(BE)SCHERM: Een sprong in de wereld van kinderen en hun digitale mediagebruik
- EmiliaRenier
- AndréWittevrongel-Liefhooghe
- BrontiëCourtens
- LizaKeulemans
- LaurensVan Der Meulen
“De digitale puberteit start steeds vroeger”
De bachelorproef (BE)SCHERM werd uitgevoerd door zes studenten Sociaal-Agogisch Werk van Hogeschool VIVES. Het is een gloednieuwe versie van het reeds bestaande project “Klikken doet Kicken”. Klikken doet kicken bestaat uit twee lesuren over gamen en schermtijd, die zowel sensibiliserend als informatief zijn. Deze worden gegeven aan leerlingen in het tweede secundair onderwijs. Gedurende de afgelopen twee schooljaren hebben de projectindieners (Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Largo) diverse signalen opgevangen dat kinderen tegenwoordig op steeds jongere leeftijd betrokken raken bij gamen en sociale media. Er is sprake van een vroege digitale puberteit: kinderen van het 3de en 4de leerjaar gebruiken dezelfde apps als jongeren, apps zoals Tiktok en Snapchat. Om hierop in te spelen, wordt er een volledig nieuwe sessie bedacht om op maat te maken voor leerlingen van de derde graad basisonderwijs. Dit project gaat vanaf nu verder onder de naam (BE)SCHERM.
“De leefwereld van jongeren en digitale media”
Deze bachelorproef bestaat uit een onderzoeksrapport en uit een klassessie. Het onderzoek bestond uit een kwantitatief en kwalitatief luik. We werkten dit uit in een nodenbevraging voor de leerkrachten van het vijfde en zesde leerjaar lager onderwijs en interviews met experts binnen dit thema. De workshop bestaat uit interactieve werkvormen met een sensibiliserend en informatieve insteek. Deze workshop wordt gegeven aan de hand van het zelfgemaakt draaiboek en werd tijdens de onderzoeksfase onderworpen aan een testfase in verschillende scholen. (BE)SCHERM zal vanaf 2023 worden uitgevoerd in verschillende scholen. De sessie wordt gratis gegeven door een medewerker van het CGG dankzij de steun van Stad Roeselare.
“Het grote-wat-denk-jij-ervan? Spel"
In de klassessie van (BE)SCHERM wordt gewerkt door middel van spel. Leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar worden op een speelse manier geïnformeerd over de verschillende voor- en nadelen van hun schermgebruik en gamegedrag. Voornamelijk bij kinderen die overmatig gamen is deze workshop nuttig ter preventie. Kinderen worden uitgedaagd om nepnieuws te ontmaskeren, hun meningen te delen met klasgenoten en te reflecteren over hun standpunten tegenover sociale media en games. Zowel voor leerling als leerkracht is dit een meerwaarde, omdat dit de leefwereld van jongeren en digitale media op een unieke manier ter sprake brengt.
“De ouders zijn een onmisbare factor in dit verhaal”
De ouders van het kind zijn een belangrijke figuur binnen de ondersteuning voor het kind. Voor hen werd een brochure gemaakt met handige tips en doorverwijzingen. In deze brochure wordt uitgelegd dat hun kind een informatieve klassessie kreeg over digitale media gekoppeld aan hun welzijn. De ouders kunnen verschillende instanties contacteren. Op de brochure staat een QR-code die de ouders doorleidt naar een vroeginterventieproject van CGG Largo genaamd t’Circuit.
Bibliografie
20-20-2 Regel. (2021, August 26). https://juniorandjunior.com/blogs/news/20-20-2-regel
Aanbevolen lesinhouden voor in de klas per leeftijd. (z.d.). VAD. https://www.vad.be/assets/leerlijn_verslavingspreventie_aanbevolen_lesinhouden#page=20
Als kleine kinderen groot worden - Alles voor de info-avond. (2020). VAD. https://www.vad.be/catalogus/detail/als-kleine-kinderen-groot-worden---alles-voor-de-info-avond
Als kleine kinderen groot worden en gamen - Brochure. (2022). VAD. https://www.vad.be/catalogus/detail/als-kleine-kinderen-groot-worden-en-gamen---brochure
Apestaartjaren (2022). De digitale leefwereld van kinderen en jongeren (1). Geraadpleegd op 8 mei 2023, van https://assets.mediawijs.be/2022-05/apestaartjaren_2022_210x210_issuu.pdf
Cambré, J. (2012). Een analyse van het gamegedrag bij kinderen [Eindwerk]. Hogeschool VIVES.
CGG Largo. (2023b). Klikken doet Kicken. Klikken doet Kicken.
Delfos, M. (2010). Lets’s Game: Over games en gaming. Voor ouders en hun gamers. Uitgeverij SWP Amsterdam.
Dermul, M., & Vanmeldert, D. (2023, 31 mei). “Hoertje van school X”, “lelijk hoofd” en “pijpt voor geld”: sociale media staan vol met roddel- en pestpagina’s over Vlaamse scholieren. vrtnws.be. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/05/30/pestgroepen/?fbclid=IwAR1GZQgvr…;
De Pauw, E., Pleysier, S., & Van Looy, J. (2008). Jongeren en gaming: Over de effecten van games, nieuwe sociale netwerken en educatieve kansen (Ronald Soetaert, Red.). Acco.
Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. (2022). Sterk sociaal werk. In https://www.departementwvg.be/publicaties-en-documenten. https://departementwvg.be/sites/default/files/media/Sterk_Sociaal_Werk_Handvatten_Eerste_Lijn_10102022.pdf
Dewilde, M. (2021). Game over: Hoe pak je problematisch gamegedrag bij jongeren aan? Pelckmans.
Dewilde, M. (2022). Game over: hoe pak je problematisch gamegedrag bij jongeren aan? Pelckmans.
Eichenbaum, A., Bavelier, D., & Green, G. S. (2014). Video games: play that can do serious good. American Journal of Play, 7(1), 50–72.
Feryn, N., De Corte, J., & Roose, R. (2022). The DNA of Social Work as a Partner in Primary Health Care. Social Work in Public Health, 1–12.
Gamelovers, game over!? (2021, 12 oktober). VAD. https://www.vad.be/artikels/detail/gamelovers-game-over
Gamen | 1ste graad SO | Gezond Leven. (z.d.). https://www.gezondleven.be/leerlijnen/gamen-1ste-graad-so
Gamestoornissen. (2020). In hoge gezondheidsraad. Hoge gezondheidsraad België. Geraadpleegd op 23 mei 2023, van https://www.health.belgium.be/sites/default/files/uploads/fields/fpshealth_theme_file/200527_hgr-9526_gamestoornissen_vweb.pdf
Groothuis, W. (2022). Het effect van schermtijd voor het slapengaan: dit zegt de wetenschap erover. J/M Ouders. https://www.jmouders.nl/schermtijd-slapengaan/
Hermes, J., van Goor, R. & de Jong, M. (2019). Leefwerelden van jongeren : Thuis - school - cultuur - digitale cultuur (Derde). Uitgeverij coutinho. https://kuleuven.limo.libis.be/discovery/fulldisplay?docid=alma9992425510001488&context=L&vid=32KUL_KUL:KULeuven&lang=en&search_scope=All_Content&adaptor=Local%20Search%20Engine&tab=all_content_tab&query=any,contains,leefwerelden%20van%20jongeren&offset=0 (Original work published 2007)
Hoeveel schermtijd voor mijn kind is gezond? Advies 2020. (n.d.). Kliksafe. https://www.kliksafe.nl/blogs/mediaopvoeding/hoeveel-schermtijd-kind-gezond/
Home | Preventiemethodieken. (z.d.). https://preventiemethodieken.be/
Lagaert, L. & Bradt, L. (2022, maart). Impact van de coronamaatregelen op kinderen, jongeren en jongvolwassenen: Sociale media. Vlaanderen.be. Geraadpleegd op 8 mei 2023, van https://www.vlaanderen.be/cjm/sites/default/files/2022-10/sociale%20media.pdf
Matthias. (2019, May 15). Hoeveel Schermtijd Per Dag Is Gezond Voor Je Kind? - Matthias Dewilde. Matthias Dewilde. https://matthiasdewilde.be/hoeveel-schermtijd-per-dag-is-gezond-voor-je-kind/#:~:text=Bij%20kinderen%20tot%202%20jaar,uur%20per%20dag%20schermtijd%20aangewezen
Media Nest. (z.d.). Influencers, de grote helden van mijn kind! Maar waarom toch? Geraadpleegd op 23 mei 2023, van https://www.medianest.be/influencers-de-grote-helden-van-mijn-kind-maar-waarom-toch
Mediaraven. (z.d.). Surfen met een helm op - vrije tijd. Geraadpleegd op 13 juni 2023, van https://www.mediaraven.be/workshops/surfen-met-een-helm-op-vrije-tijd
Mediawijs. (2021). MediaNest Cijfers 2021 (1). Geraadpleegd op 4 mei 2023, van https://assets.medianest.be/2021-03/medianest_cijfers_2021.pdf
Mediawijs. (2021). Wat is PEGI? Mediawijs. https://www.mediawijs.be/nl/artikels/wat-pegi#:~:text=PEGI%20(Pan%20European%20Game%20Information,waarvoor%20een%20game%20geschikt%20is.
Mediawijs. (2023). Medianest Cijfers 2023 (1). Geraadpleegd op 10 mei 2023, van https://assets.mediawijs.be/2023-05/Rapport%20MediaNest%20Cijfers_2023_v2.pdf
Meuleman, S., Delercq, J. & Mestdagh, S. (2020). Levenslooppsychologie. Vives Hogeschool.
Neckebroeck, C., Vanderstraeten, I. & Verhaeghe, M. (2019). Onderzoeksvaardigheden : Voor onderwijs, zorg en welzijn (Tweede editie). Uitgeverij VAN IN.
Nevid, Rathus, Greene, J. S., Spencer A, Beverly. (c. 2021). Psychiatrie een inleiding (10e editie). Pearson Benelux BV.
Over de grens. (2022). VAD. https://www.vad.be/catalogus/detail/over-de-grens
PLAY – Verantwoord gamen en vrijetijdsbesteding. (2017). VAD. https://www.vad.be/catalogus/detail/play---verantwoord-gamen-en-vrijetijdsbesteding
Schermtijd. (2021, April 29). Kind En Gezin. https://www.kindengezin.be/nl/thema/spelen-en-bewegen/digitale-kinderwereld/schermtijd
Scherrens, A.-L., & Verleysen, L. (2015). HOEVEEL TIJD SPENDEREN VLAAMSE ADOLESCENTEN AL ZITTEND TIJDENS SCHERMGERELATEERDE ACTIVITEITEN EN IN WELKE MATE BEÏNVLOEDT DE DIRECTE OMGEVING DIT GEDRAG? [Masterproef]. UGent.
sensibiliseren / bewustmaken. (z.d.). www.vlaanderen.be. https://www.vlaanderen.be/taaladvies/taaladviezen/sensibiliseren-bewustmaken
SOSvolaris. (2021, 16 september). Wat is de veiligheidsketen en waarvoor wordt deze methode gebruikt? SOSvolaris, slimme alarmering voor professionals. https://sosvolaris.com/term/veiligheidsketen/
Steeman, G. (2021). App-nek, swipeduim of gamebochel. Hoe?Zo! Mediawijs. https://www.hoezomediawijs.nl/app-nek-swipe-duim-of-gamebochel/
Steeman, G. (2022, 13 december). Vragen over gamen beantwoord, met voordelen en nadelen uitgelicht. Mediawijsheid.nl. https://www.mediawijsheid.nl/gamen/
Team Preventie De Sleutel. (2017, 16 november). Hallo, mag ik even jullie aandacht? Over het sluipend gif van schermgebruik. De Sleutel. Geraadpleegd op 12 mei 2023, van https://desleutel.be/2017/11/16/hallo-mag-ik-even-jullie-aandacht-over-het-sluipend-gif-van-schermgebruik/
VAD. (2017). PLAY – Verantwoord gamen en vrijetijdsbesteding. https://www.vad.be/catalogus/detail/play---verantwoord-gamen-en-vrijetijdsbesteding
VAD. (2021). Game(L)over. https://www.vad.be/catalogus/detail/gamelover
VAD. (z.d.). Game(L)over. Geraadpleegd op 10 mei 2023, van https://www.gamelover.be/
Valkenburg, P. (2014). Schermgaande Jeugd. Prometheus.
Van Rooij, A., Dalinghaus, N., & Van Den Eijnden, R. J. J. M. (2020). (On)gezond gamegedrag van Nederlandse jongeren. Jgz Tijdschrift Voor Jeugdgezondheidszorg, 52(2), 45–50. https://doi.org/10.1007/s12452-020-00211-w
Vanden Abeele, M. (2021). De wetenschap achter digitaal welzijn en disconnectie. Tijdschrift Voor Communicatiewetenschappen, 49(3). https://doi.org/10.5117/tcw2021.3.005.abee
Vanwynsberghe, H., Joris, G., Waeterloos, C., Anrijs, S., Vanden Abeele, M., Ponnet, K., De Wolf, R., Van Ouytsel, J., Van Damme, K., Vissenberg, J., D’Haenens, L., Zenner, E., Peters, E., De Pauw, S., Frissen, L., Schreuer, C.(2022). Onderzoeksrapport Apestaartjaren : de digitale leefwereld van kinderen en jongeren. Gent: Mediaraven.
Veen, W. & Jacobs, F. (2005). Leren van jongeren. Een literatuuronderzoek naar nieuwe geletterdheid. Stichting SURF, Utrecht.
Vlaams Instituut Gezond Leven. (2021). Infosheet Leerlijn Verslavingspreventie Update 2021. https://www.gezondleven.be/files/Leerlijnen/Infosheet-leerlijn-verslavingspreventie-update-2021.pdf
Vlaamse Overheid. (z.d.). Methodiek “Unplugged” |. Preventiemethodieken. Geraadpleegd op 11 mei 2023, van https://preventiemethodieken.be/methodiek-unplugged
Vlaamse Overheid. (z.d.-a). Materiaal “Klikken doet kicken”. Preventiemethodieken. Geraadpleegd op 11 mei 2023, van https://preventiemethodieken.be/materiaal-klikken-doet-kicken
Vlucht naar Avatar - Lespakket. (2017). VAD. https://www.vad.be/catalogus/detail/vlucht-naar-avatar---lespakket
Vlucht naar Avatar, een pakket met heel wat in zijn mars. (2017, 15 maart). VAD. https://www.vad.be/artikels/detail/vlucht-naar-avatar-een-pakket-met-heel-wat-in-zijn-mars
Wat is preventie? (z.d.). Loketgezondleven.nl. https://www.loketgezondleven.nl/aanpak-gezonde-gemeente/landelijk-beleid-en-programmas/wat-is-preventie
Wat is schermtijd? (En hoe je schermtijd kunt zien). (n.d.). Kliksafe. https://www.kliksafe.nl/blogs/mediaopvoeding/wat-is-schermtijd/
Worden steeds meer kinderen bijziend? Gezondheid en wetenschap. (z.d.). gezondheidenwetenschap.be. https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/worden-ste…;
