genoeg gaan en ze willen bijvoorbeeld naar Nederlands voorbeeld een termijn tot 24 weken. Echter spelen ook andere belangen zoals de publieke opinie of het welzijn van de foetus, waardoor de opties niet grenzeloos zijn. Desondanks is het een zeer positieve evolutie dat de wetgever zijn gestelde evenwicht uit 1990 heeft verlegd en hierbij meer focus legt bij de meer kwetsbare vrouwen in onze samenleving.
Bibliografie
7. Bibliografie 7.1 Literatuur Aerts, B. (2010). Combinatie van beperkingen maakt het soms moeilijk. Juristenkrant. (210), 6. Almeida, L. M., Caldas, J., Ayres-de-Campos, D., Salcedo-Barrientos, D., & Dias, S. (2013). Maternal Healthcare in Migrants: A Systematic Review. Maternal and Child Health Journal, 17(8), 1346-1354. https://doi.org/10.1007/s10995-012-1149-x. Astbury‐Ward, E., Parry, O., & Carnwell, R. (2012). Stigma, Abortion, and Disclosure— Findings from a Qualitative Study. The Journal of Sexual Medicine, 9(12), 3137-3147. https://doi.org/10.1111/j.1743-6109.2011.02604. Baarda, B., De Goede, M. & Teunissen, J. (2005). Basisboek kwalitatief onderzoek : handleiding voor het opzetten en uitvoeren van kwalitatief onderzoek. Stenfert Kroese. Barkan, S. E. (2014). Gender and abortion attitudes: religiosity as a suppressor variable. The Public Opinion Quarterly, 78(4), 940-950. Biggs, M. A., Upadhyay, U. D., McCulloch, C. E., & Foster, D. G. (2017). Women's mental health and well-being 5 years after receiving of being denied an abortion: A prospective, longitudinal cohort study. JAMA Psychiatry, 74(2), 169-178. http://doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.3478. Brinkmann, S. & Kvale, S. (2018). Doing interviews. Sage. Buysse, A., Caen, M., Dewaele, A., Enzlin, P., Lievens, J., T’Sjoen, G., etc. Vermeersch, H. (2013). Sexpert: seksuele gezondheid in Vlaanderen. Academia Press. Cassiers, A. (2021). Validering van de abortuswet van 15 oktober 2018 door het Grondwettelijk Hof: terecht of niet? Tijdschrift voor gezondheidsrecht. (4), 317-325. Coast, E., Norris, A. H., Moore, A. M., & Freeman, E. (2018). Trajectories of women's abortion-related care: A conceptual framework. Social Science & Medicine, 200, 199-210. http://doi:10.1016/j.socscimed.2018.01.035. Coene, G. & Bollen, S. (2013). Nog altijd baas in eigen buik? Een kritische doorlichting van de Belgische abortuswetgeving en -praktijk. VUBPress. 82 De Kort, L., Wouters, E. & Van de Velde, S. (2021). Obstacles and opportunities: a qualitative study of the experiences of abortion centre staff with abortion care during the first COVID-19 lockdown in Flanders, Belgium. Sexual and reproductive health matters, 29 (1). De Meyer, F. & De Mulder, C. (2021). Een nieuw tijdperk voor abortus? Een analyse van het voorstel ter versoepeling van de Belgische abortuswet. Family and Law. Laatst geraadpleegd op 30 mei 2021, van https://www.familyandlaw.eu/tijdschrift/fenr/2021/07/FENR-D-21- 00006. De Meyer, F. (2020). Late Termination of Pregnancy in Belgium: Exploring Its Legality and Scope. European Journal of Health Law, 27 (1) 9-34. Donnay, F., Bregentzer, A., Leemans, P., Verougstraete, A., & Vekemans, M. (1993). Safe abortions in an Illegal context: perceptions from service providers in Belgium. Studies in family planning, 150-162. Erikkson, M. K. (2000). Reproductive freedom : in the context of international human rights and humanitarian law. Kluwer Law International. Foster, D. G., & Kimport, K. (2013). Who Seeks Abortions at or After 20 Weeks? Perspectives on Sexual and Reproductive Health, 45(4), 210–218. https://doi.org/10.1363/4521013. Frejka, T. (2008). Overview Chapter 3: Birth regulation in Europe: Completing the contraceptive revolution. Demographic Research, 19. Gibbs, G.R. (2018). Analyzing qualitative data. Sage. Gijsberts, M. & Lubbers, M. (2014). Beheersing van de Nederlandse taal onder recente migranten uit nieuwe. Tijdschrift Sociologie, 10 (1), 27-48. Hawkey, A. J., Ussher, J. M., & Perz, J. (2018). “If You Don’t Have a Baby, You Can’t Be in Our Culture”: Migrant and Refugee Women’s Experiences and Constructions of Fertility and Fertility Control. Women's Reproductive Health, 5(2), 75-98. https://doi.org/10.1080/23293691.2018.1463728. Helström, L., Odlind, V., Zätterström, C., Johansson, M., Granath, F., Correia, N., & Ekbom, A. (2003). Abortion rate and contraceptive practices in immigrant and native women in Sweden. Scandinavian Journal of Public Health, 31(6), 405-410. https://doi.org/10.1080/14034940210165181. 83 Hendryx, M. S., Ahern, M. M., Lovrich, N. P., & McCurdy, A. H. (2002). Access to Health Care and Community Social Cap. Health Serv Res., 37 (1), p. 87-103. Henrard, K. (2001). The interrelationship between individual human rights, minority rights and the right to self-determination. The Global Review of Ethnopolitics, 1 (1), 41-61. https://doi.org/10.1080/14718800108405089. Hoggart, L., Newton, V. L., & Bury, L. (2017). 'Repeat abortion', a phrase to be avoided? Qualitative insights into labelling and stigma. Journal of Family Planning and Reproductive Health Care, 43(1), 26-30. Jacobs, E. (2022). De impact van abortus en de daar bijhorende anticonceptieconsultatie op het anticonceptiegebruik van Vlaamse vrouwen: abortus en anticonceptieconsultatie als ‘cue to action’ binnen het Health Belief Model [Masterproef, Universiteit Antwerpen]. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://anet.be/submit.phtml?UDses=159204851%3A530864&UDstate=1&UDmode=… cess=&UDrou=%25Start:bopwexe&UDopac=opacuantwerpen&UDextra=c:lvd:15327345. Jehoel-Gijbers, G. & Vrooman, J.C. (2007). Explaining Social Exclusion; A Theoretical Model Tested in The Netherlands. The Netherlands Institute for Social Research. Joyce, T.J., Henshaw, S.J., Dennis, A., Finer, L.B & Blanchard, K. (2009). The Impact of State Mandatory Counseling and Waiting Period Laws on Abortion: A Literature Review. Guttmacher Institute. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://www.guttmacher.org/report/impact-state-mandatory-counseling-and…laws-abortion-literature-review. Kjelsvik, M., Sekse, R. J. T., Moi, A. L., Aasen, E. M., Chesla, C. A., & Gjengedal, E. (2018). Women’s experiences when unsure about whether or not to have an abortion in the first trimester. Health Care for Women International, 39(7), 784–807. 86 https://doi.org/10.1080/07399332.2018.1465945. Langston, A. M., Rosario, L., & Westhoff, C. L. (2010). Structured contraceptive counseling— a randomized controlled trial. Patient education and counseling, 81(3), 362-367. Largan, C. & Morris, T. (2019). Qualitative secondary research : a step-by-step guide. Sage. 84 Lemmens, C. (2011). Levenseindebeslissingen en zwangere vrouwen : recht op zelfbepaling of dwingt de foetus tot naastenliefde? Tijdschrift voor gezondheidsrecht, 16, 303-316. Mortelmans, D. (2020). Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden. Acco. Mouthaan, I., De neef, M. & Rademakers, J. (1998). Abortus in multicultureel Nederland. Eburon. Nys, H. (2020). Het begin van het leven. Bescherming van het ongeboren leven. Overzicht van het gezondheidsrecht in 2016-2020. 69-84. O'Donnell J, Goldberg A, Lieberman E, Betancourt T. (2018). "I wouldn't even know where to start": unwanted pregnancy and abortion decision-making in Central Appalachia. Reproductive Health Matters, 26 (52), 98-113. https://doi.org/10.1080/09688080.2018.1513270 Ostrach, B. (2013). “Yo No Sabía...”—Immigrant Women’s Use of National Health Systems for Reproductive and Abortion Care. Journal of Immigrant and Minority Health, 15(2), 262- 272. https://doi.org/10.1007/s10903-012-9680-9. Rasch, V., Gammeltoft, T., Knudsen, L. B., Tobiassen, C., Ginzel, A., & Kempf, L. (2008). Induced abortion in Denmark: effect of socio-economic situation and country of birth. European Journal of Public Health, 18(2), 144-149. https://doi.org/10.1093/eurpub/ckm112. Sisson, G., Ralph, L., Gould, H. & Foster, D.G. (2017). Adoption Decision Making among Women Seeking Abortion. Family Planning, 27 (2), 136-144. https://doi.org/10.1016/j.whi.2016.11.007. Tack, S. (2018). Wijziging abortuswetgeving: reële verruiming of gemiste kans? Tijdschrift voor gezondheidsrecht. (3), 155-157. Thuys, L. (2015). Descriptieve studie van de zwangerschaps-, geboorte- en abortuscijfers bij de gehele vruchtbare bevolking (10 – 49 jaar) met bijzondere aandacht voor de cijfers bij tieners [Masterproef, Universiteit Antwerpen]. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://anet.be/submit.phtml?UDses=159205988%3A732446&UDstate=1&UDmode=… cess=&UDrou=%25Start:bopwexe&UDopac=opacuantwerpen&UDextra=c:lvd:14340840. Upadhyay, U.D. (2022). Barriers Push People into Seeking Abortion Care Later in Pregnancy. American Journal of Public Health. (112) 1280-1281. 85 Ussher, J. M., Rhyder-Obid, M., Perz, J., Rae, M., Wong, T. W. K., & Newman, P. (2012). Purity, privacy and procreation: Constructions and experiences of sexual and reproductive health in Assyrian and Karen women living in Australia. Sexuality & Culture: An Interdisciplinary Quarterly, 16(4), 467–485. https://doi.org/10.1007/s12119-012-9133-6. Van Assche, K. (2017). Geoorloofdheid van en informatieplicht over late zwangerschapsafbreking. Tijdschrift voor gezondheidsrecht, (2) 114-121. Van de Velde, S., Van Eekert, N., Van Assche, K., Sommerland, N., & Wouters, E. (2019). Characteristics of women who present for abortion beyond the legal limit in Flanders, Belgium. Perspectives on sexual and reproductive health, 51(3), 175-183. Van Kooten, M., Van Berlo, W. & Vanwesenbeeck, I. (2003). Psychosociale gevolgen van abortus: een overzicht van de literatuur. Eburon. Van Sweevelt, T. (2018). De Abortuswet 2018: over symbolische verbeteringen en openstaande knelpunten. Tijdschrift voor gezondheidsrecht. (4), 220-232. Vandamme, J. (2017). The decision to have an abortion in Flanders: A contextual approach. Geraadpleegd op 30 mei 2023, via http://hdl.handle.net/1854/LU-8520620. Vandamme, J., Buysse, A. & T’sHoen, G. (2018). De beslissing tot abortus in Vlaanderen : het maatschappelijke, relationele en individuele verhaal. Tijdschrift voor seksuologie. (42) 1. Vansweevelt, T. (2018). Abortus. In F. De Wallens & T. Vansweevelt (Reds.), Handboek gezondheidsrecht (pp. 426 en 429). Intersentia Vansweevelt, T. (2022). Verhouding Wet Zwangerschapsafbreking met het EVRM en met de Wet Patiëntenrechten. In X., RedPostal Memorialis: Lexicon strafrecht, strafvordering en bijzondere wetten. (pp. A 50, 101-108). Wolters Kluwer Belgium. Zampas, C. & Gher, J. M. (2008), Abortion as a Human Right – International and Regional Standards. Human Rights Law Review, 8 (2). 86 7.2 Rapporten en verslagen Dokters van de Wereld België. (2022). Toegang tot vrijwillige zwangerschapsafbreking (VZA) en dringende medische hulp (DMH) voor vrouwen zonder toegang tot zorg in België: intentienota. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://doktersvandewereld.be/nieuwspublicaties/dossier-toegang-tot-vrijwillige-zwangerschapsafbreking-voor-vrouwen-zonder. Inspectie voor gezondheidszorg. (2011). Jaarrapportage 2011 van de Wet afbreking zwangerschap. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://www.igj.nl/publicaties/rapporten/2013/04/11/jaarrapportage-afbr…2011. Interuniversitair, multidisciplinair en onafhankelijk comité belast met de studie en de evaluatie van de praktijk en de wetgeving inzake vrijwillige zwangerschapsafbreking I. (2023). Studie en evaluatie van de abortuswet en -praktijk in België: Samenvatting en aanbevelingen. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://vlir.be/nieuws/studie-en-evaluatie-van-deabortuswet-en-praktijk-in-belgie/. Interuniversitair, multidisciplinair en onafhankelijk comité belast met de studie en de evaluatie van de praktijk en de wetgeving inzake vrijwillige zwangerschapsafbreking II. (2023). Studie en evaluatie van de abortuswet en -praktijk in België: Academisch rapport op verzoek van de “Vivaldi” meerderheid op federaal niveau. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://vlir.be/nieuws/studie-en-evaluatie-van-de-abortuswet-en-praktij…. LUNA vzw (z.d.). Jaarverslag 2022. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://abortus.be/wpcontent/uploads/2023/01/infografiek-cijfers-2022.pdf. Nationale commissie voor de evaluatie van de wet van 15 oktober 2018 betreffende de zwangerschapsafbreking (2019). Verslag ten behoeve van het Parlement 1 januari 2018 – 31 december 2019. Geraadpleegd op 20 mei 2023, van https://overlegorganen.gezondheid.belgie.be/nl/documenten/verslag-ten-b…parlement-1-januari-2018-31-december-2019. Nationale commissie voor de evaluatie van de wet van 15 oktober 2018 betreffende de zwangerschapsafbreking. (2023). Verslag ten behoeve van het parlement 1 januari 2020 – 31 december 2021. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van 87 https://overlegorganen.gezondheid.belgie.be/nl/documenten/verslag-ten-b…parlement-1-januari-2020-31-december-2021. 7.3 Jurisprudentie ECRM 8 juli 2004, ECLI:EU:C:2010:305 (Vo/Frankrijk). EHRM 20 maart 2007, ECLI:EU:C:2020:476 (Tysiac/Polen). ECRM 16 december 2010, ECLI:CE:ECHR:2010:1216JUD002557905 (A, B en C/Ierland). EHRM 26 mei 2011, ECLI:EU:C:2013:434 (R.R./Polen). EHRM 30 oktober 2012, Nr. 57375/08 (P en S/Polen). Arbitragehof. (1991). Nr. 39/1991. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://etaamb.openjustice.be/nl/arrest-van-het-grondwettelijk-hof_n199…. Grondwettelijk Hof. (2020). Nr. 122/2020. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://www.const-court.be/public/n/2020/2020-114n.pdf. Hof van Cassatie. (1992). Nr. N-19921222-8 (3124). Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://www.stradalex.com/en/sl_src_publ_jur_be/document/cass_N-1992122…. 7.4 Wetgeving en voorbereidende stukken Verdrag 4 november 1950 tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N… &cn=1950110430. Resolutie 34/180 van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (18 december 1979). Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women, https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/convention-…forms-discrimination-against-women. Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie van 1 december 2009. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://eur-lex.europa.eu/legalcontent/NL/TXT/?uri=CELEX%3A12012P%2FTXT. 88 Wet betreffende de Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn van 8 juli 1976. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N… &cn=1976070835. Wet van 3 april 1990 betreffende de zwangerschapsafbreking, tot wijziging van de artikelen 348, 350, 351 en 352 van het Strafwetboek en tot de opheffing van artikel 353 van hetzelfde Wetboek. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/article_body.pl?language=nl&calle… e=12-02-17&numac=2012000092. Wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op maatschappelijke integratie. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van http://www.ejustice.just.fgov.be/eli/wet/2002/05/26/2002022559/staatsbl…. Wet van 15 oktober 2018 betreffende de vrijwillige zwangerschapsafbreking, tot opheffing van de artikelen 350 en 351 van het Strafwetboek, tot wijziging van de artikelen 352 en 383 van hetzelfde Wetboek en tot wijziging van diverse wetsbepalingen 2018. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van http://www.ejustice.just.fgov.be/eli/wet/2018/10/15/2018014460/staatsbl…. Wetsvoorstel tot versoepeling van de voorwaarden om tot een zwangerschapsafbreking over te gaan, nr. 55-0158/001 (16 juli 2019). Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://www.lachambre.be/FLWB/PDF/55/0158/55K0158001.pdf. Verslag van de eerste lezing, nr. 55-0158/004 (6 december 2019). Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://www.dekamer.be/FLWB/PDF/55/0158/55K0158004.pdf. Verslag van de tweede lezing, nr. 55-0158/008 (30 december 2019). Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://www.dekamer.be/FLWB/PDF/55/0158/55K0158008.pdf. Advies Raad van State, nr. 55-0158/001 (2 maart 2020). Geraadpleegd 30 mei 2023, van https://www.dekamer.be/FLWB/PDF/55/0158/55K0158010.pdf. Krantenartikelen (of andere) Belga (z.d.) (2022, 28 september). Toegang tot abortus systematisch belemmerd voor vrouwen zonder papieren. De Morgen. Geraadpleegd op 30 mei 2023, via https://www.demorgen.be/snelnieuws/dokters-van-de-wereld-toegang-tot-ab…systematisch-belemmerd-voor-vrouwen-zonder-papieren~ba594283/. 89 Brants, S. (2020, 2 maart). Laat mij dan maar betuttelend zijn. De Standaard. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://www.standaard.be/cnt/dmf20200301_04871367. Lamote, S. (2023, 18 april). Ethisch onbuigzame CD&V botst op wetenschappelijke consensus over abortus. De Tijd. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://www.tijd.be/politiekeconomie/belgie/federaal/ethisch-onbuigzame-cd-v-botst-op-wetenschappelijke-consensusover-abortus/10461462.html. PL (2016, 26 juli). Geef vrouwen tot 20 weken om te kiezen voor abortus. De Standaard. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://www.standaard.be/cnt/dmf20160725_02399051. 7.5 Webpagina’s LUNA vzw I (z.d.). Hoeveel kost een abortus? Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://abortus.be/ongepland-zwanger/kostprijs/ LUNA vzw II (z.d.). Infomap maart 2022. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://abortus.be/wp-content/uploads/2021/09/Infomap-LUNA-maart-2020.p…. Rosa vzw (z.d.). Abortus in België vandaag. Geraadpleegd op 30 mei 2023, via https://rosavzw.be/nl/themas/lichaam-en-geest/abortus/abortus-in-belgi%….
