Boomkorvisserij: hoe duur wordt de vis betaald?
Stelt u zich eens voor: dankzij de 63 vissersschepen in België kunt u regelmatig genieten van een heerlijk vers visje uit de Noordzee. Echter, de moedige bemanningen van deze schepen worden dagelijks geconfronteerd met aanzienlijke risico's. Zo zijn er in de voorbije 30 jaar gemiddeld 0,9 zware ongevallen per jaar gebeurd met boomkorvissers, waarvan meer dan de helft het kapseizen van het schip tot gevolg had. Bovendien heeft bij de onderzochte ongevallen de helft van de bemanningsleden het niet overleefd. Reden genoeg om hierover een scriptie te schrijven.
In mijn onderzoek zocht ik naar de oorzaak van deze hoge ongevalscijfers. Al snel werd duidelijk dat de stabiliteit van deze schepen op bepaalde momenten onvoldoende was om het schip recht te houden. Met name boomkorvissers die een lengte van minder dan 24 meter hebben, blijken bijzonder kwetsbaar te zijn voor stabiliteitsrisico’s tijdens het vissen. Zij worden dagelijks blootgesteld aan ernstige risico's. De Belgische vissersvloot bestaat voor 80% uit boomkorvissers en de helft van deze schepen is korter dan 24 meter.
Asymmetrische belasting & stabiliteitscriteria
In driekwart van de onderzochte ongevallen heeft asymmetrische belasting van het schip een belangrijke rol gespeeld. Voorbeelden van situaties die voor een asymmetrische belasting zorgen zijn het binnenhalen van de netten waarbij er zich aan één zijde meer vangst bevindt, het vastlopen van de netten op de bodem of het in elkaar haken van de netten. Dit zijn situaties die zich met enige regelmaat voordoen. Zodra er een asymmetrische situatie ontstaat, voldoen de schepen niet meer aan de vastgestelde stabiliteitseisen.
Bij diepgaander onderzoek kwam ik tot de ontdekking dat de schipper geen stabiliteitsgegevens heeft voor situaties tijdens het vissen zelf, maar enkel voor het varen tussen de haven en de visgronden. Als gevolg hiervan kan de schipper de risico’s van de operaties tijdens het vissen en het effect ervan op zijn vaartuig niet altijd correct inschatten.
Voor boomkorvissers vereist de wetgever stabiliteitscriteria die 20% hoger zijn dan voor andere schepen. Echter, er is geen wetenschappelijke onderbouwing terug te vinden die deze 20% verantwoordt. In 1975 werd al een onderzoek gepubliceerd, waarin geconcludeerd werd dat de huidige 20% marge voor de boomkorvisserij ontoereikend is. Desondanks is de regelgeving op dit gebied sindsdien niet aangepast in Nederland, noch in België.
Er dient een grondige herziening van de stabiliteitsregels plaats te vinden. Ik pleit ervoor dat voorrang wordt gegeven aan het uitbreiden van de stabiliteitscriteria, en dan vooral die tijdens het vissen en bij asymmetrische situaties, omdat dit de kern van het probleem vormt. Daarnaast zou verder onderzoek moeten leiden tot het ontwikkelen van criteria voor de maximale massa van het tuig en een maximale lengte van de gieken. Voor bestaande schepen is het lastiger om aan deze strengere criteria te voldoen, maar bij het ontwerpen van nieuwe schepen moet hier meer rekening mee worden gehouden.
Sequentie van gebeurtenissen
Uit de geanalyseerde ongevalsrapporten blijkt dat er vrijwel altijd een opeenvolging is van gebeurtenissen die de stabiliteit verminderen en die uiteindelijk leiden tot het kapseizen van het vaartuig. In de meeste gevallen wordt de stabiliteitsmarge als eerste verminderd door een ongewenste gebeurtenis met één van de tuigen, wat resulteert in een asymmetrische beladingstoestand. Een extra kenterend moment kan dan noodlottig zijn en het schip doen kapseizen. Dit noodlottig kenterend moment wordt meestal veroorzaakt door overslaande golven aan dek. Daarom is het aan te bevelen om een windlimiet op te stellen waarin de maximale windkracht wordt vastgesteld waaronder vissers mogen vissen. Op dit moment ontbreekt regelgeving met betrekking tot de operationele omstandigheden waarin het vaartuig mag opereren.
Veiligheidssystemen
Er bestaan verschillende veiligheidssystemen die het ophangpunt van het net naar de verschansing brengen waardoor de krachtarm wordt verminderd. Het activeren van zo’n giekveiligheidssysteem aan één kant van het schip, bedoeld om een asymmetrische belasting op te lossen, kan juist een volgende asymmetrische situatie creëren. Momenteel is het in België nog niet verplicht om een vanaf de brug bedienbaar giekveiligheidssysteem te hebben, maar dit zou het gebruik voor de schipper wel vergemakkelijken.
Bemanning
Bij het bepalen van de minimale bemanningseisen voor vissersschepen wordt rekening gehouden met factoren zoals de lengte van het schip, de duur van de reis en het visgebied, maar vreemd genoeg niet met het benodigde aantal personen om het tuig veilig te bedienen.
Vermoeidheid is daarnaast een aspect dat in de huidige ongevalsonderzoeken relatief weinig aandacht heeft gekregen, ondanks de veeleisende aard van het beroep. En hoewel de sector een wettelijke uitzondering heeft waardoor rusttijden in meer dan twee blokken mogen worden opgesplitst, heeft het beperken van het slapen tot korte dutjes een negatief effect op vermoeidheid. Naar dit aspect dient verder onderzoek gedaan te worden, ook om de visserijsector als werkgever interessant te houden.
De regelgeving over vaarbevoegdheidsbewijzen is zeer uitgebreid en beschrijft gedetailleerd welke kennis en vaardigheden een visser dient te hebben. Het is daarom belangrijk om te kijken naar de gebruikte onderwijsmethodiek. Zo kan een simulator helpen om het effect van handelingen te demonstreren, wat beter wordt opgenomen dan enkel een theoretische uitleg. Daarnaast zal het trainen van maatregelen ter beperking van kapseisrisico's het begrip van en inzicht in de specifieke stabiliteitsrisico’s van de visserij vergroten. Het is daarom mooi om te kunnen vermelden dat er recent zo’n simulator in gebruik is genomen in België. Andere landen met een vergelijkbare boomkorvisserijvloot, zijnde voornamelijk Nederland en het Verenigd Koninkrijk, beschikken nog niet over zo’n simulator. Deze simulator zal een aanzienlijke meerwaarde bieden voor zowel de initiële opleiding als de periodieke trainingen, en vormt een grote vooruitgang in het visserijonderwijs.
Conclusie
Wanneer u nog eens een visje eet, realiseer u dan dat er vandaag de dag nog steeds mensen zijn, die hiervoor hun leven riskeren. De huidige schepen beschikken over onvoldoende stabiliteit. Daarnaast wordt de stabiliteit van het vaartuig tijdens het vissen niet berekend, waardoor de bemanning er geen rekening mee kan houden. De actuele stabiliteit moet op een eenvoudige manier aan de schipper getoond worden. Met meer onderzoek, praktische opleiding en nieuwe regelgeving kunnen we de visserij veiliger maken!
Bibliografie
ADDIN ZOTERO_BIBL
{"uncited":[],"omitted":[],"custom":[]}
CSL_BIBLIOGRAPHY [1] American Nautical Services (2021) ‘International Convention of Load Lines 1966, 2021 Edition | Load Lines’. https://www.amnautical.com/products/load-lines-convention-2021-edition#… (Geraadpleegd 10 mei 2023).
[2] Beam Trawl Survey (BTS) (2012) https://www.youtube.com/watch?v=FObCYxAT0n4 (Geraadpleegd 4 mei 2022).
[3] Belgische Federale Overheidsdiensten (z.d.) ‘Vermoeidheid’. https://www.belgium.be/nl/mobiliteit/verkeersveiligheid/veiligheid/verm… (Geraadpleegd 23 maart 2023).
[4] Belgische Federale Overheidsdiensten (z.d.) ‘Dienstnorm 15 Stabiliteit van vissersvaartuigen’.
[5] berndwhv | FleetMon (2018) ‘UK165 LUMMETJE (Fishing vessel)’. FleetMon.com. https://www.fleetmon.com/vessels/uk165-lummetje_8432613_2013153/?langua… (Geraadpleegd 5 mei 2023).
[6] BG Verkehr - Verkehrswirtschaft Post-Logistik Telekommunikation (2020) ‘Sicheres Arbeiten in der Fisherei - Gute Praxis für ein sicheres Arbeiten auf Fishereifahrzeugen’. https://www.deutsche-flagge.de/de/redaktion/dokumente/dokumente-sonstig…
[7] Boomkorvisserij (2010) https://www.youtube.com/watch?v=Bry9vVH86Sw (Geraadpleegd 4 mei 2022).
[8] Boomkorvisserij op de Noordzee (2011) https://www.youtube.com/watch?v=PbARzZBe2SA (Geraadpleegd 6 mei 2022).
[9] Bremer, M. A. (1975) ‘Analyse en berekeningsmethode van de krachten in de tuigage van boomkorvaartuigen’. https://edepot.wur.nl/516362 (Geraadpleegd 25 maart 2023).
[10] Bundesstelle für Seeunfalluntersuchung (2017) Foundering of the fishing vessel CONDOR on 6 February 2016 about 3.5 nm east of the Baltic Sea Island of Fehmarn. https://www.bsu-bund.de/SharedDocs/pdf/EN/Investigation_Report/2017/Inv…
[11] Carly, R. (z.d.) ‘Z.289 Jan Breydel : Vergaan na aanvaring met het Filippijnse m/s Arabian Express in positie 51°53’N en 02°35’E, geen doden : 29 maart 1985.’ https://deplate.be/nl/z289-jan-breydel-vergaan-na-aanvaring-met-het-fil… (Geraadpleegd 26 april 2023).
[12] Carly, R. (z.d.) ‘Z.60 Blue Angel : Gezonken na aanvaring met het Duitse m/s/ Caravelle, geen doden : 13 oktober 1986.’ https://www.deplate.be/nl/z60-blue-angel-gezonken-na-aanvaring-met-het-… (Geraadpleegd 26 april 2023).
[13] Carly, R. (z.d.) ‘Z.300 Veerman : Gezonken na aanvaring met de Commodore Goodwill in positie 50°45’05’’N en 00°54’25’’E, geen doden.’ https://www.deplate.be/nl/z300-veerman-gezonken-na-aanvaring-met-de-com… (Geraadpleegd 26 april 2023).
[14] Carly, R. (z.d.) ‘Z.201 Linquenda : Gezonken na aanvaring in positie 53°39’30’’N en 05°35’17’’E, geen doden : 2 juli 1997.’ https://www.deplate.be/nl/z201-linquenda-gezonken-na-aanvaring-positie-… (Geraadpleegd 26 april 2023).
[15] Conoship International (2022) Stability of beam trawlers. https://www.tweedekamer.nl/downloads/document?id=2023D01794a
[16] Conoship International (z.d.) ‘About Us’. https://www.conoship.com/about-us/ (Geraadpleegd 8 mei 2023).
[17] Crevits, H. (2022) ‘Steun voor reddingsmiddelen voor bemanning van Vlaamse Vissersvaartuigen’. https://www.hildecrevits.be/nieuws/steun-voor-reddingsmiddelen-voor-bem… (Geraadpleegd 12 mei 2022).
[18] Damen, Y. (2022) ‘Dit is waarom de wind bij ons vaak uit het zuidwesten komt’. https://www.weeronline.nl/nieuws/dit-is-waarom-de-wind-bij-ons-vaak-uit… (Geraadpleegd 23 maart 2023).
[19] Danish Fishermen’s Occupational Health Service (2014) ‘Stability guide for smaller vessels’. https://dma.dk/Media/637743958799877207/Stability%20Guide%20for%20Small…
[20] DDC (2014) ‘Vijf tips voor een volle zee’. EOS Wetenschap. https://www.eoswetenschap.eu/natuur-milieu/vijf-tips-voor-een-volle-zee (Geraadpleegd 6 mei 2022).
[21] De Standaard (2003) ‘Vissersboot gezonken voor Engelse kust’. https://www.standaard.be/cnt/dst11082003_011 (Geraadpleegd 26 april 2023).
[22] Deakin, B. (2001) ‘The stability of beam trawlers’. https://www.researchgate.net/publication/275039116_The_Stability_of_Bea… (Geraadpleegd 28 maart 2023).
[23] Departement Kanselarij en Buitenlandse Zaken (Vlaanderen) (2017) ‘IAO-overeenkomst nr 188 inzake arbeid in de visserij’. https://www.fdfa.be/nl/iao-overeenkomst-nr-188-inzake-arbeid-in-de-viss… (Geraadpleegd 23 maart 2023).
[24] Departement Landbouw & Visserij (Vlaanderen) (2018) ‘Visserijrapport - VIRA 2018. Uitdagingen voor de Vlaamse Visserij’. https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/42235 (Geraadpleegd 18 maart 2023).
[25] Departement Landbouw & Visserij (Vlaanderen) (2020) ‘Activiteit van de vissersvloot’. https://landbouwcijfers.vlaanderen.be/visserij/totale-visserij/activite… (Geraadpleegd 15 maart 2023).
[26] Departement Landbouw & Visserij (Vlaanderen) (2021) ‘Visserij: Zeebaarsregeling, makreelquotum voor zegenvisserij en nieuwe Britse maatregelen - update 8/9’. https://lv.vlaanderen.be/nl/nieuws/visserij-zeebaarsregeling-makreelquo… (Geraadpleegd 4 mei 2022).
[27] Departement Landbouw & Visserij (Vlaanderen) (2023) ‘Erkende zeevissers’. https://landbouwcijfers.vlaanderen.be/visserij/totale-visserij/erkende-… (Geraadpleegd 15 maart 2023).
[28] Directorate-General for Maritime Affairs and Fisheries (2023) ‘Fishing fleet capacities’. https://oceans-and-fisheries.ec.europa.eu/fisheries/rules/fishing-fleet… (Geraadpleegd 9 mei 2023).
[29] Een jaar op zee - Aflevering 4 (Seizoen 1) | VRT MAX (2023) https://www.vrt.be/vrtnu/a-z/een-jaar-op-zee/1/een-jaar-op-zee-s1a4/ (Geraadpleegd 5 mei 2023).
[30] Een jaar op zee - Aflevering 7 (Seizoen 1) | VRT MAX (2023) https://www.vrt.be/vrtnu/a-z/een-jaar-op-zee/1/een-jaar-op-zee-s1a7/ (Geraadpleegd 9 mei 2023).
[31] Europese Commissie (2016) ‘Europese gids voor risicopreventie op kleine vissersvaartuigen’. https://vistikhetmaar.nl/app/uploads/2021/02/Europese-gids-voor-risicop…
[32] Federal Bureau for the Investigation of Maritime Accidents (FEBIMA) (2017) Report on the investigation into the capsizing of the fishing vessel Z 582 ASSANAT. Ongevalrapport. Federal Bureau for the Investigation of Maritime Accidents (FEBIMA). https://mobilit.belgium.be/nl/resource/report_fv_z582_assnat
[33] Federal Bureau for the Investigation of Maritime Accidents (FEBIMA) (2018) Report on the capsizing of the fv O.13 - MORGENSTER on November 7th, 2018 Part I - Investigation Report. Ongevalrapport. Federal Bureau for the Investigation of Maritime Accidents (FEBIMA). https://mobilit.belgium.be/nl/resource/report_013_morgenster_part_i
[34] Federal Bureau for the Investigation of Maritime Accidents (FEBIMA) (2018) Report on the investigation into the capsizing of fv Z.19 - SONJA Part I - Investigation Report. Ongevalrapport. Federal Bureau for the Investigation of Maritime Accidents (FEBIMA). https://mobilit.belgium.be/nl/resource/report_z19_sonja_part_i
[35] Federal Bureau for the Investigation of Maritime Accidents (FEBIMA) (2018) Report on the investigation into the capsizing of fv Z.19 - SONJA Part II - Stability Calculations. Ongevalrapport. Federal Bureau for the Investigation of Maritime Accidents (FEBIMA). https://mobilit.belgium.be/nl/resource/report_z19_sonja_part_ii
[36] Federal Bureau for the Investigation of Maritime Accidents (FEBIMA) (2018) Report on the capsizing of the fv O.13 - MORGENSTER on November 7th, 2018 Part II - Stability calculations. Ongevalrapport. Federal Bureau for the Investigation of Maritime Accidents (FEBIMA). https://mobilit.belgium.be/nl/resource/report_013_morgenster_part_ii
[37] Federale Instantie voor onderzoek van Scheepvaartongevallen (2022) ‘Lijst van Belgische zeeschepen’.
[38] Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer (1973) ‘Zeevaartinspectiereglement’. Belgisch Staatsblad. https://www.kustcodex.be/kustcodex-consult/plainWettekstServlet?wetteks… (Geraadpleegd 24 maart 2023).
[39] Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer (2004) ‘Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 23 oktober 2001 betreffende de invoering van een geharmoniseerde veiligheidsregeling voor vissersvaartuigen en tot wijziging van het koninklijk besluit van 20 juli 1973 houdende zeevaartinspectiereglement’. Belgisch Staatsblad. https://etaamb.openjustice.be/nl/koninklijk-besluit-van-16-januari-2004… (Geraadpleegd 23 maart 2023).
[40] Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer (2009) ‘Koninklijk besluit van 13 november 2009 inzake vaarbevoegdheidsbewijzen voor de zeevisserijvaart’. Belgisch Staatsblad. https://etaamb.openjustice.be/nl/koninklijk-besluit-van-13-november-200…' (Geraadpleegd 25 april 2023).
[41] Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer (2015) Report on the investigation into the loss of the fishing vessel Z85 MORGENSTER. Ongevalrapport. Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer. https://mobilit.belgium.be/en/resource/report_z85_morgenster
[42] Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer (2020) ‘Koninklijk Besluit van 26 juni 2020 betreffende de invoering van meerdere veiligheidsmaatregelen voor de visserij’. Belgisch Staatsblad. https://etaamb.openjustice.be/nl/koninklijk-besluit-van-26-juni-2020_n2… (Geraadpleegd 24 maart 2023).
[43] Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (2022) ‘24 JUNI 2022. — Koninklijk besluit betreffende de rusttijd van de zeevissers tewerkgesteld door de ondernemingen die onder het Paritair Comité voor de zeevisserij ressorteren’. Belgisch Staatsblad. http://reflex.raadvst-consetat.be/reflex/pdf/Mbbs/2022/07/05/149793.pdf (Geraadpleegd 9 mei 2023).
[44] Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid, Federale Overheidsdienst Justitie en Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer (2020) ‘12 JUNI 2020. - Wet betreffende werk in de visserijsector’. Belgisch Staatsblad. https://etaamb.openjustice.be/nl/wet-van-12-juni-2020_n2020202545.html (Geraadpleegd 9 mei 2023).
[45] Food and Agriculture Organization of the United Nations (2001) ‘FAO/FIIT Gear Type Fact-Sheet : Beam trawls’. https://www.fao.org/fishery/docs/CDrom/ARTFIMED/ArtFiWeb/descript/Gear/… (Geraadpleegd 15 mei 2022).
[46] Foppen, W. (1995) Modelmatige vergelijking van de integrale milieu-effecten van twee vistuigen (boomkor en bordentrawl). Afstudeeropdracht. IJmuiden, Nederland.
[47] Ganesan, S., Magee, M., Stone, J. E., Mulhall, M. D., Collins, A., Howard, M. E., Lockley, S. W., e.a. (2019) ‘The Impact of Shift Work on Sleep, Alertness and Performance in Healthcare Workers’. Scientific Reports, 9(1), p. 4635. doi:10.1038/s41598-019-40914-x
[48] Het Nieuwsblad (2009) ‘Vlaamse vissers best beveiligde ter wereld’. https://vilt.be/nl/nieuws/vlaamse-vissers-best-beveiligde-ter-wereld (Geraadpleegd 23 maart 2023).
[49] International Maritime Organization (IMO) (1966) International Convention on Load Lines 1966, as Modified by the 1988 Protecol Relating thereto, as Amended.
[50] International Maritime Organization (IMO) (2008) International Code on Intact Stability for All Types of Ships 2008. IMO.
[51] International Maritime Organization (IMO) (2019) ‘SDC 7/INF.2_26 November 2019 “Finalization of second generation intact stabilitycriteria (...)” Annex - “Draft consolidated explanatory notes of interim guidelines on second generation intact stability criteria”’.
[52] International Maritime Organization (IMO) (z.d.) ‘Ship Design and Stability’. https://www.imo.org/en/OurWork/Safety/Pages/ShipDesignAndStability-defa… (Geraadpleegd 27 maart 2023).
[53] International Maritime Organization (IMO) (z.d.) ‘International Convention on Load Lines’. https://www.imo.org/en/About/Conventions/Pages/International-Convention… (Geraadpleegd 28 maart 2023).
[54] Jackson, L. (2022) ‘“We were just looking for a way to fish better”: How one partnership is reinventing commercial fishing nets to reduce bycatch and improve animal welfare’. Global Seafood Alliance. https://www.globalseafood.org/advocate/we-were-just-looking-for-a-way-t… (Geraadpleegd 5 mei 2023).
[55] Kenton, W. (2021) ‘Grandfather Clause: History and Types of Legacy Clauses’. Investopedia. https://www.investopedia.com/terms/g/grandfatherclause.asp (Geraadpleegd 15 mei 2023).
[56] Koldewijn, I. Th. en Mulder, A. A. J. (1975) Stabiliteitseisen voor boomkorkotters: toetsing aan de huidige eisen en ontwikkeling van een alternatief. Research report. Rijksinstituut voor Visserijonderzoek (Afdeling Technisch Onderzoek). https://www.wur.nl/nl/publicatie-details.htm?publicationId=publication-…
[57] Le Marin (2015) ‘Manche : l’épave du chalutier belge « Z85 Morgenster » retrouvée’. Le marin. https://lemarin.ouest-france.fr/secteurs-activites/peche/20895-manche-l… (Geraadpleegd 5 mei 2023).
[58] Marelec Food Technologies (z.d.) ‘MARELEC D-PROTEC’. https://www.marelec.com/industries/marine/trawl-control/d-protec/ (Geraadpleegd 24 maart 2023).
[59] Marelec Food Technologies (z.d.) ‘Marelec D Netcontrole Systemen’. Verkregen na aanvraag bij fabrikant (Geraadpleegd 24 maart 2023).
[60] Marelec Food Technologies (z.d.) ‘MARELEC D PROTEC Bedieningshandleiding’. Verkregen na aanvraag bij fabrikant
[61] Marine Accident Investigation Branch (MAIB) (1999) Report on the Investigation on the Capsize of the UK Registered Fishing Vessel CATRINA NN194 South of Newhaven on 13 October 1998. https://assets.publishing.service.gov.uk/media/547c71a1e5274a429000014f…
[62] Marine Accident Investigation Branch (MAIB) (1999) Report of the Inspector’s Inquiry into the Sinking of the Fishing Vessel Margaretha Maria BM148 with the loss of four crew between 11 and 17 November 1997. https://assets.publishing.service.gov.uk/media/547c71b9e5274a4290000161…
[63] Marine Accident Investigation Branch (MAIB) (2003) Report on the investigation of the capsize of fv Flamingo East of Harwich on 7 July 2002 with the loss of four lives. https://assets.publishing.service.gov.uk/media/547c70e9e5274a42900000e3…
[64] Marine Accident Investigation Branch (MAIB) (2014) Capsize and foundering of the beam trawler SALLY JANE Christchurch Bay 17 September 2013. https://assets.publishing.service.gov.uk/media/547c6f27ed915d4c0d000015…
[65] Marine Accident Investigation Branch (MAIB) (2018) Report on the investigation into the capsize and foundering of the fishing vessel Solstice (PH199) resulting in one fatality approximately 7 miles south of Plymouth England. https://assets.publishing.service.gov.uk/media/5c064952ed915d746f2e9941…
[66] Marine Accident Investigation Branch (MAIB) en Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer (2006) Report on the investigation of the capsize of the fishing vessel Noordster Z122 with the loss of three crew 11.5nm south of Beachy Head 13 December 2005. https://assets.publishing.service.gov.uk/media/547c707bed915d4c10000095…
[67] Maritiem Instituut Mercator (z.d.) ‘Deeltijds Zeevisserijonderwijs’. https://www.maritiemonderwijs.be/opleidingsmogelijkheden/deeltijds-zeev… (Geraadpleegd 30 april 2023).
[68] Maritiem Instituut Mercator (z.d.) ‘Zeevaart’. https://www.maritiemonderwijs.be/opleidingsmogelijkheden/zeevaart (Geraadpleegd 30 april 2023).
[69] Maritime Coastguard Agency (2018) ‘Fishing vessel stability guidance’. https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uplo…
[70] Maritime Coastguard Agency (2018) ‘MGN 526 (F) Stability Guidance for Fishing Vessels - Using the Wolfson Method’. https://www.gov.uk/government/publications/mgn-526-stability-guidance-f… (Geraadpleegd 28 maart 2023).
[71] Maritime Coastguard Agency (2018) ‘MSN 1873 Amdt 1 (F) The Code of Practice for the Construction and Safe Operation of Fishing Vessels of 24 meter Registered Length and Over’. https://www.gov.uk/government/publications/msn-1873-amendment-1-constru… meter-and-over
[72] Maritime Coastguard Agency (2018) ‘MSN 1872 Amdt 1 (F) The Code of Safe Working Practice for the Construction and Use of Fishing Vessels of 15m Length Overall to less than 24 meter Registered Length’. https://www.gov.uk/government/publications/msn-1872-amendment-1-safe-wo… (Geraadpleegd 28 maart 2023).
[73] Maritime Coastguard Agency (2021) ‘MSN 1871 Amdt No.2 (F) The Code of Practice for the Safety of Small Fishing Vessels of less than 15m Length Overall’. https://www.gov.uk/government/publications/msn-1871-amendment-no-2-f-th… (Geraadpleegd 28 maart 2023).
[74] Maritime New Zealand (2011) ‘A guide to fishing vessel stability’. https://www.maritimenz.govt.nz/content/commercial/safety/vessel-stabili…
[75] Minister van Verkeer en Waterstaat (1989) ‘Vissersvaartuigenbesluit’. https://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0004607&hoofdstuk=5¶graaf=2… (Geraadpleegd 24 maart 2023).
[76] Minister van Verkeer en Waterstaat (2013) ‘Regeling vissersvaartuigen’. Staatscourant. https://wetten.overheid.nl/BWBR0016372/2013-04-01/
[77] Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (2014) ‘Licht op het werk’. https://www.arboportaal.nl/onderwerpen/licht (Geraadpleegd 10 mei 2023).
[78] Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (2021) ‘Risico’s van werken in een nachtdienst’. https://www.arboportaal.nl/onderwerpen/werk--en-rusttijden-arbeidstijde… (Geraadpleegd 10 mei 2023).
[79] Moeyaert, D. (2012) ‘Boomkornet’. Boomkornet. https://www.vliz.be/nl/multimedia/belgische-zeevisserij?album=934&pic=6… (Geraadpleegd 9 mei 2022).
[80] Nautische Commissie bij de Rechtbank van Koophandel te Antwerpen (2011) N28 ‘Mooie Meid’. https://mobilit.belgium.be/sites/default/files/documents/publications/2…
[81] Nautische Commissie bij de Rechtbank van Koophandel te Antwerpen (2013) Veiligheidsonderzoek naar de oorzaken en omstandigheden van het zeer ernstig scheepvaartongeval met de viskotter Z-700 ‘Rapke’ op 20 april 2011. https://mobilit.belgium.be/sites/default/files/documents/publications/2…
[82] Navingo Career (2007) ‘Symbolische straf na ongeval met Z 28’. Navingo Career. https://www.navingocareer.com/symbolische-straf-na-ongeval-met-z-28/ (Geraadpleegd 26 april 2023).
[83] Nederlandse Vissersbond (2019) ‘Eerste jaarlijkse audit MSC garnalenkeurmerk’. Nederlandse Vissersbond. https://vissersbond.nl/eerste-jaarlijkse-audit-msc-garnalenkeurmerk/ (Geraadpleegd 5 mei 2023).
[84] NOS Nieuws (2013) ‘Vlottrekken Zeldenrust mislukt’. https://nos.nl/artikel/564788-vlottrekken-zeldenrust-mislukt (Geraadpleegd 26 april 2023).
[85] Onderzoeksraad voor Veiligheid (2021) ‘Kapseizen en zinken viskotters - Lessen uit de voorvallen met de UK-165 Lummetje en de UK-171 Spes Salutis’. Onderzoeksraad. http://www.onderzoeksraad.nl/nl/page/15703/kapseizen-en-zinken-viskotte… (Geraadpleegd 22 november 2022).
[86] Padmos (2021) ‘Nieuwbouwschip Z-483 Jasmine’. https://padmos.nl/projecten/nieuwbouwschip-z-483-jasmine (Geraadpleegd 5 mei 2023).
[87] Polet, H. en Depestele, J. (2010) Impact assessment of the effects of a selected range of fishing gears in the North Sea. Instituut voor Landbouw en Visserijonderzoek.
[88] Previs (2013) ‘Sdvo veiligheidsboek’. https://issuu.com/previs_hetzeevissersfonds/docs/sdvo_veiligheidsboek_l… (Geraadpleegd 26 april 2023).
[89] Productschap vis (2010) ‘Factsheet: Boomkorvisserij’. https://visbureau.nl/sites/default/files/visfeiten_boomkorvisserij.pdf (Geraadpleegd 5 april 2022).
[90] ProSea (2020) ‘Vissen met korren’. Vistikhetmaar. https://vistikhetmaar.nl/lesmodules/vissen-met-korren-2/ (Geraadpleegd 5 april 2022).
[91] Ribbe, R. (2020) ‘Rorifocus.nl: visserij- en scheepvaartfoto’s’. https://www.facebook.com/ronaldribbevisserijfoto/posts/pfbid02vw2nvrpff… (Geraadpleegd 5 mei 2023).
[92] Roos, T. (2021) ‘Het blijft oppassen met de boomkor’. https://www.rd.nl/artikel/926914-het-blijft-oppassen-met-de-boomkor (Geraadpleegd 28 april 2022).
[93] RTL Nieuws (2022) ‘Vissers krijgen tot 30.000 euro compensatie voor hoge brandstoflasten’. RTL Nieuws. https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/politiek/artikel/5346960/vissers-krijge… (Geraadpleegd 4 mei 2023).
[94] Scheepvaartwest (2013) ‘Z.45 Stephanie’. https://www.scheepvaartwest.be/CMS/index.php/fishing-boats/3046-z-45-st… (Geraadpleegd 8 mei 2023).
[95] Scherpenberg, K. (2011) ‘Oostendse vissersboot zinkt voor Bretoense kust’. Gazet van Antwerpen. https://www.gva.be/cnt/aid1067968 (Geraadpleegd 26 april 2023).
[96] Schmidt Zeevis Rotterdam B.V. (z.d.) ‘Schmidt Zeevis Rotterdam - boomkorvisserij’. https://www.schmidtzeevis.nl/html/boomkorvisserij.html (Geraadpleegd 27 maart 2022).
[97] Seafish (2022) ‘Beam Trawl - Open gear’. Seafish. https://www.seafish.org/responsible-sourcing/fishing-gear-database/gear… (Geraadpleegd 5 april 2022).
[98] Seafish (z.d.) ‘Beam Trawl - Chain Mat Gear’. Seafish. https://www.seafish.org/responsible-sourcing/fishing-gear-database/gear… (Geraadpleegd 5 april 2022).
[99] Sjøfartsdirektoratet Norwegian Maritime Authority (2014) ‘Stabilitetsguide for mindre fartøy’. https://www.yrkesfisker.no/globalassets/publikasjoner/92275-stabilitets…
[100] Smits, A. (2015) ‘Visserijtechnieken in de Noordzee: impact op zeebewoners...’ Masterproef. Gent: Gent.
[101] Statistiek Vlaanderen (2023) ‘Vissersvloot’. www.vlaanderen.be. https://www.vlaanderen.be/statistiek-vlaanderen/landbouw-en-visserij/vi… (Geraadpleegd 15 maart 2023).
[102] Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) (2019) ‘Reizen per bus veiligste vervoerswijze over de weg’. https://swov.nl/nl/nieuws/reizen-bus-veiligste-vervoerswijze-over-de-weg (Geraadpleegd 3 april 2023).
[103] The Shipowners’ Club (2021) ‘A Shipowners’ liability under the Maritime Labour Convention (MLC) 2006’. The Shipowners’ Club. https://www.shipownersclub.com/a-shipowners-liability-under-the-maritim… (Geraadpleegd 28 november 2022).
[104] ‘UITSPRAAK van de Raad voor de Scheepvaart inzake het kapseizen en ten gevolge daarvan zinken van het Nederlandse vissersvaartuig “Pieter Cornelis” WR 15, terwijl het vissende was op de Noordzee’ (1996) https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-1996-83-URS75.html
[105] ‘UITSPRAAK van de Raad voor de Scheepvaart inzake het kapseizen en zinken van de Nederlandse garnalenkotter “Jet” OD 52, vissende op de Noordzee’ (1998) https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-1998-176-URS173.html
[106] ‘UITSPRAAK van de Raad voor de Scheepvaart inzake het kapseizen en zinken van het Nederlandse vissersvaartuig “Barend Jan” WR 22, vissende op de Noordzee’ (1999) https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-1999-38-URS190.html#extra…
[107] United States Coast Guard (z.d.) ‘A best practice guide to vessel stability - guiding fishermen safely into the future (2nd edition)’. https://www.dco.uscg.mil/Portals/9/DCO%20Documents/5p/CG-5PC/CG-CVC/CVC…
[108] Van der Elst, J. (2016) ‘Scheepsfoto’s’. MarineTraffic.com. https://www.marinetraffic.com/nl/photos/of/ships/shipid:105481/shipname… (Geraadpleegd 5 mei 2023).
[109] Van Dokkum, K., Ten Katen, H., Koomen, K. en Pinkster, J. (2013) Scheepsstabiliteit 5e dr. Enkhuizen, Nederland: Dokmar Maritieme Publishers BV.
[110] Varen doe je Samen (z.d.) ‘Veiligheid aan boord’. https://varendoejesamen.nl/storage/app/media/downloads/veiligheid-aan-b… (Geraadpleegd 23 maart 2023).
[111] Visserij Nieuws (2007) ‘Schipbreuk Z 36 “Arca” in Ierse Zee’. https://www.visserijnieuws.nl/nieuws/algemeen/16442/schipbreuk-z-36-arc… (Geraadpleegd 26 april 2023).
[112] Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (2022) ‘Vistechnieken in de Belgische visserij | Lekker van bij ons’. https://www.lekkervanbijons.be/vis/welke-vistechnieken-in-de-belgische-… (Geraadpleegd 8 februari 2022).
[113] Vlaams Centrum voor Landbouw- en Visserijmarketing (z.d.) ‘Seizoenskalender V.I.S.’ https://www.vlam.be/public/uploads/products/f53fb2e7394bf23.77648803_NL… (Geraadpleegd 23 maart 2023).
[114] Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) (2009) ‘N.350 Colette (bouwjaar 1985)’. https://www.vliz.be/cijfers_beleid/zeevisserij/photo_gallery.php?album=… (Geraadpleegd 26 april 2023).
[115] Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) (z.d.) ‘Boomkor’. https://www.vliz.be/nl/boomkor (Geraadpleegd 18 mei 2022).
[116] Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) en Fockerdey, N. (2021) ‘Z.84 De Klauwaert (bouwjaar 1981)’. https://www.vliz.be/cijfers_beleid/zeevisserij/ship.php?id=2036 (Geraadpleegd 26 april 2023).
[117] Vlaamse Overheid (2012) ‘16 maart 2012 - Ministerieel besluit tot uitvoering van het besluit van de Vlaamse Regering van 16 december 2005 tot de instelling van een visvergunning en houdende tijdelijke maatregelen voor de uitvoering van de communautaire regeling inzake de instandhouding en de duurzame exploitatie van de visbestanden’. https://www.ejustice.just.fgov.be/eli/besluit/2012/03/16/2012035409/jus… (Geraadpleegd 9 mei 2023).
[118] Vlaamse Overheid (2020) ‘Besluit van de Vlaamse Regering tot de instelling van een visvergunning en houdende tijdelijke maatregelen voor de uitvoering van de communautaire regeling inzake de instandhouding en de duurzame exploitatie van de visbestanden’. https://codex.vlaanderen.be/PrintDocument.ashx?id=1014219 (Geraadpleegd 8 mei 2023).
[119] VMBC het Anker (z.d.) ‘Plimsollmerk’. https://www.vmbchetanker.nl/knowledge-base/plimsollmerk/ (Geraadpleegd 28 maart 2023).
[120] Voith, A. (2018) ‘Kongsberg Digital to deliver state-of-the-art K-Sim Fishery simulator to VDAB in Belgium - KONGSBERG DIGITAL’. https://www.kongsberg.com/digital/resources/news-archive/2019/kongsberg… (Geraadpleegd 12 mei 2023).
[121] Wageningen University & Reasearch (2017) ‘Pulsvisserij’. WUR. https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Pulsvisserij.htm (Geraadpleegd 12 februari 2022).
[122] Witherbys (2015) 21st Century Seamanship 1ste dr. Witherby Publishing Group Ltd.
[123] Witherbys (2020) ‘International Code on Intact Stability, 2008 (2008 IS Code), 2020 Edition (IC874E)’. Witherbys. https://shop.witherbys.com/international-code-on-intact-stability-2008-… (Geraadpleegd 10 mei 2023).
[124] Zeevaartinspectie & Rederscentrale (1995) ‘Veiligheid, stabiliteit en vrijboord aan boord van vissersvaartuigen’.
[125] Zeevissersfonds (z.d.) ‘Vaarbevoegdheid verlengen?’ https://zeevissersfonds.be/vaarbevoegdheid-verlengen/ (Geraadpleegd 10 mei 2023).
[126] Zeevissersfonds - Visserij (2019) https://www.youtube.com/watch?v=86wAPhbRLu8 (Geraadpleegd 10 mei 2023).
