De stille opmars van het Engels: ook in onze EU-wetgeving?
Is het Nederlands in gevaar? In een wereld waarin Engels als wereldtaal steeds dominanter wordt, staan onze nationale talen onder druk. Dit geldt ook voor het Nederlands, met recente bevindingen die wijzen op een opvallende toename van Engelse woorden en terminologie in de Nederlandstalige versie van EU-wetgeving. Tussen 2000 en 2020 is het aantal Engelse woorden in Nederlandse vertalingen van EU-wetgeving gestaag toegenomen.
Kun je deze tekst wel lezen?
Stel je voor dat je als Nederlandstalige EU-burger dagelijks geconfronteerd wordt met juridische teksten die doorspekt zijn met Engelse termen. Dat maakt jouw begrip van complexe wetgeving niet alleen moeilijker, maar kan ook de toegankelijkheid van wetteksten in gevaar brengen. Dit is precies waar ons onderzoek begint.
Het Nederlands in een Engelstalige wereld
Tussen 2000 en 2020 heeft een verontrustende trend zich voorgedaan in Nederlandse vertalingen van EU-wetgeving. In 2000 was slechts een op de tweehonderd woorden in deze vertalingen van Engelse oorsprong. In 2020 was dit gestegen tot een op de 128 woorden. Hoewel deze cijfers op het eerste gezicht bescheiden lijken, geven ze een duidelijk beeld van een significante verschuiving in taalgebruik binnen Europese instellingen. Als we de termenbanken alleen bekijken – grote vocabulairelijsten met thematische woordenschat – dan zien we zelfs dat tot een op de zeven termen Engelse delen heeft.
Nederlands: het epicentrum van de verengelsing?
Het fenomeen 'verengelsing' is niet beperkt tot het Nederlands alleen. Wat wij als verengelsing benoemen, wordt in academische cirkels en andere landen als 'domeinverlies' benoemd. In heel Europa zijn er zorgen geuit over de invloed van het Engels op lokale talen en culturen. Hoewel EU-instellingen zich verplichten om wetteksten te vertalen naar alle 24 officiële talen van de EU, blijkt uit de studie dat deze vertalingen steeds meer Engelse woorden bevatten, wat kan leiden tot wat taalwetenschappers 'verlies van domein' en 'verlies van lexicon' noemen. Dit betekent dat het Engels terrein wint in domeinen waarin het voorheen niet dominant was, en dat lokale talen hun specifieke vocabulaire verliezen.
De vraag die nu opdoemt, is of er strategieën kunnen worden ontwikkeld om de effecten van 'verlies van domein' en 'verlies van lexicon' in vertaalde EU-wetgeving te verminderen en nog steeds effectieve communicatie tussen lidstaten te waarborgen. Dit zou een uitdaging kunnen vormen voor EU-instellingen en vertalers, maar het is een cruciale overweging om ervoor te zorgen dat Europese wetgeving toegankelijk en begrijpelijk blijft voor alle EU-burgers, ongeacht hun moedertaal.
De toekomst van het Nederlands in Europa
Hoewel er momenteel geen direct gevaar dreigt voor het verlies van Nederlandse vertalingen van EU-wetgeving, is het wel van cruciaal belang om waakzaam te blijven. Als deze trend zich voortzet, kunnen Nederlandse burgers steeds meer afhankelijk worden van hun kennis van het Engels om toegang te krijgen tot en de inhoud van wetteksten te begrijpen. Met het recente debat over de verengelsing van het onderwijs, is dit onderzoek relevanter dan ooit.
Kortom, terwijl de wereld steeds meer in de ban raakt van het Engels, is het van groot belang om de impact van deze trend op nationale talen serieus te nemen. Het behoud van taalkundige diversiteit en toegankelijkheid van wetteksten voor alle EU-burgers moeten prioriteiten blijven, zelfs in een steeds verder verengelsende wereld.
Bibliografie
Beneke, J. (1991). Englisch als lingua franca oder als Medium interkultureller Kommunikation [English as lingua franca or as medium of intercultural communication]. In R. Grebing (Ed.), Grenzenloses Sprachenlernen, 54.
Berg, E., Hult, F., & King, K. (2001) Shaping the climate for language shift? English in Sweden’s elite domains. World Englishes (20), 305-319. https://doi.org/10.1111/1467-971x.00217
Biel, L. (2017). Quality in institutional EU translation: Parameters, policies and practices. In T. Svoboda, L. Biel, & K. Łoboda, Quality aspects in institutional translation, 37.
Buysschaert, J. & Thelen, M. (2020). Termbepaling: bestaat hier wel een Nederlandse term voor? In E. Ruijsendael et al. (red.), TiNT-dag 2019, 36-42.
Campe, P., De Vos, F. (2020). Termvariatie – Welke term is nu de beste? In E. Ruijsendael et al. (red.), TiNT-dag 2019, 43-51.
Council for Dutch Language and Literature. (2016). Nederlands als taal van wetenschap en hoger onderwijs, 1-28. https://taalunie.org/publicaties/51/nederlands-als-taal-van-wetenschap-…- hoger-onderwijs
Craith, M. (2006). European Elites: Official Languages in the EU. Europe and the Politics of Language: Citizens, Migrants, Outsiders, 560.
Crystal, D. (1997). English as a Global Language. 80-81.
Cuypers, S., Vandepitte, S. (2017). The terminology of corruption. A contribution to the IATE-CvT
project (English, Dutch, German).
Dauwers, H. (2012). Bank of Greece. In IATE. Retrieved July 18, 2023, from
https://iate.europa.eu/entry/result/927228/en
De Brie, J., Buysschaert, J., & Vandepitte, S. (2020). The terminology of carbon pricing. A contribution to the IATE-CvT project (English, Dutch).
De Groot, A. (2020). Over twee- en meertaligheid en de verengelsing van ons universitaire onderwijs. Terminologie in Het Nederlandse Taalgebied, 1, 2-5.
De Vries, J. (2008). Dutch: Is It Threatened by English? In J. Rosenhouse & R. Kowner (Eds.), Globally Speaking, 68–81. Multilingual Matters. https://doi.org/10.21832/9781847690524-007 DG LING.2. (2023). Terminology: Domain loss and domain gain. Questionnaire in preparation for the eponymous International Congress, Brussels, 20 and 21 April 2023 (By Council of the
European Union - General Secretariat) [Dataset].
75
Edwards, J., & Fuchs, P. (2018). A cluster analysis of attitudes to English in Germany and the Netherlands. World Englishes, 37(4), 653–667. https://doi.org/10.1111/weng.12348
English Language Statistics. (2023). Retrieved February 8, 2023, from http://www.englishlanguageguide.com/facts/stats/
Eur-Lex. (2023). Browse by EuroVoc. EUR-Lex. Retrieved July 11, 2023, from https://eur- lex.europa.eu/browse/eurovoc.html
European Commission. (n.d.). The Commission’s use of languages. Retrieved July 21, 2023, from https://commission.europa.eu/about-european-commission/service-standard…- principles/commissions-use-languages_en
European Commission. (2023). Guidelines for contractors translating into English. https://commission.europa.eu/resources-partners/translation-and-drafting- resources/guidelines-translation-contractors/guidelines-contractors-translating-english_en
Ferguson, C. A. (1959). Diglossia. WORD, 15(2), 325–340. https://doi.org/10.1080/00437956.1959.11659702
Garré, S., & Vandepitte, S. (2022). The terminology of climate change adaptation. A contribution to the IATE-CvT project (English, Dutch).
Genootschap Onze Taal. (2023). Verengelsing. Onze Taal.
https://onzetaal.nl/schatkamer/lezen/andere-talen/de-invloed-van-het-en…
Gerritsen, M., Korzilius, H., Meurs, F., & Van Gijsbers, I. (1999). Engels in commercials op de Nederlandse televisie. Frequentie, uitspraak, attitude en begrip. Tijdschrift Voor Communicatiewetenschap, 27(2), 167–186. https://hdl.handle.net/2066/104620
Haberland, H. (2005). Domains and domain loss. The Consequences of Mobility: Linguistic and Sociocultural Contact Zones, 227–237.
Hartsuiker, R. (2018). De nadelen zijn gelukkig beperkt: zeven aanbevelingen voor de invoering van Engels in het hoger onderwijs. Tijdschrift voor Hoger Onderwijs en Management, 3, 30-38.
Hultgren, A. K. (2016). Domain Loss: The rise and demise of a concept. Investigating English in Europe: Contexts and Agendas., 153–158.
IATE. (2023). IATE User’s Handbook. In IATE - InterActive Terminology for Europe. https://iate.europa.eu/info/documentation
IATE-CvT Project. (n.d.). GenTerm - Terminology Centre. Retrieved July 11, 2023, from https://cvt.ugent.be/iate-cvt.htm
Kachru, Braj B. (1986). The alchemy of English: The spread, functions and models of non-native Englishes, 54. Pergamon Institute of English.
76
Kariman, L., & Vandepitte, S. (2022). Terminology of the Internet of Things. A contribution to the IATE-CvT project (Dutch), 69.
Laurén, C., Myking, J., & Picht, H. (2007). Domain dynamics—Reflections on language and terminology planning. http://www.infoterm.info/pdf/activities/Picht_DomainDynamics.pdf
Laureys, G., & Versluys, K. (2022). Language Matters: Taalgebruik en taalbeleid aan de Vlaamse universiteiten. In KVAB (Koninklijke Vlaamse Academie Van België Voor Wetenschappen En Kunsten). Retrieved April 6, 2023, from https://kvab.be/nl/standpunten/taalbeleid-language- matters
Lee, K. S. (2014). The politics of teaching English in South Korean schools: Language ideologies and language policy. Doctoral dissertation, University of Pennsylvania.
Maes, I., Buysschaert, J., & Vandepitte, S. (2018). The terminology of cybercrime. A contribution to the IATE-CvT project (English, Dutch, Italian).
Moens, B. (2017, November 18). Te weinig Engelstalige opleidingen in Vlaamse hogescholen. De Tijd. https://www.tijd.be/politiek-economie/belgie/vlaanderen/te-weinig-engel…- opleidingen-in-vlaamse-hogescholen/9944027.html
Pozharskaya, N. (2013, May 29). Why Termbases and Terminology Usage Should Be An Important Consideration For a Language Service Provider. SDL Trados Studio. https://www.trados.com/blog/why-termbases-and-terminology-usage-should-…- consideration-for-a-language-service-provider.html
Sanden, G. R. (2016). Language Strategies in Multinational Corporations: A Cross-Sector study of financial service companies and manufacturing companies. AIB Insights, 16(3), 512–528. https://doi.org/10.46697/001c.16884
Sanden, G. R. (2020). Domain loss theory revisited: From multinational corporations to multicorporate nations. 510–529. https://doi.org/10.1111/ijal.12309
Šarčević Susan. (1997). New approach to legal translation, 71. Kluwer Law International. Seidlhofer, B. (2008). Language variation and change: The case of English as a lingua franca. In
English Pronunciation Models: A Changing Scene (2), 56. Peter Lang.
Stickel, G. (2010). Domain loss of a language and its short- and long-term consequences. National
Languages in Higher Education, 13–22.
Temmerman, R. (2018). Verschillen in vertaalcultuur: Hoe Engelse terminologische
nieuwvormingen in het Frans en het Nederlands worden vertaald. Tijdschrift van de Association Des Néerlandistes de Belgique Francophone, 13, 53–76.
77
TermCoord. (2023). TermBases provided by TermCoord - Terminology Coordination Unit. https://termcoord.eu/termbases/
Onderwijs Vlaanderen. (2023). Foreign language programmes [Dataset]. In Aantal anderstalige ingerichte opleidingsvarianten naar type opleiding en academiejaar. https://onderwijs.vlaanderen.be/nieuws/onderwijsstatistieken
Universities of the Netherlands. (2022). Language of programme. Retrieved April 6, 2023, from https://www.universiteitenvannederland.nl/en_GB/language-of-programme
Van Dale. (2022, February 8). Tien procent van de nieuwe woorden in de Dikke Van Dale afkomstig uit het Engels. Van Dale. https://www.vandale.nl/tien-procent-van-de-nieuwe-woorden-in-de- dikke-van-dale-afkomstig-uit-het-engels
Van der Sijs, N. (2023). Een ‘boom’ aan Engelse leenwoorden. Onze Taal. https://www.onzetaal.nl/tijdschrift/01-2023/artikel/een-boom-aan-engels…
Van Hove, B., De Clerck, B., Vandepitte, S. (2018). Terminology in Television: an Analysis of the Dutch Subtitles of "The Big Bang Theory".
VLOR. (2017). Advies taalbeleid in het Vlaamse hoger onderwijs. https://www.vlaanderen.be/publicaties/taalbeleid-in-het-vlaamse-hoger-o…
Werlen, L. (2004). Domäne / Domain. De Gruyter, 335–341.
Zenner, E., Speelman, D., Geeraerts, D. (2013). Macro and micro perspectives on the distribution of
English in Dutch: A quantitative usage-based analysis of job ads. Linguistics, 51(5). 1019-1064.
https://doi.org/10.1515/ling-2013-0036
Zenner, E. (2021). Engelse invloed in externe bedrijfscommunicatie. Domeinverlies of lexicaal verlies? In: M-C. Wermuth, E. Ruijsendaal, M. Thelen (Eds.), Nederlandstalige terminologie in de praktijk, 84-96. Amsterdam University Press.
