DCD in de klas: onbekend maar niet irrelevant
- DelphineVan Crombrugge
Heeft u ooit al gehoord van “DCD”? Als uw antwoord op deze vraag “nee” is, dan bent u lang niet de enige. DCD, ofwel Developmental Coordination Disorder, is een aandoening waarbij kinderen moeite hebben met het aanleren en uitvoeren van alledaagse zaken, zoals onder andere lopen, sporten, schrijven en zich aankleden. Ondanks dat DCD bij 1 op de 20 kinderen voorkomt, wat dus overeenkomt met ongeveer 1 kind in elke klas, is de aandoening bij het brede publiek nog totaal onbekend. Deze kinderen worden meestal gewoon als lomp of onhandig beschouwd en kunnen daarom op maar weinig begrip rekenen van hun omgeving. Dit onderzoek toont aan welke impact DCD juist heeft op deze kinderen en op hun gezinnen om zo beter te kunnen begrijpen hoe we ze juist kunnen ondersteunen en aan hun noden tegemoet kunnen komen. De ouders van 491 Belgische kinderen vulden een gestandaardiseerde online anonieme vragenlijst in, waarin vragen gesteld werden over de diagnose, het deelnemen aan activiteiten, het functioneren op school, de therapie en hun sociaal en emotioneel welzijn.
ALS BEWEGEN EEN AVONTUUR WORDT
Op vlak van onderwijs blijkt uit deze studie dat een kwart van de kinderen met DCD al eens een jaar moest overdoen. Dit komt omdat ze verschillende extra uitdagingen ervaren op school. Schoolwerk zoals schrijven en rekenen is moeilijker omdat hier motorische vaardigheden voor nodig zijn. Ze moeten meer nadenken over hoe ze hun pen moeten bewegen of hoe ze een passer kunnen gebruiken omdat dit bij hen geen automatisme wordt.
Daarnaast hebben ze ook moeilijkheden met organiseren en plannen. “Hoe maak ik mijn boekentas?” en “Hoe zorg ik dat mijn lessenaar proper blijft?” zijn vragen waar zij soms extra ondersteuning bij nodig hebben. Zelfstandig werken is daardoor een uitdaging. Omdat dit allemaal wat meer energie van hen vraagt, is hun concentratie ook beperkter.
Het omgaan met leeftijdsgenoten is bovendien ook ingewikkelder wanneer een kind motorische moeilijkheden heeft. Op de speelplaats kunnen ze moeilijker deelnemen aan spelletjes zoals voetbal of dansen en vallen ze dus gemakkelijk uit de boot. Tijdens de turnles worden ze dan ook vaak als laatste gekozen. Daarnaast geven andere kinderen vaak negatieve opmerkingen wanneer dingen moeilijker gaan.
Als laatste krijgen de kinderen het emotioneel zwaarder te verduren. Ze ervaren meer stress, faalangst en frustraties omdat de dingen die ze doen niet lukken zoals ze zouden willen. Ook het zien dat dingen die voor hen veel moeite vragen bij anderen als vanzelfsprekend gaan is confronterend.
“Ze heeft veel verdriet omdat ze niet mee kan als andere kinderen beginnen lopen. Ze begint te merken dat ze het moeilijker heeft met een aantal zaken dan anderen.” – participant van de Impact for DCD studie
DE STILLE STRIJD IN HET KLASLOKAAL
Het is belangrijk om deze kinderen extra te ondersteunen op school zodat ze mee kunnen in het onderwijs. Wanneer deze kinderen zich gesteund voelen door de leerkracht komen ze liever naar school. Hoewel de school meestal op de hoogte is van de problemen, worden er maar bij de helft van de kinderen aanpassingen gedaan in de klas, zoals extra tijd krijgen om taken te volbrengen. We zien dat de aanpassingen op dit moment nog onvoldoende zijn om de kinderen genoeg te ondersteunen aangezien een kwart van de kinderen een jaar heeft moeten overdoen. Dit is te verklaren doordat ouders aangaven dat DCD momenteel nog te weinig gekend is bij de leerkrachten en dat leerkrachten daarom niet weten hoe ze precies kunnen helpen en gepast kunnen reageren.
De ouders van deze kinderen maken zich veel zorgen op vlak van school. Ze zijn ongerust over hun kinderen en over hoe hun zelfbeeld beïnvloed wordt door het pestgedrag en de negatieve reacties waarmee ze te maken krijgen. Ook de mate van onafhankelijkheid die ze op school nodig hebben, de schoolmoeheid die de kinderen vaak vertonen en de onzekerheid over de toekomstige school- en werkcarrière van hun kind houdt de ouders vaak bezig.
“Helaas lijkt ze door haar DCD minder slim dan dat ze is en krijgt ze hierdoor niet genoeg intellectuele uitdagingen en blijft ze op haar honger zitten.” – participant van de Impact for DCD studie
DCD ONTMASKEREN
De leerkracht speelt tot slot een belangrijke rol in de weg naar een diagnose. We zien dat de bewegingsmoeilijkheden vaak als eerste opgemerkt worden door de leerkracht. Het is dus belangrijk dat zij weten wat DCD precies is en hoe ze de symptomen hiervan al op jonge leeftijd kunnen herkennen. Zo kan er tijdig worden doorverwijzen om sneller een diagnose en hulp te ontvangen.
DCD is dus nog te onbekend op de schoolbanken, maar zeker niet irrelevant. Daar moet verandering in komen om de cirkel van moeilijkheden te doorbreken en deze kinderen even veel kansen te geven in het onderwijs. Het is cruciaal om deze kinderen te ondersteunen in hun uitdagingen. Zowel ouders als kinderen benadrukken de dringende behoefte aan een groter begrip voor DCD in de maatschappij. Door de bewustwording te vergroten kunnen ze niet alleen rekenen op meer empathie maar ook op meer effectieve steunmechanismen om deze kinderen te helpen ontplooien ondanks hun moeilijkheden. Het is tijd om DCD uit de schaduw te halen en een inclusieve omgeving te creëren waarin elk kind de kans krijgt om te slagen.
Bibliografie
1 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th ed. Arlington: American
Psychiatric Association; 2013.
2 Blank R, Barnett A, Cairney J, Green D, Kirby A, Polatajko H et al. International clinical
practice recommendations on the definition, diagnosis, assessment, intervention, and
psychosocial aspects of developmental coordination disorder. Developmental Medicine
& Child Neurology. 2019;61(3):242-285.
3 Lust J, Adams I, Reinders‐Messelink H, Luijckx J, Schoemaker M, Steenbergen B. The
diagnostic trajectory of developmental coordination disorder in the Netherlands: Experiences
of mothers. Child: Care, Health and Development. 2021;48(1):139-149.
4 Alonso Soriano C, Hill E, Crane L. Surveying parental experiences of receiving a diagnosis
of developmental coordination disorder (DCD). Research in Developmental Disabilities.
2015;43-44:11-20.
5 Henderson S, Henderson L. Toward An Understanding of Developmental Coordination
Disorder: Terminological and Diagnostic Issues. Neural Plasticity. 2003;10(1-2):1-13.
6 Harris S, Mickelson E, Zwicker J. Diagnosis and management of developmental
coordination disorder. Canadian Medical Association Journal. 2015;187(9):659-665.
7 Barra Cabello L. Desafío diagnóstico e importancia del abordaje clínico del trastorno del
desarrollo de la coordinación [Diagnostic challenge and importance of the clinical approach
of the Developmental Coordination Disorder]. Archivos Argentinos de Pediatria. 2019;117(3).
8 Cleaton M, Lorgelly P, Kirby A. Developmental coordination disorder: the impact on the
family. Quality of Life Research. 2018;28(4):925-934.
9 Cermak S, Katz N, Weintraub N, Steinhart S, Raz-Silbiger S, Munoz M et al. Participation in
Physical Activity, Fitness, and Risk for Obesity in Children with Developmental Coordination
Disorder: A Cross-cultural Study. Occupational Therapy International. 2015;22(4):163-173.
10 Visser L, Röschinger J, Barck K, Büttner G, Hasselhorn M. Learning difficulties in children
with symptoms of DCD and/or ADHD: Analyses from a categorical and a continuous
approach. International Journal of Disability, Development and Education. 2020;:1–17.
11 Harrowell I, Hollén L, Lingam R, Emond A. The impact of developmental coordination
disorder on educational achievement in Secondary School. Research in Developmental
Disabilities. 2018;72:13–22.
12 Smits-Engelsman B, Verbecque E. Pediatric care for children with Developmental
Coordination Disorder, can we do better?. Biomedical Journal. 2021.
13 Licari M, Alvares G, Bernie C, Elliott C, Evans K, McIntyre S et al. The unmet clinical needs
of children with developmental coordination disorder. Pediatric Research. 2021;90(4):826-
831.
14 Ganapathy Sankar U, Monisha R. Evaluation of perspectives of Life Quality of children with
developmental coordination disorder compared with typically developing peers. International
Journal of Research in Pharmaceutical Sciences. 2020;11(4):6495–9.
15 Lingam R, Jongmans MJ, Ellis M, Hunt LP, Golding J, Emond A. Mental health difficulties in
children with developmental coordination disorder. Pediatrics. 2012;129(4).
16 Draghi TT, Cavalcante Neto JL, Rohr LA, Jelsma LD, Tudella E. Symptoms of anxiety and
depression in children with developmental coordination disorder: A systematic review. Jornal
de Pediatria. 2020;96(1):8–19.
17 Payne S, Ward G, Turner A, Taylor MC, Bark C. The social impact of living with
developmental coordination disorder as a 13-year-old. British Journal of Occupational
Therapy. 2013;76(8):362–9.
18 Crane L, Sumner E, Hill EL. Emotional and behavioural problems in children with
developmental coordination disorder: Exploring parent and teacher reports. Research in
Developmental Disabilities. 2017;70:67–74.
19 Jijon AM, Leonard HC. Parenting stress in parents of children with developmental
coordination disorder. Research in Developmental Disabilities. 2020;104:103695.
20 België, een federale staat | Belgium.be. (n.d.).
https://www.belgium.be/nl/over_belgie/overheid/federale_staat
21 Qualtrics. (2023a, April 12). Sample size calculator. Qualtrics.
https://www.qualtrics.com/blog/calculating-sample-size/
22 UZ Antwerpen. (z.d.). Developmental Coordination Disorder (DCD) | UZA.
https://www.uza.be/behandeling/developmental-coordination-disorder-
dcd#:~:text=DCD%20komt%20voor%20bij%20ongeveer,6%25%20van%20de%20schoolgaa
nde%20kinderen.
23 be.STAT. (z.d.). https://bestat.statbel.fgov.be/bestat/crosstable.xhtml?view=161080d2-
d411-4e40-9a0f-a27db5e2b6e1
24 Beaton, D. E., Bombardier, C., Guillemin, F., & Ferraz, M. B. (2000b). Guidelines for the
Process of Cross-Cultural Adaptation of Self-Report Measures. Spine, 25(24), 3186–3191.
https://doi.org/10.1097/00007632-200012150-00014
25 Verpraet, A., Janssens, A., & Deboutte, D. (2011). De Strengths and Difficulties
Questionnaire (SDQ) bij Vlaamse jongeren van 11 tot 18 jaar : normgegevens en verdere
evidentie voor de betrouwbaarheid binnen een bevolkingsgroep. Tijdschrift Voor
Orthopedagogiek, Kinderpsychiatrie En Klinische Kinderpsychologie., 36(1), 30–43.
https://repository.uantwerpen.be/link/irua/89901
26 Landelijke werkgroep Signaleringsinstrumenten Psychosociale Problematiek Jeugd
(LSPPJ) van GGD Nederland. (2006). Handleiding voor het gebruik van de SDQ binnen de
jeugdgezondheidszorg: Vragenlijst voor het signaleren van psychosociale problemen bij
kinderen van 7-12 jaar.
27 World Health Organization: WHO. (2022). Physical activity. www.who.int.
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/physical-activity
28 Blank, R., Smith-Engelsman, B., Polatajko, H. & Wilson, P. European academy for
childhood disability (EACD): recommendations on the definition, diagnosis and intervention
of developmental coordination disorder (long version). Dev. Med. Child Neurol. 54, 54–93
(2012).
29 Hunt, J., Zwicker, J. G., Godecke, E., & Raynor, A. J. (2021). Awareness and knowledge of
developmental coordination disorder: A survey of caregivers, teachers, allied health
professionals and medical professionals in Australia. Child Care Health and Development,
47(2), 174–183. https://doi.org/10.1111/cch.12824
30 Wilson, B. G., Neil, K., Kamps, P. H., & Babcock, S. (2013). Awareness and knowledge of
developmental co‐ordination disorder among physicians, teachers and parents. Child Care
Health and Development, 39(2), 296–300. https://doi.org/10.1111/j.1365-2214.2012.01403.x
31 www.australianexplorer.com. (n.d.). Australian School Systems. Australian Explorer Pty
Ltd. https://www.australianexplorer.com/australian_school_systems.htm
32 Wijtzes AI, Verloigne M, Mouton A, Cloes M, De Ridder KA, Cardon G, Seghers J. Results
From Belgium's 2016 Report Card on Physical Activity for Children and Youth. J Phys Act
Health. 2016 Nov;13(11 Suppl 2):S95-S103. doi: 10.1123/jpah.2016-0306. PMID: 27848723.
33 Cairney, J. M., Rigoli, D., & Piek, J. J. (2013). Developmental coordination disorder and
internalizing problems in children: The environmental stress hypothesis elaborated.
Developmental Review, 33(3), 224–238. https://doi.org/10.1016/j.dr.2013.07.002
34 Nomenclatuur artikel 7 kinesitherapie. (2023, May 1). Rijksinstituut Voor Ziekte- En
Invaliditeitsverzekering.https://www.inami.fgov.be/SiteCollectionDocuments/nomenclatuurart
07_20230501_01.pdf
35 Overeenkomst 2022 -2023 voor de kinesitherapeuten - RIZIV. (n.d.). Rijksinstituut Voor
Ziekte- En Invaliditeitsverzekering.
https://www.riziv.fgov.be/nl/professionals/individuelezorgverleners/kin…
/overeenkomst-2022.aspx
36 Travail du neuropsychologue - Association québécoise des neuropsychologues. (2023,
January 31). Association Québécoise Des Neuropsychologues. https://aqnp.ca/la-
neuropsychologie/le-neuropsychologue/travail-du-
neuropsychologue/#:~:text=Le%20neuropsychologue%20est%20un%20expert,notamment%
20par%20des%20tests%20psychom%C3%A9triques.
