Te oud om nog te erven?
“Beklaag u niet over de kortheid van het leven; er zijn meer mensen die te laat dan te vroeg sterven.” – Pythagoras, Griekse filosoof en wiskundige (580 v.C. – 504 v.C.).
Stel je eens voor, je bent al op pensioenleeftijd, je huis is afbetaald, je bent aan het genieten van het leven, maar je kinderen daarentegen moeten ploeteren om een huis te kunnen betalen. Een erfenis komt je richting uit, maar je kinderen kunnen die veel beter gebruiken dan jij.
Hoe komt een erfenis bij kleinkinderen terecht?
Momenteel zijn er vier manieren om als kleinkind te erven. Dit kan door een volledige vrijwillige erfenissprong waarbij een erfgenaam ervoor kiest de erfenis niet te aanvaarden.
Bij een doorgeefschenking daarentegen wordt er beslist de erfenis wel te aanvaarden maar een deel door te schenken aan de kleinkinderen. Daarnaast kan een kleinkind ook erven door middel van een testament. Tegenwoordig kan er ook een erfovereenkomst opgesteld worden, op die manier kan een kleinkind ook erven.
De voordelen
De vier mogelijkheden om een erfenissprong te doen ontstaan hebben niet enkel voordelen ten opzichte van de vergrijzing. Ze hebben ook voordelen ten opzichte van onze eigen portemonnee. Er kan namelijk een heleboel erf- en/of schenkbelasting uitgespaard worden.
Bij een volledige vrijwillige erfenissprong springt de erfenis over een generatie heen. Hierdoor moet je op de erfenis maar één keer erfbelasting betalen.
De doorgeefschenking is een erg interessante optie. Door dit figuur kan iemand die erft ervoor kiezen de erfenis te aanvaarden en een deel door te schenken aan de kleinkinderen. Wanneer iemand kiest om (een deel van) de erfenis door te schenken aan zijn of haar kind dan kan dit belastingvrij wanneer dit binnen het jaar gebeurt.
Daarnaast kan een kleinkind erven door middel van een testament. Op deze manier is het mogelijk om een erfenis in meerdere kleine stukjes te verdelen. Hoe kleiner het erfdeel is hoe lager de erfbelasting.
Bij een erfovereenkomst gaat de erfenis meteen over van grootouder op kleinkind waardoor er opnieuw een generatie overgeslagen wordt en die erfbelasting dus uitgespaard wordt.
De nadelen
Hoewel deze vier opties heel wat voordelen hebben, hebben ze ook enkele nadelen.
De volledige vrijwillige erfenissprong is een alles-of-nietsverhaal. Dit wil zeggen dat wanneer je ervoor kiest om de erfenis niet te aanvaarden je deze volledig laat overgaan naar je kinderen. Je kan hier dan geen delen van behouden.
Wil je wel graag een deel van de erfenis behouden en ook een deel doorschenken aan je kinderen, dan kan dat door middel van de doorgeefschenking. Hierbij aanvaard je de erfenis volledig en schenk je daarna een deel belastingvrij door naar je kinderen. Hierbij is een nadeel verbonden; je hebt maar een jaar de tijd om door te schenken. Het komt wel eens voor dat dit tijdslimiet te kort is. Vaak zijn erfenissen in deze periode nog niet rond.
Bij een testament kiest de persoon die het testament opstelt aan wie diegene wat wil nalaten. Hierbij is er een beperking. De kinderen van de gestorvene krijgen altijd de helft van de nalatenschap. Laat degene die sterft meer na aan iemand anders, bijvoorbeeld een kleinkind, dan kan het kind zijn deel opeisen waardoor het kleinkind zijn deel niet (volledig) krijgt.
Met een erfovereenkomst kan dit probleem verholpen worden. Hierbij is er een nadeel. Erfovereenkomsten mogen tot op het heden niet over een volledige nalatenschap opgesteld worden, enkel over bepaalde delen. Daarnaast zal het je waarschijnlijk niet verbazen, maar wanneer je een erfovereenkomst opstelt moet er ook daadwerkelijk een overeenkomst zijn tussen alle partijen.
Dat we steeds later erven is een feit waar we niet omheen kunnen. Toch zijn er manieren die ervoor zorgen dat een erfenis toch nog van pas kan komen, voornamelijk voor kleinkinderen. Er zijn vier manieren om dat te doen. Dit zijn door middel van de volledige vrijwillige erfenissprong, de doorgeefschenking, het testament en erfovereenkomsten. Hoewel deze opties heel wat voordelen hebben, zijn er ook nadelen aan verbonden. Desondanks is het interessant om te weten dat er voor elke situatie toch een mogelijke manier is om je kinderen voordelen te geven van een erfenis.
Bibliografie
Wet van 13 april 2019 tot invoering van een Burgerlijk Wetboek en tot invoeging van boek 8 'Bewijs', BS 14 mei 2019.
Wet van 10 december 2012 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek, het Strafwetboek en het Gerechtelijk Wetboek met betrekking tot de onwaardigheid om te erven, de herroeping van giften, het verval van huwelijksvoordelen en de plaatsvervulling, BS 11 januari 2013.
Wet van 21 maart 1804 (Oud) Burgerlijk Wetboek, BS 3 september 1807.
Decreet van 6 juli 2018 tot modernisering van de erf- en schenkbelasting, aangepast aan het nieuwe erfrecht, BS 20 juli 2018.
Decreet van 21 december 2018 houdende diverse fiscale bepalingen, BS 28 december 2018.
Decreet van 8 december 2017 houdende bepalingen tot verdere regeling van de invordering van niet-fiscale schuldvorderingen door de Vlaamse Gemeenschap en voor het Vlaamse Gewest en de instellingen die eronder ressorteren, diverse fiscale bepalingen, en de overname van de dienst van de belastingen op spelen en weddenschappen, en de automatische ontspanningstoestellen en de openingsbelastingen op slijterijen van gegiste dranken, BS 14 december 2017
Voorstel van wet tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek wat de erfenissen en de giften betreft en tot wijziging van diverse andere bepalingen ter zake, Parl.St. Kamer 2016-17, nr. 54-2282.
Voorstel van decreet houdende bepalingen tot verdere regeling van de invordering van niet-fiscale schuldvorderingen voor de Vlaamse Gemeenschap en voor het Vlaamse Gewest en de instellingen die eronder ressorteren, diverse fiscale bepalingen, en de overname van de dienst van de belasting op spelen en weddenschappen, de automatische ontspanningstoestellen en de openingsbelasting op slijterijen van gegiste dranken, Parl.St. Vl.Parl. 2017-18, nr. 1301/1.
MvT bij ontwerp van decreet tot modernisering van de erf- en schenkbelasting aan het nieuwe erfrecht, Parl.St. Vl.Parl. 2017-2018, 1584/1.
Voorstel van wet tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek wat de erfenissen en de giften betreft en tot wijziging van diverse andere bepalingen ter zake, Parl.St. Kamer 2016-17, nr. 54-2282.
Vr. en Antw. Vl. Parl. Vr. Nr. 337, 5 april 2022 (K. SCHRYVERS, antw. M. DIEPENDAELE).
GwH, 17/10/2019, RABG 2020, nr. 4, 300.
Rb. Waals-Brabant 7 mei 2019.
BARBAIX, R., Het nieuwe erfrecht, Antwerpen, Intersentia, 2017, xiv + 373 p.
BARBAIX, R., Vlanot Jaarboek 2021, Mortsel, Intersentia, 2022, xxxv + 1049 p.
DE DECKER, P-J., VlaNot Jaarboek 2020, Mortsel, Intersentia, 2021, xxxv + 1049 p.
DECLERCK, C., en PINTENS, W., Schets van het familiaal vermogensrecht, Brugge, die Keure, 2019, xxxviii + 492 p.
DELAMEILLIEURE, T., Notariële actualiteit 2020-2021, Mortsel, Intersentia, 2021, xviii + 470 p.
DESMET, K. en N. LAUWERS, N., Vermogensplanning & Het praktische nut van erfovereenkomsten, Mortsel, Intersentia, 2021, xx + 212 p.
DILLEMANS, R., Beginselen van het Belgisch privaatrecht, VII testamenten, Antwerpen, Standaard wetenschappelijke uitgeverij, 1971, viii + 514 p.
GHYSENS, A., Notariele actualiteit 2018. Verslagboek van de vormingsdagen van de Studiekring Provinciaal Genootschap der Notarissen van Oost-Vlaanderen, Brugge, die Keure / la Charte, 2019, 241 p.
VERBEKE, A-L. e.a., Erfrecht & giften (vierde editie), Mortsel, Intersentia, 2023, xxx + 1026 p.
BIESMANS, A., DEBLAUWE, R., DELBOO, M., LABEEUW, N., MEDAER, B., DE POOTER, J., STIEVENARD, A., “Rechtspraakoverzicht Registratie- en Erfbelasting”, AFT 2021; afl. 6-7-8, 5-201.
DE BOCK, Z. en HEYLEN, I., “Enkele procedurele en civielrechtelijke aspecten aangekaart - Noot bij Gent 9 november 2017”, BN 2018, nr. 4, 200-205.
DEBLAUWE, R. “Het nieuwe erfrecht en zijn fiscale consequenties”, AFT 2018, 5-33.
DEBLAUWE, R. “Van duolegaat naar vriendenlegaat en private stichting”, AFT 2021, afl. 4, 6-15.
DEFERME, D., “Verbintenissenrecht en de globale erfovereenkomst”, NFM 2022, nr. 6, 262-276.
DELBOO M., en DE BRUYN C., “Modernisering van de erf- en schenkbelasting aangepast aan het nieuwe erfrecht. Deel 5. De gedeeltelijke vrijwillige erfenissprong”, SRNB 2018, nr. 9, 1-6.
DHOND, H., “Vrijwillige erfenissprong wordt fiscaal niet langer ontmoedigd”, BN 2018, nr. 1, 40-42.
LABEEUW, N. en JANSSENS, E., “[Erfrecht] Valkeniersclausule en het (nieuwe) formalisme van de erfovereenkomsten”, NOT 2017, nr. 19, 1-6.
LABEEUW, N. en JANSSENS, E., “De impact van het nieuwe erfrecht op de positie van de langstlevende echtgenoot”, HUWV 2017, Cazimir advocaten, 77-103.
LABEEUW, N. en S. LONGERSTAY, S., “De globale en punctuele erfovereenkomsten”, BN 2017, nr. 4, 184-198
LIEVENS, S., “De doorgeefschenking in het Vlaamse Gewest. Vlabel vult haar standpunt nr. 19021 m.b.t. de doorgeefschenking verder aan”, VIP 2021, nr. 2, 27-29.
PELGROMS, H., “'Fiscale (gedeeltelijke) erfenissprong': vrijstelling in de schenkbelasting bij 'doorschenking' binnen het jaar (van de waarde) van geërfde goederen”, NFM 2018, nr. 9, 294-305.
VAN DEN BERGH, B., “Reflecties over de verwerping van de nalatenschap”, NFM 2022, nr. 2, 38-59.
VANDEN ABEELE G., e.a., “Kerncijfers Belgische vermogensfiscaliteit 2021”, VIP 2021, nr. 2, 50-60.
DEBLAUWE, R., “De vrijwillige erfenissprong”, https://www.tiberghien.com/nl/1430/de-vrijwillige-erfenissprong (consultatie 10 maart 2023).
DEBLAUWE,R., ABIUSO, R. en DE PRETER, J., Vrijstelling van schenkbelasting bij erfenissprong: Schrapping ‘categorie van goederen’ bij decreet van 21 december 2018: concrete impact en overzicht stand van zaken, https://www.tiberghien.com/nl/1526/vrijstelling-van-schenkbelasting-bij-erfenissprong-schrapping-categorie-van-goederen-bij-decreet-van-21-december-2018-concrete-impact-en-overzicht-stand-van-zaken (consultatie op 26 april 2023).
NOTARIS.BE, “De erfovereenkomst”, https://www.notaris.be/successieplanning/brochures (consultatie op 2 mei 2023).
NOTARIS.BE, “Nalaten aan de volgende generaties”, https://www.notaris.be/successieplanning/brochures (consultatie op 2 mei 2023).
STATBEL, “Sterftetafels en levensverwachting”, https://statbel.fgov.be/nl/themas/bevolking/sterfte-en-levensverwachting/sterftetafels-en-levensverwachting#panel-12 (consultatie op 20 maart 2023).
VAN DALE, Betekenis ‘vergrijzing’, https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/vergrijzing#.ZFzwl-xBy3I (consultatie 11 mei 2023).
VLAAMSE BELASTINGSDIENST, SP 19006 – Toekenning van schuldvorderingen in een erfovereenkomst – fiscale kwalificatie, https://www.vlaanderen.be/vlaamse-belastingdienst/sp-19006-toekenning-van-schuldvorderingen-in-een-erfovereenkomst-fiscale-kwalificatie (geraadpleegd op 7 mei 2023).
VLAAMSE BELASTINGSDIENST, SP 19021 – Doorgeefschenking, https://www.vlaanderen.be/vlaamse-belastingdienst/sp-19021-doorgeefschenking#situatie-3 (geraadpleegd op 4 mei 2023).
X, Citaten met sterven, https://citaten.net/quotes/met-sterven.html?page=2 (consultatie 11 mei 2023).
X, De reservataire erfgenamen, https://www.notaris.be/mijn-erfenis/de-reservataire-erfgenamen/de-kinderen (geraadpleegd op 5 mei 2023).
X, Vlaamse bevolking vergrijst; 1 op 5 is 65-plusser, https://www.vlaanderen.be/statistiek-vlaanderen/bevolking/bevolking-naar-leeftijd-en-geslacht#vlaamse-bevolking-vergrijst-1-op-5-is-65-plusser; https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/vergrijzing#.ZBhUXuzMK3I (consultatie op 20 maart 2023).
DE CLERCK, T., “Doorgeefschenking: strikte beperking ex artikel 2.8.6.0.9. VCF opgeheven ingevolge decreet van 21 december 2018”, Registratierechten. Nieuwsbrief, nr. 2, 2019, 12.
DECUYPER J. en RUYSSEVELDT, J., Successierechten, Wolters Kluwer, 100.
