Moeders op de vlucht in de EU – voorbij de grenzen aan het recht op een gezonde zwangerschap
Europa voert een steeds strenger migratiebeleid. Bavo Hendriks (UGent) ontrafelde in zijn scriptie hoe het EU asiel- en grensbeleid bijdraagt tot ongelijke zwangerschapsuitkomsten bij verzoekers om internationale bescherming en hoe zorgverleners hierin het verschil kunnen maken.
108.4 miljoen mensen
Volgens schattingen van de UNHCR (United Nations High Commissioner for Refugees) waren er eind 2022 wereldwijd 108.4 miljoen mensen op de vlucht. Dat is een verdubbeling ten opzichte van tien jaar geleden. In de EU daarentegen daalde het aantal verzoekers om internationale bescherming de voorbije jaren van 1.3 miljoen in 2015 tot 0.5 miljoen verzoekers in 2021. Deze cijfers staan in schril contrast met de wereldwijde toename in migratie. Hoewel in 2022 het aantal verzoeken binnen de EU opnieuw stegen, kaderen onderzoekers deze cijfers bij het steeds strengere Europees asiel- en grensbeleid van het voorbije decennium.
Grenzen aan het recht op een gezonde zwangerschap
Ondanks het feit dat het recht op gezondheid en toegang tot noodzakelijke gezondheidszorg behoren tot de grondwaarden van de EU en Europese asielwetgeving, wordt de negatieve gezondheidsimpact bij verzoekers om internationale bescherming van dit beleid steeds duidelijker. Zwangere verzoekers bevinden zich hierbij op een kwetsbaar kruispunt waar gender en migratie samenkomen. Volgens recente cijfers ligt de moedersterfte in deze groep tien keer zo hoog in vergelijking met de algemene bevolking. Perinatale sterfte (overlijden van de foetus of pasgeborene tussen 22 weken zwangerschap tot 7 dagen na de geboorte) komt dan weer 7 keer vaker voor. Verzoekers om internationale bescherming maken verder ook 4.5 keer vaker een ernstige complicatie mee tijdens hun zwangerschap en bevalling.
Tijdens hun migratietraject hebben vrouwen een verhoogd risico om slachtoffer te worden van gendergerelateerd geweld en verkrachting. Mentale problemen zoals postnatale depressie, angst- en postraumatische stressstoornissen komen dan ook meer voor bij verzoekers om internationale bescherming. Naast een mensenrechtencrisis is deze ongelijkheid in zwangerschapsuitkomsten dus ook een echte gezondheidscrisis. Toch werd de rol van het huidige Europees asiel- en grensbeleid hierin nog te weinig onderzocht.
Van een status quo…
In zijn scriptie beschrijft Hendriks hoe het Europees asiel- en grensbeleid van de voorbije jaren in verband kan worden gebracht met de bestaande ongelijkheid in zwangerschapsuitkomsten bij verzoekers om internationale bescherming. Door Europese wetteksten systematisch af te toetsen aan wetenschappelijke publicaties over migratie, zwangerschap en gezondheid konden drie beleidsdomeinen worden afgelijnd die elk bijdragen tot een verhoogd risico op stress en gendergerelateerd geweld en een verminderde toegang tot continue geboortezorg. Deze zijn op hun beurt bewezen risicofactoren voor een waaier aan complicaties en verminderd welzijn tijdens de zwangerschap.
Ten eerste laat de focus op het actief beschermen en administratief verleggen van de Europese buitengrenzen naar zogenaamd ‘veilige derde landen’ (bv. Turkije, Libië, en recent ook Tunesië) weinig alternatieven over voor mensen op de vlucht dan het kiezen voor steeds onveiligere routes. Vrouwen van Sub-Saharisch Afrikaanse origine staan daarbij vaak voor de gevaarlijkste routes, getekend door seksuele uitbuiting, detentie, mensensmokkel en institutioneel racisme. Dit alles nog voor ze zich wagen aan de oversteek van de Middellandse Zee.
Eens aangekomen op het Europese continent, bepaalt de Dublin III-verordening op basis van een aantal criteria welk land verantwoordelijk is om een verzoek om internationale bescherming te behandelen. Aangezien het land van aankomst in praktijk het meest gebruikte criterium hierbij is, worden landen als Spanje, Italië en Griekenland onder deze verordening dan ook het vaakst verantwoordelijk gesteld. Het gebrek aan solidariteit tussen lidstaten zorgt er echter voor dat grenslidstaten steeds minder investeren in hun eigen opvangstructuren opdat verzoekers, vaak illegaal en opnieuw afhankelijk van mensensmokkelaars, zouden doorreizen naar landen in Noord- en West-Europa, op zoek naar betere omstandigheden.
Toch investeren niet alleen de grenslidstaten te weinig in opvang van verzoekers om internationale bescherming. Opvang die niet voldoet aan de vooropgestelde Europese standaarden is schering en inslag binnen de EU. Onhygiënische bad- en slaapkamers, overbevolking en herhaaldelijke en willekeurige overplaatsingen naar andere opvangcentra hebben stuk voor stuk een negatieve impact op het lichamelijk en mentaal welzijn van zwangere verzoekers en hinderen daarbij hun toegang tot noodzakelijke geboortezorg.
… naar een nieuw evenwicht?
De focus op migratiebeperking en -controle gaat momenteel ten koste van de gezondheid en rechten van (aanstaande) moeders op de vlucht. Terwijl Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen het voorstel voor het Nieuwe Asiel- en Migratiepact recent nog promootte als een ‘nieuw evenwicht tussen de bescherming van grenzen en de bescherming van personen, tussen soevereiniteit en solidariteit’, onthaalden critici het pact vooral als ‘weinig ambitieus’ en ‘meer van hetzelfde’. Ondertussen verschuilen individuele lidstaten zich achter een falend Europees asiel- en grensbeleid bij het nemen van onwettige beleidsmaatregelen.
In zijn scriptie doet Hendriks daarom ook een oproep aan zijn collega-zorgverleners: door in te zetten op gerichte, lokale zorginitiatieven kunnen we zelf onze verantwoordelijkheid opnemen in het voorzien van een meer toegankelijke, gecoördineerde en continue zorgverlening voor zwangere verzoekers om internationale bescherming in Europa. ‘Denk na over wat noodzakelijke zorgverlening voor zwangere verzoekers binnen jouw lokale zorgnetwerk inhoudt. Organiseer je, en werk samen aan een meer gemeenschaps- en patiëntgerichte zorg’, klinkt het. De mensenrechtencrisis die bestaat onder het huidig Europees asiel- en grensbeleid vertaalt zich steeds meer in een gezondheidscrisis met verreikende gevolgen voor toekomstige generaties nieuwe Europeanen. Zorgverleners hebben nu meer dan ooit de sleutel in handen om van onderuit het recht op een gezonde zwangerschap te verdedigen.
Bibliografie
1. OCHA. Guiding Principles on Internal Displacement. Refug Surv Q. 2005;
2. European Union. Directive 2011/95/EU of the European Parliament and of the Council of 13 December 2011 on standards for the qualification of third-country nationals or stateless persons as beneficiaries of international protection, for a uniform status for refugees or for persons eligible for subsidiary protection, and for the content of the protection granted. Brussels; 2011.
3. Unhcr. The 1951 Convention and its 1967 Protocol. UNHCR. 1967;
4. European Union. Regulation (EU) 2016/399 of the European Parliament and of the Council of 9 March 2016 on a Union Code on the rules governing the movement of persons across borders (Schengen Borders Code). Brussels; 2016.
5. European Commission Directorate-General on Migration and Home Affairs. EMN Asylum and Migration Glossary: irregular migrant [Internet]. [cited 2023 May 30]. Available from: https://home-affairs.ec.europa.eu/networks/european-migration-network-e…
6. European Commission Directorate-General on Migration and Home Affairs. EMN Asylum and Migration Glossary: Common European Asylum System (CEAS).
7. Frelick B, Kysel IM, Podkul J. The Impact of Externalization of Migration Controls on the Rights of Asylum Seekers and Other Migrants. J Migr Hum Secur. 2016;
8. European Union. Directive 2013/32/EU of the European Parliament and of the Council of 26 June 2013 on common procedures for granting and withdrawing international protection (recast). Brussels; 2013.
9. United Nations General Assembly. International Covenant on Civil and Political Rights. New York City: United Nations; 1966.
10. United Nations General Assembly. Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment. New York City: United Nations; 1984.
11. Council of Europe. European Convention of Human Rights. Strasbourg; 1950.
12. European Union. Charter of Fundamental Rights of the European Union. Brussels; 2000.
13. World Health Organization. Maternal and newborn health [Internet]. 2023 [cited 2023 Apr 6]. Available from: https://www.who.int/europe/health-topics/maternalhealth#tab=tab_1
14. World Health Organization. 2.25.5 Standards and reporting requirements related for maternal mortality. In: ICD-11 Reference guide. Geneva; 2022.
15. World Health Organization. 2.25.4 Standards and reporting requirements for mortality in perinatal and neonatal periods. In: ICD-11 Reference guide. Geneva; 2022.
16. United Nations High Commissioner for Refugees. Global Trends: Forced Displacement in 2021. Geneva; 2022.
17. Eurostat. Annual asylum statistics [Internet]. 2022 [cited 2023 Jan 15]. Available from: https://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/index.php?title=Asylu…
18. Grotti V, Malakasis C, Quagliariello C, Sahraoui N. Shifting vulnerabilities: gender and reproductive care on the migrant trail to Europe. Comp Migr Stud [Internet]. 20180706th ed. 2018;6(1):23. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30101080
19. Keygnaert I, Ivanova O, Guieu A, Van Parys AS, Leye E, Roelens K. What is the Evidence on the Reduction of Inequalities in Accessibility and Quality of Maternal Health Care Delivery for Migrants? A Review of the Existing Evidence in the WHO European Region. In 2016. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27786434
20. Heslehurst N, Brown H, Pemu A, Coleman H, Rankin J. Perinatal health outcomes and care among asylum seekers and refugees: a systematic review of systematic reviews. BMC Med [Internet]. 20180612th ed. 2018;16(1):89. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29890984
21. Gieles NC, Tankink JB, van Midde M, Düker J, van der Lans P, Wessels CM, et al. Maternal and perinatal outcomes of asylum seekers and undocumented migrants in Europe: a systematic review. Eur J Public Heal [Internet]. 2019;29(4):714–23. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31098629
22. Liu C, Ahlberg M, Hjern A, Stephansson O. Perinatal health of refugee and asylum-seeking women in Sweden 2014-17: a register-based cohort study. Eur J Public Heal [Internet]. 2019;29(6):1048–55. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31274154
23. Goosen S, Hoebe CJ, Waldhober Q, Kunst AE. High HIV Prevalence among Asylum Seekers Who Gave Birth in the Netherlands: A Nationwide Study Based on Antenatal HIV Tests. PLoS One [Internet]. 20150821st ed. 2015;10(8):e0134724. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26296093
24. Singer K, Schulze-Sturm U, Alba-Alejandre I, Hollwitz B, Nguyen TTT, Sollinger F, et al. Impact of refugee influx on the epidemiology of late-presenting HIV-infected pregnant women and mother-to-child transmission: comparing a southern and northern medical centre in Germany. Infection [Internet]. 20190612th ed. 2019;47(5):847–52. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31190299
25. Goosen S, de Jong PJ, Sherally J. [Perinatal mortality among asylum seekers in the Netherlands seven times higher than in Dutch women]. Ned Tijdschr Geneeskd [Internet]. 20201123rd ed. 2020;164. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33332046
26. Verschuuren AEH, Postma IR, Riksen ZM, Nott RL, Feijen-de Jong EI, Stekelenburg J. Pregnancy outcomes in asylum seekers in the North of the Netherlands: a retrospective documentary analysis. BMC Pregnancy Childbirth [Internet]. 20200525th ed. 2020;20(1):320. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32450845
27. Liu C, Urquia M, Cnattingius S, Hjern A. Migration and preterm birth in war refugees: a Swedish cohort study. Eur J Epidemiol [Internet]. 20140114th ed. 2014;29(2):141–3. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24420703
28. Gagnon AJ, Merry L, Haase K. Predictors of emergency cesarean delivery among international migrant women in Canada. Int J Gynaecol Obs [Internet]. 20130315th ed. 2013;121(3):270–4. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23507552
29. Gagnon AJ, Van Hulst A, Merry L, George A, Saucier JF, Stanger E, et al. Cesarean section rate differences by migration indicators. Arch Gynecol Obs [Internet]. 20121107th ed. 2013;287(4):633–9. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23132050
30. Anderson FM, Hatch SL, Comacchio C, Howard LM. Prevalence and risk of mental disorders in the perinatal period among migrant women: a systematic review and meta-analysis. Arch Womens Ment Heal [Internet]. 20170408th ed. 2017;20(3):449–62. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28389934
31. Kaufmann C, Zehetmair C, Jahn R, Marungu R, Cranz A, Kindermann D, et al. Maternal mental healthcare needs of refugee women in a State Registration and Reception Centre in Germany: A descriptive study. Heal Soc Care Community [Internet]. 20210712th ed. 2022;30(4):1608–17. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34250665
32. Keygnaert I, Vettenburg N, Temmerman M. Hidden violence is silent rape: sexual and gender-based violence in refugees, asylum seekers and undocumented migrants in Belgium and the Netherlands. Cult Heal Sex [Internet]. 20120402nd ed. 2012;14(5):505–20. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22468763
33. Keygnaert I, Dias SF, Degomme O, Devill. W, Kennedy P, Kov.ts A, et al. Sexual and genderbased violence in the European asylum and reception sector: a perpetuum mobile? Eur J Public Heal [Internet]. 20140529th ed. 2015;25(1):90–6. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24876179
34. Bronsino M, Castagneri C, Spinazzola M, Pepe RR, Sacerdote C, Ricceri F. “Journey of hope”: a study on sexual gender-based violence reported by asylum-seeking women during their journey to Europe. Epidemiol Prev [Internet]. 2020;44(5–6 Suppl 1):102–6. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33415952
35. Bozorgmehr K, Biddle L, Preussler S, Mueller A, Szecsenyi J. Differences in pregnancy outcomes and obstetric care between asylum seeking and resident women: a cross-sectional study in a German federal state, 2010-2016. BMC Pregnancy Childbirth [Internet]. 20181024th ed. 2018;18(1):417. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30355297
36. Fontanelli Sulekova L, Spaziante M, Vita S, Zuccal. P, Mazzocato V, Spagnolello O, et al. The Pregnancy Outcomes Among Newly Arrived Asylum-Seekers in Italy: Implications of Public Health. J Immigr Minor Heal [Internet]. 20201205th ed. 2021;23(2):232–9. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33278011
37. Keygnaert I, Guieu A, Ooms G, Vettenburg N, Temmerman M, Roelens K. Sexual and reproductive health of migrants: Does the EU care? Health Policy. 2014.
38. Davaki K. Access to maternal health and midwifery for vulnerable groups in the EU – Women’s rights & gender equality. Brussels; 2019.
39. United Nations General Assembly. Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women [Internet]. New York City: United Nations; 1979. Available from: https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/conventione…
40. UN CESCR. General comment No14. The right to the highest attainable standard of health. Geneva; 2000.
41. World Health Organization. Rio Political Declaration on Social Determinants of Health. Rio de Janeiro; 2011.
42. United Nations General Assembly. 70/1 Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. New York City; 2015.
43. World Health Organization Regional Office for Europe. Strategy and action plan for refugee and migrant health in the WHO European Region. Copenhagen; 2016.
44. World Health Organization. Action on Social Determinants of Heath Equity [Internet]. 2023 [cited 2023 Apr 4]. Available from: https://www.who.int/initiatives/action-on-the-socialdeterminants-of-hea…
45. European Commission. Council Directive 2000/43/EC of 29 June 2000 implementing the principle of equal treatment between persons irrespective of racial or ethnic origin. Brussels; 2000.
46. Borchardt K-D. The ABC of EU law. Brussels; 2017.
47. European Union. Directive 2013/33/EU of the European Parliament and of the Council of 26 June 2013 laying down standards for the reception of applicants for international protection. Brussels: European Union; 2013.
48. Inglese M. The right to healthcare in the common European asylum system. European Journal of Migration and Law. 2018.
49. WHO Regional Office for Europe. Improving the health care of pregnant refugee and migrant women and newborn children - Technical guidance on refugee and migrant health. Copenhagen; 2018.
50. Operational Refugee And Migrant Maternal Approach. Approach to Integrated Perinatal Healthcare for Migrant and Refugee Women (D4.2.). 2017.
51. Malebranche M, Norrie E, Hao S, Brown G, Talavlikar R, Hull A, et al. Antenatal Care Utilization and Obstetric and Newborn Outcomes Among Pregnant Refugees Attending a Specialized Refugee Clinic. J Immigr Minor Heal [Internet]. 2020;22(3):467–75. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31853807
52. Sturrock S, Williams E, Dassios T, Greenough A. Antenatal care and perinatal outcomes of asylum seeking women and their infants. J Perinat Med [Internet]. 20210222nd ed. 2021;49(5):619–23. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33607706
53. Aro T, Kantele A. Hospital admissions of refugees, asylum seekers and undocumented migrants: Ten-year retrospective study. Travel Med Infect Dis [Internet]. 20211022nd ed. 2021;44:102186. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34688889
54. Benach J, Friel S, Houweling T, Labonte R, Muntaner C, Schrecker T, et al. A Conceptual Framework for Action on The Social Determinants f Health, Social Determinants of Health Discussion Paper 2. World Health Organization Geneva. 2010.
55. Jurez SP, Honkaniemi H, Dunlavy AC, Aldridge RW, Barreto ML, Katikireddi S V, et al. Effects of non-health-targeted policies on migrant health: a systematic review and metaanalysis. Lancet Glob Heal [Internet]. 20190306th ed. 2019;7(4):e420–35. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30852188
56. Depraetere J, Vandeviver C, Keygnaert I, Beken T Vander. The critical interpretive synthesis: an assessment of reporting practices. Int J Soc Res Methodol. 2021;
57. Helbling M, Kalkum D. Migration policy trends in OECD countries. J Eur Public Policy. 2018;
58. Spijkerboer T. The global mobility infrastructure: Reconceptualising the externalisation of migration control. Eur J Migr Law. 2018;
59. European Council. Regulation (EC) No 810/2009 of the European Parliament and of the Council of 13 July 2009 establishing a Community Code on Visas (Visa Code). Brussels: European Union; 2009.
60. Ayouba Tinni B, Djurovic O, Djurovic R, Hamadou A, Ineli-Ciger M, Ovacik G, et al. Asylum for Containment: EU arrangements with Niger, Serbia, Tunisia and Turkey. Brussels; 2023.
61. European Union. Regulation (EU) No 656/2014 of the European Parliament and of the Council of 15 May 2014 establishing rules for the surveillance of the external sea borders in the context of operational cooperation coordinated by the European Agency for the Management of Operational Cooperation at the External Borders of the Member States of the European Union. Brussels; 2014.
62. Vari E. Italy-Libya Memorandum of Understanding Italy’s International Obligations. Hastings Int Comp Law Rev. 2020;43(1):105.
63. European Council. EU-Turkey statement, 18 March 2016 [Internet]. 2016 [cited 2023 Jul 22]. Available from: https://www.consilium.europa.eu/en/press/pressreleases/2016/03/18/eu-tu…
64. von Braun V. Europe’s Policy Crisis: An Analysis of the Dublin System. SOAS Law J 11. 2017;4(2).
65. Fullerton M. Asylum Crisis Italian Style: The Dublin Regulation Collides With European Human Rights Law. Harv Hum Rights J. 2016;
66. European Union. Regulation (EU) No 604/2013 of the European Parliament and of the Council of 26 June 2013 establishing the criteria and mechanisms for determining the Member State responsible for examining an application for international protection lodged in one of the Member States by a third-country national or a stateless person. Brussels; 2013.
67. European Union. Treaty on the Functioning of the European Union of 25 March 1957 (consolidated version). Brussels: European Union; 1957.
68. European Commission. Proposal 2016/0222 for a Directive of the European Parliament and of the Council laying down standards for the reception of applicants for international protection (recast). Brussels; 2016.
69. P.łtorak M. The Situation of Migrant Women in the light of the (Draft) Reform of CEAS. Polish Rev Int Eur Law. 2020;
70. Council of Europe. Council of Europe Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence (CETS No. 210) [Internet]. 2011. Available from: https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list?module=treatydetail&tr…
71. Gerard A, Pickering S. The crime and punishment of Somali women’s extra-legal arrival in Malta. Br J Criminol. 2012;
72. Gordon A, O-Brien C, Balen J, Duncombe SL, Girma A, Mitchell C. A cross-sectional survey of sociodemographic characteristics, primary care health needs and living conditions of asylum-seekers living in a Greek reception centre. J Public Heal From Theory to Pract. 2021;
73. Tobin C, Murphy-Lawless J, Beck CT. Childbirth in exile: asylum seeking women’s experience of childbirth in Ireland. Midwifery [Internet]. 20130820th ed. 2014;30(7):831–8. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24071035
74. Gewalt SC, Berger S, Ziegler S, Szecsenyi J, Bozorgmehr K. Psychosocial health of asylum seeking women living in state-provided accommodation in Germany during pregnancy and early motherhood: A case study exploring the role of social determinants of health. PLoS One [Internet]. 20181228th ed. 2018;13(12):e0208007. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30592728
75. Gewalt SC, Berger S, Szecsenyi J, Bozorgmehr K. “If you can, change this system” - Pregnant asylum seekers’ perceptions on social determinants and material circumstances affecting their health whilst living in state-provided accommodation in Germany - a prospective, qualitative case study. BMC Public Health [Internet]. 20190312th ed. 2019;19(1):287. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30866874
76. Tankink JB, Verschuuren AEH, Postma IR, van der Lans PJA, de Graaf JP, Stekelenburg J, et al. Childbirths and the Prevalence of Potential Risk Factors for Adverse Perinatal Outcomes among Asylum Seekers in The Netherlands: A Five-Year Cross-Sectional Study. Int J Env Res Public Heal [Internet]. 20211208th ed. 2021;18(24). Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34948540
77. Gerard A, Pickering S. Gender, securitization and transit: Refugee women and the journey to the EU. J Refug Stud. 2014;
78. European Centre for Constitutional and Human Rights. The Spanish-Moroccan land border in Melilla – A lawless zone of automatic expulsions [Internet]. 2020 [cited 2023 May 19]. Available from: https://www.ecchr.eu/en/case/nd-and-nt-v-spain/
79. Frank GD, Fox D, Njue C, Dawson A. The maternity experiences of women seeking asylum in high-income countries: a meta-ethnography. Women Birth [Internet]. 20210105th ed. 2021;34(6):531–9. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33414082
80. Lepp.l. S, Lamminp.. R, Gissler M, Vehvil.inen-Julkunen K. Hindrances and facilitators in humanitarian migrants’ maternity care in Finland: qualitative study applying the three delays model framework. Scand J Caring Sci [Internet]. 20190531st ed. 2020;34(1):148–56. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31149746
81. Lepp.l. S, Lamminp.. R, Gissler M, Vehvil.inen-Julkunen K. Humanitarian migrant women’s experiences of maternity care in Nordic countries: A systematic integrative review of qualitative research. Midwifery [Internet]. 20191031st ed. 2020;80:102572. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31739182
82. Pangas J, Ogunsiji O, Elmir R, Raman S, Liamputtong P, Burns E, et al. Refugee women’s experiences negotiating motherhood and maternity care in a new country: A metaethnographic review. Int J Nurs Stud [Internet]. 20181204th ed. 2019;90:31–45. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30583266
83. Fair F, Raben L, Watson H, Vivilaki V, van den Muijsenbergh M, Soltani H, et al. Migrant women’s experiences of pregnancy, childbirth and maternity care in European countries: A systematic review. PLoS One [Internet]. 20200211th ed. 2020;15(2):e0228378. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32045416
84. McKnight P, Goodwin L, Kenyon S. A systematic review of asylum-seeking women’s views and experiences of UK maternity care. Midwifery [Internet]. 20190615th ed. 2019;77:16–23. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31233990
85. van den Akker T, van Roosmalen J. Maternal mortality and severe morbidity in a migration perspective. Best Pr Res Clin Obs Gynaecol [Internet]. 20150910th ed. 2016;32:26–38. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26427550
86. Puthussery S. Perinatal outcomes among migrant mothers in the United Kingdom: Is it a matter of biology, behaviour, policy, social determinants or access to health care? Best Pr Res Clin Obs Gynaecol [Internet]. 20151014th ed. 2016;32:39–49. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26527304
87. Court of Justice of the European Union. C-578/16 PPU C. K. et al v. Republika Slovenija [Internet]. 2017. Available from: https://curia.europa.eu/juris/liste.jsf?language=en&td=ALL&num=C-578/16 PPU
88. Belgian Health Care Knowledge Centre [Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg - Centre F.d.ral d’Expertise des Soins de Sant.]. KCE Report 248AS: which examinations are recommended during pregnancy? [KCE Rapport 248AS: Welke onderzoeken zijn aanbevolen bij een zwangersschap?]. Brussels; 2015.
89. Dutch Society for Obstetrics and Gynecology [Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie]. Basic Prenatal Care [Basis Prenatale Zorg]. Utrecht; 2015.
90. Perinatal Care College [College Perinatale Zorg]. Care standard Integrated Birth Care [Zorgstandaard Integrale Geboortezorg]. Utrecht; 2020.
91. American College of Obstetricians and Gynaecologists. Guidelines for Perinatal Care. Washington DC; 2017.
92. Public Health Agency of Canada. Family-Centred maternity and newborn care: national guidelines. Ottawa; 2020.
93. Australian Government Department of Health. Clinical Practice Guidelines: Pregnancy Care. Canberra; 2020.
94. National Institute for Health and Care Excellence. NICE guideline [NG201]: Antenatal Care. London; 2021.
95. World Health Organization. WHO recommendations on antenatal care for a positive pregnancy experience. Geneva; 2016.
96. Operational Refugee And Migrant Maternal Approach. Practice Guide for Perinatal Health Care of Migrant, Asylum-seeking & Refugee Women (D4.1.). 2017.
97. Bo Brancheorganisatie Geboortezorg, GezondheidsZorg Asielzoekers, Centraal Orgaan opvang Asielzoekers, Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen, Menzis-COA-Administratie, Dutch Society for Obstetrics and Gynecology [Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie], et al. Chain guideline Birth care Asylum seekers [Ketenrichtlijn Geboortezorg Asielzoeksters, in Dutch]. 2018.
