Ouderbetrokkenheid in de kleuterklas in een context van co-ouderschap is een heel interessant gegeven om te bekijken vanuit het perspectief van de ouders, aangezien zij verantwoordelijk geacht worden om ouderbetrokkenheid te realiseren.
Wat ouderbetrokkenheid voor hen betekent, is net zoals in de literatuur niet eenduidig, maar wordt voor ouders wel beschouwd als een evidentie en belangrijk. Ouderbetrokkenheid wordt al te vaak enkel gezien als een middel om de onderwijsprestaties van kinderen te verhogen, ook al is aangetoond dat ouderbetrokkenheid ook andere voordelen met zich meebrengt. Hoe ouders hier naar kijken, sluit hier goed bij aan. Het begrip gaat ruimer dan enkel het schoolse aspect. Ouders willen op de hoogte zijn van waar hun kind mee bezig is op alle domeinen. Betrokkenheid kan positieve effecten hebben op de prestaties van het kind, maar dit is niet noodzakelijk de hoofdzakelijke insteek om betrokken te zijn. Ouders kijken breder dan het educatieve. Naast de brede conceptualisering van het begrip varieert ouderbetrokkenheid volgens ouders doorheen het opgroeien van het kind. De ouderbetrokkenheid vermindert naargelang kinderen ouder worden. Er kan dus gesteld worden dat een eenduidige definitie van ouderbetrokkenheid niet bestaat, maar dat drie kenmerken (evidentie, ruim begrip, fluctuatie doorheen de tijd) duidelijk naar voor komen.
Hoe krijgt het concept ouderbetrokkenheid vorm in de huidige samenleving? Er is een brede range aan manieren van communicatie tussen ouders en school. Ouders appreciëren het om veel te weten over hun kind op school, maar hebben ook veel begrip en respect voor het takenpakket van kleuteronderwijzers. Naast de informatieverstrekking worden tal van activiteiten georganiseerd waar ouders aan kunnen deelnemen. In ieder gesprek werden ook de oudercontacten en het oudercomité aangehaald als onderdelen van ouderbetrokkenheid. Om ouders via communicatie op een toegankelijke manier te betrekken, is het belangrijk om te weten dat eenduidige en duidelijke informatie noodzakelijk geacht wordt. Bovendien zijn er meerdere ouders die voorkeur hebben voor persoonlijke communicatie en zo goed als iedereen vindt het belangrijk dat de school beide ouders gelijk benadert. Indien er tweezijdige communicatie is, vindt deze vooral plaats wanneer er cruciale momenten zijn in het leven van het kind. Als ouders er niet in slagen om deel te nemen aan de initiatieven van de school, ontstaan regelmatig schuldgevoelens. Ondanks het feit dat ouders enorm veel tijd investeren in hun kind buiten de school, zijn deze gevoelens mogelijk. Ook het loslaten en de hiermee samengaande overbetrokkenheid verdienen belangstelling. Aandacht schenken aan eventuele moeilijkheden die ouders ervaren bij ouderbetrokkenheid opent de wegen om samen te zoeken en een gedeelde verantwoordelijkheid op te nemen in de realisatie van ouderbetrokkenheid. Ouders geven bij de conceptualisering dus aan dat ouderbetrokkenheid evident is, maar bij de realisatie ervan blijkt het lang niet zo vanzelfsprekend te zijn. Ouderbetrokkenheid krijgt in de praktijk een enge en instrumentele invulling. Er worden vooral acties vanuit de school georganiseerd waar ouders op kunnen ingaan zoals bijvoorbeeld de oudercontacten, de schoolfeesten, etc. Ouders betrekken de school vooral op noodzakelijke momenten zoals bijvoorbeeld moeilijkheden op school of de scheidingsperiode. Het gaat eerder over elkaar op de hoogte houden dan het echt actief betrekken in elkaars leefwereld. Het is heel positief dat dit er is, maar het is een enge invulling van hoe ouderbetrokkenheid vorm kan krijgen. Kennen ouders te weinig alternatieve mogelijkheden om ouderbetrokkenheid op een andere manier te realiseren? Zijn ouders op de hoogte van de good practices die er zijn? De invulling komt vooral vanuit de school en is heel formeel, maar wat met ouders die hier niet steeds op kunnen ingaan? Zijn dit slechte ouders? Zijn dit ouders die als niet betrokken geacht worden? Een bredere kijk is mogelijk en ouders hun stem hierin gehoor geven is cruciaal.
De rol die de school toegeschreven krijgt door ouders varieert heel erg. Dit gaat van het puur educatieve tot de totale ontwikkeling van het kind. Naast de rol van de school en van de ouder zijn heel wat andere actoren betrokken zoals familie, vrienden, etc. om ouderbetrokkenheid vorm te kunnen geven. Ieder kind heeft een andere verblijfsregeling, een andere gezinssamenstelling, etc., waardoor een one-size-fits-all benadering niet mogelijk is. Geen enkele situatie en context is hetzelfde en ouders mogen niet gezien worden als een homogene groep die geacht wordt in staat te zijn om ouderbetrokkenheid te realiseren. Aandacht voor de unieke context waarbinnen ouderbetrokkenheid vorm krijgt bevordert de ouderbetrokkenheid. Bij co-ouders gaat de scheiding af en toe zorgen voor een complexere context om ouderbetrokkenheid te realiseren. Er heerst een maatschappelijke visie op scheiding die zorgt voor dubbele gevoelens bij ouders. Ook de ruimere maatschappij heeft dus zijn plaats in het verhaal. Het ideaalbeeld van een gezin blijft vaak een tweeoudergezin, maar gescheiden ouders willen ook niet gesepareerd worden in de maatschappij, ook niet als het gaat over ouderbetrokkenheid. Co-ouders willen geen label na scheiding voor zichzelf en voor hun kind. Toch is er in deze omgeving vaak extra aandacht voor de emotionele ontwikkeling van het kind. Naast de maatschappelijke kijk op scheiding spelen andere elementen een rol in de ouderbetrokkenheid bij co-ouders. Zo is er een extra actor die gelijkwaardig betrokken moet worden. Bij gescheiden ouders kunnen de ouders niet meer als één entiteit beschouwd worden. De school is een constante in het leven van deze kinderen en het is belangrijk dat er hier aandacht is voor de emotionele ontwikkeling van het kind, kennis over de verblijfsregeling, etc. Ook de tijdsinvulling is bij deze ouders anders aangezien hun kinderen niet fulltime bij hen zijn. De moeilijkheden waarmee sommige co-ouders geconfronteerd worden door de scheiding hebben invloed op ouderbetrokkenheid. Zijn er andere groepen zoals culturele minderheidsgroepen die andere moeilijkheden ervaren? Belangstelling voor de unieke situatie van het gezin en de rol van maatschappij kan voor een betere inleving zorgen waardoor ouderbetrokkenheid gezamenlijk vorm kan krijgen.
Ouderbetrokkenheid is dus een heel ruim concept, maar kent een enge en instrumentele invulling in de praktijk. De variatie aan betekenisverlening van ouders dient ernstig genomen te worden. Ouderbetrokkenheid breder benaderen en vormgeven vanuit een bidirectionele inspanning is het streefdoel waar naar gewerkt moet worden. Er kwamen namelijk meerdere good practices naar voor die voor (co-)ouders gunstig zijn om ouderbetrokkenheid te bewerkstelligen. Een gedeelde verantwoordelijkheid opnemen in de realisatie van ouderbetrokkenheid is dus cruciaal.
Alameda-Lawson, T., & Lawson, M. A. (2018). A Latent Class Analysis of Parent Involvement Subpopulations. Social Work Research, 42(2), 118–130. https://doi.org/10.1093/swr/svy008
Bakker, M., & De Boer, F. (2021). Kwaliteitscriteria in kwalitatief onderzoek: welke termen hanteer je als kwalitatief onderzoeker? KWALON, 26(2), 88–96. https://doi.org/10.5117/kwalon2021.2.002.bakk
Berryhill, M. B. (2016). Coparenting and Parental School Involvement. Child & Youth Care Forum, 46(2), 261–283. https://doi.org/10.1007/s10566-016-9384-8
Bie, M. B., & Roose, R. (2007). Het belang van het kind of een vraag naar de legitimiteit van de jeugdbescherming en bijzondere jeugdbijstand. Tijdschrift voor Jeugdrecht en Kinderrechten, 8(4), 206–213.
Bower, H. A., & Griffin, D. (2011). Can the Epstein Model of Parental Involvement Work in a High-Minority, High-Poverty Elementary School? A Case Study. Professional School Counseling, 15(2), 2156759X1101500. https://doi.org/10.1177/2156759x1101500201
Broekhuizen, L., & van den Berg-Minnaard, M. (2013). Validiteit en betrouwbaarheid van tests. Huisarts en wetenschap, 56(3), 123-123.
Camara, K. A., & Resnick, G. (1989). Styles of conflict resolution and cooperation between divorced parents: Effects on child behavior and adjustment. American Journal of Orthopsychiatry, 59(4), 560–575. https://doi.org/10.1111/j.1939-0025.1989.tb02747.x
Çetin, M., & Demircan, H. Z. (2022). Coparenting and parental involvement in education: the mediating role of motivational beliefs. Journal of Family Studies, 1–27. https://doi.org/10.1080/13229400.2022.2045210
Clarke, V., & Braun, V. (2013). Teaching thematic analysis: Overcoming challenges and developing strategies for effective learning. Psychologist, 26(2). http://eprints.uwe.ac.uk/21155/
Crozier, G. (2001). Excluded Parents: The deracialisation of parental involvement [1]. Race Ethnicity and Education, 4(4), 329–341. https://doi.org/10.1080/13613320120096643
Devlieghere, J., Li, Y., & Vandenbroeck, M. (2020). Beyond the veil of parents: deconstructing the concept of parental involvement in early childhood education and care. Early Years, 1–12. https://doi.org/10.1080/09575146.2020.1840526
Dhakal, K. (2022). NVivo. Journal of The Medical Library Association, 110(2). https://doi.org/10.5195/jmla.2022.1271
Dozza, L., & Cavrini, G. (2012). Perceptions of Competence: How Parents View Teachers. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 46, 4050–4055. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.06.195
Epstein, J. L. (2010). School/Family/Community Partnerships: Caring for the Children We Share. Phi Delta Kappan, 92(3), 81–96. https://doi.org/10.1177/003172171009200326
Epstein, J. L., & S. B. Sheldon. 2006. “Moving Forward: Ideas for Research on School, Family, and Community Partnerships.” In SAGE Handbook for Research in Education: Engaging Ideas and Enriching Inquiry, 117–138. London: Sage Publications.
Ethiek en onderzoek. (z.d.). Universiteit Gent. https://www.ugent.be/pp/nl/onderzoek/ec
Fagnano, C. L., & Werber, B. (2020). School, Family, And Community Interaction. Taylor & Francis.
Fan, F. X., & Chen, C. M. (2001). Parental Involvement and Students’ Academic Achievement: A Meta-Analysis. Educational Psychology Review, 13(1), 1–22. https://doi.org/10.1023/A:1009048817385
Freek Bucx, F. B. (2011). Gezinsrapport 2011. Een portret van het gezinsleven in Nederland.
Garg, R. (2016). Methodology for research I. Indian Journal of Anaesthesia, 60(9), 640. https://doi.org/10.4103/0019-5049.190619
Georgiou, S. N. (2007). Parental involvement: beyond demographics. International Journal about Parents in Education. http://www.ernape.net/ejournal/index.php/IJPE/article/download/25/15
Ghysens, L., & Van Braak, J. (2012). Beïnvloedende factoren van ouderbetrokkenheid: een empirische studie in traditionele en methodescholen. Pedagogische Studien, 89(4), 207–224. http://pedagogischestudien.nl/download?type=document&identifier=616509
Gilleir, C. (2013). Combineren in je eentje. Arbeid en gezin bij werkende alleenstaande ouders in Vlaanderen. /.
Glossarium: Echtscheiding. (z.d.). https://ec.europa.eu/. Geraadpleegd op 6 mei 2023, van https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glos…
Goodall, J., & Montgomery, C. (2013). Parental involvement to parental engagement: a continuum. Educational Review, 66(4), 399–410. https://doi.org/10.1080/00131911.2013.781576
Goodall, J., & Vorhaus, J. 2011. Review of best practice in parental engagement. London: Department of Education. https://purehost.bath.ac.uk/ws/files/146139638/DFE_RR156.
Gross, D., Bettencourt, A. F., Taylor, K., Francis, L., Bower, K., & Singleton, D. L. (2019). What is Parent Engagement in Early Learning? Depends Who You Ask. Journal of Child and Family Studies, 29(3), 747–760. https://doi.org/10.1007/s10826-019-01680-6
Hamlin, D., & Flessa, J. (2016). Parental Involvement Initiatives: An Analysis. Educational Policy, 32(5), 697–727. https://doi.org/10.1177/0895904816673739
Hill, N. E., & Taylor, L. C. (2004). Parental School Involvement and Children’s Academic Achievement. Current Directions in Psychological Science, 13(4), 161–164. https://doi.org/10.1111/j.0963-7214.2004.00298.x
Hornby, G., & Blackwell, I. (2018). Barriers to parental involvement in education: an update. Educational Review, 70(1), 109–119. https://doi.org/10.1080/00131911.2018.1388612
Howitt, D. (2013). Introduction to Qualitative Methods in Psychology. Howitt, D. (2013). Introduction to Qualitative Methods in Psychology.
Howitt, D., & Cramer, D. (2005). Introduction to Research Methods in Psychology. http://ci.nii.ac.jp/ncid/BA74824683
Janssen, J., & Vandenbroeck, M. (2018). (De)constructing parental involvement in early childhood curricular frameworks. European Early Childhood Education Research Journal, 26(6), 813– 832. https://doi.org/10.1080/1350293x.2018.1533703
Jensen, T. M., & Sanner, C. (2021). A scoping review of research on well‐being across diverse family structures: Rethinking approaches for understanding contemporary families. Journal of Family Theory & Review, 13(4), 463–495. https://doi.org/10.1111/jftr.12437
Kim, Y. 2009. “Minority Parental Involvement and School Barriers: Moving the Focus away from Deficiencies of Parents.” Educational Research Review 4 (2): 80–102.
Kind & Gezin. (2015). Het kind in Vlaanderen. https://www.opgroeien.be/sites/default/files/documents/kiv2015.pdf
KINDEREN IN HUN GEZINSCONTEXT: EEN BLIK OP DE DIVERSITEIT. (2020). Agentschap Opgroeien. https://www.opgroeien.be/sites/default/files/documents/kinderen_in_hun_… n_blik_op_diversiteit.pdf
Koviene, S. (2020). Factors stimulating parents’ involvement to activities of pre-school establishment. INTED Proceedings, 7810–7817. https://www.webofscience.com/wos/woscc/full-record/WOS:000558088807132
Lukefahr, A. (2019). A Study of Kindergarten Through Eighth-grade Teachers’ Perceptions of the Impact Gender Plays on Students Involved in Divorce (Doctoral dissertation, Lindenwood University).
Maimon, R. M. (2018). On Parents And Teachers’ Attitudes Towards Parental Involvement In School. https://doi.org/10.15405/epsbs.2018.06.18
Markham, R. (1995). Parent Communication: Preparing for Parent-Teacher Conferences.
Marriage and divorce statistics - Statistics Explained. (2021, mei). Https://Ec.Europa.Eu/. Geraadpleegd op 13 april 2022, van https://ec.europa.eu/eurostat/statistics- explained/index.php?title=Marriage_and_divorce_statistics
Mohamed, E. R. (1996). It takes a whole village to raise a child. Peabody Journal of Education, 71(1), 57–63. https://doi.org/10.1207/s15327930pje7101_8
Mortelmans, D. (2011). Kwalitatieve analyse met NVivo. In Leuven : Acco eBooks. https://lib.ugent.be/nl/catalog/rug01:001694839
Naderifar, M., Goli, H., & Ghaljaie, F. (2017c). Snowball Sampling: A Purposeful Method of Sampling in Qualitative Research. گام های توسعه در آموزش پزشکی, 14(3). https://doi.org/10.5812/sdme.67670
Opgroeien. (2023, 24 februari). Opgroeien. https://www.opgroeien.be/over-opgroeien/geschiedenis
Öztürk, M. (2013). Barriers to Parental Involvement for Diverse Families in Early Childhood Education. Journal of Educational and Social Research. https://doi.org/10.5901/jesr.2013.v3n7p13
Regeerakkoord van de Vlaamse Regering 2019-2024. (z.d.). www.vlaanderen.be. https://www.vlaanderen.be/publicaties/regeerakkoord-van-de-vlaamse-rege…
Schramm, D. G., & Becher, E. H. (2020, 16 mei). Common Practices for Divorce Education. Family Relations, 69(3), 543–558. https://doi.org/10.1111/fare.12444
Statistics Explained. (2021, 1 februari). Https://Ec.Europa.Eu/. Geraadpleegd op 25 april 2022, van https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Stat…
Struyf, E. (2022). Samen inclusief onderwijs realiseren: Een handboek voor professionals binnen en buiten het onderwijs.
Studiedienst van de Vlaamse Regering. (2013, februari). Gezinstransities in Vlaanderen (Nr.ISBN9789040303418). Corijn Martine en Christine Van Peer.
Tan, C. L., Lyu, M., & Peng, B. (2020). Academic Benefits from Parental Involvement are Stratified by Parental Socioeconomic Status: A Meta-analysis. Parenting: Science and Practice, 20(4), 241–287. https://doi.org/10.1080/15295192.2019.1694836
Vanassche, S., Sodermans, A. K., Declerck, C., & Matthijs, K. (2017). Alternating Residence for Children After Parental Separation: Recent Findings from Belgium. Family Court Review, 55(4), 545–555. https://doi.org/10.1111/fcre.12303
Vintilă, M., & Istrat, D. (2016). Parental involvement in early childhood education–cooperation between parents and children. Theoretical and Applied in Psychology SICAP23, 189.
Wong, L. P. (2008). Data analysis in qualitative research: a brief guide to using nvivo. Malaysian family physician, 3(1), 14–20.
Wright, M. F. (2019). The Nature, Extent, Causes, and Consequences of Cyberbullying. Advances in information security, privacy, and ethics book series, 138–150. https://doi.org/10.4018/978-1-5225-7492-7.ch012