Het droomhuis van de jeugd van tegenwoordig

Wat als we in Vlaanderen allemaal een beetje van onze private ruimte met elkaar zouden delen? Voor vele Vlamingen is dit nog een utopisch denkbeeld waar ze liefst niet naar willen evolueren. Voor de architect is dit al langer het streefdoel, maar hoe zien jongeren van vandaag zich in de toekomst wonen? Marie-Katrien Driesen (UHasselt) trachtte hier via een enquête en workshops in een aantal middelbare scholen een beter beeld van te krijgen.

De alleenstaande villa in een groene omgeving is al jaren een gekend beeld in het Vlaamse landschap. Deze manier van wonen vraagt veel van onze natuur, ons sociaal netwerk én onze portemonnee. Stilletjes aan gaan sommigen op zoek naar alternatieve manieren van wonen: denk bijvoorbeeld aan Tiny houses of kangoeroewoningen. Het wordt noodzakelijk dat we allemaal kleiner, dichter bij de bebouwde kern en dichter bij elkaar gaan wonen. Door ruimte te delen en het wonen collectief te organiseren kan er toch een hoge woon- en omgevingskwaliteit geboden worden.

Onbekend is onbemind

Om een collectieve manier van wonen mogelijk te maken, is er nood aan een ommezwaai in de mindset van de Vlaming. Via de architectuur en stedenbouw werd het collectief woonmodel de afgelopen jaren geïntroduceerd bij het brede publiek. Desondanks is dit volgens Driesen niet genoeg: ‘De gemiddelde  Vlaming is opgegroeid met het woonvoorbeeld van de alleenstaande villa en ook de eigen woonervaring speelt een grote rol in het kiezen van een eigen woning. Het zien van, en lezen over, een collectief woonproject is oppervlakkig en zal slechts een deel van de bevolking bereiken.’ Ze is ervan overtuigd dat we moeten kijken naar de jongere generatie en het thema wonen meer aan bod moeten laten komen in het onderwijs. De jongere generatie zal tenslotte bepalen hoe ons toekomstig landschap eruit zal zien.

Waarom dromen we allemaal van onze eigen kavel?

Het idee van een eigen woning is ontstaan bij de heropbouw van Vlaanderen na de wereldoorlogen. Tijdens de oorlogen ontstond er een tekort aan woningen, de zogenaamde woningnood. De Belgische overheid trachtte het probleem op te lossen door in te zetten op het individualisme. Hierbij werd het bezit van een eigen kavel gepromoot en gevoed door de overheid. Subsidies werden uitgedeeld en deze oplossing zou ook de nationale economie verbeteren doordat er meer werkgelegenheid gecreëerd werd. Dit woonbeleid is beter bekend als de Wet de Taeye, ingevoerd in 1948 ter stimulatie van private bouwinitiatieven. Bijgevolg trok de Vlaming als maar meer weg uit de stad en werd steeds meer gesteld op zijn eigen private woonplekje. Om aan dit woonideaal te kunnen blijven beantwoorden werd er in Vlaanderen steeds meer open ruimte aangesneden.

Knus en gezellig

Om op een laagdrempelige manier informatie te verzamelen over de huidige en wenselijke woonsituatie van jongeren, werd er een enquête opgesteld die werd verdeeld onder 179 leerlingen van het ASO, TSO, BSO, KSO en het Freinet-onderwijs. Het viel op dat ongeveer 40% van de jongeren, een diverse groep met een leeftijd tussen 15 en 21 jaar, van een ander soort woning droomt dan waar ze vandaag in wonen. Uit gedetailleerdere cijfers blijkt dat 90% van de jongeren die in een open bebouwing wonen dit graag zo willen houden. Bij de andere woningtypes (een appartement, een gesloten bebouwing of een half-open bebouwing) wil telkens 65% of meer later liever in een open bebouwing wonen. We zien dat een minderheid droomt van een kleinere woning, hetgeen waar we naar streven voor de nabije toekomst. Het is dan ook interessant om meer te weten over de motivering van jongeren die kiezen om kleiner en dichter bij elkaar te wonen. Argumenten als ‘knus en gezellig’ en ‘meer sociaal contact’ kwamen naar boven. Het is van belang dat architecten deze uitgangspunten meenemen in hun ontwerp.

2 is te weinig, 8 is te veel

Naast de digitale enquête ging Driesen ook persoonlijk aan de slag met 5 klasgroepen door middel van een workshop. Tijdens de workshop werden 3 woonprojecten, gaande van privaat naar collectief, voorgesteld en besproken met de jongeren. De leerlingen mochten zowel positieve als negatieve argumenten aanhalen over de verschillende projecten en werden hierbij gemotiveerd zich ook eens in de schoenen van iemand anders te plaatsen. ‘Het was de bedoeling om via deze kleine les een beter zicht te krijgen op de leefwereld van de jongeren en waar zij belang aan hechten. “Leggen ze zelf verbanden tussen de projecten en de opwarming van het klimaat of hun portefeuille?” was bijvoorbeeld een onderzoeksvraag’, licht Marie-Katrien toe. Bij het meest collectieve woonmodel kwam zo naar voren dat het goedkoper kon zijn, maar dat er daar te veel mensen samenwoonden. Met minder of met naasten zagen ze zich sneller wonen in een collectief project.

Samenleven in harmonie

Voor haar Masterproject nam Marie-Katrien al deze informatie mee en verwerkte het in een fictief project rond de Astridsite in de stad Hasselt. Het collectieve ontwerp draagt bij aan de heropwaardering van het bouwblok rond de Mouterijstraat en heeft als doel een gebalanceerde en harmonieuze samenleving te bewerkstelligen. Tussen schuin geplaatste muren ontstaat een spel van private, semi-private en collectieve ruimte.