DRINGEND gezocht: juridisch kader voor minderjarigen die verhuizen naar een ander taalgebied tijdens een jeugdbeschermingsprocedure.
Jeugdbescherming, een tak van het recht dat volledig op punt zou moeten staan. Helaas …
Hoe een communautair verdeeld land vergeet dat (ouders van) minderjarigen weleens verhuizen
Jeugdbescherming, het woord zegt het zelf. Een tak van het recht met als doel minderjarigen te beschermen. Niet alleen minderjarigen in gevaar worden beschermd, omdat ze bijvoorbeeld verwaarloosd worden. Ook minderjarigen die strafbare feiten plegen, de zogezegde ‘jeugddelinquenten’, verdienen een tweede kans en vallen onder de jeugdbescherming. Waar wringt het schoentje? Het feit dat zowel Vlaanderen, Wallonië als Brussel bevoegd zijn voor de organisatie van de jeugdbescherming.
Afhankelijk van waar de minderjarige woont, is een andere jeugdrechter bevoegd en bijgevolg ook een ander recht van toepassing. Zo is voor een minderjarige die in Vlaanderen woont, een Vlaamse jeugdrechter bevoegd die de Vlaamse wetgeving zal toepassen. Voor een minderjarige die in Wallonië woont, is een Waalse jeugdrechter bevoegd die gelijkerwijs de Waalse wetgeving toepast. In Brussel is het nóg complexer. Afhankelijk van welk soort bescherming de minderjarige nodig heeft, valt een Brusselse minderjarige onder de Vlaamse, Waalse of Brusselse wetgeving.
Máár, iets wat de verschillende wetgevers in ons land duidelijk vergeten zijn, is dat (ouders van) minderjarigen wel eens verhuizen. En in een klein land zoals België kan dat ertoe leiden dat de grenzen van de taalgebieden worden overschreden. Dergelijk verhuis, van Vlaanderen naar Wallonië bijvoorbeeld, kan er vandaag toe leiden dat de minderjarige in een juridisch vacuüm terechtkomt. Er heerst namelijk onduidelijkheid met betrekking tot de territoriaal bevoegde jeugdrechter, de toepasselijke wetgeving en de verdere uitvoering van reeds opgelegde maatregelen in geval van verhuis naar een ander taalgebied. Een duidelijke aantasting van het rechtszekerheidsbeginsel. Derden, en dus ook minderjarigen, moeten namelijk op elk moment kunnen uitmaken welke jeugdrechter bevoegd is en welk recht op hen van toepassing is. Beste wetgevers, er is duidelijk nog heel veel werk aan de winkel!
Waar zitten de knelpunten precies?
Om de knelpunten bloot te leggen werden in deze masterproef de Vlaamse, Waalse en Brusselse wetgeving inzake jeugdbescherming vergeleken. Deze zijn niet steeds op elkaar afgestemd. Een verschil tussen de wetgevingen die problematisch is in geval van verhuis van de minderjarige naar een ander taalgebied, zijn de maximale leeftijdsgrenzen voor het opleggen of handhaven van maatregelen. Dit kan leiden tot een breuk in de jeugdbescherming in geval de minderjarige verhuist naar een ander taalgebied. Een ander knelpunt is het feit dat in Vlaanderen minderjarigen enkel in een gesloten afdeling van een jeugdinstelling kunnen worden geplaatst. In Wallonië en Brussel daarentegen kunnen minderjarigen zowel in een open als in een gesloten afdeling van een jeugdinstelling worden geplaatst.
Een voorbeeld maakt alles tastbaarder
Een 17-jarige wordt na het plegen van een strafbaar feit door de jeugdrechter te Luik geplaatst in een open afdeling van een jeugdinstelling. Plaatsing in een open afdeling houdt in dat de minderjarige, onder bepaalde voorwaarden, de instelling mag verlaten. Tijdens de uitvoering van de plaatsingsmaatregel verhuizen de ouders van de betrokken minderjarige naar Dendermonde, met als gevolg dat ook voor de betrokken minderjarige de gezinsverblijfplaats verplaatst naar Dendermonde. Indien de jeugdrechter te Dendermonde de Vlaamse wetgeving inzake jeugdbescherming dient toe te passen, eindigt strikt gezien meteen ook de plaatsing in een open afdeling van een jeugdinstelling aangezien, voor minderjarigen met gezinsverblijfplaats in Vlaanderen, plaatsing in een open afdeling niet bestaat.
Hoe tegemoet komen aan deze problematiek?
Om mogelijke oplossingen te suggereren werd onder andere bekeken hoe met gelijkaardige vraagstukken wordt omgegaan in geval een minderjarige verhuist over de landsgrenzen heen. Ook is de beschikbare rechtspraak besproken en geanalyseerd. Zo wordt achterhaald hoe de rechtspraktijk omgaat met de in deze masterproef aangehaalde problematiek.
In de masterproef worden verschillende mogelijke oplossingen dieper geanalyseerd in het licht van de haalbaarheid ervan. De meest ‘logische’ oplossing houdt in dat de federale wetgever bevoegd wordt voor alles omtrent jeugdbescherming. Op deze manier is er slechts één wetgeving van toepassing voor héél België. Echter is dit scenario politiek onrealistich omdat de Vlaamse en de Waalse decreetgever niet op dezelfde golflengte zitten met betrekking tot de jeugdbescherming. Wel is een wijziging van de Jeugdbeschermingswet meer dan noodzakelijk. Tevens moeten de verschillende wetgevers samenwerken en een akkoord sluiten om het mogelijk te maken maatregelen inzake jeugdbescherming, opgelegd door een jeugdrechter van het ene taalgebied, uit te voeren in diensten en instellingen van een ander taalgebied. Omdat het sluiten van een dergelijk akkoord niet altijd van een leien dakje gaat, werden in deze masterproef twee mogelijke alternatieven bekeken, waarvan de toepassing van het beginsel van wederzijdse erkenning van vonnissen en rechterlijke beslissingen inzake jeugdbescherming mijn voorkeur geniet.
Beste wetgevers, in het belang van de minderjarigen, neem het heft in handen!
Bibliografie
BIBLIOGRAFIE 1 WETGEVING
Internationale en Europese wetgeving
Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden van 4 november 1950, BS 19 augustus 1955, 5.029.
Verdrag inzake de Rechten van het Kind van 20 november 1989, BS 17 januari 1992.
Verdrag van Den Haag inzake de bevoegdheid, het toepasselijke recht, de erkenning, de tenuitvoerlegging en de samenwerking op het gebied van ouderlijke verantwoordelijkheid en maatregelen ter bescherming van kinderen van 19 oktober 1996, Pub.L. 11 juni 2008, afl. 151, 39 (sedert 1 september 2014 ook van toepassing is in België, BS 22 augustus 2014).
Verordening Raad nr. 2019/1111, 25 juni 2019 betreffende de bevoegdheid en de erkenning en tenuitvoerlegging van beslissingen in huwelijkszaken en inzake de ouderlijke verantwoordelijkheid, en betreffende internationale ontvoering van kinderen (herschikking), Pb.L. 2 juli 2019, afl. 178, 1.
Kaderbesluit van de Raad nr. 2008/909, 27 november 2008 inzake de toepassing van het beginsel van wederzijdse erkenning op strafvonnissen waarbij vrijheidsstraffen of tot vrijheidsbeneming strekkende maatregelen zijn opgelegd, met het oog op de tenuitvoerlegging ervan in de Europese Unie, Pb.L. 5 december 2018, afl. 327, 27.
Nationale wetgeving
De gecoördineerde Grondwet, BS 17 februari 1994, 4.054.
Gerechtelijk Wetboek 10 oktober 1967, BS 31 oktober 1967, 11.360.
Bijzondere wet 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, BS 15 augustus 1980, 9.434
Bijzondere wet van 8 augustus 1988 tot wijziging van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, BS 13 augustus 1988.
Bijzondere wet 6 januari 2014 met betrekking tot de zesde staatshervorming, BS 31 januari 2014, 8.641.
Wet 12 mei 1912 op de kinderbescherming, BS 27-28-29 mei 1912.
Wet 15 juni 1935 op het gebruik der talen in gerechtszaken, BS 22 juni 1935, 4.002.
Wet 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming, het ten laste nemen van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd en het herstel van de door dit feit veroorzaakte schade zoals gewijzigd door de wet van 13 juni 2006, BS 15 april 1965, 4.014.
Wet betreffende de gemeentelijke administratieve sancties, BS 24 juni 2013, 41.293.
67
Wet 30 juli 2013 betreffende de invoering van een familie- en jeugdrechtbank, BS 27 september 2013, 68.429.
Decreet Franse Gemeenschap 19 juli 1993 tot toekenning van de uitoefening van sommige bevoegdheden van de Franse Gemeenschap aan het Waalse Gewest en de Franse Gemeenschapscommissie, BS 10 september 1993.
Decreet Vlaamse Gemeenschap 7 mei 2004 betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp, BS 4 oktober 2004.
Decreet Duitstalige Gemeenschap 19 mei 2008 betreffende de Jeugdbijstand en houdende omzetting van maatregelen inzake jeugdbescherming, BS 1 oktober 2008.
Decreet Vlaamse Gemeenschap 12 juli 2013 betreffende de integrale jeugdhulp, BS 13 september 2013.
Decreet Franse Gemeenschap 18 januari 2018 houdende het wetboek van preventie, hulpverlening aan de jeugd en jeugdbescherming, BS 3 april 2018.
Decreet Vlaamse Gemeenschap 15 februari 2019 betreffende het jeugddelinquentierecht, BS 26 april 2019.
Ordonnantie Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie 29 april 2004 inzake hulpverlening aan jongeren, BS 1 juni 2004.
Ordonnantie Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie 16 mei 2019 betreffende jeugdhulpverlening en jeugdbescherming, BS 5 juni 2019.
Omzendbrief College van Procureurs-Generaal bij de Hoven van Beroep 29 april 2011 betreffende de territoriale bevoegdheid en territoriale doorverwijzing van de jeugdrechtbank, nr. 3/2011.
Parlementaire voorbereidingen
Voorstel van bijzondere wet tot wijziging van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen met het oog op een nieuwe bevoegdheidsverdeling inzake jeugdbescherming, Parl.St. Senaat 2010-11, nr. 5-540/1.
Voorstel van bijzondere wet tot wijziging van de bijzondere wet en van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen en van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen, Parl.St. Senaat 2012-13, nr. 1815/1.
Voorstel van bijzondere wet met betrekking tot de Zesde Staatshervorming, Parl.St. Senaat 2012-13, nr. 5-2232/1.
Wetsontwerp houdende diverse institutionele hervormingen, Parl.St. Kamer 1977-78, nr. 461/1.
Wetsontwerp tot wijziging van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, Parl.St. Kamer BZ 1988, nr. 516/1.
68
Projet de décret portant le code de la prévention, de l’aide à la jeunesse et de la protection de la jeunesse, Parl.St. Fr.Parl. 2017-18, nr. 467/1.
Ontwerp van Decreet betreffende het jeugddelinquentierecht, Parl.St. Vl. Parl. 2017-18, nr. 1670/1.
Ontwerp van ordonnantie betreffende de jeugdhulpverlening en jeugdbescherming, Parl.St. Ver.Verg.Gem.Gem.Comm 2018-19, nr. B-175/1.
Amendement nr. 67 (DELPÉRÉE, F.) bij het wetsontwerp betreffende de invoering van een familie- en jeugdrechtbank, Parl.St. Senaat 2011-12, nr. 5-1189/4.
Amendement nr. 5 (CHERON, C.S.) bij het voorstel van bijzondere wet tot wijziging van de bijzondere wetten van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen en van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen, Parl.St. Senaat, 2012-13, nr. 5-1815/3.
Adv.RvS bij ontwerp van decreet inzake bijzondere jeugdbijstand, Parl.St. Vl.R. 1984-85, nr. 309/1.
Adv.RvS nr. 52.303/AV bij voorstel van bijzondere wet tot wijziging van de bijzondere wetten van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen en van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen van 20 november 2012, Parl.St. Senaat 2012-13, nr. 5-1815/2.
Hand. Ver.Verg.Gem.Gem.Comm. comm. voor de Sociale Zaken 2018-19, 24 april 2019, nr. B-175/2.
Verslag namens de Commissie bij het ontwerp van wet tot wijziging van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming van instellingen, Parl.St. Senaat BZ 1988, nr. 405/2.
Verslag namens de commissie voor justitie over het wetsvoorstel betreffende de invoering van een familie- en jeugdrechtbank, Parl.St. Kamer 2010-11, nr. 53-682/15.
Verslag namens de commissie voor justitie over het wetsontwerp betreffende de invoering van een familie- en jeugdrechtbank, Parl.St. Senaat 2012-13, 5-1189/7.
2 RECHTSPRAAK
Nationale rechtspraak Arbitragehof 30 januari 1986, nr. 9.
Arbitragehof 30 juni 1988, nr. 66. Arbitragehof 9 november 1988, nr. 67. Arbitragehof 21 januari 1993, nr. 4/93. Arbitragehof 11 december 1996, nr. 72/96.
69
Arbitragehof 21 maart 2000, nr. 30/2000. Arbitragehof 17 december 2003, nr. 166/2003. GwH 21 januari 2009, nr. 11/2009.
GwH 18 maart 2021, nr. 47/2021.
GwH 29 april 2021, nr. 68/2021.
Cass. 17 januari 2012, Arr.Cass. 2012, 143.
Brussel 29 maart 2010 (Franstalig), nr. 1010/PJ/37, J.dr.jeun. 2012, afl. 313, 38-39. Brussel 26 april 2010 (30e k. Franstalig), nr. 2010/PJ/78, J.dr.jeun. 2012, afl. 313, 39. Brussel 3 mei 2010 (30e k. Franstalig), nr. 2010/PJ/81, J.dr.jeun. 2012, afl. 313, 40. Brussel 10 januari 2011 (30e k. Franstalig), nr. 2010/PJ/313, J.dr.jeun. 2012, afl. 313, 41. Antwerpen (16ebis kamer) 15 juni 2011, nr. 2010/JR/297.
Brussel (31e kamer) 5 februari 2014, Rev.trim.dr.fam. 2016, 166.
Gent 3 december 2014, nr. 2014.JZ/122.
Brussel 27 juni 2017, Act.dr.fam. 2018, 31-33.
Brussel 26 april 2021 (30e k. Franstalig), nr. 2021/PJ/15, onuitg., aangehaald door JANNONE, A. en MATHIEU, G., “Compétences concurrentes des tribunaux de la jeunesse et de la famille en matière d’autorité parentale et d’accueil familial après la loi du 19 mars 2017” in MOUFFE, F. en QUEVIT, A. (eds.), Quand le protectionnel et le civil s'(en)mêlent, Brussel, Larcier, 2021, (9) 52, vn. 171. Verkregen en geanonimiseerd ter uitwerking van deze masterproef.
Brussel 3 mei 2021 (30e k. Franstalig) nr. 2020/PJ/435, onuitg., aangehaald door JANNONE, A. en MATHIEU, G., “Compétences concurrentes des tribunaux de la jeunesse et de la famille en matière d’autorité parentale et d’accueil familial après la loi du 19 mars 2017” in MOUFFE, F. en QUEVIT, A. (eds.), Quand le protectionnel et le civil s'(en)mêlent, Brussel, Larcier, 2021, (9) 52, vn. 171. Verkregen en geanonimiseerd ter uitwerking van deze masterproef.
Jeugdrb. Brussel (52e k. Nederlandstalig) 17 maart 2021.
Internationale, Europese en buitenlandse rechtspraak
EHRM 24 maart 1988, Olsson v. Zweden, overw. 81.
HvJ 16 juli 2009, nr. C-428/07, ECLI:EU:C:2009:458, ‘Horvath’. HvJ 14 juli 2022, nr. C-572/21, ECLI:EU:C:2022:562.
70
Parket bij de Hoge Raad (NL) 13 mei 2016, ECLI:NL:PHR:2016:366, https://uitspraken.rechtspraak.nl/#!/details?id=ECLI:NL:PHR:2016:366.
Rechtbank Rotterdam (NL) 5 oktober 2021, ECLI:NL:RBROT:2021:13438, https://uitspraken.rechtspraak.nl/#!/details?id=ECLI:NL:RBROT:2021:13438.
3 RECHTSLEER
Boeken
BIHAIN, L., Manuel de l'aide et de la protection de la jeunesse, Brussel, Larcier, 2021, 296 p.
DE JONGHE, I., Jeugd- en strafrecht, Brussel, Intersentia, 2012, 299 p.
DE PRINS, D., SOTTIAUX, S. en VRIELINK, J., Handboek discriminatierecht, Mechelen, Kluwer,
2005, 593 p.
DE SMET, B., Jeugdbeschermingsrecht in hoofdlijnen derde editie, Brussel, Intersentia, 2017, 500 p.
DE SMET, B., Het jeugddelinquentierecht in Vlaanderen, Brussel, Intersentia, 2019, 152 p. ENGELS, C., Gerechtelijke verkopen van onroerende goederen, Mortsel, Intersentia, 2022,
372 p.
FRANCHIMONT, M., JACOBS, A. en MASSET, A., Manuel de procédure pénale, Brussel, Larcier, 2009, 1472 p.
LEJEUNE, Y., Droit constitutionnel belge, Brussel, Larcier, 2021, 1184 p.
PREUMONT, M., Mémento du droit de la jeunesse, Luik, Wolters Kluwer, 2019, 311 p.
PUT, J., Handboek Jeugdbeschermingsrecht, Brugge, die Keure, 2010, 592 p.
PUT, J., Handboek Jeugdbeschermingsrecht, Brugge, die Keure, 2015, 590 p.
PUT, J., Handboek Jeugdbeschermingsrecht, Brugge, die Keure, 2021, 744 p.
REYBROUCK, K. en SOTTIAUX, S., De federale bevoegdheden, Antwerpen, Intersentia, 2019, 892 p.
SMETS, J., Jeugdbeschermingsrecht, Deurne, Kluwer, 1996, 821 p.
SMETS, J., Bevoegdheidsverdeling in het federale België, deel 9 jeugdbescherming, Brugge,
die Keure, 2001, 104 p.
SOTTIAUX, S., Grondwettelijk recht (tweede editie), Mortsel, Intersentia, 2021, 516 p.
71
SOTTIAUX, S. en ROCHTUS, A., De defederalisering van justitie, Brussel, Intersentia, 2023, 448 p.
STORME, H., Relatie tussen de territoriale bevoegdheidsverdeling en het conflictenrecht in een federale staat: België en de Verenigde Staten, Gent, Larcier, 2010, 457 p.
SWENNEN, F., Het personen- en familierecht: een benadering in context, Antwerpen, Intersentia, 2023, 642 p.
VERBRUGGEN, F. en VERSTRAETEN, R., Strafrecht en strafprocesrecht voor bachelors, Antwerpen – Apeldoorn, Maklu-Uitgevers, 2017, 339 p.
VUYE, H. en CLÉMER, G., De zesde staatshervorming (eerste fase), Mortsel, Intersentia, 2013, 312 p.
Bijdragen in een verzamelwerk
CALANDE, A.-S., “L’enfant en danger est-il un sujet de droits ? Bref examen de la législation actuelle et de la récente réforme en Communauté française de Belgique” in CORDIER, Q. et al. (eds.), The Strong, the Weak and the Law, Bruxelles, Larcier, 2018, 131-142.
DECOCK, G., “De jeugdhulpverlening in Vlaanderen” in In Orde van Vlaamse Balies (ed.), Handboek voor de advocaat-stagiair 2019-2020. Jeugdrecht, Mechelen, Wolters Kluwer, 2019, 1-42.
DE MEYST, D., "Bevoegdheden inzake jeugdbescherming" in VAN BOSSUYT, H., DECOCK, G., DE GEYTER, L. en VANDEKERCKHOVE, A., (eds.), Larcier Wet en Duiding - Kids Codex, Boek I, Brussel, Larcier, 2014, 155-179.
DE PUYDT, A., “Jeugdhulpverlening en jeugdbescherming in Brussel”, in Orde van Vlaamse Balies (ed.), Handboek voor de advocaat-stagiair 2019-2020. Jeugdrecht, Mechelen, Wolters Kluwer, 2019, 75-97.
DE PUYDT, A., D’HOOGHE, C. en VANDUFFEL, V., “Capita selecta” In Orde van Vlaamse Balies (ed.), Handboek voor de advocaat-stagiair 2019-2020. Jeugdrecht, Mechelen, Wolters Kluwer, 2019, 197–259.
DE TERWANGNE, A., “La sixième réforme de l’État va-t-elle sonner le glas du modèle protectionnel ?” in LACKNER, A. (ed.), Le Code de la prévention, de l'aide à la jeunesse et de la protection de la jeunesse, Brussel, Larcier, 2019, 65-84.
DE WAELE, D., “Naar een versterkte positie van het jeugdparket?” in PUT, J. en LEENKNECHT, J. (eds.), Het Vlaamse jeugddelinquentierecht, Gent, Larcier, 2019, 39-63.
HOFFMANN, C., “Le dessaisissement : le point sur la communautarisation de la matière. Régimes juridiques et pratiques actuelles” in GUILLAIN, C. en MAHIEU, V. (eds.), Actualités relatives à l'enfermement des mineurs d'âge en Belgique francophone, Brussel, Larcier, 2022, 153-202.
72
HOFKENS, L. en PUT, J., “Recente ontwikkelingen in het Vlaamse jeugdbeschermingsrecht: gesloten plaatsing” in VRG Alumni (ed.), Recht in beweging – 30ste VRG-alumnidag 2023, Oud-Turnout, Gompel&Svacina, 2023, 85-110.
JANNONE, A. en MATHIEU, G., “Compétences concurrentes des tribunaux de la jeunesse et de la famille en matière d’autorité parentale et d’accueil familial après la loi du 19 mars 2017” in MOUFFE, F. en QUEVIT, A. (eds.), Quand le protectionnel et le civil s'(en)mêlent, Brussel, Larcier, 2021, 9-76.
KRUGER, Th. en ULRIX, E., “Belgium” in BEAUMONT, P., DANOV, M., TRIMMINGS K. en YÜKSEL, B. (eds.), Cross-Border Litigation in Europe, Oxford, Hart Publishing, 2017, 125- 144.
LECROART, E., “Protection de la jeunesse” in UYTTENDAELE, M. en VERDUSSEN, M. (eds.), Dictionnaire de la Sixième Réforme de l'Etat, Brussel, Larcier, 2015, 695-707.
LEENKNECHT, J. en DE BONDT, W., “Jeugddelinquentierecht over de grenzen heen” in PUT, J. en LEENKNECHT, J. (eds.), Het Vlaamse jeugddelinquentierecht, Gent, Larcier, 2019, 217- 237.
LIÉGEOIS, Y., “Beschouwingen inzake de impact van de zesde staatshervorming op de werking van justitie” in VELAERS, J., VANPRAET, J., VANDENBRUWAENE, W. en PEETERS, Y. (eds.), De zesde staatshervorming: instellingen, bevoegdheden en middelen, Brussel, Intersentia, 2014, 315-344.
MOONEN, T., RIEMSLAGH, J. en VAN DROOGHENBROECK, S., “L’égalité et la non- discrimination” in EL BERHOUMI, M. en VAN DROOGHENBROECK, S. (eds.), Principes de la répartition des compétences, Brussel, Larcier, 2022, 363-382.
MOREAU, C. en MOREAU, T., “L’exécution des mesures d’aide et de protection de la jeunesse en Communauté française” in BOSLY, H. en DE VALKENEER, C. (eds.), Actualités en droit de l’exécution des peines et de l’internement, Brussel, Larcier, 2021, 301-389.
MOREAU, T., “Regard critique sur quelques dispositions relatives aux mineurs en difficulté et en danger dans le Code de la prévention, de l’aide à la jeunesse et de la protection de la jeunesse” in DE FRAENE, D. en PREUMONT, M. (eds.), Le Code de la prévention, de l'aide et de la protection de la jeunesse, Brussel, Bruylant, 2019, 105-146.
PAS, W., “Bevoegdheidsvraagstukken” in PUT, J. en ROM, M. (eds.), Het Nieuwe Jeugdrecht, Gent, Larcier, 2007, 15-44.
PEETERS, Y., “Wat we zelf doen, hoeven we niet alleen te doen. Beschouwingen over het Overlegcomité, de federale loyauteit, de nieuwe samenwerkingsverplichtingen en de gezamenlijke decreten, ordonnanties en besluiten” in VELAERS, J., VANPRAET, J., VANDENBRUWAENE, W. en PEETERS, Y. (eds.), De zesde staatshervorming: instellingen, bevoegdheden en middelen, Brussel, Intersentia, 2014, 923-961.
PREUMONT, M., “Le Code en question. D’où viens-je ? Où suis-je ? Où vais-je ?” in DE FRAENE, D. en PREUMONT, M. (eds.), Le Code de la prévention, de l'aide et de la protection de la jeunesse, Brussel, Bruylant, 2019, 11-32.
73
PUT, J. en ASSELMAN, H., “Jeugdhulp tussen beschermingsplicht en inmengingsverbod” in BOONE, I., PUT, J., SWENNEN F. en VERSCHELDEN, G. (eds.), Liber Amicorum Patrick Senaeve, Mechelen, Kluwer, 2017, 705-732.
PUT, J. en DE GEYTER, L., “De jeugdbescherming” in SEUTIN, S. en VAN HAEGENDOREN, G. (eds.), De bevoegdheden van de gemeenschappen, Brugge, Die Keure, 2017, 429-450.
RAOULT, F., “L’évolution du projet de Code de l’aide à la jeunesse” in DE FRAENE, D. (ed.), Le Code de la prévention, de l'aide et de la protection de la jeunesse, Brussel, Bruylant, 2019, 95-104.
TAELMAN, P. en VOET, S., “Exit exequatur” in PIERS, M., STORME, H. en VERHELLEN, J. (eds.), Liber Amicorum Johan Erauw, Antwerpen, Intersentia, 2014, 189-205.
VANSTEENKISTE, S., “De notie ‘persoonsgebonden aangelegenheden’” in SEUTIN, B. en VAN HAEGENDOREN, G. (eds.), De bevoegdheden van de gemeenschappen, Brugge, die Keure, 2017, 193-202.
VROMAN, F., “Over wereldvreemde wetgevers en activistische rechters: enkele toepassingen uit het jeugdrecht en het personen- en familierecht” in DE COCK, G., SUY, A., DE VOGELAERE, T., DEVENYN, M.-A., HEYMANS, M., KRUITHOF, M., LABEEUW, N., MOSSELMANS, S., VROMAN, F. en WIJNANT, T. (eds.), Personen- en familierecht, Brussel, Intersentia, 2019, 247-275.
WAUTELET, P., “Wijziging van de gewone verblijfplaats van het kind onder de Brussel IIter- Verordening: perpetuatio fori versus belang van het kind?” in BREWAEYS, E., COLLE, P., GULDIX, E. en MAES, B. (eds.), Redelijk eigenzinnig... liber amicorum, Herentals, KnopsPublishing, 2022, 1053-1069.
Bijdragen in een tijdschrift
ALOFS, E. en DE BUS, S., “Broers en zussen in het jeugdrecht”, T.Fam. 2021, afl. 10, 312- 320.
ALOFS, E. en DE BUS, S., “De procespositie van de minderjarige in het jeugdrecht”, T.Fam. 2022, afl. 5-6, 145-154.
BORTELS, H., “Het gezamenlijk decreet – een bijkomend instrument van het coöperatief federalisme of een verdere stap richting het confederalisme?”, TBP 2015, afl. 6, 311-322.
BROUWERS, B., “Jeugdsanctierecht in Europa: is uithandengeving een evidentie?”, Jura Falc., 2007-08, 3-37.
DE BRUYN, D., “La protection de la jeunesse, une expérience d'un partage de l'organisation de la justice”, APT 2002, 68-87.
DE BUS, S., “Betekenis geven aan ‘jeugdrechter-zijn’ in de praktijk”, TJK 2022, afl. 2, 121- 134.
74
DE BUS, S., “De Brusselse jeugdbescherming na de zesde staatshervorming: Enkele bedenkingen”, Panopticon 2022, 373-382.
DE SMET, B., “Wijziging van de gezinsverblijfplaats tijdens de procedure van jeugdbescherming” (noot onder Cass. 17 januari 2012), RW 2012-13, 543-544.
DE SMET, B., “Vijftig jaar jeugdbescherming: strafrechtelijke perspectieven”, NC 2015, 235- 285.
DE SMET, B., “Weigering tot mededeling van nieuw adres aan de jeugdrechtbank”, OSS 2020, afl. 94, 313-329.
DE SMET, B., “Reacties en vervangende reacties in het jeugddelinquentierecht”, T.Strafr. 2020, afl. 3, 184-203.
DE SMET, B., “Hulpverlening aan minderjarigen in een verontrustende situatie”, RW 2020-21, 923-943.
ELIAERTS, C. en CHRISTIAENS, J., “Niets is wat het lijkt in de jeugdbescherming... Een redelijk eigenzinnige kijk op 30 jaar jeugdbeschermingsrecht”, Panopticon 2009, 461-482.
GOEDSEELS, E. en RAVIER, I., “Les évolutions récentes du droit de la jeunesse”, J.dr.jeun. 2020, afl. 396, 5-20.
HENDRICKX, K., “De/het gezamenlijk(e) decreet en ordonnantie”, TVW 2023, 30-33. HESPEL, S., “Jeugdsanctierecht over de grenzen heen: ver weg van het principe van
wederzijdse erkenning?” (noot onder Cass. 6 februari 2013), TJK 2013, afl. 2, 177-182.
IBILI, F., “Internationale bevoegdheid van de Belgische rechter inzake ouderlijke verantwoordelijkheid volgens de nieuwe Brussel IIter-Verordening”, T.Fam. 2022, afl. 8, 202- 209.
LEENKNECHT, J., “MOF-dossier bij verhuis: nergens beter dan thuis?”, TJK 2021, afl. 4, 131- 134.
LEENKNECHT, J., “Omzetting van een Belgische plaatsingsmaatregel naar een Nederlandse PIJ-maatregel” (noot onder rechtbank Limburg (NL) 30 augustus 2021), TJK 2022, afl. 1, 109- 116.
MEEUWISSEN, L., “Uitlevering en overlevering van minderjarigen: het blijft een moeilijk vraagstuk”, TJK 2016, afl. 4, 353-358.
MEEUWISSEN, L. en MAAS, C., “Jeugdhulprecht – Overzicht van rechtspraak / 2004-2017”, TJK 2017, afl. 3, 197-232.
MOREAU, T., “Entre le passé et l’avenir : l’avant-projet de décret portant le Code de la prévention, de l’aide à la jeunesse et de la protection de la jeunesse. Réflexions sur les enjeux de la réforme et sur ses principes directeurs”, J.dr.jeun. 2016, afl. 354, 1-64.
75
PEETERS, Y., “Samenwerkingsakkoorden in het Belgische staatsrecht”, RW 2015-16, 603-619. POPELIER, P., “De aansprakelijkheid van onze overheden voor een falend
samenwerkingsfederalisme”, RW 2021-22, 108-112.
PUT, J. en HESPEL, S., “Het jeugdbeschermingsrecht en de zesde staatshervorming”,
Panopticon 2014, 463-468.
PUT, J. en VERSWEYVELT, A.-S., “De territoriale bevoegdheid van de jeugdrechtbank: aanknopingspunt, onttrekking en doorverwijzing” (noot onder Gent 3 december 2014, nr. 2014.JZ/122), TJK 2015, afl. 2, 164-172.
ROSOUX, G., “Les formes de coopération dans le fédéralisme belge”, RBDC 2022, 103-161. SENAEVE, P., “De rechtspleging voor de jeugdgerechten in civielrechtelijke zaken”, CABG
2009, afl. 4, 1-84.
SMETS, J., “Jeugdbescherming tussen Staat en Gemeenschappen”, Panopticon 1989, 252- 273.
VAN EECKHOUTTE, D., VANNESTE, F., VAN NIEUWENHOVE, J. EN VERHEVEN, I., “Behoorlijke wetgeving in de adviespraktijk van de afdeling Wetgeving van de Raad van State (2011 en 2012)”, TVW 2013, 124-158.
VAN EECKHOUTTE, D., VANNESTE, F., VAN NIEUWENHOVE, J. en VERHEVEN, I., “Behoorlijke wetgeving in de adviespraktijk van de afdeling Wetgeving van de Raad van State (2013- 2014)”, TVW 2015, 109-147.
VAN LOON, J.H.A., “Anders denken over kinderrechten: de betekenis van de Haagse Verdragen over internationaal privaatrecht”, TJK 2002, 18-21.
VEECKMANS, K., "Reacties na meerderjarigheid in het Vlaams jeugddelinquentierecht" (noot onder Jeugdrb. Brussel (Nederlandstalig) 15 maart 2019), TJK 2020, afl. 1, 34-42.
VEECKMANS, K., “Het historisch spanningsveld tussen het strafrecht en het jeugddelinquentierecht: the struggle for independence”, TJK 2020, afl. 4, 230-242.
VERDONCK, I., “Jeugdbescherming in grensoverschrijdend perspectief”, TJK 2006, afl. 1, 27- 31.
VROMAN, F., “Over de noodzaak tot rechterlijk activisme in het jeugdrecht”, RW 2017-18, 483-489.
4 DIVERSEN
AERTSSEN, L., De verruimde afhandelingsmogelijkheden van het parket in het nieuwe jeugddelinquentiedecreet. Een kritische blik op het wettelijk kader en de toepassing in de praktijk, masterproef rechten UGent, 2019-20,https://libstore.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/835/959/RUG01- 002835959_2020_0001_AC.pdf, 119 p.
76
ALOFS, E. en DE BUS, S., Rapport i.k.v. overheidsopdracht voor de uitvoering van diensten m.b.t. de uitvoering van een universitaire studie met betrekking tot de aanduiding van de juridische of andere moeilijkheden ten gevolge van de versnippering van de wetgevende bevoegdheden inzake jeugdbescherming tussen de Franse, Vlaamse en Duitse Gemeenschap, de federale staat en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, VUB, 2022, nr. 2019/D/19, 130 p.
AGENTSCHAP JONGERENWELZIJN, Bijlage: De bevoegdheid van de Intersectorale Toegangspoort buiten Vlaanderen,https://www.jeugdhulp.be/sites/default/files/documents/bijlage-H2-bevoe…- buiten-vlaanderen.pdf, 9 p.
ASSELMAN, H., Naar een aanpak van jeugddelinquentie in Brussel. Aanbevelingen voor de hervorming van het Brussels jeugddelinquentierecht, Brussel, Verenigd College GGC, 2018,https://nicc.fgov.be/upload/files/ODcriminologie/2- _rapport_hervorming_brussels_jeugddelinquentierecht.pdf, 32 p.
CARELS, S., Haags Kinderontvoeringsverdrag 1980, Adoptieverdrag 1993 en Kinderbeschermingsverdrag 1996: een analyse van de rol en de werking van de belgische centrale autoriteit, masterproef rechten UGent, 2018-19,https://libstore.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/782/558/RUG01- 002782558_2019_0001_AC.pdf, 180 p.
HERBOTS, K., ASSELMAN, H., en PUT, J., Omgevingsanalyse Vlaams jeugdrecht - Rapport 4. Het kinderrechtelijk kader, onderzoeksproject uitgevoerd door KU Leuven, UGent, Vrije Universiteit Brussel en Kenniscentrum Kinderrechten, 2015, https://www.law.kuleuven.be/linc/onderzoek/omgevingsanalyserapport4.pdf, 54 p.
HOGE RAAD VOOR DE JUSTITIE, Advies over het ontwerp van decreet (van de Franse Gemeenschap) houdende het Wetboek voor preventie, hulpverlening aan de jeugd en jeugdbescherming, 6 november 2017, https://hrj.be/admin/storage/hrj/advies-wetboek- madrane-nl.pdf, 15 p.
HOGE RAAD VOOR DE JUSTITIE, Advies over het voorontwerp van ordonnantie van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (Brussel) betreffende jeugdhulpverlening en jeugdbescherming, 17 oktober 2018, https://hrj.be/admin/storage/hrj/20181017- adviescomcom-nl-def.pdf, 17 p.
HOGE RAAD VOOR DE JUSTITIE, Ambtshalve advies over het ontwerp van decreet (van de Vlaamse Gemeenschap) over het jeugddelinquentierecht, 17 oktober 2018, https://hrj.be/admin/storage/hrj/20181016-jeugd2-nl.pdf, 17 p.
HCCH, Practical Handbook on the Operation of the 1996 Hague Child Protection Convention, Den Haag, HCCH Publications, 2014, https://assets.hcch.net/docs/eca03d40-29c6-4cc4- ae52-edad337b6b86.pdf, 211 p.
OPENBAAR MINISTERIE, Advies over het voorontwerp van decreet betreffende het jeugddelinquentierecht, 5 oktober 2017, https://nicc.fgov.be/upload/images/1- _advies_college_voorontwerp_decreet_jeugddelinquentierecht_20171005.pdf, 18 p.
77
LAGARDE, P., Explanatory Report on the 1996 HCCH Child Protection Convention, Parijs, 1998, 533-605.
MAHIEU, V. (2021-2022), Approche interdisciplinaire de l’aide et de la protection de la jeunesse (cursus), Brussel: Université Libre de Bruxelles.
SINARDET, D., REUCHAMPS, M., NIESSEN, D. en DODEIGNE, J., “Kering richting herfederalisering zet zich door”, Samenleving & Politiek 2022, https://www.sampol.be/2022/12/kering-richting-herfederalisering-zet-zic…, 4-17.
STORME, M.E., De defederalisering van het gerecht in België: Een model voor bevoegdheidsverdeling, Lezing op de Vlaamse Staatsrechtconferentie, 2002,https://www.law.kuleuven.be/personal/mstorme/gerechtbevoegdhverdeling.p…, 36 p.
VERSWEYVELT, A.-S. en PUT, J., De opname- en begeleidingsplicht in de jeugdhulp en de gehanicaptenzorg, Leuven, Instituut voor Sociaal Recht, 2016, xii + 142 p.
78
