Hoogbegaafdheid in het hoger onderwijs: “Alsof ik in de dieperik werd gesmeten, ik verdronk.”
Een belevingsonderzoek naar de ervaring en ondersteuningsnoden van hoogbegaafde studenten in het hoger onderwijs.
“Een ondersteuningsbeleid?” “Voor hoogbegaafde studenten?” “Hebben die dat dan nodig?”
“40 procent van alle studenten loopt in België vertraging op in het hoger onderwijs. Bij hoogbegaafde studenten is dit tegen alle verwachtingen niet anders en dat is opvallend.”
Hoogbegaafdheid, het blijft een label dat veel aan de verbeelding over laat: “Ware Einsteins”. Hoogbegaafdheid, “giftedness” in het Engels, is niet altijd het “cadeau” dat in de naam verscholen zit. Hoogbegaafde studenten hebben het vaak even moeilijk, soms zelfs moeilijker dan andere studenten om hun weg te vinden in het hoger onderwijs.
Door hun hoge intellect hebben hoogbegaafde studenten bepaalde vaardigheden nooit moeten leren. Dit gaat bijvoorbeeld om studievaardigheden of timemanagement. Ze hadden dit immers nooit nodig. Daardoor lopen hoogbegaafde studenten die in het hoger onderwijs starten tegen de spreekwoordelijke lamp en voor velen is dit vaak de allereerste keer dat ze deze ervaring hebben. Perfectionisme, faalangst, motivatieproblemen en eenzaamheid spelen hen daarnaast ook parten. Sommigen leren hieruit en zetten door, anderen haken af. Een groot verlies voor de maatschappij en rampzalig voor het individu.
Daarom is het belangrijk dat we gaan nadenken over een ondersteuningsbeleid voor hoogbegaafde studenten, óók in het hoger onderwijs. Hoogbegaafdheid en vooral de ondersteuning van hoogbegaafde studenten is in het hoger onderwijs werkelijk onderbelicht, zowel in onderzoek als in praktijk. Vlaamse universiteiten hebben zo goed als geen ondersteuningsbeleid voor hoogbegaafde studenten.
Een belevingsonderzoek bij hoogbegaafde studenten
Aan de hand van twaalf diepte-interviews bij hoogbegaafde studenten brachten we hun beleving in het hoger onderwijs in kaart. We luisterden naar succesverhalen en tegenvallers in hun studieloopbaan en stelden ons de volgende vraag: Wat kunnen we leren vanuit hun perspectief in functie van een ondersteuningsbeleid in het hoger onderwijs?
Het bijzonder statuut: de oplossing?
Studenten met een ondersteuningsnood kunnen een bijzonder statuut aanvragen, waardoor ze beroep kunnen doen op onderwijs- en examenfaciliteiten. Studenten met bijvoorbeeld de diagnose ADHD of ASS kunnen dit statuut aanvragen, dit valt onder een functiebeperking. Maar, hoogbegaafdheid is geen functiebeperking of handicap, “integendeel” zouden sommigen zeggen. Toch hebben deze studenten wel degelijk ondersteuningsnoden. De noden van hoogbegaafde studenten zijn niet altijd heel anders dan de noden van studenten met ASS of ADHD. Bovendien is een dubbeldiagnose met hoogbegaafdheid geen uitzondering. We merken echter op dat een bijzonder statuut ook aangevraagd kan worden voor werkstudenten, studenten met speciale omstandigheden, studenten die aan topsport doen … Het is interessant dat de vergelijking tussen sporttalent en intellectueel talent in de literatuur al vaak gebruikt werd.
Dus, klaar: “Het bijzonder statuut voor hoogbegaafde studenten.”?
De ervaring en ondersteuningsnoden van hoogbegaafde studenten zijn complexer dan een reeks maatregelen en vraagt oog voor de complexe interactie tussen student, label, omgeving en maatschappij.
“Ik vertel niet aan mensen dat ik hoogbegaafd ben.”
We botsen op een eerste probleem: voor het aanvragen van een bijzonder statuut moet het label, hoogbegaafdheid “disclosed”, onthuld worden. Een proces dat sowieso niet simpel is, het is confronterend en kwetsbaar. De goegemeente zou kunnen redeneren dat mensen met een label als “hoogbegaafd”, “gifted” dit probleem van disclosure niet hebben.
“Het is iets om trots op te zijn.”
Niets is minder waar: de twaalf deelnemers van het onderzoek gaven aan dat zij hun label weinig tot helemaal niet disclosen en al zéker niet om tot ondersteuning te komen. Waarom is dat?
“Té dom zijn kan, maar té slim zijn niet. Slim is alleen een positief adjectief.”
Hoogbegaafdheid blijkt een label te zijn dat in tegenstelling tot andere labels met heel wat verwachtingen komt. In plaats van hulp en ondersteuning, ervaren studenten net onbegrip, druk en verwachtingen. Individuen met hoogbegaafdheid leerden bovendien dat ze beter niet te luid roepen dat ze slim zijn.
“Dan vinden ze je arrogant, nog een stempel die je niet wil krijgen.”
Hoogbegaafde studenten hebben verder het gevoel nergens terecht te kunnen, ze hebben geen platform of aanspreekpunt. Dit is waar het invoeren van een bijzonder statuut zowel een structurele als culturele verandering kan teweegbrengen. Een meer neutrale en geïnformeerde houding naar hoogbegaafdheid is een cruciale randvoorwaarde.
Een bijzonder statuut mag echter geen beding zijn tot het krijgen van ondersteuning. Een brede basiszorg in het hoger onderwijs is essentieel.
Het modeltraject is meer de uitzondering dan de regel.
Hoogbegaafde studenten starten in het hoger onderwijs op 18-jarige leeftijd, soms jonger. De verwachting dat ze hun studietraject meteen zelf in handen nemen is een ongelooflijk hoge en onrealistische verwachting waar veel studenten niet aan kunnen beantwoorden. Ze hebben extra tijd nodig om de zaken te leren die ze voordien nooit hebben moeten leren. Soms gaat het over maturiteit en levenservaring. Deze extra tijd, die niet alleen hoogbegaafde studenten nodig hebben, moet genormaliseerd in plaats van afgestraft worden. Het zogenaamde modeltraject is meer een uitzondering dan een regel. Individueel maatwerk is de boodschap.
“Hogeschool het kleine broertje van de universiteit?”
Studiekeuze en vooral het daaraan gekoppelde waardeoordeel tussen hogeschool en universiteit, is iets waar alle studenten mee worstelen. Voor hoogbegaafde studenten, die altijd al de impliciete en geïnternaliseerde academische druk en verwachtingen voelen, wordt dit waardeoordeel alleen maar versterkt. Dit vraagt voor alle studenten een zeer grondige en geïnformeerde studiekeuzebegeleiding die verder kijkt dan alleen de intelligentie van een student, maar ook naar de draagkracht, de interesses, de talenten, het functioneren en vooral de (onderwijs)noden. Succesverhalen van schakelprogramma’s, waarbij eerst een opleiding aan de hogeschool wordt afgerond om daarna een masteropleiding aan te vatten, worden door de deelnemers bevestigd en bieden mooie kansen voor hoogbegaafde studenten.
De kanarie in de mijn?
De uitdagingen waarmee hoogbegaafde studenten worden geconfronteerd, vertonen overeenkomsten met die van studenten met verschillende achtergronden, zoals studenten met een migratieachtergrond of een functiebeperking, speciale omstandigheden. De rol van eenzaamheid en peersupport is groot en veelzijdig. Nadenken over een ondersteuningsbeleid voor hoogbegaafde studenten biedt ons een waardevolle kans om na te denken over hoger onderwijs dat toegankelijk is voor een bredere diversiteit aan studenten.
Bibliografie
Abeysekera, I. (2014). Giftedness and Talent in University Education: A Review of Issues and Perspectives. Gifted and Talented International, 29(1–2), 137–146. https://doi.org/10.1080/15332276.2014.11678436
Al Makhalid, K. (2021). School Counsellors’ Knowledge and Training Needs Concerning Gifted Students in the Kingdom of Saudi Arabia. Philosophical Readings, 13(4). https://www.researchgate.net/publication/358660468_School_Counsellors&a…
Almukhambetova, A. & Hernández-Torrano, D. (2020). Gifted Students’ Adjustment and Underachievement in University: An Exploration From the Self-Determination Theory Perspective. Gifted Child Quarterly, 64(2), 117–131. https://doi.org/10.1177/0016986220905525
Amrai, K., Motlagh, S. E., Zalani, H. A. & Parhon, H. (2011). The relationship between academic motivation and academic achievement students. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 15, 399–402. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.03.111
Ardila, A. (2000). Correlation Between Intelligence Test Scores and Executive Function Measures. Archives of Clinical Neuropsychology, 15(1), 31–36. https://doi.org/10.1016/s0887-6177(98)00159-0
Arffa, S. (2007). The relationship of intelligence to executive function and non-executive function measures in a sample of average, above average, and gifted youth. Archives of Clinical Neuropsychology, 22(8), 969–978. https://doi.org/10.1016/j.acn.2007.08.001
Arteveldehogeschool. (2022, 28 september). Wat is een bijzonder statuut? Arteveldehogeschool Gent. https://www.arteveldehogeschool.be/bij-ons-studeren/begeleiding-op-maat…
Baarda, B., Bakker, E., Boullart, A., Fisher, T., Kokstelijk, E., Jusling, M., Peters, V. & Van der Velden, T. (2021). Basisboek Kwalitatief onderzoek: Handleiding voor het opzetten en uitvoeren van kwalitatief onderzoek (5de editie). Noordhoff.
Baslanti, U. & McCoach, D. B. (2006). Factors related to the underachievement of university students in Turkey. Roeper Review, 28(4), 210–215. https://doi.org/10.1080/02783190609554366
Blaas, S. (2014). The Relationship Between Social-Emotional Difficulties and Underachievement of Gifted Students. Australian Journal of Guidance and Counselling, 24(2), 243–255. https://doi.org/10.1017/jgc.2014.1
Boazman, J. & Sayler, M. (2011). Personal Well-Being of Gifted Students Following Participation in an Early College-Entrance Program. Roeper Review, 33(2), 76–85. https://doi.org/10.1080/02783193.2011.554153
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
Buijsen-Duran, Y. B. D. (2013). Talent-Vaardig : Methode voor het aanleren van vaardigheden bij (hoog)begaafde kinderen (2de editie). Praktijk Hoogbegaafd Roosendaal, Roosendaal.
Cain, M. K., Kaboski, J. R. & Gilger, J. W. (2019). Profiles and academic trajectories of cognitively gifted children with autism spectrum disorder. Autism, 23(7), 1663–1674. https://doi.org/10.1177/1362361318804019
Carlson, N. N., Holcomb-McCoy, C. & Miller, T. R. (2017). School Counselors’ Knowledge and Involvement Concerning Gifted and Talented Students. Journal of Counselor Leadership and Advocacy, 4(2), 89–101. https://doi.org/10.1080/2326716x.2017.1294122
Clinkenbeard, P. R. (2012). Motivation and gifted students: Implications of theory and research. Psychology in the Schools, 49(7), 622–630. https://doi.org/10.1002/pits.21628
Cnockaert, R., De smet, M., Caemerlinck, M., Thienpondt, L., De Snerck, G., De Munck, K., Heurckmans, N., Leyman, K., Verstichele, M., Casman, H., Andries, C., De Smet, L. & Van Hove, G. (2010). Studeren met een functiebeperking in het Vlaamse hoger onderwijs: Een exploratieve studie naar de beleving van (oud) studenten in drie Vlaamse instellingen voor hoger onderwijs. Ethiek en maatschappij, 13(4), 121–140. https://www.ethiekenmaatschappij.ugent.be/jg-13-n%c2%b0-4-2010
Colangelo, N. & Peterson, J. S. (2005). Group Counseling With Gifted Students. Counseling and Human Development, 37(5), 1–10. https://www.proquest.com/openview/b5b973b2b0046be771e658119daee7b6/1?pq…
Conejeros-Solar, M. L. & Gómez-Arízaga, M. P. (2015). Gifted Students’ Characteristics, Persistence, and Difficulties in College. Roeper Review, 37(4), 241–251. https://doi.org/10.1080/02783193.2015.1077909
Conroy, D. E., Kaye, M. P. & Fifer, A. M. (2007). Cognitive Links Between Fear Of Failure And Perfectionism. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 25(4), 237–253. https://doi.org/10.1007/s10942-007-0052-7
Dai, D. Y. & Steenbergen-Hu, S. (2015). Special Class for the Gifted Young: A 34-Year Experimentation With Early College Entrance Programs in China. Roeper Review, 37(1), 9–18. https://doi.org/10.1080/02783193.2014.975882
Dawson, P. & Guare, R. (2012). Coaching Students with Executive Skills Deficits. Guilford Publications.
Eklund, K., Tanner, N., Stoll, K. & Anway, L. (2015). Identifying emotional and behavioral risk among gifted and nongifted children: A multi-gate, multi-informant approach. School Psychology Quarterly, 30(2), 197–211. https://doi.org/10.1037/spq0000080
Emerick, L. J. (1992). Academic Underachievement Among the Gifted: Students’ Perceptions of Factors that Reverse the Pattern. Gifted Child Quarterly, 36(3), 140–146. https://doi.org/10.1177/001698629203600304
Favier-Townsend, A. M. M. (2015). Perceptions of Causes and Long Term Effects of Academic Underachievement in High IQ Adults (Thesis). School of Education University of Hertfordshire. https://doi.org/10.18745/th.16520
Ferla, J., Valcke, M. & Cai, Y. (2009). Academic self-efficacy and academic self-concept: Reconsidering structural relationships. Learning and Individual Differences, 19(4), 499–505. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2009.05.004
Fletcher, K. L. & Speirs Neumeister, K. L. (2012). Research on perfectionism and achievement motivation: implications for gifted students. Psychology in the Schools, 49(7), 668–677. https://doi.org/10.1002/pits.21623
Fraser-Seeto, K., Howard, S. & Woodcock, S. (2013). Preparation for teaching gifted students: An updated investigation into university offerings in New South Wales. Australasian Journal of Gifted Education Journal, 22(2), 45–51. https://scholars.uow.edu.au/display/publication87551
Friedlander, S. R. & Watkins, C. E. (1984). Facilitating the development of gifted college students: A support group approach. Journal of College Student Personnel, 25(6), 559–560. https://psycnet.apa.org/record/1985-26690-001
Gardner, H. (2011). Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences [E-book]. INGRAM PUBLISHER SERVICES US.
Gelbar, N. W., Cascio, A. A., Madaus, J. W. & Reis, S. M. (2021). A Systematic Review of the Research on Gifted Individuals With Autism Spectrum Disorder. Gifted Child Quarterly, 66(4), 266–276. https://doi.org/10.1177/00169862211061876
Godor, B. P. & Szymanski, A. (2017). Sense of belonging or feeling marginalized? Using PISA 2012 to assess the state of academically gifted students within the EU. High Ability Studies, 28(2), 181–197. https://doi.org/10.1080/13598139.2017.1319343
Gómez-Arízaga, M. P. & Conejeros-Solar, M. L. (2013). Am IThatTalented? The experiences of gifted individuals from diverse educational backgrounds at the postsecondary level. High Ability Studies, 24(2), 135–151. https://doi.org/10.1080/13598139.2013.838898
Gopalan, V., Bakar, J. A. A., Zulkifli, A. N., Alwi, A. & Mat, R. C. (2017). A review of the motivation theories in learning. AIP Conference Proceedings. https://doi.org/10.1063/1.5005376
Gross, M. U. M. (2006). Exceptionally Gifted Children: Long-Term Outcomes of Academic Acceleration and Nonacceleration. Journal for the Education of the Gifted, 29(4), 404–429. https://doi.org/10.4219/jeg-2006-247
Gross, M. U. M. & van Vliet, H. E. (2005). Radical Acceleration and Early Entry to College: A Review of the Research. Gifted Child Quarterly, 49(2), 154–171. https://doi.org/10.1177/001698620504900205
Grugan, M. C., Hill, A. P., Madigan, D. J., Donachie, T. C., Olsson, L. F. & Etherson, M. E. (2021). Perfectionism in Academically Gifted Students: A Systematic Review. Educational Psychology Review, 33(4), 1631–1673. https://doi.org/10.1007/s10648-021-09597-7
Hébert, T. P. & McBee, M. T. (2007). The Impact of an Undergraduate Honors Program on Gifted University Students. Gifted Child Quarterly, 51(2), 136–151. https://doi.org/10.1177/0016986207299471
Hoge, R. D. & Renzulli, J. S. (1993). Exploring the Link Between Giftedness and Self-Concept. Review of Educational Research, 63(4), 449–465. https://doi.org/10.3102/00346543063004449
Hoogeveen, L. (2016). Motivatie. In Hoogbegaafdheid in het basisonderwijs (1ste editie, pp. 89–100). Leuker.nu.
Hoogeveen, L., Van Hell, J. & Verhoeven, L. (2004). Onderwijsaanpassingen voor hoogbegaafde leerlingen: meta-analyses en overzicht van internationaal onderzoek [Radboud Universiteit Nijmegen]. In ResearchGate. Geraadpleegd op 25 november 2022, van https://www.researchgate.net/publication/300007895_Hoogeveen_L_Hell_J_v…
Hoop, F. de & Janson, D. (1993). Omgaan Met (Hoog)Begaafde Kinderen : Een andere kijk op (hoog)begaafdheid in school en gezin. Baarn.
Janos, P. M., Robinson, N. M. & Lunneborg, C. E. (1989). Markedly Early Entrance to College: A Multi-Year Comparative Study of Academic Performance and Psychological Adjustment. The Journal of Higher Education, 60(5), 495. https://doi.org/10.2307/1982264
Kaiser, C. F. & Berndt, D. J. (1985). Predictors of Loneliness in the Gifted Adolescent. Gifted Child Quarterly, 29(2), 74–77. https://doi.org/10.1177/001698628502900206
Kieboom, T. (2015). Hoogbegaafd: Als je kind (g)een einstein is (12de editie). Lannoo.
Kieboom, T. & Venderickx, K. (2017). Meer dan intelligent (8ste editie). Lannoo.
Klotz, J. (2004). Sociocultural study of intellectual disability: moving beyond labelling and social constructionist perspectives. British Journal of Learning Disabilities, 32(2), 93–104. https://doi.org/10.1111/j.1468-3156.2004.00285.x
Koenderink, T. (2016). De 7 uitdagingen: de 7 uitdagingen in het onderwijs aan cognitief getalenteerde kinderen - Een praktisch handboek voor leerkrachten in het bo en vo (2de editie). Novilo.
KU Leuven. (2022). Statuten en bijzondere individuele omstandigheden. https://www.kuleuven.be/onderwijs/student/doelgroepen
Marsh, H. W., Chessor, D., Craven, R. & Roche, L. (1995). The Effects of Gifted and Talented Programs on Academic Self-Concept: The Big Fish Strikes Again. American Educational Research Journal, 32(2), 285–319. https://doi.org/10.3102/00028312032002285
McCoach, D. B. & Siegle, D. (2003). The structure and function of academic self‐concept in gifted and general education students. Roeper Review, 25(2), 61–65. https://doi.org/10.1080/02783190309554200
Mendaglio, S. (2012). Gifted students’ transition to university. Gifted Education International, 29(1), 3–12. https://doi.org/10.1177/0261429412440646
Missett, T. C. (2013). Exploring the Relationship Between Mood Disorders and Gifted Individuals. Roeper Review, 35(1), 47–57. https://doi.org/10.1080/02783193.2013.740602
Mönks, F. & Ypenburg, I. (2011). Hoogbegaafdheid bij kinderen (1ste editie). Boom uitgevers Amsterdam.
Mueller, C. E. (2009). Protective Factors as Barriers to Depression in Gifted and Nongifted Adolescents. Gifted Child Quarterly, 53(1), 3–14. https://doi.org/10.1177/0016986208326552
Mullet, D. R. & Rinn, A. N. (2015). Giftedness and ADHD: Identification, Misdiagnosis, and Dual Diagnosis. Roeper Review, 37(4), 195–207. https://doi.org/10.1080/02783193.2015.1077910
Nash, D. (2011). Enter the Mentor. In Parenting Gifted Children (1ste editie, pp. 18–21). Routledge. https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9781003237020-22/en…
Neihart, M. (2007). The Socioaffective Impact of Acceleration and Ability Grouping. Gifted Child Quarterly, 51(4), 330–341. https://doi.org/10.1177/0016986207306319
Neihart, M. & Pfeiffer, S. (2015). The Social and Emotional Development of Gifted Children: What Do We Know? (2de editie). Amsterdam University Press.
Neihart, M. & Yeo, L. S. (2018). Psychological issues unique to the gifted student. APA handbook of giftedness and talent., 497–510. https://doi.org/10.1037/0000038-032
Neumeister, K. L. S. (2004). Factors Influencing the Development of Perfectionism in Gifted College Students. Gifted Child Quarterly, 48(4), 259–274. https://doi.org/10.1177/001698620404800402
Noble, K. D., Robinson, N. M. & Gunderson, S. A. (1993). All rivers lead to the sea:A follow‐up study of gifted young adults. Roeper Review, 15(3), 124–130. https://doi.org/10.1080/02783199309553485
Ogurlu, U., Yalin, H. S. & Yavuz Birben, F. (2018). The Relationship Between Psychological Symptoms, Creativity, and Loneliness in Gifted Children. Journal for the Education of the Gifted, 41(2), 193–210. https://doi.org/10.1177/0162353218763968
Olszewski‐Kubilius, P. (1995). A summary of research regarding early entrance to college. Roeper Review, 18(2), 121–126. https://doi.org/10.1080/02783199509553712
Onderwijs Vlaanderen. (2023). Naar een decreet leersteun voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Vlaanderen is onderwijs en vorming. https://www.onderwijs.vlaanderen.be/naar-een-decreet-leersteun-voor-lee…
Orange, C. (1997). Gifted students and perfectionism. Roeper Review, 20(1), 39–41. https://doi.org/10.1080/02783199709553849
Parker, J. D., Saklofske, D. H. & Keefer, K. V. (2016). Giftedness and academic success in college and university. Gifted Education International, 33(2), 183–194. https://doi.org/10.1177/0261429416668872
Peterson, J. S. & Morris, C. W. (2010). Preparing School Counselors to Address Concerns Related to Giftedness: A Study of Accredited Counselor Preparation Programs. Journal for the Education of the Gifted, 33(3), 311–336. https://doi.org/10.1177/016235321003300302
Pfeiffer, S. I. & Stocking, V. B. (2000). Vulnerabilities of Academically Gifted Students. Special Services in the Schools, 16(1–2), 83–93. https://doi.org/10.1300/j008v16n01_06
Plucker, J. A. & Levy, J. J. (2001). The downside of being talented. American Psychologist, 56(1), 75–76. https://doi.org/10.1037/0003-066x.56.1.75
Plucker, J. A. & Stocking, V. B. (2001). Looking outside and inside: Self-Concept Development of Gifted Adolescents. Exceptional Children, 67(4), 535–548. https://doi.org/10.1177/001440290106700407
Ramos, A. R., D Fraine, B. D. F. & Verschuren, K. V. (2019). Schoolloopbanen van cognitief begaafde leerlingen in Vlaanderen. Tijdschrift voor Onderwijsrecht en Onderwijsbeleid, 1(2), 0778–0443. https://kuleuven.limo.libis.be/discovery/fulldisplay?docid=lirias287173…
Reis, S. M. & McCoach, D. B. (2000). The Underachievement of Gifted Students: What Do We Know and Where Do We Go? Gifted Child Quarterly, 44(3), 152–170. https://doi.org/10.1177/001698620004400302
Reis, S. M., McGuire, J. M. & Neu, T. W. (2000). Compensation Strategies Used by High-Ability Students With Learning Disabilities who Succeed In College. Gifted Child Quarterly, 44(2), 123–134. https://doi.org/10.1177/001698620004400205
Renzulli, J. S. (2005). 14 - The Three-Ring Conception of Giftedness: A Developmental Model for Promoting Creative Productivity. In Conception of giftedness (2de editie, pp. 246–279). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511610455.015
Rinn, A. N. & Plucker, J. A. (2004). We Recruit Them, But Then What? The Educational and Psychological Experiences of Academically Talented Undergraduates. Gifted Child Quarterly, 48(1), 54–67. https://doi.org/10.1177/001698620404800106
Robinson, N. M. (1997). The role of universities and colleges in educating gifted undergraduates. Peabody Journal of Education, 72(3–4), 217–236. https://doi.org/10.1080/0161956x.1997.9681875
Runco, M. A. & Abdullah, A. M. (2014). Why Isn’t Creativity Being Supported? Distressing Analyses of Grants and Awards for Creativity Research–or Lack Thereof. Creativity Research Journal, 26(2), 248–250. https://doi.org/10.1080/10400419.2014.901100
Sauder, A. E. S. (2015). Examining gifted students’ transition to university and its influence on learning [PhD proefschrift]. The University of Western Ontario.
Schumacher, R. E., Sayler, M. & Bembry, K. L. (1995). Identifying at‐risk gifted students in an early college entrance program. Roeper Review, 18(2), 126–129. https://doi.org/10.1080/02783199509553713
Schuur, J., van Weerdenburg, M., Hoogeveen, L. & Kroesbergen, E. H. (2020). Social–Emotional Characteristics and Adjustment of Accelerated University Students: A Systematic Review. Gifted Child Quarterly, 65(1), 29–51. https://doi.org/10.1177/0016986220969392
Siegle, D. (2005). Developing Mentorship Programs for Gifted Students (Practical Strategies Series in Gifted Education). Prufrock Press.
Siegle, D., Wilson, H. E. & Little, C. A. (2013). A Sample of Gifted and Talented Educators’ Attitudes About Academic Acceleration. Journal of Advanced Academics, 24(1), 27–51. https://doi.org/10.1177/1932202x12472491
Siho. (2020). Fiche: STUDEREN MET HOOGBEGAAFDHEID : Facts & figures, aandachtspunten & tips. In Siho.be. Geraadpleegd op 25 november 2022, van https://www.siho.be/sites/default/files/2022-08/Fiche_Hoogbegaafdheid.p…
Silverman, L. K. (1998). Through the lens of giftedness. Roeper Review, 20(3), 204–210. https://doi.org/10.1080/02783199809553892
Silverman, L. K., PhD. (2012). Giftedness 101. Springer Publishing.
Snyder, K. E., Malin, J. L., Dent, A. L. & Linnenbrink-Garcia, L. (2014). The message matters: The role of implicit beliefs about giftedness and failure experiences in academic self-handicapping. Journal of Educational Psychology, 106(1), 230–241. https://doi.org/10.1037/a0034553
Subotnik, R. F. & Arnold, K. D. (1994). Beyond Terman: Contemporary Longitudinal Studies of Giftedness and Talent (Creativity Research). Praeger.
Swiatek, M. A. (1993). A decade of longitudinal research on academic acceleration through the study of mathematically precocious youth. Roeper Review, 15(3), 120–124. https://doi.org/10.1080/02783199309553484
Unia. (2016). Met een handicap naar de school van je keuze : Redelijke aanpassingen in het onderwijs. In Unia. Uni. https://www.unia.be/nl/publicaties-statistieken/publicaties/met-een-han…
Universiteit Gent. (2022). Bijzonder statuut voor studenten. https://www.ugent.be/student/nl/administratie/flexibel-studeren/bijzond…
Universiteit Gent. (2023). Honoursprogramma’s. https://www.ugent.be/student/nl/studeren/honoursprogramma
Van Boxtel, H. W. & Mönks, F. J. (1992). General, social, and academic self-concepts of gifted adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 21(2), 169–186. https://doi.org/10.1007/bf01537335
Van de Cloot, I. V. D. K. . & Van Keirsbilck, C. V. K. (2011). Hoogbegaafden: Een te ontginnen potentieel in België. In Initera. Initera institute. Geraadpleegd op 8 december 2022, van https://www.itinera.team/nl/publicaties/rapporten/hoogbegaafde-kinderen…
van den Muijsenberg, E. V. D. M. (2020). Hoogbegaafde jongeren aan de universiteit: ontwikkeling van een aanbod voor studie-ondersteuning [Masterscriptie]. KU Leuven.
Van Gerven, E. V. G. (2009). Handboek Hoogbegaafdheid: Onder Redactie Van (1ste editie). Koninklijke Van Gorcum.
Van Gils, J. & Willekens, T. (2010). Belevingsonderzoek bij kinderen en jongeren die in armoede leven. In Kinderrechten Databank. Onderzoekscentrum Kind & Samenleving. http://www.kekidatabank.be/index.php?lvl=notice_display&id=526
van Helsdingen, A. & Lawley, J. (2012). Zuiver belevingsonderzoek: het vermijden van onbedoelde beïnvloeding in kwalitatief onderzoek. KWALON, 17(3). https://doi.org/10.5117/2012.017.003.043
Van Hove, G. (2014). Qualitative research for educational siences (2de editie). Pearson.
Van IJzendoorn, M. (1986). De kwaliteit van kwalitatief onderzoek. Pedagogische Studien, 63, 499–505. https://scholarlypublications.universiteitleiden.nl/access/item%3A27169…
van Overbeek, M. J. (2001). Bang te falen. Hoogbegaafdheid en faalangst gaan vaak samen. Talent, 3(5), 1388–1809. https://repository.ubn.ru.nl/handle/2066/126909
Webb, J. T., Amend, E. R. & Beljan, P. (2016). Misdiagnosis and Dual Diagnoses of Gifted Children and Adults: ADHD, Bipolar, OCD, Asperger’s, Depression, and Other Disorders. Amsterdam University Press.
Wellisch, M. & Brown, J. (2012). An Integrated Identification and Intervention Model for Intellectually Gifted Children. Journal of Advanced Academics, 23(2), 145–167. https://doi.org/10.1177/1932202x12438877
Whitaker, A. M. W., O’Callaghan, E. T. O. & Houskamp, B. M. H. (2013). Executive function in intellectually gifted childeren and adolescents. Cognitive Sciences, 8(2), 161–188. https://www.proquest.com/scholarly-journals/executive-functioning-intel…
Wigfield, A. & Karpathian, M. (1991). Who Am I and What Can I Do? Children’s Self-Concepts and Motivation in Achievement Situations. Educational Psychologist, 26(3–4), 233–261. https://doi.org/10.1080/00461520.1991.9653134
Wolfensberger, M. V. C. (2015). Talent Development in European Higher Education: Honors programs in the Benelux, Nordic and German-speaking countries. Springer Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-12919-8
Woodward, J. C. & Kalyan-Masih, V. (1990). Loneliness, coping strategies and cognitive styles of the gifted rural adolescent. Adolescence, 25(100), 977–988. https://psycnet.apa.org/record/1991-12299-001
Wouters, S., Germeijs, V., Colpin, H. & Verschuren, K. (2011). Academic self-concept in high school: Predictors and effects on adjustment in higher education. Scandinavian Journal of Psychology, 52(6), 586–594. https://doi.org/10.1111/j.1467-9450.2011.00905.x
