Duurzame consumptie en het belang van freecyclegroepen: gratis een groenere toekomst
Duurzame consumptie staat momenteel hoog op de agenda, grotendeels dankzij het groeiende milieudebat en de klimaatverandering. Binnen de Europese Unie worden zowel consumenten als producenten aangemoedigd om meer in te zetten op duurzaamheid. Echter, ondanks de wil van consumenten om hun consumptiepatronen te verduurzamen, blijkt er vaak een kloof te bestaan tussen intentie en gedrag, mede door gebrek aan duidelijke informatie en verwarrende 'groene' labels. Ondertussen groeit de trend van 'consuminderen', waarbij afvalpreventie een belangrijke rol speelt.
Duurzame consumptie wint terrein en krijgt steeds meer erkenning, deels omdat ook de portemonnee soms mee kan profiteren. Freecyclegroepen bieden een oplossing voor consumenten die duurzamer willen leven zonder hoge kosten. Deze online groepen of gemeenschappen stellen individuen in staat om gratis spullen aan te bieden, op te halen en worden lokaal georganiseerd via platforms zoals Freecycle.org of Facebook. In Antwerpen telt de groep "Free & Recycled Antwerpen" maar liefst 49.000 leden. Andere vergelijkbare groepen met namen als "Freecircle X", "Gratis in X" en "Graag geven X" dragen bij aan dit groeiende fenomeen. Deze groepen zijn soms gericht op specifieke goederen. Zo zijn er groepen voor planten, bouwmaterialen of spullen die leerkrachten nodig hebben, etc. online te vinden.
Freecyclegroepen brengen heel wat voordelen met zich mee. Ten eerste bevorderen ze hergebruik en verminderen ze afval, doordat spullen die anders weggegooid zouden worden een nieuwe thuis vinden bij mensen die er nog waarde aan hechten. Dit draagt bij aan het verkleinen van de ecologische voetafdruk en vermindert de vraag naar nieuwe producten. Ten tweede creëren freecyclegroepen een gevoel van gemeenschap en samenwerking, waarbij mensen samenkomen om spullen uit te wisselen en op een materiële manier de gemeenschap versterken.
Motivaties van de freecyclegroep-gebruikers
Een onderzoek uitgevoerd door Imani Ramioulle, een afgestudeerde masterstudent Sociologie aan de Universiteit Antwerpen, richtte zich op de motivaties van gebruikers van de Antwerpse freecyclegroepen. Twaalf interviews met leden van de Free & Recycled Antwerpen groep werden afgenomen. Respondenten gaven aan dat gemakkelijk van ongewenste goederen afraken een belangrijke drijfveer was. Ze waardeerden ook de gedachte dat hun afgestane goederen elders nog nuttig konden zijn en dat ze anderen konden helpen. Bovendien wezen ze op de niet-monetaire aard van deze groepen, die mensen met een beperkt budget in staat stelt om gratis goederen te verkrijgen. Andere redenen omvatten veranderingen in levenssituaties, zoals alleen gaan wonen, het krijgen van een kind waarvoor men bepaalde spullen nodig heeft of het erven van spullen bij een overlijden. Ook werd gebruik maken van freecyclegroepen gezien als een 'coole' manier om tweedehands spullen te verkrijgen of een gemakkelijke manier om de kosten van het containerpark uit te sparen.
Sociaal en ecologisch aspect
Hoewel de oorspronkelijke doelstelling van Freecycle, opgericht door Deron Beal, gericht was op het verlengen van de levensduur van goederen, blijken freecyclegroepen vandaag de dag meer te bieden. Freecyclegroepen richten zich hoofdzakelijk op het hergebruik van goederen, maar ze hebben ook een belangrijk sociaal aspect. Respondenten benadrukten dat deze groepen kansen bieden die elders mogelijk niet beschikbaar zouden zijn. Zo krijgen mensen in een kwetsbare positie bijvoorbeeld de kans om van hun huis een thuis te maken. Ook werd er door meerdere respondent aangehaald dat ze bereid zijn om goederen te bezorgen bij iemand die geen gepast vervoer kan regelen. Hoewel de meeste individuen geen nieuwe vriendschappen of relaties uit deze groepen overhouden, bleek dit voor één respondent wel zo te zijn.
Toekomstperspectieven
Freecyclegroepen bieden een veelbelovende manier om duurzame consumptie te bevorderen. Het bewustzijn over deze groepen dient te worden vergroot om een breder publiek te bereiken en een verschuiving naar een stap in de richting van een duurzamere samenleving te bevorderen. Het onderzoek benadrukt tevens het potentieel van freecyclegroepen voor de toekomst. Ze bieden een budgetvriendelijk en duurzaam alternatief voor de traditionele consumptiemaatschappij, die vaak gericht is op het aanschaffen van nieuwe producten en het wegdoen van oude. Het bekender maken van deze groepen via campagnes, samenwerkingen met organisaties of het gemeentebestuur en het organiseren van evenementen of workshops, kan een stap zijn in de richting van een groenere samenleving.
Bibliografie
About Freecycle. Freecycle. https://www.freecycle.org/pages/about#:~:text=The%20Freecycle%20Network… 0stuff%20out%20of%20landfills.
Aptekar, S. (2016, May 1). Gifts Among Strangers: The Social Organization of Freecycle Giving. Social Problems, 63(2), 266-283. https://doi.org/10.1093/socpro/spw005
Benkler, Y. (2004, Nov). Sharing nicely: On shareable goods and the emergence of sharing as a modality of economic production. Yale Law Journal, 114(2), 273-+. https://doi.org/Doi 10.2307/4135731
Brown, P. M., & Cameron, L. D. (2000, Jan). What can be done to reduce overconsumption? Ecological Economics, 32(1), 27-41. https://doi.org/Doi 10.1016/S0921-8009(99)00093-2
Caldwell, C. (2000). Why Do People Join Local Exchange Trading Systems? International Journal of Community Currency Research, 4.
Caletrio, J. (2015). Transition studies. http://en.forumviesmobiles.org/marks/transition-studies-2839
Chaze, S. V. (2022). Vlaanderen kampt met groot tekort aan kinderopvang: in Leuven staan 430 kinderen op de wachtlijst. vrt.nws. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/09/14/groot-tekort-aan-kinderopvang-in- leuven-staan-430-kinderen-op-d/
Claessens, E. (2022). Van data tot resultaten [Powerpoint]. UAntwerpen.
Dubois, M., Meyer, L. D., Vandorpe, I., Lauwers, D., Jonghe, N. D., Dooghe, D., & Wynants, K. (2022). Deeleconomie. FOD Economie. https://economie.fgov.be/nl/themas/ondernemingen/duurzame- economie/deeleconomie
Eden, S. (2017, Jul). Blurring the boundaries: Prosumption, circularity and online sustainable consumption through Freecycle. Journal of Consumer Culture, 17(2), 265-285. https://doi.org/10.1177/1469540515586871
Geels, F., & Kemp, R. (2000). Transities vanuit sociotechnisch perspectief. https://kemp.unu- merit.nl/pdf/geelskemp.pdf
Grin, J., Rotmans, J., & Schot, J. (2010). Transitions to Sustainable Development. https://doi.org/10.4324/9780203856598
Guidelines and Disclaimer. (2003). The Freecycle Network. https://wiki.freecycle.org/Guidelines_and_Disclaimer
Gundelach, B. (2020, Aug). Political Consumerism as a Form of Political Participation: Challenges and Potentials of Empirical Measurement. Social Indicators Research, 151(1), 309-327. https://doi.org/10.1007/s11205-020-02371-2
Gunther, M. (2007). The amazing Freecycle story. CNN Money. https://money.cnn.com/2007/07/13/magazines/fortune/pluggedin_gunther_fr…. htm#:~:text=Beal%2C%20who%20is%2039%2C%20started,away%20among%20people%20he%20kne w.
Haluza-DeLay, R. (2008, Jun). A theory of practice for social movements: Environmentalism and ecological habitus. Mobilization, 13(2), 205-218. <Go to ISI>://WOS:000256889000005
Herdagdelen, A., Adamic, L., & State, B. (2022). Community gifting groups on Facebook.
Herjanto, H., Scheller-Sampson, J., & Erickson, E. (2016). The Increasing Phenomenon of Second-Hand Clothes Purchase: Insights from the Literature. Jurnal Manajemen dan Kewirausahaan, 18(1), 1-15. https://doi.org/10.9744/jmk.18.1.1-15
Hoof, T. V. D. (2020). Kringwinkels verzuipen in aanbod goederen: "Hou spullen nog even thuis". vrt.nws. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/05/26/kringwinkels-verzuipen-in-aanbo…
hsb. (2015). Freecyclegroepen van Facebook gehaald. Het Nieuwsblad. https://www.nieuwsblad.be/cnt/blhsm_01733369
Jackson, T. (2005). Live Better by Consuming Less?: Is There a “Double Dividend” in Sustainable Consumption? Journal of Industrial Ecology, 9(1-2), 19-36. https://doi.org/https://doi.org/10.1162/1088198054084734
Kasper, D. V. S. (2009, Sep). Ecological Habitus: Toward a Better Understanding of Socioecological Relations. Organization & Environment, 22(3), 311-326. https://doi.org/10.1177/1086026609343098
Kennedy, E. H., & Givens, J. E. (2019, Oct). Eco-habitus or Eco-powerlessness? Examining Environmental Concern across Social Class. Sociological Perspectives, 62(5), 646-667. https://doi.org/10.1177/0731121419836966
Krush, M. T., Pennington, J. R., Fowler, A. R., & Mittelstaedt, J. D. (2015, Dec). Positive marketing: A new theoretical prototype of sharing in an online community. Journal of Business Research, 68(12), 2503- 2512. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2015.06.037
Ladder van Lansink. Integraal Verantwoordelijk Milieubeheer. https://www.ivmmilieubeheer.be/ladder-van- lansink
LETS Antwerpen Stad. LETS werking. http://groepen.letsvlaanderen.be/antwerpen-stad/las_werking.html Lingard, L. (2015, Oct). Joining a conversation: the problem/gap/hook heuristic. Perspect Med Educ, 4(5), 252-253. https://doi.org/10.1007/s40037-015-0211-y
Liu, F., Johnson, Z., Massiah, C., & Lowrey, T. M. (2020, Jul). Nonmonetary and nonreciprocal freecycling: Motivations for participating in online alternative giving communities. Journal of Consumer Behaviour, 19(4), 339-350. https://doi.org/10.1002/cb.1810
Lorek, S. (2021). Equity Within Ecological Limits: Grand Challenge for Sustainable Consumption. Frontiers in Sustainability, 2. https://doi.org/10.3389/frsus.2021.728093
Markard, J. (2011, Sep). Transformation of Infrastructures: Sector Characteristics and Implications for Fundamental Change. Journal of Infrastructure Systems, 17(3), 107-117. https://doi.org/10.1061/(Asce)Is.1943-555x.0000056
Markard, J., Raven, R., & Truffer, B. (2012, Jul). Sustainability transitions: An emerging field of research and its prospects. Research Policy, 41(6), 955-967. https://doi.org/10.1016/j.respol.2012.02.013
Martin, C. J., & Upham, P. (2016, Oct 15). Grassroots social innovation and the mobilisation of values in collaborative consumption: a conceptual model. Journal of Cleaner Production, 134, 204-213. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2015.04.062
McDermott, K. L. (2016). Plastic Pollution and the Global Throwaway Culture: Environmental Injustices of Single-use Plastic ENV 434 Environmental Justice, 4.
Mcmillan, D. W., & Chavis, D. M. (1986, Jan). Sense of Community - a Definition and Theory. Journal of Community Psychology, 14(1), 6-23. https://doi.org/Doi 10.1002/1520-6629(198601)14:1<6::Aid- Jcop2290140103>3.0.Co;2-I
Mortelmans, D. (2020). Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden. Acco Uitgeverij.
Mortensen, L. F., Reichel, A., Watson, D., Hansen, M. S., & Fernandez, J. A. (2012). Consumption and the environment. European environment agency.
Nelson, M. R., Rademacher, M. A., & Paek, H. J. (2007, May). Downshifting consumer = upshifting citizen? An examination of a local freecycle community. Annals of the American Academy of Political and Social Science, 611, 141-156. https://doi.org/10.1177/0002716206298727
Pacione, M. (1997). Local exchange trading systems—a rural response to the globalization of capitalism? Journal of Rural Studies, 13(4), 415-427. https://doi.org/10.1016/s0743-0167(97)00026-0
Phillis, Y. A., Kouikoglou, V. S., & Manousiouthakis, V. (2010, Mar). A Review of Sustainability Assessment Models as System of Systems. Ieee Systems Journal, 4(1), 15-25. https://doi.org/10.1109/Jsyst.2009.2039734
Seyfang, G., & Smith, A. (2007). Grassroots innovations for sustainable development: Towards a new research and policy agenda. Environmental Politics, 16(4), 584-603. https://doi.org/10.1080/09644010701419121
Shaw, D., & Newholm, T. (2002, Feb). Voluntary simplicity and the ethics of consumption. Psychology & Marketing, 19(2), 167-185. https://doi.org/DOI 10.1002/mar.10008
Sonigo, P., Bain, J., Kong, M. A., Fedrigo, D., Withana, S., Watkins, E., Scholl, G., Rubik, F., Vanner, R., & Dresner, S. (2012). Policies to encourage sustainable consumption.
Sorensen, K., & Jorgensen, J. J. (2019, Sep). Millennial Perceptions of Fast Fashion and Second-Hand Clothing: An Exploration of Clothing Preferences Using Q Methodology. Social Sciences-Basel, 8(9). https://doi.org/ARTN 24410.3390/socsci8090244
Spaargaren, G. (2008). Citizen-consumers as change agents. Ökologisches Wirtschaften - Fachzeitschrift, 23(3). https://doi.org/10.14512/oew.v23i3.581
Spaargaren, G. (2011, Aug). Theories of practices: Agency, technology, and culture Exploring the relevance of practice theories for the governance of sustainable consumption practices in the new world-order. Global Environmental Change-Human and Policy Dimensions, 21(3), 813-822. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2011.03.010
Spaargaren, G., & Oosterveer, P. (2010). Citizen-Consumers as Agents of Change in Globalizing Modernity: The Case of Sustainable Consumption. Sustainability, 2, 1887-1908;. https://doi.org/10.3390/su2071887
Steffen, A. (2016). Second-Hand Consumption as a Lifestyle Choice. https://doi.org/10.15501/978-3-86336- 918_16
Stoep, J. v. d. (2018). Pierre Bourdieu. Een theorie over praktijken. Radix, 44, 164-174.
Stratton, S. J. (2021, Aug). Population Research: Convenience Sampling Strategies. Prehospital and Disaster Medicine, 36(4), 373-374. https://doi.org/10.1017/S1049023x21000649
Sustainable consumption and production policies. (2022). United Nations Environmental Programme. https://www.unep.org/explore-topics/resource-efficiency/what-we-do/sust…- production- policies#:~:text=Sustainable%20consumption%20and%20production%20refers,the%20service%20or% 20product%20so
Terlau, W., & Hirsch, D. (2015). Sustainable Consumption and the Attitude-Behaviour-Gap Phenomenon - Causes and Measurements towards a Sustainable Development. International Journal on foodsystem dynamics, 6, 159-174.
Trudel, R. (2019). Sustainable consumer behavior. Consumer psychology review, 2(1), 85-96.
Tumin, M. M. (1956). The Gift - Forms and Functions of Exchange in Archaic Societies - Mauss,M. American
Sociological Review, 21(2), 249-250. https://doi.org/Doi 10.2307/2088549
Vandermoere, F. (2022). SOTA 3: The sustainability discourse, eco-modernisation and society-wide change
Williams, C. C. (1996). An appraisal of Local Exchange and Trading Systems in the United Kingdom. Local Economy, 11(3), 259 - 266. https://doi.org/https://doi.org/10.1080/026909496087263
Williams, C. C. (1996, Aug). Local exchange and trading systems: A new source of work and credit for the poor and unemployed? Environment and Planning A, 28(8), 1395-1415. https://doi.org/DOI 10.1068/a281395
Yan, L., Keh, H. T., & Wang, X. (2021, 2021/03/01). Powering Sustainable Consumption: The Roles of Green Consumption Values and Power Distance Belief. Journal of Business Ethics, 169(3), 499-516. https://doi.org/10.1007/s10551-019-04295-5
