Beweegvriendelijke ziekenhuizen in de Vlaamse context
- JodyHeyse
- YoniKetels
Binnen de huidige ziekenhuiscultuur heerst een mentaliteitsprobleem bij gehospitaliseerde patiënten. Vaak komen patiënten toe en voeren ze nog dagdagelijkse activiteiten zelfstandig uit, zoals bijvoorbeeld stappen, wassen, zich kleden... Wanneer personen nadien in een ziekenhuisbed terechtkomen blijkt vaak dat ze niets meer kunnen uitvoeren. Er moet door zorgverleners voor hun gezorgd worden in alle opzichten. Dit terwijl sommige patiënten veel meer activiteiten zelfstandig kunnen uitvoeren dan dat ze zelf aangeven.
Momenteel heeft de zorgsector een tekort aan personeel. Overal blijken meerdere vacatures open te staan voor zorgkundigen, verpleegkundigen, paramedici etc. Dit tekort heeft een negatieve invloed op de werkdruk dat het personeel ervaart. Ondanks deze druk blijven zij vaak taken uitvoeren, die achteraf gezien misschien wel door de patiënt zelf uitgevoerd kunnen worden. Patiënten die een deel van hun herstelproces zelf mee in handen nemen. Hierdoor krijgt het personeel meer tijd en ruimte om prioritaire zorgtaken uit te voeren.
Het feit dat patiënten vaak voor zich laten zorgen en zelf weinig in handen nemen kan gelinkt worden aan sedentair gedrag en de cultuur. Het Vlaams Instituut Gezond Leven stelde een aanbevelingsrapport op, om de zitcultuur te doorbreken. Gemiddeld wordt er zo’n 9-tal uur per dag al zittend doorgebracht, wat daarbovenop ook sterk beïnvloed kan worden door een bepaalde job, hobby, etc. In ziekenhuizen is er voor patiënten echter geen optie tot uitvoering van een job, hobby … Echter bestaat een gezonde dag uit een mix van zitten, staan en bewegen. Het lang stilzitten doorbreken, zorgt ervoor dat personen zich zowel fysiek, als mentaal beter in hun vel voelen (Vlaams Instituut Gezond Leven, 2018). Als ergotherapeut spelen wij een kernrol in het doorbreken van één van de grootste uitdagingen van de 21ste eeuw, namelijk de zitcultuur. Het is ook van belang om mensen te helpen in het uitvoeren van hun betekenisvolle activiteiten.
Binnen het zorgssyteem is alles erop geënt om in bed te blijven. Het is een maatschappelijke opdracht om sedentair gedrag en inactiviteit te voorkomen. De gedachte ‘Ik moet rusten’ moet gereduceerd worden. Het zorgpersoneel heeft nood aan een uniforme boodschap over bewegen. Een hospitalisatie is een gemeenschappelijk verhaal tussen zorgprofessional en patiënt. Activeren en empoweren om zelf zaken in hand te nemen is een kernelement voor een betere outcome.
De implementatie van meer beweging tijdens een hospitalisatieperiode en het teweegbrengen van een cultuur- en gedragsverandering blijft een uitdaging. Een ergotherapeut kan hierbij een belangrijke taak vervullen met het streven naar een persoongerichte aanpak. De focus ligt op het vergroten van de autonomie, de re-integratie en het behouden van een betekenisvolle dagbesteding. Een vervolg onderzoek is aangewezen om beweeggedrag tijdens een ziekenhuisopname te kunnen wijzigen.
Bibliografie
Abeles, A., Kwasnicki, R. M., Pettengell, C., Murphy, J., & Darzi, A. (2017). The relationship between physical activity and post-operative length of hospital stay: A systematic review. International Journal of Surgery, 44, 295–302. https://doi.org/10.1016/j.ijsu.2017.06.085
Active Hospitals. (2021, 13 augustus). Moving Medicine. https://movingmedicine.ac.uk/active-hospitals/
Ainsworth, B. E., Haskell, W. L., Whitt, M. C., Irwin, M. L., Swartz, A. M., Strath, S. J., O’Brien, W. D., Bassett, D. R., Schmitz, K. H., Emplaincourt, P. O., Jacobs, D. R., & Leon, A. S. (2000). Compendium of Physical Activities: an update of activity codes and MET intensities. Medicine and Science in Sports and Exercise, 32(Supplement), S498–S516. https://doi.org/10.1097/00005768-200009001-00009
Baldwin, C. E., Rowlands, A. V., Fraysse, F., & Johnston, K. (2020). The sedentary behaviour and physical activity patterns of survivors of a critical illness over their acute hospitalisation: An observational study. Australian Critical Care, 33(3), 272–280. https://doi.org/10.1016/j.aucc.2019.10.006
Balm, M. F. K. (2000). Gezond bewegen kun je leren: gedragsverandering door ergo-, fysio- en oefentherapeuten. Boom Lemma.
Bell, A. C., Richards, J., Zakrzewski-Fruer, J. K., Smith, L. R., & Bailey, D. P. (2022). Sedentary Behaviour-A Target for the Prevention and Management of Cardiovascular Disease. International journal of environmental research and public health, 20(1), 532. https://doi.org/10.3390/ijerph20010532
Bor, P., Van Delft, L., Valkenet, K., & Veenhof, C. (2021). Perceived Factors of Influence on the Implementation of a Multidimensional Project to Improve Patients’ Movement Behavior During Hospitalization: A Qualitative Study. Physical therapy, 102(2). https://doi.org/10.1093/ptj
Bosman, O., & Foekema, M. (2022). Het beweegziekenhuis. Denkbeeld, 34(5), 8–11. https://doi.org/10.1007/s12428-022-1506-5
Brown, C. J. (2020). After Three Decades of Study, Hospital‐Associated Disability Remains a Common Problem. Journal of the American Geriatrics Society, 68(3), 465–466. https://doi.org/10.1111/jgs.16349
Brown, C. J., Redden, D. T., Flood, K. L., & Allman, R. M. (2009). The Underrecognized Epidemic of Low Mobility During Hospitalization of Older Adults. Journal of the American Geriatrics Society, 57(9), 1660–1665. https://doi.org/10.1111/j.1532-5415.2009.02393.x
Buurman, B. M., & De Rooij, S. E. (2015). Functieverlies ouderen bij acute opname in ziekenhuis. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 159(19). https://research.hva.nl/en/publications/functional-decline-in-older-persons-after-acute-hospitalization
Chau, J. Y., Grunseit, A., Midthjell, K., Holmen, J., Holmen, T. L., Bauman, A., & Van Der Ploeg, H. P. (2014). Cross-sectional associations of total sitting and leisure screen time with cardiometabolic risk in adults. Results from the HUNT Study, Norway. Journal of Science and Medicine in Sport, 17(1), 78–84. https://doi.org/10.1016/j.jsams.2013.03.004
Claeys, M., Vandamme, D., Peeters, J., Seeuws, P., Caulier, D., Coulier, M., Coupé, A., Denolf, A., Deschacht, G., Lenaerts, R., Suetens, M., Uvijn, K., Vande Velde, D., Vanhoey, B., & Velghe, M. (2018). BEROEPSPROFIEL ERGOTHERAPIE. In Ergotherapie Vlaanderen. Geraadpleegd op 27 februari 2023, van https://www.ergotherapie.be/content/Beroepsprofiel/Ergotherapie-Beroepsprofiel-2018.pdf
Coker, R. H., Hays, N. P., Williams, R., Wolfe, R. R., & Evans, W. J. (2015). Bed Rest Promotes Reductions in Walking Speed, Functional Parameters, and Aerobic Fitness in Older, Healthy Adults. The Journals of Gerontology, 70(1), 91–96. https://doi.org/10.1093/gerona/glu123
Covinsky, K. E., Pierluissi, E., & Johnston, C. B. (2011). Hospitalization-Associated Disability. JAMA, 306(16). https://doi.org/10.1001/jama.2011.1556
Deboysere, C. (z.d.). Vroegtijdige immobilisatie op intensieve zorgen [Presentatieslides; Powerpoint]. https://www.axxon.be/ckfinder/userfiles/files/Congressen/Conan%20Deboysere%20PP%20vroegtijdige%20mobilisatie.pdf
Demos vzw. (2020, 13 juli). De COCD-box. Je ideeën selecteren op een gestructureerde manier. Demos. https://demos.be/kenniscentrum/methodiek/de-cocd-box-je-ideeen-selecteren-op-een-gestructureerde-manier
Ekelund, U., Steene-Johannessen, J., Brown, W. J., Fagerland, M. W., Owen, N., Powell, K. E., Bauman, A., & Lee, I. M. (2016). Does physical activity attenuate, or even eliminate, the detrimental association of sitting time with mortality? A harmonised meta-analysis of data from more than 1 million men and women. The Lancet, 388(10051), 1302–1310. https://doi.org/10.1016/s0140-6736(16)30370-1
Ergotherapeuten. (2022). https://www.uzleuven.be/nl/revalidatiecentrum-pellenberg/revalidatieteam/ergotherapeuten
Factsheet sedentair gedrag. Vlaams Instituut Gezond Leven. Brussel.
Frassanito, L., Vergari, A., Nestorini, R., Cerulli, G. G., Placella, G., Pace, V., & Rossi, M. (2020). Enhanced recovery after surgery (ERAS) in hip and knee replacement surgery: description of a multidisciplinary program to improve management of the patients undergoing major orthopedic surgery. Musculoskeletal Surgery, 104(1), 87–92. https://doi.org/10.1007/s12306-019-00603-4
Geerligs, L., Rankin, N. M., Shepherd, H. L., & Butow, P. (2018). Hospital-based interventions: a systematic review of staff-reported barriers and facilitators to implementation processes. Implementation Science, 13(1). https://doi.org/10.1186/s13012-018-0726-9
Gibbs, B. B., Hergenroeder, A. L., Katzmarzyk, P. T., Lee, I., & Jakicic, J. M. (2015). Definition, Measurement, and Health Risks Associated with Sedentary Behavior. Medicine and Science in Sports and Exercise, 47(6), 1295–1300. https://doi.org/10.1249/mss.0000000000000517
Grol, R., & Wensing, M. (c. 2017). Implementatie: Effectieve verbetering van de patiëntenzorg (6de editie). Bohn Stafleu van Loghum.
Guerra, M. L., Singh, P., & Taylor, N. F. (2015). Early mobilization of patients who have had a hip or knee joint replacement reduces length of stay in hospital: a systematic review. Clinical Rehabilitation, 29(9), 844–854. https://doi.org/10.1177/0269215514558641
Hartung, H., & Rottenberg, S. (2021). Human-Centered Design: Understanding Customers’ Needs Through Discovery and Interviewing. Academic Entrepreneurship for Medical and Health Sciences. https://doi.org/10.21428/b2e239dc.1d894adb
Het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie. (2021). Het KNGF-Standpunt beweegziekenhuizen: Focus op bewegen [Standpunt].
IDEO.org (2015). The Field Guide Human-Centered Design (1st edition). IDEO.org.
IDEO.org. (2015). De drie lenzen van het Human Centered Design. Design Kit.
Koenders, N., van Oorsouw, R., Seeger, J. P. H., Nijhuis – van der Sanden, M. W. G., van de Glind, I., & Hoogeboom, T. J. (2018). “I’m not going to walk, just for the sake of walking. . .”: a qualitative, phenomenological study on physical activity during hospital stay. Disability and Rehabilitation, 42(1), 78–85. https://doi.org/10.1080/09638288.2018.1492636
Koenders, N., Weenk, M., van de Belt, T. H., van Goor, H., Hoogeboom, T. J., & Bredie, S. J. H. (2019). Exploring barriers to physical activity of patients at the internal medicine and surgical wards: a retrospective analysis of continuously collected data. Disability and Rehabilitation, 43(13), 1883–1889. https://doi.org/10.1080/09638288.2019.1685013
Le Ganse, M. (2017). Grondslagen van de ergotherapie. Bohn Stafleu van Loghum.
Maasakkers, C. M., Weijs, R. W., Dekkers, C., Gardiner, P. A., Ottens, R., Olde Rikkert, M. G., Melis, R. J., Thijssen, D. H., & Claassen, J. A. (2022). Sedentary behaviour and brain health in middle-aged and older adults: A systematic review. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 140, 104802. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2022.104802
Maloni, J., & A. Smith, B. (2014). Activity, Activity Restriction, and Sedentarism in Nursing Research. Sage journals. Geraadpleegd op 14 februari 2023, van https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/1099800413509878
Meesters, J., Conijn, D., Vermeulen, H., & Vliet Vlieland, T. (2018). Physical activity during hospitalization: Activities and preferences of adults versus older adults. Physiotherapy Theory and Practice, 35(10), 975–985. https://doi.org/10.1080/09593985.2018.1460429
Owen, N., Healy, G. N., Matthews, C. E., & Dunstan, D. W. (2010). Too Much Sitting. Exercise and Sport Sciences Reviews, 38(3), 105–113. https://doi.org/10.1097/jes.0b013e3181e373a2
Pauget, B., & Wald, A. (2018b). Creating and implementing organizational innovation. European Journal of Innovation Management, 21(3), 384–401. https://doi.org/10.1108/ejim-06-2017-0068
Ried-Larsen, M., Aarts, H. M., & Joyner, M. J. (2017). Effects of strict prolonged bed rest on cardiorespiratory fitness: systematic review and meta-analysis. Journal of Applied Physiology, 123(4), 790–799. https://doi.org/10.1152/japplphysiol.00415.2017
Theissen, A., Pujol, N., Raspado, O., & Slim, K. (2019, 8 maart). Hôtels hospitaliers : un pas de plus vers l’hospitalisation courte et la chirurgie ambulatoire. La Presse Médicale. Geraadpleegd op 13 februari 2023, van https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0755498219300533
Tremblay, M. S., Aubert, S., Barnes, J. D., Saunders, T. J., Carson, V., Latimer-Cheung, A. E., Chastin, S. F. M., Altenburg, T. M., & Chinapaw, M. J. M. (2017b). Sedentary Behavior Research Network (SBRN) – Terminology Consensus Project process and outcome. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 14(1). https://doi.org/10.1186/s12966-017-0525-8
UMC Utrecht in Beweging - UMC Utrecht. (z.d.). https://www.umcutrecht.nl/nl/umc-utrecht-in-beweging
van Delft, L. M. M., Bor, P., Valkenet, K., Slooter, A. J. C., & Veenhof, C. (2020). The Effectiveness of Hospital in Motion, a Multidimensional Implementation Project to Improve Patients’ Movement Behavior During Hospitalization. Physical Therapy, 100(12), 2090–2098. https://doi.org/10.1093/ptj/pzaa160
Visie en missie | AZ Sint-Jan. (z.d.). https://www.azsintjan.be/nl/over-ons/visie-en-missie
Vlaams Instituut Gezond Leven vzw. (2018). Wat is hoog intensief bewegen? Geraadpleegd op 14 maart 2023, van https://www.gezondleven.be/themas/beweging-sedentair-gedrag/bewegingsdriehoek/hoog-intensief-bewegen
Vlaams Instituut Gezond Leven vzw. (2018). Wat is licht intensief bewegen? Geraadpleegd op 14 maart 2023, van https://www.gezondleven.be/themas/beweging-sedentair-gedrag/bewegingsdr…
Vlaams Instituut Gezond Leven vzw. (2018). Wat is matig intensief bewegen? Geraadpleegd op 14 maart 2023, van https://www.gezondleven.be/themas/beweging-sedentair-gedrag/bewegingsdr…
Vlaams Instituut Gezond Leven vzw. (2023). Hoe lang zit de Vlaming dagelijks stil? Geraadpleegd op 28 februari 2023, van https://www.gezondleven.be/themas/beweging-sedentair-gedrag/cijfers-beweging/hoe-lang-zit-de-vlaming-dagelijks-stil
Vlaams Instituut Gezond Leven, Van Acker R. & De Meester F. (2015). Lang stilzitten: dé uitdaging van de 21ste eeuw
Vlaams Instituut Gezond Leven. (2017). Vlaamse gezondheidsaanbevelingen lichaamsbeweging en sedentair gedrag( lang stilzitten), i.s.m. de Vlaamse expertengroep. Laken (Brussel).
Wainwright, T., Gill, M., McDonald, D. W., Middleton, R., Reed, M. R., Sahota, O., Yates, P., & Ljungqvist, O. (2020). Consensus statement for perioperative care in total hip replacement and total knee replacement surgery: Enhanced Recovery After Surgery (ERAS®) Society recommendations. Acta Orthopaedica, 91(1), 3–19. https://doi.org/10.1080/17453674.2019.1683790
Wondergem, R., Pisters, M. F., Wouters, E. J., de Bie, R. A., Veenhof, C., & Visser-Meily, J. M. (2021). The course of physical functioning in the first two years after stroke depends on peoples’ individual movement behavior patterns. International Journal of Stroke, 17(1), 83–92. https://doi.org/10.1177/17474930211006293
Zhongting, Z., Xiaolin, X., Yueting, Y., Chen, C., Jinwei, J., Li, L., & Weiyu, W. (2022). Sedentary behavior and the risk of stroke: A systematic review and dose-response meta-analysis. Elsevier. https://reader.elsevier.com/reader/sd/pii/S0939475322003696?token=FADE4F995A9F6F7E79B11F7331AF72BE850141DF84B745FF2D70B3D2DFAC80E84A645712D2CE5A205FAA67431D415497&originRegion=eu-west-1&originCreation=20230216132406
