ADHD als troef op de werkvloer: brochure ontkracht hardnekkige mythes

Sigrid

Vandemaele

Mensen met ADHD hebben het vaak moeilijk om hun draai te vinden op de werkvloer. Ze worden vaker ontslagen of krijgen negatieve beoordelingen. En ze hebben vooral zelf het gevoel dat ze niet kunnen laten zien wat ze écht kunnen. Het helpt niet dat er over ADHD bij volwassenen nog weinig kennis is bij het grote publiek. Om dat gat te dichten werkte bachelorstudente Sigrid Vandemaele een brochure uit, die werkgevers en werknemers op weg moet helpen.

ADHD, dat gaat over kleine jongetjes die niet kunnen stilzitten.

Mensen met ADHD moeten vooral zelf wat meer hun best doen om structuur te krijgen in hun leven.

ADHD geeft vooral problemen.

Het zijn maar enkele van de mythes over ADHD. Maar de realiteit voor volwassenen met ADHD op de arbeidsmarkt is anders. ADHD geeft uitdagingen maar heeft ook veel voordelen. Met de juiste match tussen werkgever en werknemer kunnen mensen met ADHD een erg waardevolle aanvulling zijn in een team.

Creatieve crisismanagers

Zo kunnen mensen met ADHD vaak op korte tijd veel werk verzetten, kunnen ze opvallend goed omgaan met onverwachte crisissituaties en zijn ze creatief in het oplossen van problemen. Langetermijnprojecten met veel administratie zijn dan weer minder hun ding. Als werkgevers er in slagen om het takenpakket en het werkrooster af te stemmen op hun werknemer, wordt iedereen daar beter van.

Passage uit brochure over het fenomeen "hyperfocus"

ADHD bespreekbaar maken is de eerste stap

Maar wie ADHD heeft, durft daar niet snel over te praten met collega’s, laat staan met een leidinggevende. Net omdat er zoveel negatieve ideeën over bestaan. Wie het wel probeert, krijgt soms begrip, maar soms ook vervelende reacties: hun verhaal wordt weggelachen, of ze krijgen plots minder groeikansen of minder verantwoordelijkheden. Zelfs als ze voorheen hun werk prima deden. De nood aan correcte informatie is dus groot.

Om werkgevers en werknemers de weg te wijzen in het complexe bos van informatie, ontwikkelde bachelorstudente Sigrid Vandemaele een laagdrempelige brochure over ADHD en werk. Op basis van recente wetenschappelijke inzichten krijgen werkgevers en werknemers de juiste informatie om ADHD in hun voordeel te leren inzetten.

Passage uit brochure met tips voor werkgevers

Verbeterde versie na tips van gebruikers

6 volwassenen met ADHD kregen de pilootversie van de brochure in handen en mochten feedback geven. Hun kritische bemerkingen leidden tot een herwerkte versie. In het algemeen waren alle deelnemers positief over het project:

Dit is gewoon op mijn maat geschreven. Dit verklaart heel veel, dat is voor mij ook een heel groot deel van de oplossing, gewoon weten, dat die hersenen zo in elkaar zitten, dat staat er allemaal in, het is heel compact maar staat er allemaal in.

Je hebt al genoeg over je heen gekregen je hele leven, dat je bijvoorbeeld een moeilijk en druk ventje bent. Dan is het wel eens fijn om ook voordelen te lezen. Dat ADHD ook een sterkte kan zijn. Dat je een sfeermaker bent, dat je veel werklust hebt, dat je veel werk kan verzetten. Dat is fijn, in de plaats van al die bakken vol kritiek.

Vaak wordt er alleen gedacht, ze kunnen niet stilzitten, geef ze iets om zich mee af te leiden, fidget toys ofzo, of dat ze af en toe mogen rechtstaan. Door dit te lezen weten ze dat het ingewikkelder in elkaar zit.

Verspreiding binnen de geestelijke gezondheidszorg en bij werkgevers

Met de brochure wil de auteur zoveel mogelijk mensen bereiken, zowel volwassenen met ADHD zelf als werkgevers. De brochure zal gratis online beschikbaar zijn voor professionals in de (geestelijke) gezondheidszorg. Voor de verspreiding hoopt de auteur ook te kunnen samenwerken met werkgeversorganisaties en organisaties die expertise hebben over ADHD.

Bibliografie

Algemene literatuurlijst:

ADHD. Handicap en Arbeid. (z.d.). https://www.handicapenarbeid.be/informatie-databank/adhd 

Antshel, K. M. (2018). Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD) and entrepreneurship. Academy of Management Perspectives, 32(2), 243–265. https://doi.org/10.5465/amp.2016.0144 

Baer Arnold, B., Easteal, P.L., Rice, S., & Easteal, S. (2010). It just doesn’t add up: ADHD/ADD, The Workplace and Discrimination. Social Science Research Network.

Baeyens, D., Moniquet, A., Danckaerts, M. & van der Oord, S. (2017). Vergelijkend onderzoek naar structureel stigma bij ADHD en autismespectrumstoornis in de Vlaamse dagbladen. Tijdschrift voor Psychiatrie, 59(5), 269–277.

Barkley, R. A., & Benton, C. M. (2021). Taking charge of adult ADHD: Proven strategies to succeed at work, at home, and in relationships. Guilford Publications.

Borms, G., Stes, S., & Van Den Heuvel, R. (2009). ADHD bij volwassenen (1ste ed.). Lannoo.

Bouman, T. K., & Buwalda, F. M. (2008). A psychoeducational approach to hypochondriasis: Background, content and practice guidelines. Cognitive and Behavioral Practice, 15(3), 231-243.

Brinzea, V-M. (2019). Encouraging neurodiversity in the evolving workforce: The next frontier to a diverse workplace. Scientific Bulletin – Economic Sciences, 18(3), 13–25.

Brown, T. E. (2015). Slim maar vastgelopen: Emoties bij tieners en volwassenen met ADHD (Dutch Edition). Pearson Benelux.

Bruyère, S. M., & Colella, A. (2022). Neurodiversity in the workplace: Interests, issues, and opportunities. Taylor & Francis.

Carnes, B., & Holloway, M. (2009). Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) in the workplace: How to optimize the performance of employees with adult ADHD. Graziado Business Report, 12(2).

CIPD. (2018). Neurodiversity at work [E-book]. https://www.cipd.co.uk/images/neurodiversity-at-work_2018_tcm18-37852.p…;

Claes, L., Bastiaens, T., & Witteman, C. (2020). Psychodiagnostiek in de hulpverlening aan volwassenen en ouderen. Acco.

de Graaf, R., Kessler, R. C., Fayyad, J., ten Have, M., Alonso, J., Angermeyer, M., Borges, G., Demyttenaere, K., Gasquet, I., de Girolamo, G., Haro, J. M., Jin, R., Karam, E. G., Ormel, J., & Posada-Villa, J. (2010). The prevalence and effects of adult attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) on the performance of workers: Results from the WHO World Mental Health Survey Initiative. Occupational and Environmental Medicine, 65(12), 835–842. https://doi.org/10.1136/oem.2007.038448 

de Lange, A., Wielenga-Meijer, E., , Duijker, T. & Hanstede, B. (2017). Omdat het kan! HRM handvatten voor een inclusieve arbeidsmarkt. Vakmedianet.

de Leeuw, B. (2017). Overprikkeling voorkomen: Vaardigheden en technieken voor (jong)volwassenen met autisme (ASS) en/of ADHD (4de editie). SWP.

De Schipper, E., Mahdi, S., Coghill, D., De Vries, P. J., Gau, S. S. F., Granlund, M., Holtmann, M., Karande, S., Levy, F., Almodayfer, O., Rohde, L., Tannock, R., & Bölte, S. (2015). Towards an ICF core set for ADHD: A worldwide expert survey on ability and disability. European Child & Adolescent Psychiatry, 24(12), 1509–1521. https://doi.org/10.1007/s00787-015-0778-1 

Doyle, N. (2020). Neurodiversity at work: A biopsychosocial model and the impact on working adults. British Medical Bulletin, 135(1), 108–125. https://doi.org/10.1093/bmb/ldaa021 

Fuermaier, A. B. M., Tucha, L., Butzbach, M., Weisbrod, M., Aschenbrenner, S., & Tucha, O. (2021). ADHD at the workplace: ADHD symptoms, diagnostic status, and work-related functioning. Journal of Neural Transmission. https://doi.org/10.1007/s00702-021-02309-z 

Geffen, J. & Forster, K. (2017). Treatment of adult ADHD: a clinical perspective. Therapeutic Advances in Psychopharmacology, 8(1), 25–32. https://doi.org/10.1177/2045125317734977 

Godfrey, E., Fuermaier, A. B. M., Tucha, L., Butzbach, M., Weisbrod, M., Aschenbrenner, S., & Tucha, O. (2020). Public perceptions of adult ADHD: Indications of stigma? Journal of Neural Transmission. https://doi.org/10.1007/s00702-020-02279-8 

Hallowell, E. M., & Ratey, J. J. (2011). Driven to distraction (Revised): Recognizing and coping with Attention Deficit Disorder. Van Haren Publishing.

Hansson Halleröd, S. L., Anckarsäter, H., Råstam, M., & Hansson Scherman, M. (2015). Experienced consequences of being diagnosed with ADHD as an adult – a qualitative study. BMC Psychiatry, 15(1). https://doi.org/10.1186/s12888-015-0410-4 

Jobat.be. (2015, 12 mei). ADHD op de werkvloer: De druk van een te drukke werkomgeving. Jobat.be. https://www.jobat.be/nl/art/adhd-op-de-werkvloer-de-druk-van-een-te-dru…;

Kolberg, J., & Nadeau, K. (2018). Opgeruimd leven met ADHD: Praktische organiseertips en -strategieën (2de editie). Nieuwezijds.

Kwaliteitscentrum diagnostiek vzw. (2020). Algemene intersectorale richtlijn diagnostiek. https://portaal.kwaliteitscentrumdiagnostiek.be/wp-content/uploads/2020…;

Lasky, A. K., Weisner, T. S., Jensen, P. S., Hinshaw, S. P., Hechtman, L., Arnold, L. E., W. Murray, D., & Swanson, J. M. (2016). ADHD in context: Young adults’ reports of the impact of occupational environment on the manifestation of ADHD. Social Science & Medicine, 161, 160–168. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2016.06.003 

Nadeau, K. G. (2005). Career choices and workplace challenges for individuals with ADHD. Journal of Clinical Psychology, 61(5), 549–563. https://doi.org/10.1002/jclp.20119 

Nadeau, K. G. (2015). The ADHD guide to career success: Harness your strengths, manage your challenges (2de editie). Routledge.

Newark, P. E., Elsässer, M., & Stieglitz, R. D. (2012). Self-esteem, self-efficacy, and resources in adults With ADHD. Journal of Attention Disorders, 20(3), 279–290. https://doi.org/10.1177/1087054712459561 

Newark, P. E. & Stieglitz, R. D. (2010). Therapy-relevant factors in adult ADHD from a cognitive behavioural perspective. ADHD Attention Deficit and Hyperactivity Disorders, 2(2), 59–72. https://doi.org/10.1007/s12402-010-0023-1 

Pawaskar, M., Fridman, M., Grebla, R., & Madhoo, M. (2019). Comparison of quality of life, productivity, functioning and self-esteem in adults diagnosed with ADHD and with symptomatic ADHD. Journal of Attention Disorders, 24(1), 136–144. https://doi.org/10.1177/1087054719841129 

Peirs, B. (2015, 2 april). “VDAB”. www.vdab.be. https://www.vdab.be/nieuwsbrief/04-2015/adhd-op-de-werkvloer 

Priscott, T., & Allen, R. A. (2021). Human capital neurodiversity: An examination of stereotype threat anticipation. Employee Relations: The International Journal, 43(5), 1067–1082. https://doi.org/10.1108/er-06-2020-0304 

Ranschaert, W., & Yassir, F. (2019). #ZeroExclusion: Inclusie als DNA van de innovatieve organisatie (3de editie). Die Keure.

Robbins, R., & Ratajczak-Mrozek, M. (2017) The untapped potential of the ADHD employee in the workplace, Cogent Business & Management, 4(1), DOI: 10.1080/23311975.2016.1271384

Rucklidge, J. J. (2010). Gender differences in Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder. Psychiatric Clinics of North America, 33(2), 357–373. https://doi.org/10.1016/j.psc.2010.01.006 

Schreuer, N., & Dorot, R. (2017). Experiences of employed women with Attention Deficit Hyperactive Disorder: A phenomenological study. Work, 56(3), 429–441. https://doi.org/10.3233/wor-172509 

Sonuga-Barke, E. J., Koerting, J., Smith, E., McCann, D. C., & Thompson, M. (2011). Early detection and intervention for Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder. Expert Review of Neurotherapeutics, 11(4), 557–563. https://doi.org/10.1586/ern.11.39 

Steele, L. M., Pindek, S. & Margalit, O. (2021). The advantage of disadvantage: Is ADHD associated with idea generation at work? Creativity Research Journal, 33(3), 275–283. https://doi.org/10.1080/10400419.2021.1916368 

Sterkmakers in autisme. (z.d.). Zakboekje autismevriendelijkheid. Vlaamse Dienst Autisme.

Taelman, A., Goffart, K., Van Dijck, A., & Lebeer, J. (2021). Behoefte aan en impact van een diagnose van ontwikkelingsstoornis en/of NAH op volwassen leeftijd (Dia-Land DEEL II). Universiteit van Antwerpen - OLO vzw.

Van de Voorde, S. (2018). Wijzer in ontwikkelingsstoornissen. ACCO

van der Donk, C., & van Lanen, B. (2019). Praktijkonderzoek in zorg en welzijn (3de editie). Coutinho.

van der Weide, J., de Vries, S. & Grooten, G. (2021). Jonge professionals met psychische kwetsbaarheid: lust of last? Tijdschrift voor HRM, 24(4), 32–49. https://doi.org/10.5117/thrm2021.4.weid 

van Lierop, B., Reichrath, E., Heykers, J., Rasquin, S., & Wismans, J. (2014). Werkgeversboekje ADHD. https://www.werkenmeteenbeperking.nl Geraadpleegd op 2 oktober 2022, van https://www.werkenmeteenbeperking.nl/downloads/werkgeversboekje-werknem…;

Van Weeghel, J., Pijnenborg, M., Van ’t Veer, J., & Kienhorst, G. (2016). Handboek destigmatisering bij psychische aandoeningen. Coutinho.

Verenigde Naties. (2006). Verklaring van de rechten van personen met een handicap. https://www.vaph.be. Geraadpleegd op 4 november 2022, van https:///sites/default/files/documents/vn-conventie/vn-conventie.pdf

Whittingham, J. R. D., Ruiter, R. A. C., Casterman, D., Huiberts, A., & Kok, G. (2008). Designing effective health education materials: Experimental pre-testing of a theorybased brochure to increase knowledge. Health Education Research, 23 (3), 414-426.

WHO. (2021). International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF). Geraadpleegd op 6 november 2021, van https://www.who.int/standards/classifications/international-classificat…;

Wildervanck, C. (2019). ADHD: Hoe haal je het uit je hoofd? (1ste editie). Scriptum.

ZitStil vzw (2018). Themanummer ADHD & werk. ZitStil Magazine, 37 (151).

Literatuur specifiek gebruikt voor inhoud brochure:

- Wetenschappelijke publicaties:

Antshel, K. M. (2018). Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD) and entrepreneurship. Academy of Management Perspectives, 32(2), 243–265. https://doi.org/10.5465/amp.2016.0144 

Baer Arnold, B., Easteal, P.L., Rice, S., & Easteal, S. (2010). It just doesn’t add up: ADHD/ADD, the workplace and discrimination. Social Science Research Network.

Brinzea, V-M. (2019). Encouraging neurodiversity in the evolving workforce. The next frontier to a diverse workplace. Scientific Bulletin – Economic Sciences, 18(3), 13–25.

Carnes & Holloway. (2009). Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) in the workplace: How to optimize the performance of employees with adult ADHD. Graziado Business Report, 12(2).

Doyle, N. (2020). Neurodiversity at work: A biopsychosocial model and the impact on working adults. British Medical Bulletin, 135(1), 108–125. https://doi.org/10.1093/bmb/ldaa021 

Newark, P. E., Elsässer, M., & Stieglitz, R. D. (2012). Self-esteem, self-efficacy, and resources in adults with ADHD. Journal of Attention Disorders, 20(3), 279–290. https://doi.org/10.1177/1087054712459561 

Robbins, R., & Ratajczak-Mrozek M. (2017) The untapped potential of the ADHD employee in the workplace. Cogent Business & Management, 4(1), DOI: 10.1080/23311975.2016.1271384

- Niet-wetenschappelijke publicaties: