Leidinggevende politievrouwen zijn zeldzaam
Ondanks dat de Geïntegreerde Politie de afgelopen jaren grote stappen zette naar een beter evenwicht tussen het aantal mannen en vrouwen in haar korps, is er nog steeds een groot verschil waar te nemen tussen het aantal vrouwen en mannen in de hogere regionen van de organisatie. Met name het aantal vrouwelijke politiefunctionarissen in topfuncties is nog zeldzaam. De vraag die hierbij gesteld kan worden is welke factoren aan de grondslag liggen voor de beperkte vertegenwoordiging van vrouwen in leidinggevende functies. Vanuit de Universiteit Gent werd er getracht om hierop een antwoord te bieden door via een scoping review de barrières, uitdagingen en obstakels te identificeren waarmee vrouwelijke politiefunctionarissen geconfronteerd worden.
It’s a man’s world
Uit het jaarverslag van de Federale Politie van 2021 kon vastgesteld worden dat er slechts 24 vrouwelijke korpschefs of hoofdcommissarissen genoteerd werden in vergelijking met 169 mannelijke. Ook binnen de Lokale Politie is het aantal vrouwelijke politiefunctionarissen in de hogere regionen van de organisatie schaars. Dit in tegenstelling tot het grote aandeel aan vrouwelijke politiefunctionarissen dat werkzaam is binnen de lagere regionen van de organisatie. Zo zijn het meeste aandeel aan vrouwen binnen de politionele wereld, zowel op Federaal als Lokaal niveau, terug te vinden in het hulpkader en het CaLog. De man-vrouw verhouding binnen het operationeel kader is dan ook omgekeerd in vergelijking met de verhouding in het CaLog-kader.
Een scoping review; wat en waarom?
Om een antwoord te kunnen formuleren op de beperkte vertegenwoordiging werd er door middel van een scoping review gezocht naar relevante literatuur omtrent dit topic. Door deze methode te hanteren werden diverse databanken doorspit en publicaties onderworpen aan selectiecriteria. Het selectieproces leverde uiteindelijk 26 publicaties op die dieper ingaan op de moeilijkheden die politievrouwen ervaren. Opmerkelijk hierbij was dat de publicaties hoofdzakelijk een Angelsaksische insteek hebben en in mindere mate een Continentale. Dit bevestigde het vermoeden dat onderzoek naar dit onderwerp in België en Nederland schaars is. De gevonden studies werden grondig bestudeerd en geanalyseerd met als doel verschillende obstakels, uitdagingen en barrières te identificeren waarmee politievrouwen geconfronteerd worden.
Opvallende resultaten
Uit het onderzoek kwam naar voren dat het vinden, en houden, van een balans tussen werk en privé niet vanzelfsprekend is. Zo werd onder meer de vaststelling gedaan dat sommige vrouwelijke politiefunctionarissen promotiekansen niet aannemen om conflicten met het gezinsleven te vermijden. Dit brengt met zich mee dat politievrouwen voor de moeilijke beslissing gesteld worden om af te zien van hun kinderwens om promotie te maken of om hun carrière op te geven om een gezin te stichten. Een andere vaststelling die gedaan werd, is dat vrouwelijke politiefunctionarissen het gevoel zich meer te moeten bewijzen in vergelijking met mannelijke collega’s. Daarnaast krijgen vrouwelijke politiefunctionarissen meer te kampen met vooroordelen en genderstereotypering. Vrouwelijke leidinggevenden zouden te soft en emotioneel zijn waardoor de leidinggevende capaciteiten in vraag worden gesteld. Bovendien zorgt een gebrek aan variëteit van vrouwelijke rolmodellen in de hogere rangen voor een groot obstakel bij vrouwelijke officieren. Zonder begeleiding kunnen politievrouwen moeilijk promotie maken en worden ze uitgesloten van informele netwerken die zo essentieel zijn in een politiecultuur. Het gebrek aan vrouwelijke rolmodellen kan daarenboven de gevoelens van isolatie binnen de politieorganisatie versterken. Het plaatsen en/of het hebben van vrouwen in leidinggevende posities is met andere woorden cruciaal voor de vooruitgang van vrouwen binnen de politionele wereld. Het zijn net die hooggeplaatste vrouwen die de hegemonische mannelijkheid die er heerst binnen de politionele wereld kunnen verminderen, de discriminerende praktijken aan banden kunnen leggen en de werkervaringen van andere vrouwen kunnen verbeteren. Het hebben van vrouwen in machtsposities zou tevens kunnen zorgen voor een grotere vraag naar meer vrouwelijke werknemers. Daarnaast inspireert en stimuleert het beeld van vrouwen in een leidinggevende positie andere vrouwen om te solliciteren bij de politie of te willen promoveren door aan te tonen dat het glazen plafond wel degelijk doorbroken kan worden.
De man die u zoekt, is misschien wel een vrouw?
Het onderzoek toonde aan dat het niet eenvoudig is om hogerop te klimmen binnen een mannenwereld. De vrouwelijke politiefunctionarissen worden met heel wat uitdagingen geconfronteerd die het moeilijk maken om te promoveren binnen de politionele organisatie. Doordat het onderzoek enkel een overzicht schetst van de relevante literatuur omtrent dit topic en de publicaties bovendien van toepassing zijn op een Angelsaksische context dient er verder onderzoek gedaan te worden. Het is dan ook aangewezen om de gevonden resultaten voor te leggen aan Belgische politievrouwen en deze verder te bespreken en uit te diepen aan de hand een vervolgstudie. Ondanks dat er sprake is van een stijging van het aantal vrouwen binnen de politionele organisatie, is het belangrijk dat er verder ingezet wordt op het wegwerken van de achterstand. Het politiekorps moet meer divers zijn en representatief voor de maatschappij die ze dient.
Bibliografie
Literatuur
Acker, J. (1990). Hierarchies, jobs, and bodies: A theory of gendered organizations. Gender &
Society, 4(2), 139-58.
Archbold, C. A., & Hassell, K. D. (2009). Paying marriage tax: an examination of the barriers to the
promotion of female police officers. Policing: An International Journal of Police Strategies &
Management, 32(1), 56-74.
Archbold, C. A., Hassell, K. D., & Stichman, A. J. (2010). Comparing promotion aspirations among
female and male police officers. International Journal of Police Science & Management, 12(2), 287-304.
Archbold, C. A., & Schulz, D. (2008). Making rank: the lingering effects of tokenism on female police
officers' promotion aspirations. Police Quarterly, 11(1), 50-73.
Arksey, H., & O’Malley, L. (2005). Scoping studies: towards a methodological framework.
International Journal of Social Research Methodology, 8(1), 19–32. https://doi.org/10.1080/1364557032000119616
Baxter, J., & Wright, E.O. (2000). The Glass Ceiling Hypothessis: A comparative study of the United
States, Sweden and Australia, Gender & society, 14(2), 275-294.
Bloeyaert, M., & Vermeire, I. (2002). Meten om te weten. Politievrouwen en vrouwen bij
de politie. Aanzetten voor onderbouwde constructieve acties. Gender en politie, 47-65.
Boersma, A. (2022). Nieuwe politiechef: ‘In deze organisatie heb je mensen die uit frustratie reageren.
Het emotionele laat ik opzij liggen’. De Morgen. https://www.demorgen.be/nieuws/nieuwe-
politiechef-in-deze-organisatie-heb-je-mensen-die-uit-frustratie-reageren-het-emotionele-laat-ik-opzij-liggen~b0126d6e/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
Brown, J. (2007). From cult of masculinity to smart macho: gender perspectives on police occupational
culture. Sociology of Crime Law and Deviance, 8(1), 205-226.
Brown, J. & Heidensohn, F. (2000). Gender & Policing; Comparative Perspectives. Palgrave
Macmillan, 88-89
Boivin, R., Faubert, C., Gendron, A., & Poulin, B. (2020). The ‘us vs them’ mentality: a comparison of
police cadets at different stages of their training. Police Practice and Research. 21(1). 49-61.
Brown, J., Maidment, A., & Bull, R. (1993). Appropriate Skill-Task Matching or Gender Bias in
Deployment of Male and Female Officers, Policing and Society: An International Journal, 3(2), 121-36
Butler, E. K., Winfree, L., & Newbold, G. (2003). Policing and gender: male and female perspectives
among members of the new zealand police. Police Quarterly, 6(3), 298-329.
Chan, J. (1996). Changing police culture. The British Journal of Criminology, 36(1), 109-134.
Coffey, S., Brown, J., & Savage, S. (1992). Policewomen's career aspirations: some reflections on the
role and capabilities of women in policing in britain. Police Studies: The International Review of Police Development, 15(1), 13-19.
Cockcroft, T. (2012). Police Culture: Themes and Concepts. Routledge
Daudt, H. M., van Mossel, C., & Scott, S. J. (2013). Enhancing the scoping study methodology: a large,
inter-professional team’s experience with Arksey and O’Malley’s framework. BMC Medical Research Methodology, 13(1), 21–27.
de Olde, C., & Slinkman, E. (1999). Het glazen plafond. Een inventarisatie van cijfers, literatuur en
onderzoek met betrekking tot de doorstroom van vrouwen naar de top. Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 30
Depla, T. (2013). Charter van gelijkheid tussen vrouwen en mannen bij de politie ondertekend.
Polinfo.be Geraadpleegd via https://polinfo.kluwer.be/newsview.aspx?contentdomains=POLINFO&id=VS300…
Draulans, V. (2001). Het glazen plafond: Realiteit of Mythe?: Een Genderanalyse van
Leidinggevenden?. Ethische Perspectieven, 11(4), 225-236
Drew, J., & Saunders, J. (2019). Navigating the police promotion system: a comparison by gender of
moving up the ranks. Police Practice and Research. 21. 1-15.
Duhaut, G. (2002). De permanente kruistocht tegen vooroordelen: 14 vragen en meer verzoeken om een
antwoord. Gender en politie. 9-28.
Dujardin, W., Tieberghien, J., Van Daele, S., & Verhage, A. (2014). Gender en politie: barrières en
copingstrategieën gehanteerd door politievrouwen.
European Network of Policewomen (1998), Facts, figures and general information, 36.
European Network of Policewomen (z.d.) About. Geraadpleegd via https://www.enp.eu/about/
Federale Politie. (2021). Jaarverslag. Opgehaald via
https://jaarverslag.federalepolitie.be/organisatie/ons-personeel/
Federale Politie. (2023). Handvest diversiteit. Opgehaald via https://www.politie.be/5998/nl/over-
ons/federale-politie/handvest-diversiteit
Feys, Y., Verhage, A., & Stevens, A. (2021). Mixed-methods scoping reviews: A how-to-guide for
social science researchers. In review.
Fijnaut, C. J. (2007). Politie – Studies over haar werking en organisatie.
Fischer, A. H., Mosquera, P. M. R., & Rojahn, K. (2000). Masculiniteit met een feminien gezicht.
Onderzoek naar de rol van organisatiecultuur in de trage doorstroming van vrouwen naar managementfuncties. Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Fox, E. A., & Sharan, S. (1986). A Comparison of Two Methods For Soft Boolean Operator
Interpretation In Information Retrieval.
Gerrits, K., van Oost, E. C., & Wilderom, C. P. (2011). Vrouwen en allochtonen naar de
politietop. M&O, 3, 35-59.
Gidengil, E. & Vengroff, R. (1997). Representative bureaucracy, tokenism and the glass ceiling: the
case of women in Quebec municipal administration. Canadian Public Administration-Administration Publique Du Canada, 40(3), 457-480.
Hayes, H., & Prenzler, T. (2000). Measuring Progress in Gender Equity in Australian Policing, Current
Issues in Criminal Justice, 12(1), 20-38.
Heidensohn, F. (1992). Woman in control? The role of women in law enforcement, Oxford, Clarendon
press, 283.
Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. (2012). Vrouwen aan de Top 2012. Instituut voor
de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. https://igvm-iefh.belgium.be/sites/default/files/downloads/65%20-%20Vrouwen-aan-de-Top-NL.pdf
Janssen, J. H. L. J. (2014). Over Assepoesters en kroonprinsen. Tijdschrift voor de politie, 76(3), 36-38.
Janssen, J. H. L. J., Defranq, B., Schaap, D., & Ponsaers, P. (2022). Voor een multidimensionele visie
op politiecultuur. Cahiers Politiestudies, 64(3), 7-16.
Jones, J. (2017). How can mentoring support women in a male-dominated workplace? A case study of
the UK police force. Palgrave Communications. 3(1), 1-11.
Kanter, R.M. (1977). Men and Women of the Corporation, New York, Basic Books, 416.
King, D. J. (2005). Separate but equal: the introduction and integration of policewomen in the bermuda
police 1961-2002. Police Practice and Research, 6(3), 215-234.
Kingshott, B. F. (2013). Revisiting gender issues: continuing police reform. Criminal Justice Studies:
Critical Journal of Crime, Law and Society, 26(3), 366-392.
Loftus, B. (2009). Police Culture in a Changing World. Clarendon Studies in Criminology
Lokale Politie. (2021). Verdeling van het operationeel en CaLog-personeel per geslacht. Opgehaald via
https://www.politie.be/statistieken/nl/rapporten
Manning, P. K. (1989). Occupational Culture. In W. Bailey (Ed.), The Encyclopedia of Police Science.
New York and London: Garland.
Manning, P. (1997). Police work. Prospect Heights, 372.
Marsh, C. (2019). It’s a man’s world, try to convince the men otherwise : the role of women in irish
policing. Women & Criminal Justice, 29(3), 148–162.
Martin, S. E. (1980). Breaking and Entering – Police Women on Patrol. University of California Press,
93 – 94.
Martin, S. E. (1989). Women on the move?: report on the status of women in policing. Women and
Criminal Justice, 1(1), 21-40.
Meline, T. (2006). Selecting Studies for Systemic Review: Inclusion and Exclusion Criteria.
Contemporary Issues in Communication Science and Disorders, 33, 21–27.
Merens, J. G. F. (2022). Een lange weg: De ondervertegenwoordiging van vrouwen in management en top nader verklaard, Utrecht University.
Morabito, M. S., & Shelley, T. (2018). Constrained agency theory and leadership: new perspective to
understand how female police officers overcome the structural and social impediments to promotion. Feminist Criminology, 13(3), 287-308.
Morrison, A., White, R., Van Velsor, E. (1987). Breaking the Glass Ceiling: Can Women reach the Top
of America?. Pearson Education.
Munn, Z., Peters, M. D. J., Stern, C., Tufanaru, C., McArthur, A., & Aromataris, E. (2018). Systematic
review or scoping review? Guidance for authors when choosing between a systematic or scoping review approach. BMC Medical Research Methodology, 18(1), 1–7.
Ott, M. (1985). Assepoesters en Kroonprinsen. Een onderzoek naar de minderheidspositie van agentes
en verplegers. Sua.
Paesen, H. (2019). Regelafdwinger of regelovertreder? Een kwantitatief onderzoek naar het effect van
organisatiecultuur op integriteitsschendingen in de Belgische lokale politie.
Paoline, E. A. I., Myers, S. M., & Worden, R. E. (2000). Police culture, individualism, and community
policing: evidence from two police departments. Justice Quarterly, 17(3), 575-605.
Rabe-Hemp, C. E. (2008). Survival in an all boys club: policewomen and their fight for acceptance.
Policing: An International Journal of Police Strategies & Management, 31(2), 251-270.
Rabe-Hemp, C. E. (2009). Policewomen or policewomen? doing gender and police work. Feminist
Criminology, 4(2), 114-129.
Reiner, R. (2000). The politics of the police. Oxford University Press.
Reuss-Ianni, E., Ianni, F. (1983). Street Cops and Management Cops: The Two Cultures of Policing.
Control in the Police Organization, 251-274.
Rossler, M. T., Rabe-Hemp, C. E., Peuterbaugh, M., & Scheer, C. (2020). Influence of Gender on
Perceptions of Barriers to a Police Patrol Career. Police Quarterly, 23(3), 368–395.
Sanders, C. B., Gouweloos, J., & Langan, D. (2022). Gender, Police Culture, and Structured
Ambivalence: Navigating ‘Fit’ with the Brotherhood, Boys’ Club, and Sisterhood. Feminist Criminology, 17(5), 641–660.
Schulz, D. M. (1994). From Policewomen to Policeofficer: An Unfinished Revolution, Police studies,
90-97
Schulz, D. M. (2003). Women police chiefs: statistical profile. Police Quarterly, 6(3), 330-345.
Seklecki, R., & Paynich, R. (2007). national survey of female police officers: an overview of findings.
Police Practice and Research, 8(1), 17-30.
Shelley, T., Morabito, M., & Tobin-Gurley, J. (2011). Gendered institutions and gender roles:
understanding the experiences of women in policing. Criminal Justice Studies: Critical Journal of Crime, Law and Society, 24(4), 351-368.
Shjarback, John & Todak, Natalie. (2018). The Prevalence of Female Representation in Supervisory and
Management Positions in American Law Enforcement: An Examination of Organizational Correlates. Women & Criminal Justice, 29.
Silvestri, M., & Tong, S. (2022). Women police leaders in Europe: A tale of prejudice and patronage.
European Journal of Criminology, 19(5), 871–890.
Skolnick, J. (1975). Justice without trial: law enforcement in democratic society, 2722 - 2830.
Stroshine, M. S., & Brandl, S. G. (2011). Race, gender, and tokenism in policing: an empirical
elaboration. Police Quarterly, 14(4), 344-365.
Terpstra, J. en D. Schaap (2011) Politiecultuur: een empirische verkenning in de Nederlandse
context. Proces, 90(4), 183-196.
van Hulst, M. V., Terpstra, J. B., & Kolthoff, E. (2016). Politiecultuur als kernbegrip en discussiethema.
Van Ryckeghem, D., & Easton, M. (2002). Politie, cultuur en politiecultuur. In Voor verder
onderzoek...: essays over de politie en haar rol in onze samenleving (271-297). Politeia.
Vanthienen, A., (2005) Vrouwen bij de politie (rapport nr. 38). RoSa vzw.
Wertsch, T. (1998). Walking the thin blue line: policewomen and tokenism today. Women and
Criminal Justice, 9(3), 23-62.
Westmarmand, L., (2001). Gender and Policing: Sex, Power and Police Culture, Routledge, 17 - 85
Wilson, J.Q. (1968) Varieties of police behavior: the management of law and order in eight
communities. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Whetstone, T. S., & Wilson, D. G. (1999). Dilemmas confronting female police officer promotional
candidates: glass ceiling, disenfranchisement or satisfaction?. International Journal of Police Science & Management, 2(2), 128-143.
Womenpol. (2011) Geschiedenis van de vrouwen bij de Belgische politiediensten. Geraadpleegd via
http://womenpol.be/old/old/index.php/nl/diversiteit-bij-de-politie/183-geschiedenis-van-de-vrouwen-bij-de-belgische-politiediensten
Womenpol. (2023). Wie zijn wij? Geraadpleegd via http://nederlands.womenpol.be/wie-zijn-wij/
Yoder, J. (1994). Looking beyond numbers: the effects of gender status, job prestige, and occupational
gender-typing on tokenism processes. Social psychology quarterly, 57(2), 150-159.
Young, M. (1991). An inside job: policing and police culture in Britain, Oxford University Press, USA,
193 – 197.
Yu, H. H. (2017). Post-executive order 13583: reexamination of occupational barriers in federal law
enforcement. Women and Criminal Justice, 27(4), 205-218.
Yu, H. H. (2015). An examination of women in federal law enforcement: an exploratory analysis of the
challenges they face in the work environment. Feminist Criminology, 10(3), 259-278.
Wetgeving
Gecoördineerde grondwet van 17 februari 1994, B.S. 14/02/1994
Ministeriële omzendbrief GPI 74 van 19 juli 2013 - De bevordering van de gelijke kansen van mannen en vrouwen binnen de politiediensten, B.S. 29/08/2013
Wet van 4 augustus 1978 tot economische heroriëntering, B.S. 17/08/1978
Wet van 18 juli 1991 tot regeling van het toezicht op politie- en inlichtingendiensten en op het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse, B.S. 26/07/1991
