Jongeren die lezen zijn taalvaardiger.
De leesvaardigheid van kinderen en jongeren is de laatste jaren enorm gedaald. Dat tonen verschillende internationale onderzoeken aan, zoals het PIRLS- en het PISA-onderzoek. Aangezien deze onderzoeken zich vooral focusten op jonge kinderen, heeft een masteronderzoek aan de faculteit letteren van de KU Leuven onderzocht hoe de situatie in elkaar zit bij jongeren uit het zesde middelbaar aso en tso in Vlaanderen. 138 leerlingen, verdeeld over 2 scholen, kregen dit jaar enkele vragenlijsten voorgeschoteld. Deze peilden naar hun leesklimaat, leesattitude- en plezier, leesgedrag en taalvaardigheid. Deze verschillende factoren werden nadien met elkaar in verband gebracht.
Leesklimaat
Het leesklimaat omvat de sociale normen ten aanzien van lezen en de gedragingen waaruit die normen blijken. Om dit te testen, moesten de leerlingen schatten hoeveel boeken ze thuis hebben. Daarnaast kregen ze ook een Author Recognition Test; een lijst met auteurs waarvan ze alle namen moesten aanduiden die ze herkenden als schrijvers. Gemiddeld scoorden de leerlingen hier slechts 3,93/40. Er werden dus maar weinig auteurs herkend. Wanneer het leesklimaat in verband wordt gebracht met het de leesattitude en het leesplezier, blijkt dat deze met elkaar samenhangen.
Leesattitude- en plezier
Leesattitude- en plezier laten zien hoe iemand tegenover lezen staat en of deze persoon lezen leuk vindt. Hiervoor kregen de leerlingen verschillende stellingen, waarbij ze moesten aanduiden in welke maten ze hier mee akkoord gaan. Gemiddeld scoorden de leerlingen hier 22,08/50 en vinden ze lezen dus eerder niet leuk. Het onderzoek toont aan dat lezen positief samenhangt met leesfrequentie- en volume, het lezen van fictie, het lezen van encyclopedieën en het lezen op papier.
Leesgedrag
Leesgedrag bestaat in deze studie uit drie aspecten: leesfrequentie- en volume, teksttypes en genres en manieren van lezen.
Leesfrequentie- en volume meten hoe vaak en hoe veel de leerlingen lezen. Gemiddeld lezen de leerlingen uit een aso-richting meer dan de leerlingen uit een tso-richting. Deze variabele heeft een grote invloed op de woordenschatkennis van de leerlingen en een kleine invloed op het begrijpend lezen.
De verschillende teksttypes en genres waren in dit onderzoek magazines en kranten, stripverhalen, fictie, e-mails, encyclopedieën en online chats en fora. Vooral het lezen van fictie heeft een positieve invloed op de taalvaardigheid van de leerlingen.
Manieren van lezen zijn lezen op papier of op een e-reader en digitaal lezen. Deze factor heeft eveneens een grote invloed op de woordenschatkennis van de leerlingen en een kleine invloed op het begrijpend lezen. Hierbij is het lezen op papier positief voor de taalvaardigheid.
Taalvaardigheid
De taalvaardigheid van de leerlingen werd getoetst aan de hand van een test woordenschatkennis en een test begrijpend lezen. Gemiddeld behaalden de leerlingen 18,64/39 voor het woordenschatgedeelte en 6,02/11 voor begrijpend lezen. Op beide aspecten behaalden de aso-klassen een hogere score dan de tso-klassen.
Conclusie
Wanneer de verschillende testen samen worden genomen, kan er worden geconcludeerd dat leesklimaat een positieve invloed heeft op leesattitude- en plezier. Dit hangt dan weer samen met het leesgedrag. Het leesgedrag correleert op zijn beurt met de verschillende aspecten van taalvaardigheid. Leerlingen die graag en veel fictie lezen, hebben dus een betere woordenschatkennis en zijn beter in begrijpend lezen. Daarom blijft het belangrijk om kinderen en jongeren een positieve leesomgeving aan te bieden en het lezen van kinds af aan te blijven stimuleren.
Bibliografie
Anderson, R. C., Wilson, P. T. & Fielding, L. G. (1988). Growth in Reading and How Children Spend Their Time Outside of School. Reading Research Quarterly, 23(3), 285-303.
Baker, L., Scher, D. & Mackler, K. (1997). Home and family influences on motivations for reading. Educational Psychologist, 32(2), 69-82.
Bequoye, S. (2020). Lezen Vlaamse kinderen en jongeren nog?. Iedereen Leest. Geraadpleegd op 10 januari 2023, van https://www.iedereenleest.be/over-lezen/onderzoek/lezen-vlaamse-kinderen-en-jongeren-nog
Bequoye, S. (2021). Waarom lezen goed is voor ons. Iedereen Leest. Geraadpleegd op 24 mei 2023, van https://www.iedereenleest.be/over-lezen/onderzoek/waarom-lezen-goed-voor-ons
Berckmoes, D. & Rombouts, H. (2009). Intern rapport verkennend onderzoek naar knelpunten taalvaardigheid in het hoger onderwijs. Antwerpen: Universiteit Antwerpen.
Binder, K. S., Cote, N. G., Lee, C. Besette, E. & Vu, H. (2017). Beyond breath: the contributions of vocabulary depth to reading comprehension among skilled readers. Journal of Research in Reading, 40(3), 333-343.
Boeke, H., Dondorp, L., Heitink, M. & Pijpers, R. (2017). Monitor Jeugd en Media 2017.
BoekenOverleg. (2019-2024). Actieplan Leesbevordering 2.0.
Broekhof, K. (2017). Meer lezen, beter in taal: Effecten van lezen op taalontwikkeling.
Corban Works LLC. (2023). Krijg een geheel nieuwe identiteit met de Fake name Generator. Fake Name Generator. Geraadpleegd op 10 januari 2023, van https://nl.fakenamegenerator.com
CPNB. (2023). Top 100. CPNB. Geraadpleegd op 1 februari 2023, van https://cpnb.nl/campagnes/cpnb-top-100/
Cunningham, A. E. & Stanovich, K. E. (1998). What Reading Does for the Mind. Journal of Direct Instruction, 1(2), 137-149.
De Meyer, I., Janssens, R. & Warlop, N. (2019). Leesvaardigheid van 15-jarigen in Vlaanderen. Overzicht van de eerste resultaten van PISA2018.
De Moor, A. & Colpaert, T. (2019). Taal telt. Taalscreening in het eerste jaar hoger onderwijs om studiesucces te bevorderen. In Taalbeleid en taalondersteuning: wat werkt? (pp. 267-275).
Denies, K., Bleukx, N., Pelgrims, L., Laga, J., Van Steertegem, K., Dockx, J., Vanbuel, M., Van Keer, H. & Aesaert, K. (2023). Leesvaardigheid in het vierde leerjaar in Vlaanderen. Resultaten van PIRLS 2021 in internationaal vergelijkend perspectief.
De Wachter, L., Heeren, J., Marx, S. & Huyghe, S. (2013). Taal: noodzakelijke, maar niet enige voorwaarde tot studiesucces. Correlatie tussen resultaten van een taalvaardigheidstoets en slaagcijfers bij eerstejaarsstudenten aan de KU Leuven. Levende Talen Tijdschrift, 14(4), 28-36.
Deygers, B., Van Gorp, K. & Demeester, T. (2018). The B2 Level and the Dream of a Common Standard. Language Assessment Quarterly. 15(1), 44-58.
Dood, C., Gubbels, J. & Segers, E. (2020). PISA-2018. De verdieping: Leesplezier, zelfbeeld bij het lezen, leesgedrag en leesvaardigheid en de relatie daartussen. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.
Doreleijers, K. & van der Sijs, N. (2019). Onderzoeksrapport Vertrokken Nederlands. Pilotonderzoek naar de Nederlandse taal en cultuur in den vreemde. Meertens Instituut.
Gallik, J. D. (1999). Do They Read for Pleasure? Recreational reading Habits of College Students. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 42(6), 480-488.
Gilin, E., Heeren, J. & De Wachter, L. (2021). Een taalvaardigheidstest voor anderstaligen voorgelegd aan leerlingen in het Nederlandstalig middelbaar onderwijs. Een onverwacht effect? Internationale neerlandistiek, 59(2), 99–113.
Gille, E., Loijens, C., Noijons, J. & Zwitser, R. (2010). Resultaten PISA-2009. Praktische kennis en vaardigheden van 15-jarigen. Nederlandse uitkomsten van het Programme for International Student Assessment (PISA) op het gebied van leesvaardigheid, wiskunde en natuurwetenschappen in het jaar 2009. Arnhem: CITO.
Gubbels, J., Netten, A. & Verhoeven, L. (2017). Vijftien jaar leesprestaties in Nederland. PIRLS-2016. Radboud Universiteit, Behavioural Science Institute.
Hamilton, J., Lopes, M., McNamara, T. & Sheridan, E. (1993). Rating scales and native speaker performance on a communicatively oriented EAP test. Language testing, 10(3), 337-353.
Hamilton, L. G., Hayiou-Thomas, M. E., Hulme, C. & Snowling, M. J. (2016). The Home Literacy Environment as a Predictor of the Early Literacy Development of Children at Family-Risk of Dyslexia. Scientific Studies of Reading, 20(5), 401-419.
Heeren, J., Deygers, B., Speelman, D. & De Wachter, L. (2021). Halen we de norm? De scores van moedertaalsprekers op een talige toegangstest voor anderstaligen aan de universiteit. Levende Talen Tijdschrift, 22(1), 2-13.
Heyvaert, L. (2021). Adviesnota. Een leesoffensief voor Vlaanderen.
Houtveen, A. A. M., van Steensel, R. C. M. & de la Rie, S. (2019). De vele kanten van leesbegrip. Literatuurstudie naar onderwijs in begrijpend lezen in opdracht van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek en de Inspectie van het Onderwijs. Rotterdam: Erasmus Universiteit.
Huang, S., Capps, M., Blacklock, J. & Garza, M. (2014). Reading Habits of College Students in the United States. Reading Psychology, 35(5), 437-467.
Huysmans, F. (2013). Van woordjes naar wereldliteratuur. De leeswereld van kinderen van 7-15 jaar.
ITNA (z.d.) Toetsvoorbeelden: B2 – Interuniversitaire Taaltest Nederlands voor Anderstaligen. ITNA. Geraadpleegd op 8 december 2022, van https://www.itna.be/over-de-test/toetsvoorbeelden/toetsvoorbeelden-b2
KANTL. (2020). Alle werken. Literaire Canon. Geraadpleegd op 24 oktober 2022, van https://literairecanon.be/nl/werken
Kuhlemeier, H., Jolink, A., Krämer, I., Hemker, B., Jongen, I., van Berkel, S. & Bechger, T. (2014). Balans van de leesvaardigheid in het basis- en speciaal basisonderwijs 2. Uitkomsten van de peilingen in 2011 en 2012 in groep 8, groep 5 en de eindgroep van het SBO.
KU Leuven. (2023). Taalvoorwaarden voor wie wil starten aan het Vlaamse hoger onderwijs. KU Leuven. Geraadpleegd op 30 mei 2023, van https://www.kuleuven.be/toekomstigestudenten/geenvlaamsdiploma/taalvoorwaarden
Leemans, L. (2019). PISA-onderzoek: 5 belangrijke conclusies. Klasse. Geraadpleegd op 25 mei 2023, van https://www.klasse.be/70738/pisa-onderzoek-5-belangrijke-conclusies/
McGeown, S. P., Duncan, L. G., Griffiths, Y. M. & Stothard, S. E. (2015). Exploring the relationship between adolescent’s reading skills, reading motivation and reading habits. Reading & writing, 28(4), 545-569.
Merga, M. K. (2015). Access to books in the home and adolescent engagement in recreational book reading: Considerations for secondary school educators. English in Education, 49(3), 197-214.
Milton, J. & Treffers-Daller, J. (2013). Vocabulary size revisited: the link between vocabulary size and academic achievement. Applied Linguistics Review, 4(1), 151-172.
Mol, S. E. & Bus, A. G. (2011a). Lezen loont een leven lang: De rol van vrijetijdslezen in de taal-en leesontwikkeling van kinderen en jongeren. Levende Talen Tijdschrift, 12(3), 2-15.
Mol, S. E. & Bus, A. G. (2011b). To Read or Not to Read: A Meta-Analysis of Print Exposure From Infancy to Early Adulthood. Psychological Bulletin, 137(2), 267-296.
Nagy, W. E., Anderson, R. C. & Herman, P. A. (1987). Learning Word Meanings from Context during Normal Reading. American Educational Research Journal, 24(2), 237-270.
Nielen, T. M. J. & Bus, A. G. (2016). Onwillige lezers: Onderzoek naar redenen en oplossingen. Uitgeverij Eburon.
Pfost, M., Dörfler, T. & Artelt, C. (2013). Students' extracurricular reading behavior and the development of vocabulary and reading comprehension. Learning and Individual Differences, 26, 89-102.
Pfost, M., Hattie, J., Dörfler, T. & Artelt, C. (2014). Individual Differences in Reading Development: A review of 25 Years of Empirical Research on Matthew Effects in Reading. Review of educational research, 84(2), 203-244.
Raad van Europa. (2001). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment (CEFR).
Raad voor Cultuur & Onderwijsraad. (2019). Lees! Een oproep tot een leesoffensief.
Stalpers, C. (2005). Gevormd door leeservaringen. De relatie tussen leesattitude, het lezen van fictie en het voornemen van adolescenten om lid te blijven van de openbare bibliotheek [PhD-proefschrift]. Universiteit van Tilburg.
Stalpers, C. (2007). Het verhaal achter de lezer. Een empirisch onderzoek naar variabelen die verschillen in leesgedrag verklaren. Uitgeverij Eburon.
Stalpers, C. (2020). De leeswereld van jongeren en jongvolwassenen. Amsterdam: Stichting Lezen.
Stanovich, K. E. & West, R. F. (1989). Exposure to Print and Ortographic Processing. Reading Research Quarterly, 24(4), 402-433.
Stichting lezen. (2021a). Waarom doet lezen er toe?. Stichting Lezen. Geraadpleegd op 25 februari 2023, van https://www.lezen.nl/blog/waarom-doet-lezen-ertoe/
Stichting lezen. (2021b) Waarom lezen we minder boeken?. Stichting Lezen. Geraadpleegd op 10 januari 2023, van https://www.lezen.nl/onderzoek/waarom-lezen-we-minder-boeken/
Stokmans, M. (2007). De casus Bazar. Effectmeting van een leesbevorderingsproject. Uitgeverij Eburon.
Stricker, L. J. (2004). The performance of native speakers of English and ESL speakers on the computer-based TOEFL and GRE General Test. Language Testing, 21(2), 146-173.
The Reading Agency. (2015). Literature Review: The impact of reading for pleasure and empowerment.
Tielemans, K., Vanlaar, G., Van Damme, J. & De Fraine, B. (2019). Lessen door en voor het Vlaams begrijpend leesonderwijs. 2006-2016: tien jaar PIRLS in Vlaanderen.
Van De Mieroop, D. (2020). Nederlandse taalkunde III: Taalbeheersingsonderzoek. Acco.
Vander Beken, H., Woumans, E. & Brysbaert, M. (2018). Studying texts in a second language: No disadvantage in long-term recognition memory. Bilingualism: Language and Cognition, 21(4), 826-838.
Vandervieren, E. & Casteleyn, J. (2020). De relatie tussen taalcompetentie, numerieke geletterdheid en academisch succes: Een verkennende studie. Pedagogische Studiën, 97(2), 76–95.
van der Woud, L. & Elphick, E. (2017). De leesmotivatie van Nederlandse kinderen en jongeren. DUO Onderwijsonderzoek. Amsterdam: Stichting Lezen.
Vanhooren, S., Pereira, C. & Bolhuis, M. (2017). Iedereen taalcompetent! Visie op de rol, de positie en de inhoud van het onderwijs Nederlands in de 21ste eeuw. Algemeen Secretariaat Nederlandse Taalunie.
Vansteelandt, I. & Bequoye, S. (2023). PIRLS 2021: leesniveau daalt enorm en 1 op 3 van de Vlaamse leerlingen leest niet graag. Iedereen Leest. Geraadpleegd op 24 mei 2023, van https://iedereenleest.be/over-lezen/onderzoek/pirls-2021-leesniveau-daalt-enorm-en-1-op-3-van-de-vlaamse-leerlingen-leest
Vanwynsberghe, H., Linten, K., Zwanenburg, T. & Herman, J. (2021). Medianest cijfers 2021. Onderzoek in Vlaanderen naar het mediagebruik en de mediawijsheid van 0- tot 18-jarigen en hun ouders. Andy Demeulenaere.
Wimmer, L. & Ferguson, H. J. (2023). Testing the validity of a self-report scale, author recognition test, and book counting as measures of lifetime exposure to print fiction. Behavior Research Methods, 55(1), 103-134.
