Het Billie project
“Billie lijdt al een hele tijd aan schizofrenie en heeft hiervoor een behandeling gekregen in de geestelijke gezondheidszorg, die nuttig en belangrijk is geweest. Nu is Billie klaar voor een nieuw hoofdstuk in het leven". Met deze woorden werd een verhaalbegin voorgelegd aan jongeren uit de 3e graad secundair onderwijs. De story stem, het verhaalbegin, vormt de basiscomponent van de story completion methode waarmee dit onderzoek wou nagaan welke percepties jongeren hebben over het leven van mensen met een ernstige psychische kwetsbaarheid.
Kopzorgen in onze samenleving
Uit cijfers van Sciensano van 2020 blijkt dat één op drie Belgen van 15 jaar of ouder psychische problemen heeft en 17,7% van de totale bevolking een reële kans maakt op het ontwikkelen van een ernstige psychische problematiek. In een samenleving die evolueert naar een model dat een maximale betrokkenheid van elke burger beoogt, is de impact van de mentale gezondheid groot. Daarenboven verschuift de organisatie van de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) naar een meer buurtgerichte zorg waar gestreefd wordt naar een persoonlijk herstel. Daarbij wordt rekening gehouden met de persoonlijke sterktes van iemand met een psychische kwetsbaarheid en wordt er gesteund op diens netwerk.
Het zijn visies die pleiten om iedereen te laten participeren in onze gemeenschap. Oog hebben voor iemands competenties in plaats van te focussen op beperkingen, kan hierop een positief effect hebben. Is het echter zo vanzelfsprekend voor iemand met een psychische kwetsbaarheid om verschillende rollen op te nemen? En hoe kijken andere actoren in de samenleving naar hen?
Niet het onderzoek dat je verwacht
Kwalitatief onderzoek wordt vaak nog gezien als het kleine broertje van kwantitatief onderzoek. De story completion methode is een voorbeeld van kwalitatief onderzoek die zichzelf nog moet bewijzen. Dit onderzoek biedt de mogelijkheid om op een toegankelijke en creatieve manier informatie te verzamelen over een gevoelig onderwerp, zoals psychische problemen. Via de story stem wordt aan jongeren gevraagd het leven van Billie verder te beschrijven. Er wordt niet getracht om een waarheid te achterhalen in de verhalen, omdat onze ervaringen geconstrueerd worden door sociale processen naargelang de samenleving waarin we leven. Door de onrechtstreekse bevraging van de participanten kunnen onderbewuste gevoelens of ideeën waar niet openlijk over gesproken wordt, een plaats krijgen in het (fictieve) verhaal van Billie.
Bij een onderschatte doelgroep
Jongeren worden vaak over het hoofd gezien als een volwaardige actor in de maatschappij. In een samenleving die beroep wil doen op meer verbondenheid en ieders sterktes wil aanspreken, is een voldoende ruime beeldvorming noodzakelijk. Als er onvoldoende standpunten belicht worden, groeit de kans dat er negatieve emoties gekoppeld worden aan stereotypen en kan dit leiden tot discriminatie. Om een zo gedifferentieerd mogelijke beeldvorming na te streven, zijn de ideeën van jongeren even belangrijk. Bovendien kan het perspectief van jongeren toonaangevend zijn voor een toekomstige samenleving. Daarnaast vormen scholen een interessante onderzoekscontext omdat scholen gezien worden als plaatsen waar verhalen rijkelijk worden gevormd en gedeeld. Door de school als onderzoekscontext te gebruiken, kan deze bovendien een opvoedingscontext worden die inzet op een diverse beeldvorming en zo tegengewicht kan geven aan tendensen zoals uitsluiting en discriminatie.
Maar wie is Billie?
Billie wordt in 72% van de verhalen beschreven als een man en het verhaal speelt zich overwegend af tussen de geboorte en de vroegere volwassenheid. Daarnaast verwezen participanten in 75% van de verhalen naar symptomen die kenmerkend zijn voor iemand met een diagnose van schizofrenie. De jongeren uit het onderzoek hadden voldoende kennis over de psychische kwetsbaarheid om zich een idee te vormen van het leven van Billie.
De focus van het onderzoek lag op de positie en de rollen die werden beschreven. De analyse resulteerde in een story map die aantoont dat een verhaal zich uiteenlopend ontplooit en rollen erg divers werden beschreven. Het merendeel (62%) begint met een beschrijving van Billie als patiënt en koppelt deze rol aan beperkingen door de symptomen van schizofrenie en sociale uitsluiting.
“Ik ben Billie en ik lijd al vanaf mijn vijf jarig bestaan aan schizofrenie. Toen ik vijf was begon ik dingen te zien die er niet zijn of ik hoorde dingen die niemand anders hoort. Iedereen verklaarde me gek. Dat begrijp ik wel. Ik zou ook raar kijken moest iemand tegen een muur praten. Maar ik zou nooit iemand pesten. En dat is er wel bij mij gebeurd.”
Desondanks ontplooit 68% van de verhalen zich tot een verhaal met een groeiende weerbaarheid en 80% van de verhalen eindigen uiteindelijk (hoopvol) positief over de toekomst.
“Hij gaat na zijn behandeling terug naar school maar merkt dat zijn klasgenootjes nog veel vragen hebben over zijn afwezigheid. Billie is bereid om er over te praten en legt uit aan de klas wat hij heeft. Zijn klasgenootjes zijn heel begripvol en geïnteresseerd in wat Billie vertelt. Hij vertelt er ook bij hoe moeilijk hij het had voor hij het aan de klas vertelde en hoe alleen hij zich voelde. Hij voelt zich nu meer op zijn gemak in zijn klas.”
De jongeren gebruiken in hun verhalen beelden die aansluiten bij de idee van relationeel herstel. Ervaringen worden niet losgekoppeld van hun sociale context. De nadruk wordt gelegd op het belang van sociale verbindingen, interacties en wederzijdse steun bij het bevorderen van herstel. Herstel is bijgevolg geen individuele kwestie, maar een opdracht van de bredere gemeenschap. Iemand met een psychische kwetsbaarheid wordt burger door het aangaan van betekenisvolle relaties en rollen. In een minderheid van de verhalen worden daarentegen structurele problemen of de negatieve impact van sociaaleconomische factoren benoemd. De focus van de verhalen ligt op het recht op participatie in de buurt of het verenigingsleven en niet op stabiliteitsfactoren zoals huisvesting, financiën en symptoomreductie.
Wat betekent dit voor het werkveld?
De resultaten tonen een mogelijke noodzaak aan om in de GGZ verder te hameren op het belang van laagdrempelige zorg die inzet op het verwerven van zinvolle rollen via betekenisvolle relaties. Dit vraagt een beleid dat inzet op toegang tot sociaal kapitaal en gemeenschapsactiviteiten via ondersteuning van de persoon én de buurt.
Bibliografie
American Psychiatric Association [APA]. (2022). Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen: DSM-5-TR.
Angermeyer, M. C., & Matschinger, H. (2003). The stigma of mental illness: effects of labelling on
public attitudes towards people with mental disorder. Acta Psychiatrica Scandinavica, 108(4), 304–309. https://doi.org/10.1034/j.1600-0447.2003.00150.x
Anthony, W. (1993). Recovery from mental illness: The guiding vision of the mental health service system in the 1990s. Psychosocial Rehabilitation Journal, 16(4), 11-23.
Bandura, A. (2001). Social cognitive theory of mass communication. Media Psychology, 3(3), 265-299. https://doi.org/10.1207/S1532785XMEP0303_03
Beke, W., Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding. (2019, 8 november). Beleidsnota Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding 2019-2024. Vlaams Parlement. https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/32263
Bellack, A. S., Morrison, R. L., Wixted, J. T., & Mueser, K. T. (1990). An Analysis of Social Competence in Schizophrenia. British Journal of Psychiatry, 156(6), 809–818. https://doi.org/10.1192/bjp.156.6.809
Berry, C., Gerry, L., Hayward, M., & Chandler, R. (2010). Expectations and illusions: a position paper on the relationship between mental health practitioners and social exclusion. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 17(5), 411-421. https://doi.org/10.1111/j.1365-2850.2009.01538.x
Billeke, P., & Aboitiz, F. (2013). Social Cognition in Schizophrenia: From Social Stimuli Processing to Social Engagement. Frontiers in Psychiatry, 4. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2013.00004
Blokker, E. (2016). Leven in een netwerksamenleving. In F. De boer, N. Tromp, S. Voerman, D. van den Berg,M. van Dijk, L. Jacobse, B. Voorneman (Red), Redesinging Psychiatry (p. 10). https://www.redesigningpsychiatry.org/tools/redesigning-psychiatry-publ…
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3, 77-101.
Braun V., & Clarke, V. (2013). Successful qualitative research: a practical guide for beginners. Sage.
Braun, V., Clarke, V., Hayfield, N., Moller, N., & Tischner, I. (2018). Qualitative Story Completion: A Method with Exciting Promise. In Braun, V., Clarke, V., & Gray, D. (ed.), Collecting Qualitative Data: A practical guide to textual, media and virtual techniques (pp. 1479–1494). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1007/978-981-10-5251-4_14
Braslow, J. T. (2013). The manufacture of recovery. Annual Review of Clinical Psychology, 9, 781– 809. doi:10.1146/annurev-clinpsy-050212-185642
Brislin, R., & Freimanis, C. (2001). Back-translation: a tool for cross-culturalresearch. In An Encyclopaedia of Translation (pp. 22-40). Amsterdam University Press.
Bruner, J. (1996). The Culture of Education. Harvard University Press.
Burns, T., & Patrick, D. L. (2007). Social functioning as an outcome measure in schizophrenia studies. Acta Psychiatrica Scandinavica, 116(6), 403–418. https://doi.org/10.1111/j.1600-0447.2007.01108.x
Burke, K. (1966). Language as symbolic action: essays on life, literature, and method. University of California Press.
Chory-Assad, R.M., & Tamborini, R. (2003). Television exposure and the public’s perceptions of physicians. Journal of Broadcasging & Electronic Media, 47(2), 197-215. https://doi.org/10.1207/s15506878jobem4702_3
Clayton, A., Miller, R., Gambino, M., Rowe, M., & Ponce, A. N. (2019). Structural Barriers to Citizenship: A Mental Health Provider Perspective. Community Mental Health Journal, 56(1), 32–41. https://doi.org/10.1007/s10597-019-00490-w
Clarke, V., Braun, V., Frith, H., & Moller, N. (2019). Editorial Introduction to the Special Issue: Using Story Completion Methods in Qualitative Research, Qualitative Research in Psychology, 16(1), 1-20. https://doi.org/10.1080/14780887.2018.1536378
Cogan, N. A., MacIntyre, G., Stewart, A., Tofts, A., Quinn, N., Johnston, G., ... Rowe, M. (2020). "The biggest barrier is to inclusion itself": the experience of citizenship for adults with mental health problems. Journal of Mental Health, 30(3), 358-365. https://doi.org/10.1080/09638237.2020.1803491
Corrigan, P. W., & Watson, A. C. (2002). Understanding the impact of stigma on people with mental illness. PubMed, 1(1), 16–20. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16946807
Corrigan, P.W., Powell, K.J., & Michaels, P.J. (2013). The effects of news stories on the stigma of mental illness. The Journal of Nervous and Mental Disease, 201(3), 179-182. https://doi.org/10.1097/NMD.0b013e3182848c24
Couture, S. M., Penn, D. L., & Roberts, D. D. (2006). The Functional Significance of Social Cognition in Schizophrenia: A Review. Schizophrenia Bulletin, 32(Supplement 1), S44–S63. https://doi.org/10.1093/schbul/sbl029
de Beer, P., Bussemaker, J., & Kalma, P. (2005). Keuzen in de sociale zekerheid. De Burcht/Wiardi Beckman Stichting.
Delespaul. (2013). Consensus over de definitie van mensen met een ernstige psychiatrich aandoening (EPA) en hun aantal in Nederland. Tijdschrift voor psychiatrie, 55(6), 427-438.
Delespaul, P., Milo, M., Schalken, F. (2016). Goede ggz! Nieuwe concepten, aangepaste taal, verbeterde organisatie. Diagnosis.
Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. (2013, december). De kracht van het engagement. De vermaatschappelijking van de zorg in de dagelijkse praktijk. Vlaanderen. https://www.vlaanderen.be/publicaties/de-kracht-van-het-engagement-de-vermaatschappelijking-van-de-zorg-in-de-dagelijkse-praktijk
Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. (2014). Vermaatschappelijking van de lokale sociale hulp- en dienstverlening. Vlaanderen. https://www.departementwvg.be/vermaatschappelijking-van-de-lokale-socia…
De Ruysscher, C. (z.d.). A life in the community for people with severe mental health problems: an exploration of young people’s views on processes of citizenship and recovery.
Dibbets, A. & Eijkman, G. (2018) Sociaal werk: Een mensenrechtenberoep bij uitstek? In J. Bosker, V. de Vogel & L. Bitter (Red). Professionele ankers. (pp. 137-144). DWC Utrecht.
Duffy, S. (2010). The Citizenship Theory of social justice: exploring the meaning of personalisation for social workers. Journal of social work practice, 24(3). 253-267. 10.1080/02650533.2010.500118
Ethische commissie FPPW (2022). Algemeen ethisch protocol voor wetenschappelijk onderzoek aan de faculteit psychologie en pedagogische wetenschappen van de ugent, van https://www.ugent.be/pp/nl/onderzoek/ec/algemeen_ethisch_protocol.pdf
European Commission, Directorate-General for Health and Food Safety (2022). State of Health in the EU’s Companion Report 2021 edition. Publications Office of the European Union. https://doi.org/10.2875/835293
Faulks, K. (1998). Citizenship in modern Britain. Edinburgh University Press.
Fieldhouse, J. (2016, 5 november). Community Participation and Recovery for Mental Health Service Users: An Action Research Inquiry. British Journal of Occupational Therapy, 75(9). https://doi.org/10.4276/030802212X13470263980838
Fisher, W. (1999). Narrative as Human Communication Paradigm. Contemporary Rhetorical Theory: A Reader (pp.265-287). The Guilford Press.
FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu (2010, 26 april). Gids naar een betere ggz door de realisatie van zorgcircuits en zorgnetwerken: Vlaanderen. Interministeriële conferentie Volksgezondheid, Vlaanderen, België.
Forzano, L.-A., & Gravetter, F. (2017). Research Methods for the Behavioral Sciences. Custom.
Gecoördineerde wet op de ziekenhuizen en andere verzorgingsinrichtingen. (2008, 10 juli). https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg_2.pl?language=nl&nm… =N
Gerbner, G., Gross, L., Morgan, M., Signorielli, N., & Shanahan, J. (2002). Growing up with television: Cultivation processes. Media effects: Advances in theory and research, 2(1), 43-67.
Gerkens, S., & Merkur, S. (2020). Belgium: Health system review. Health Systems in Transition. 22(5), i–237, van https://kce.fgov.be/sites/default/files/2021-11/HiT-22-5-2020-eng.pdf
Granerud, A., & Severinsson, E. (2006). The struggle for social integration in the community - the experiences of people with mental health problems. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 13(3), 288–293. https://doi.org/10.1111/j.1365-2850.2006.00950.x
Gubrium, J. F., & Holstein, J. A. (2009). Analyzing Narrative Reality. SAGE.
Hall, S. (2003). Representation: cultural representations and signifying practices. Sage.
Hamer, H. P., Finlayson, M., & Warren, H. (2014). Insiders or outsiders? Mental health service users’ journeys towards full citizenship. International Journal of Mental Health Nursing, 23(3), 203–211. https://doi.org/10.1111/inm.12046
Happer, C., & Philo, G. (2013). The role of the media in the construction of public belief and social change. Journal of Social and Political Psychology, 1(1), 321-336. https://doi.org/10.5964/jspp.v1i1.96
Holmesland, A., Seikkula, J., Nilsen, Ø., Hopfenbeck, M., & Arnkil, T. E. (2010). Open Dialogues in social networks: professional identity and transdisciplinary collaboration. International Journal of Integrated Care, 10(3). https://doi.org/10.5334/ijic.564
Huber, M. E., Knottnerus, J. A., Green, L. E., Van Der Horst, H., Jadad, A. R., Kromhout, D., Leonard, B. R., Lorig, K., Loureiro, M. I., Van Der Meer, J., Schnabel, P. A., Smith, R. J. E., Van Weel, C., & Smid, H. (2011). How should we define health? BMJ, 343(jul26 2), d4163. https://doi.org/10.1136/bmj.d4163
Isin, E.F. (2002). Being Political: Genealogies of Citizenship. MN: University of Minnesota Press.
Kitzinger, C., & Powell, D. (1995). Engendering infidelity: essentialist and social constructionist readings of a story completion task. Feminism & Psychology, 5, 345-372.
Lister, R. (2004). Poverty. Polity.
Lymbery, M. (2014). Understanding personalisation: Implications for social work. Journal of Social Work, 14(3), 295-312. 10.1177/1468017313477326
MacIntyre, A.C. (1984). After Virtue: A Study in Moral Theory. University of Notre Dame Press
Maier, J. et al.(2014). Media influences on self-stigma of seeking psychological services: The importance of media portrayals and person perception. Psychology of Popular Media Culture, 3(4), 239. https://doi.org/10.1037/a0034504
Mandiberg, J. (2010). Another way: Enclave communities for people with mental illness. American Journal of Orthopsychiatry, 80(2), 170-176, https://doi.org/10.1111/j.1939-0025.2010.01020.x
Marshall, T.H. (1950). Citizenship and social class and other essays. Cambridge University Press.
Marshall, T.H. (1981). The right to welfare and other essays. Heinemann.
Mistiaen, P., Cornelis, J., Detollenaere J., Devriese, S., Farfan-Portet, M., Ricour, C. Organisation of mental health care for adults in Belgium. Health. Brussels. Health Services Research (HSR). 2019. KCE Reports 318. D/2019/10.273/50.
OECD/EU. (2018, november). Health at a Glance: Europe 2018: State of Health in the EU Cycle. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/health_glance_eur-2018-en
Pfau, M., Mullen, L.J., & Garrow, K. (1995). The influence of television on public perceptions of physicians. Journal of Broadcasting and Electronic Media, 39 (4), 441-458. https://doi.org/10.1080/08838159509364318
Pfefferbaum, B., & Noth, C.S. (2020, 6 augustus). Perspective: Mental Health and the Covid-19 Pandemic. The New England Journal of Medicine, 383, 510-512. https://doi.org/10.1056/NEJMp2008017
Philo, G. (2008). Active audiences and the construction of public knowledge. Journalism Studies, 9(4), 535-544. https://doi.org/10.1080/14616700802114217
Philo, G., Miller, D., & Happer, C. (2015). Circuits of communication and structures of power: The sociology of the mass media. In M. Holborn (ed.), Contemporary sociology (pp. 444-471). Polity Press.
Pinkham, A. E., & Penn, D. L. (2006). Neurocognitive and social cognitive predictors of interpersonal skill in schizophrenia. Psychiatry Research-neuroimaging, 143(2–3), 167–178. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2005.09.005
Pos, K., Franke, N., Smit, F., Wijnen, B. F. M., Staring, A. B. P., Van Der Gaag, M., Meijer, C. J., De Haan, L., Velthorst, E., & Schirmbeck, F. (2019). Cognitive behavioral therapy for social activation in recent-onset psychosis: Randomized controlled trial. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 87(2), 151–160. https://doi.org/10.1037/ccp0000362
Price-Robertson, R., Obradovic A. & Morgan, B. (2017). Relational recovery: beyond individualism in the recovery approach. Advances in Mental Health, 15(2), 108-120. https://doi.org/10.1080/18387357.2016.1243014
Quinn, N., Bromage, B., & Rowe, M. (2019). Collective citizenship: From citizenship and mental health to citizenship and solidarity. Social Policy & Administration, 54(3), 361–374. https://doi.org/10.1111/spol.12551
Quintas, J., Guerreiro, A., de Carvalho, M. J. L., Duarte, V., Pedro, A. R., Gama, A. F., … Dias, S. (2022). The Implication of the First Wave of COVID-19 on Mental Health: Results from a Portuguese Sample. International Journal of Environmental Research and Public Health. https://doi.org/10.3390/ijerph19116489
Rowe, M. (2015). Citizenship and Mental Health. Oxford University Press, USA.
Rutten, K. & Bourgnjon, J. (2020). Cultuur & Educatie : Reader. Acco.
Saha, K., Torous, J., Sindu Kiranmai Ernala, Rizuto, C., Stafford, A., & De Choudhury, M. (2019). A computationla study of mental healt awareness campaigns on social media. Society of Behavioral Medicine, 9(6), 1197-1207. https://doi.org/10.1093/tbm/ibz028
Sciensano. (2020, januari). Geestelijke gezondheid: gezondheidsenquête 2018. (D/2020/14.440/4). https://www.sciensano.be/nl/biblio/gezondheidsenquete-2018-geestelijke-gezondheid
Slade, M., Amering, M., & Oades, L. (2008). Recovery: An international perspective. Epidemiologia e Psichiatria Sociale, 17, 128-137.
Smith, N. H., Lister, R., Middleton, S., & Cox, L. S. (2005). Young People as Real Citizens: Towards an Inclusionary Understanding of Citizenship. Journal of Youth Studies, 8(4), 425–443. https://doi.org/10.1080/13676260500431743
Smith, J.A. (2008). Reflecting on the development of interpretative phenomenological analysis and its contribution to qualitative research in psychology. Qualitative Research in Psychology, 1(1), 39-54.
Smith, J.A., Larkin, M., Flowers, P. (2009). Interpretative Phenomenological Analysis: Theory, method and research: understanding method and application. Sage.
Smit, D., & van Os, J. (2022). De praktijk binnen de ggz is in ontwikkeling, volgt de wetenschap? Tijdschrift voor psychiatrie, 64(10), 692-695.
Strategische Adviesraad Welzijn, Gezondheid en Gezin. (2012, december). Visienota. Integrale zorg en ondersteuning in Vlaanderen. Vlaanderen. https://www.vlaanderen.be/publicaties/visienota-integrale-zorg-en-ondersteuning-in-vlaanderen
Tew, J., Ramon, S., Slade, M., Bird, V., Melton, J., & Le Boutillier, C. (2012). Social factors and recovery from mental health difficulties: A review of the evidence. British Journal of Social Work, 42 (3), 443–460. doi:10.1093/bjsw/bcr076
Tew, J. (2013). Recovery capital: what enables a sustainable recovery from mental health difficulties? European Journal of Social Work, 16(3), 360–374. https://doi.org/10.1080/13691457.2012.687713
Topor, A., Boe, T. D., & Larsen, I. B. (2022). The Lost Social Context of Recovery Psychiatrization of a Social Process. Frontiers in Sociology, 7. https://doi.org/10.3389/fsoc.2022.832201
Tyupa, S. (2011). A theoretical framework for back-translation as a quality assessment tool. New Voices in Translation Studies, 7, 35–46.
Van Audenhove, C. (2017). De geestelijke gezondheidszorg: een nieuwe mindset? Tijdschrift Klinische Psychologie, 47(1), 5–18. https://lirias.kuleuven.be/1900449
Van Beveren, L., Rutten, K., Hensing, G., Spyridoula, N., Schonning, V., Axelsson, M., … Vandamme, J. (2020). A critical perspective on mental health news in six European countries: how are “mental health/illness” and “mental health literacy” rhetorically constructed? Qualitative health research, 30(9), 1362-1378. https://doi.org/10.1177/1049732320912409
Van Dale. (2015). Jongvolwassene. In Groot woordenboek der Nederlandse taal I-Q (15e ed, p. 1784).
Van Houten, D. (2008). Werken aan inclusie. Sociale interventie, 17 (3), 45-56.
Van Hove, G. (2014). Qualitatieve Research for educational sciences. Pearson Education Limited.
Van Os, J., Guloksuz, S., Vijn, T. W., Hafkenscheid, A., & Delespaul, P. (2019). The evidence‐based group‐level symptom‐reduction model as the organizing principle for mental health care: time for change? World Psychiatry, 18(1), 88–96. https://doi.org/10.1002/wps.20609
Van Speybroeck, J., Van den Broeck, K., & Ghekier, A. (2017, 5 april). Ervaringsdeskundigheid. Vlaams Instituut kwaliteit van zorg. https://zorgkwaliteit.be/QI_GGZ
Van ’t Veer, J., Sercu, C. & van Weeghel, J. (2016). Stigmatisering van psychische problemen. In J. van Weeghel, M. Pijnenborg, J. van ’t Veer & G. Kienhorst (Red.), Handboek destigmatisering bij psychische aandoeningen (pp. 43-75). Uitgevrij Coutinho.
Vervliet, M., Reynaert, D., Verelst, A., Vindevogel, S., & De Maeyer, J. (2017). “If You Can’t Follow, You’re Out.” The Perspectives of People with Mental Health Problems on Citizenship. Applied Research in Quality of Life, 14(4), 891–908. https://doi.org/10.1007/s11482-017-9537-4"
https://doi.org/10.1007/s11482-017-9537-4
Von Peter, S., Bergström, T., Nenoff-Herchenbach, I., Hopfenbeck, M., Pocobello, R., Aderhold, V., Alvarez-Monjaras, M., Seikkula, J., & Heumann, K. (2021). Dialogue as a Response to the Psychiatrization of Society? Potentials of the Open Dialogue Approach. Frontiers in Sociology, 6. https://doi.org/10.3389/fsoc.2021.806437
Withwell, D. (1999). The myth of recovery from mental illness. Psychiatric Bulletin, 23 (10), 621-622.
World Health Organization. (2021). Mental Health Atlas 2020. https://www.who.int/publications/i/item/9789240036703
World Health Organization. (2022a). World Health Statistics 2022: monitoring health for the SDGs, sustainable development goals, van https://cdn.who.int/media/docs/default-source/gho-documents/world-healt…
World Health Organization: WHO. (2022b). Mental health. www.who.int. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-strength…
