De uitbreiding van de EU met Oekraïne door de bril van de media: een gevaar of een opportuniteit?
De uitbreiding van de EU met Oekraïne door de bril van de media: een gevaar of een opportuniteit?
De Europese Unie begon oorspronkelijk in 1952 met zes landen. België, Frankrijk, Duitsland, Nederland, Luxemburg en Italië begonnen samen te werken, initieel voornamelijk op vlak van kolen en staal. Sinds de jaren 70 werd de EU steeds groter en begon de unie zeg te hebben over meer alsmaar meer sectoren. De EU groeide uit tot een gemeenschap van 27 landen die samenwerken op verschillende niveau’s zoals de interne markt, handel en competitiebeleid. Ook al heeft het Verenigd Koninkrijk de EU intussen al opnieuw verlaten, staan toch een aantal andere landen op de deur te kloppen in de hoop toeglaten te worden tot de Europese club.
Sinds juni 2022 is Oekraïne officieel kandidaat-lidstaat, wat wil zeggen dat het land wil toetreden tot de EU en in onderhandeling is daaromtrent. Dit is opmerkelijk omdat Oekraïne het eerste land is dat tijdens een oorlog de officiële status van kandidaat-lidstaat heeft verkregen van de EU. Het is bovendien de eerste keer dat een land zo snel het kandidaat-lidmaatschap heeft gekregen, namelijk slechts vier maanden nadat ze het hebben aangevraagd. Vóór de Russische aanval waren veel EU-burgers tegen de uitbreiding van de EU met Oekraïne volgens Eurobarometer. Na 22 februari 2022, de dag dat Rusland Oekraïne binnenviel, veranderden die cijfers toch enigszins. Opvallend genoeg willen nu ineens meer burgers Oekraïne, een land in oorlog dat economisch gezien al niet de sterkste leerling van de klas was, in de EU.
Als het gaat over ontwikkelingen in de EU, zijn pan-Europese media belangrijke spelers om in het oog te houden. Deze media focussen voornamelijk op Europese zaken, hebben gespecialiseerde EU-journalisten en een publiek dat voorbij nationale grenzen gaat. Pan-Europese media, zoals bijvoorbeeld Politico en Euractiv, groeien en krijgen een alsmaar groter lezerspubliek. Desalniettemin hebben ze ook een invloedrijk publiek en zijn hun lezers voornamelijk hoogopgeleiden, EU-experten, EU-medewerkers en politici. Mensen aan het roer van de Europese machine lezen dus vaak wat zulke pan-Europese media publiceren, wat betekent dat die media ook een niet te onderschatten invloed hebben op hun denken en doen. Nieuws is zelden louter een feitelijke neerslag van wat er gebeurt, maar geeft meestal ook context en duiding, waardoor dezelfde gebeurtenis soms op een heel verschillende manier geframed wordt. Om bij het conflict in Oekraïne te blijven: deze wordt in Rusland geframed als een ‘militaire operatie’ terwijl die in Oekraïne en Europa wordt geframed als een gewapend conflict met Rusland als agressor. Eenvoudig gezegd: afhankelijk van de bril die je opzet (het frame in het nieuws), zal je heel anders naar een gebeurtenis kijken.
Net daarom onderzocht deze thesis hoe pan-Europese media de mogelijke uitbreiding van de EU met Oekraïne framen in hun artikels. Kijken ze ernaar met een gekleurde, positieve of negatieve bril? En leggen ze de nadruk op voornamelijk economische of veiligheidsargumenten? Geen zorgen, dit is geen onderzoek voor opticiens, wel voor mensen die eens verschillende brillen willen opzetten om zo een bredere kijk te krijgen op de situatie.
Het onderzoek toont aan dat pan-Europese nieuwsmedia de uitbreiding van de EU met Oekraïne vooral framen als een manier om de veiligheid van de EU te garanderen. In zo’n 24,6% van de onderzochte artikels van pan-Europese media wordt de uitbreiding met Oekraïne gekaderd als een voordeel voor de veiligheid van de EU, haar burgers, of als een manier om de invloedssfeer van Rusland tegen te gaan. In 8,2% van de onderzochte artikels wordt de situatie geframed als een gevaar voor de economie van de EU. Zo zou de toetreding van Oekraïne wel eens kunnen leiden tot minder subsidies volgens andere landen en is het een arm land waarin veel (EU-geld) geïnvesteerd moet worden, volgens dergelijke artikels. 3,27% van de artikels kadert de situatie als een gevaar voor de veiligheid van de EU, omdat het mogelijks een trigger zou zijn voor verdere escalatie van het conflict met Rusland. De cultuurverschillen tussen Europa en Oekraïne worden niet aangehaald als een probleem in de artikels. Dat is een groot contrast met eerder onderzoek naar het kandidaat-lidmaatschap van Turkije, waarbij die cultuurverschillen net wel heel erg in de verf gezet worden. In een verschillende sociaaleconomische en politieke context, zetten de pan-Europese media dus blijkbaar ook een andere bril op.
De manier waarop pan-Europese media berichten over de uitbreiding van de EU met Oekraïne verandert doorheen de tijd. Bijvoorbeeld, toen Oekraïne officieel kandidaat-lidstaat werd in juni 2022 frameden een aantal artikels de situatie als een probleem voor de veiligheid van de EU. Nadat Oekraïne officieel kandidaat-lidstaat is geworden, is de uitbreiding van de EU met Oekraïne geen enkele keer meer op die manier beschreven. Dat heeft hoogstwaarschijnlijk te maken met het feit dat de volgende grote stap in Oekraïne’s EU-verhaal, namelijk lidmaatschap, nog ver weg is. Het duurt jaren voordat een kandidaat-lidstaat officieel lid van de EU kan worden. Voorlopig was het grootste veiligheidsgevaar geschied, volgens de media, toen Oekraïne de aanvraag indiende en officieel kandidaat-lidstaat werd. Wat er daarna gebeurde, was op zich van minder symbolische waarde.
Naast veiligheid en economie, zetten pan-Europese media nog een andere bril op. Zo blijkt uit het onderzoek dat de uitbreiding van de EU met Oekraïne ook vaak als symbolisch wordt beschreven. Er zijn heel wat artikels die geen rationele pro’s of contra’s over opportuniteiten of gevaren van het lidmaatschap van Oekraïne aanhalen, maar framen het kandidaat-lidmaatschap eerder als een symbolisch statement om te tonen dat het land "één van ons" is.
Maar het is ook belangrijk om te verduidelijken dat niet alle pan-Europese media hetzelfde zijn hierin. Elk medium is anders, ook in de manier waarop ze berichtgeven. Zo frameden EUobserver en Politico de uitbreiding van de EU met Oekraïne wél enkele keren als een gevaar voor de veiligheid, terwijl Euractiv en Euronews dat nooit hebben gedaan. Net zoals bedrijven hebben media elk een andere werking, geschiedenis, en willen zij zich differentiëren en positioneren. Net zoals mensen op een andere manier naar de wereld kijken, doen media dat ook.
Bibliografie
Alarcón, A. V. M. (2010). Media representation of the European Union: Comparing newspaper coverage in France, Spain and the United Kingdom. International Journal of Communication, 4, 18. doi: 1932-8036/20100398
Anderson, E. (2022, 28 February). Ukraine belongs in EU, Commission chief von der Leyen says. Politico. Retrieved from https://www.politico.eu/article/ukraine-eu-commission-chief-von-der-leyen-invite/ on 11 May 2023.
Anghel, V., & Džankić, J. (2023). Wartime EU: consequences of the Russia–Ukraine war on the enlargement process. Journal of European Integration, 45(3), 487-501. doi: 10.1080/07036337.2023.2190106
Askew, J. (2023, 21 March). What would actually happen if Ukraine joined the EU? Euronews. Retrieved from https://www.euronews.com/2023/03/21/what-would-actually-happen-if-ukraine-joined-the-eu on 10 May 2023.
Axford, B., & Huggins, R. (Eds.). (2001). New media and politics. London: Sage.
Azman, K. D. (2011). The problem of “democratic deficit” in the European Union. International Journal of Humanities and Social Science, 1(5), 242-250.
Baisnée, O. (2007) ‘The European Public Sphere Does Not Exist (At Least It’s Worth Wondering...)’, European Journal of Communication 22(4): 493–503. doi: 10.1177/0267323107083065
Baldwin, R. E. (1995). The eastern enlargement of the European Union. European Economic Review, 39(3-4), 474-481. doi: 10.1016/0014-2921(94)00053-3
Bärenreuter, C., Brüll, C., Mokre, M., & Wahl-Jorgensen, K. (2009). An overview of research on the European public sphere. Eurosphere. Online working paper series, (3).
Bieler, A. (2006). European Integration and Eastward Enlargement. In Global Restructuring, State, Capital and Labour (pp. 71-90). Palgrave Macmillan, London.
Brüggemann, M., & Schulz-Forberg, H. (2009). Becoming pan-European? Transnational media and the European public sphere. International Communication Gazette, 71(8), 693-712. doi: 10.1177/1748048509345064
Brzozowski, A. & Sieniawski, B. (2022, 24 February). Poland, Slovenia, Lithuania say Ukraine deserves EU candidate status. Euractiv. Retrieved from https://www.euractiv.com/section/politics/short_news/poland-slovenia-lithuania-say-ukraine-deserves-eu-candidate-status/ on 10 May 2023.
Brzozowski, B. (2023, 31 January). Grain from Ukraine hits EU farmers with pain: Just wait until Kyiv joins the club. Politico. Retrieved from https://www.politico.eu/article/grain-ukraine-eu-farmers-pain-eu-member-agriculture-kyiv/ on 12 May 2023.
Callaghan, K., & Schnell, F. (2005). Framing American politics. University of Pittsburgh Press.
Chalaby, J. K. (2002). Transnational television in Europe: The role of pan-European channels. European Journal of Communication, 17(2), 183-203.
Chan, L. L., & Idris, N. (2017). Validity and reliability of the instrument using exploratory factor analysis and Cronbach’s alpha. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 7(10), 400-410.
Cheneval, F., & Schimmelfennig, F. (2013). The case for demoicracy in the European Union. JCMS: Journal of Common Market Studies, 51(2), 334-350. doi: 10.1111/j.1468-5965.2012.02262.x
Coleman, R., McCombs, M., Shaw, D., & Weaver, D. (2008). Agenda Setting. In Wahl-Jorgensen, K & Hantizsch, T. (Eds.). The Handbook of Journalism Studies. (147-160). New York: Routledge.
Corbu, N., Ștefăniță, O., Oprea, D., & Udrea, G. (2015). The European Union–From Agenda Setting and Media Frames to Citizens’ Conversations. Romanian Journal of Communication and Public Relations, 17(1), 41-57. doi: 10.21018/rjcpr.2015.1.114
Crowcroft, O. (2022, 1 March). MEPs vote overwhelmingly to condemn Russia’s invasion of Ukraine. Euronews. Retrieved from https://www.euronews.com/my-europe/2022/03/01/meps-vote-overwhelmingly-to-condemn-russia-s-invasion-of-ukraine on 12 May 2023.
Dahm, J. (2023, 22 March). Germany wants EU to prepare farm funds for enlargement. Euractiv. Retrieved fromhttps://www.euractiv.com/section/agriculture-food/news/germany-wants-eu-to-prepare-farm-funds-for-enlargement/ on 12 May 2023.
Deprez, A., Raeymaeckers, K., & Van Leuven, S. (2011). Framing van de Eerste en Tweede Intifada in de Vlaamse en Nederlandse pers: Een casestudy van De Morgen en het NRC Handelsblad. Tijdschrift voor communicatiewetenschap, 39(1).
Deprez, A., & Van Leuven, S. (2020). Journalistiek in maatschappelijk perspectief : een inleiding tot journalistieke theorie en onderzoek. Ghent: Academia Press.
De Vreese, C. H., Boomgaarden, H. G., & Semetko, H. A. (2011). (In) direct framing effects: The effects of news media framing on public support for Turkish membership in the European Union. Communication research, 38(2), 179-205. doi: 10.1177/0093650210384934
De Vreese, C. H., & Boomgaarden, H. G. (2003). Valenced news frames and public support for the European Union. Communication Research, 38(2), 179-205. doi: 10.1177/0093650210384934
De Vreese, C. H., & Boomgaarden, H. G. (2005). Projecting EU referendums: Fear of immigration and support for European integration. European Union Politics, 6(1), 59-82. doi: 10.1177/1465116505049608.
De Vreese, C. H., & Boomgaarden, H. G. (2006). Media effects on public opinion about the enlargement of the European Union. JCMS: Journal of Common Market Studies, 44(2), 419-436. doi: 10.1111/j.1468-5965.2006.00629.x
De Vreese, C. H. (2003). Framing Europe: television news and European integration. Amsterdam: Aksant.
De Vreese, C. H. (2007a). A spiral of Euroscepticism: The media's fault? Acta Politica, Vol. 42, 271–286. doi: 10.1057/palgrave.ap.5500186
De Vreese, C. H. (2007b). The EU as a public sphere. Living Reviews in European Governance, 2(3). doi: 10.12942/lreg-2007-3
EUobserver (n.d.). About us. EUobserver. Retrieved from https://euobserver.com/static/about on 1 April 2023.
Euractiv (n.d.). About Euractiv. Euractiv. Retrieved from https://www.euractiv.com/about-euractiv/ on 23 February 2023.
Euractiv (n.d.). Editorial Standards & Policies. Euractiv. Retrieved from https://www.euractiv.com/editorial-standards-policies/ on 1 March 2023.
Euronews (n.d.). About us. Euronews. Retrieved https://www.euronews.com/about on 6 March 2023.
Euronews (n.d.). Editorial Charter for European Union Contract. Euronews. Retrieved from https://www.euronews.com/services-ue on 7 March 2023.
European Commission (n.d.). Steps towards joining. Retrieved from https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/enlargement-policy/steps-towards-joining_en on 2 November 2022.
European Commission (2017). Standard Eurobarometer 88 – Autumn 2017. Eurobarometer Surveys. European Commission. Retrieved from https://europa.eu/eurobarometer/surveys/detail/2143 on 22 February 2023.
European Commission (2018). Standard Eurobarometer 89 – Spring 2018. Eurobarometer Surveys. European Commission. Retrieved from https://europa.eu/eurobarometer/surveys/detail/2180 on 22 February 2023.
European Commission (2022a). EP Spring 2022 Survey. Eurobarometer Surveys. European Commission. Retrieved from https://europa.eu/eurobarometer/surveys/detail/2792 on 22 February 2023.
European Commission (2022b). Standard Eurobarometer 97 – Summer 2022. Eurobarometer Surveys. European Commission. Retrieved from https://europa.eu/eurobarometer/surveys/detail/2693 on 22 February 2023.
Entman, R. M. (1993). Framing: Towards clarification of a fractured paradigm. In McQuail, D. (Ed.). McQuail's reader in mass communication theory. (51-58). London: Sage.
Eriksen, E. O. (2005). An emerging European public sphere. European journal of social theory, 8(3), 341-363. doi: 10.1177/1368431005054798
Eriksen, E. O. (2007). Conceptualising European public spheres: General, segmented and strong publics. In The European Union and the public sphere (pp. 37-57). Routledge.
European Union (n.d.). Joining the EU. Retrieved from https://european-union.europa.eu/principles-countries-history/joining-eu_en on 2 November 2022.
Ferguson, E., & Cox, T. (1993). Exploratory factor analysis: A users’ guide. International journal of selection and assessment, 1(2), 84-94. doi: 10.1111/j.1468-2389.1993.tb00092.x
Firmstone, J. (2008). Approaches of the transnational press to reporting Europe. Journalism, 9(4), 423-442. doi: 10.1177/1464884908091293
Fortuna, G. (2023, 21 March). EU triggers crisis fund to bail out farmers hit by Ukraine grain influx. Euractiv. Retrieved from https://www.euractiv.com/section/agriculture-food/news/eu-triggers-crisis-fund-to-bail-out-farmers-hit-by-ukraine-grain-influx/ on 10 May 2023.
France sees no EU entry for Ukraine before ’15 or 20 years’. (2022, 23 May). Euractiv. Retrieved from https://www.euractiv.com/section/enlargement/news/france-sees-no-eu-entry-for-ukraine-before-15-or-20-years/ on 12 May 2023.
Fuchs, D., & Klingemann, H. D. (2002). Eastward enlargement of the European Union and the identity of Europe. West European Politics, 25(2), 19-54. doi: 10.1080/713869598
Goffman, E. (1974). Frame analysis: An essay on the organization of experience. Harvard University Press.
Gray, A. (2022, 18 June). Big deal: What does EU candidate status actually mean for Ukraine? Politico. Retrieved from https://www.politico.eu/article/why-eu-membership-candidate-status-matters-for-ukraine/ on 10 May 2023.
Habermas, J. (1961). The structural transformation of the public sphere: An Inquiry into a Category of Bourgeois Society. Cambridge, MA.
Habermas, J. (1992). Faktizität und geltung. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Habermas, J. (2006). Political communication in media society: Does democracy still enjoy an epistemic dimension? The impact of normative theory on empirical research. Communication theory, 16(4), 411-426. doi:10.1111/j.1468-2885.2006.00280.x
Heikkilä, H., & Kunelius, R. (2006). Journalists Imagining the European Public Sphere: Professional discourses about the EU news practices in ten countries. Javnost-The Public, 13(4), 63-79. doi: 10.1080/13183222.2006.11008925
Heinderyckx, F. (2015). European Public Sphere| Transnational News Media and the Elusive European Public Sphere. International Journal of Communication, 9, 16.
Herszenhorn, D., Bayer, L., De La Baume M., & Von Der Burchard H. (2022, 24 June). Ukraine: Not just a country, an EU candidate country. Politico. Retrieved from https://www.politico.eu/article/ursula-von-der-leyen-emmanuel-macron-charles-michel-ukraine-volodymyr-zelenskyy-eu-grants-candidate-status-moldova/ on 10 May 2023.
Herszenhorn, D., Moens, B., Von Der Burchard, H., Hanke, J., & De La Baume, M. (2022, 15 June). EU countries unanimously back Ukraine – except on its bid to join the EU. Politico. Retrieved from https://www.politico.eu/article/eu-ukraine-commission-emmanuel-macron-olaf-scholz-countries-ursula-von-der-leyen-membership/ on 10 May 2023.
Herszenhorn, D. (2022, 10 March). Netherlands’ tight fist now chokes Ukraine’s EU bid. Politico. Retrieved from https://www.politico.eu/article/netherlands-ukraine-eu-membership-zelenskyy-putin/ on 12 May 2023.
Higgins Joyce, V. D. (2011). Transnational news media role in building consensus about communities. Journal of Global Mass Communication, 4, 110–132.
Hillion, C. (2014). The Copenhagen criteria and their progeny: EU enlargement: A Legal Approach. Oxford Hart Publishing.
Jensen, T. (2009). The Democratic Deficit of the European Union. Living Reviews in Democracy, 1.
Kaiser, W. & Elvert, J. (Eds.). (2004). European Union enlargement: A comparative history. London: Routledge.
Kaiser, J. (2021). Reporting Europe: A Narrative Analysis of Euractiv and Politico Europe on EU Affairs [Master thesis, Lund University].
Kitzinger, J. (2007). Framing and frame analysis. Media Studies: Key Issues and Debates. 134-161. London: Sage.
Koenig, T., Mihelj, S., Downey, J., & Gencel Bek, M. (2006). Media framings of the issue of Turkish accession to the EU: a European or national process?. Innovation, 19(2), 149-169. doi: 10.1080/13511610600804240
Kunelius, R., & Sparks, C. (2001). Problems with a European public sphere: An introduction. Javnost-The Public, 8(1), 5-20. doi: 10.1080/13183222.2001.11008762
Lecheler, S., & De Vreese, C. H. (2010). Framing Serbia: the effects of news framing on public support for EU enlargement. European Political Science Review, 2(1), 73-93. doi: 10.1017/S1755773909990233
Liboreiro, J. (2022, 29 June). Approved! EU countries endorse Ukraine and Moldova as official candidates to join bloc. Euronews. Retrieved from https://www.euronews.com/my-europe/2022/06/23/approved-eu-countries-endorse-ukraine-and-moldova-as-official-candidates-to-join-bloc on 10 May 2023.
Linstrom, M., & Marais, W. (2012). Qualitative news frame analysis: A methodology. Communitas, 17, 21-38.
Lynch, S. (2023a, 2 February). Zelenskyy welcomes the EU to his turf — and makes a case for membership. Politico. Retrieved from https://www.politico.eu/article/volodymyr-zelenskyy-ursula-von-der-leyen-eu-membership-kyiv-meeting-ukraine/ on 11 May 2023.
Lynch, S. (2023b, 19 April). Ukraine agitates to keep EU bid on Europe’s mind. Politico. Retrieved from https://www.politico.eu/article/ukraine-eu-membership-bid-on-europes-mind-grain-shipments-poland/ on 10 May 2023.
Machill, M., Beiler, M., & Fischer, C. (2006). Europe-topics in Europe's media: The debate about the European public sphere: A meta-analysis of media content analyses. European Journal of Communication, 21(1), 57-88. doi: 10.1177/0267323106060989
Mahon, M. (2022, 19 May). Ukraine is one of us and we want them in EU, Ursula von der Leyen tells Euronews. Euronews. Retrieved from https://www.euronews.com/2022/02/27/ukraine-is-one-of-us-and-we-want-them-in-eu-ursula-von-der-leyen-tells-euronews on 11 May 2023.
Martins, A. I., Lecheler, S., & De Vreese, C. H. (2012). Information flow and communication deficit: Perceptions of Brussels-based correspondents and EU officials. Journal of European Integration, 34(4), 305-322. doi: 10.1080/07036337.2011.584345
Matthes, J., & Kohring, M. (2008). The content analysis of media frames: Toward improving reliability and validity. Journal of communication, 58(2), 258-279. doi: 10.1111/j.1460-2466.2008.00384.x
McCombs, M. E., & Shaw, D. L. (1972). The agenda-setting function of mass media. Public Opinion Quarterly, 36(2), 176-187. doi: 10.1086/267990
Meyer, C. (1999). Political legitimacy and the invisibility of politics: Exploring the European Union’s communication deficit. JCMS: Journal of Common Market Studies, 37(4), 617-639. doi: 10.1111/1468-5965.00199
Muniz, L. (2022, 1 July). Von der Leyen lays out ‘hard work’ needed from Ukraine to join EU. Politico. Retrieved from https://www.politico.eu/article/von-der-leyen-ukraine-path-eu-hard-work/ on 12 May 2023.
Norris, P. (2000). A virtuous circle: Political communications in postindustrial societies. Cambridge: Cambridge University Press.
Oates, S. (2008). Introduction to media and politics. London: Sage.
Politico (n.d.). About Us. Politico. Retrieved from https://www.politico.eu/about-us/ on 23 February 2023.
Politico (n.d.). Politico Press. Politico. Retrieved from https://www.politico.eu/press/#numbers on 23 February 2023.
Politico (2022). Media Solutions. Politico. Retrieved https://www.politico.eu/media-solutions/ on 23 February 2023.
Reese, S.D. (2001). Prologue - Framing Public Life: a Bridging Model for Media Research. In S.D. Reese, O. Gandy & A. Grant (eds.), Framing Public Life (pp. 7-31). London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
Rettman, A. (2022, 17 June). Ukraine and Moldova on path to be 'EU candidates'. EUobserver. Retrieved from https://euobserver.com/world/155251 on 11 May 2023.
Sapir, A. (2022). Ukraine and the EU: Enlargement at a New Crossroads. Intereconomics, 57(4), 213-217. doi: 10.1007/s10272-022-1065-2
Schulz, W. (1997). Changes of mass media and the public sphere. Javnost-The Public, 4(2), 57-69. doi: 10.1080/13183222.1997.11008646111
Schuck, A. R., & De Vreese, C. H. (2006). Between risk and opportunity: News framing and its effects on public support for EU enlargement. European Journal of Communication, 21(1), 5-32. doi: 10.1177/0267323106060987
Semetko, H. A., & Valkenburg, P. M. (2000). Framing European politics: A content analysis of press and television news. Journal of communication, 50(2), 93-109. doi: 10.1111/j.1460-2466.2000.tb02843.x
Stolton, S. & Bayer, L. (2021, 21 December). Euronews defends independence after buyout by Hungary-linked firm. Politico. Retrieved from https://www.politico.eu/article/euronews-independence-buyout-hungary-firm/ on 6 March 2023.
Touri, M., & Rogers, S. L. (2013). Europe's communication deficit and the UK press: Framing the Greek financial crisis. Journal of Contemporary European Studies, 21(2), 175-189. doi: 10.1080/14782804.2013.815462
Trenz, H. J. (2004). Media coverage on European governance: Exploring the European public sphere in national quality newspapers. European journal of communication, 19(3), 291-319. doi: 10.1177/0267323104045257
Tucker, L. R., & MacCallum, R. C. (1997). Exploratory factor analysis. Unpublished manuscript, Ohio State University, Columbus.
Varga, P. J. (2011). Pan-European media: Attempts and limitations. In Sükösd, M. & Jakubowicz, K. (Eds.). Media, nationalism and European identities (119-151). New York: Central European University Press.
Yarnell, S. M. (1985). Frame analysis. Psychology & Marketing, 2(1), 31-39. doi: 10.1002/mar.4220020104
Zaller, J. R. (1992). The nature and origins of mass opinion. Cambridge university press.
Zamfir, O. (2023, 16 March). Romanian agriculture faces collapse amid mass Ukrainian grain imports. Euractiv. Retrieved from https://www.euractiv.com/section/politics/news/romanian-agriculture-faces-collapse-amid-mass-ukrainian-grain-imports/ on 10 May 2023.
Zielonka, J. (2000). Enlargement and the finality of European integration. In Joerges, C., Mény, Y., Weiler, J.H.H. (Ed.), What kind of constitution for what kind of polity (pp. 151-162). Cambridge: Harvard Law School.
