Van Mario naar Mozart
Videogame muziek en klassieke muziek worden zelden in één adem genoemd, doorgaans aanzien als twee muziekwerelden die respectievelijk ‘entertainment’ en ‘kunst’ vertegenwoordigen. En toch, het is zomaar eens mogelijk dat het spelen van The Legend of Zelda leidt naar het spelen als muzikant in een orkest. Wie dieper kijkt (of luistert), zal zien dat de muzikale wegen veelvuldig kruisen en begrijpen waarom luisteraars via game muziek de weg vinden naar klassieke muziek.
Klassieke muziek in de moderne maatschappij
De hoge gemiddelde leeftijd van het publiek van klassieke concerten is al decennialang een bezorgdheid van muzikanten en organisatoren. Waarom heeft de sector het zo moeilijk om een jong publiek te bereiken? Het is een vraag waarop geen eenduidig antwoord te vinden is, maar er kan wel gesteld worden dat klassieke muziek met enkele belangrijke ‘nadelen’ moet afrekenen ten opzichte van andere muziekgenres. Klassieke muziek is muziek uit het verleden, geschreven in een maatschappij die er heel anders uit zag dan de onze. Er wordt niet meer gedanst op menuetten van Mozart, en de grootste meezingers komen niet meer uit populaire opera’s, de afstand tussen de roots van deze muziek en de huidige leefwereld is groot. Klassieke componisten werkten vaak met grotere vormen. Zo is het niet abnormaal dat een werk drie kwartier duurt, en gebruikte de componist al die tijd om zijn muzikale verhaal te vertellen. Het contrast met een popnummer, dat gemiddeld drie minuten lang duurt, is groot. In onze moderne maatschappij van multimedia en multitasking kan niet iedereen zomaar de concentratie en het geduld opbrengen om klassieke werken te beluisteren. Daar komt nog eens bovenop dat er in scholen niet altijd meer ruimte gemaakt wordt om leerlingen te laten kennismaken met klassieke muziek en instrumenten. Dit alles maakt klassieke muziek voor velen ontoegankelijk.
Concertorganisatoren doen hun best om een jong publiek aan te spreken. Denk maar aan filmmuziekconcerten die de laatste jaren steeds vaker opduiken, of kinderconcerten die via een combinatie van theater, film en muziek het verhaal achter de werken visueel kracht bijzetten. Het doel: nieuw publiek overtuigen dat klassieke muziek niet saai en oubollig is, en dat er je evengoed ongelofelijke momenten te wachten staan op een concert met Beethoven en Mahler. Het is niet alleen door zulke initiatieven dat jongeren een positieve attitude ontwikkelen tegenover klassieke muziek. Ook videogames en de muziekcultuur die zich daarrond ontwikkelt kan een belangrijk opstapje betekenen naar de wereld van klassieke muziek.
Press start to classical music
“Wanneer de meeste mensen middeleeuwse polyfonie horen, kruipen ze onder de tafel. Maar ik niet. Ik vond dat fantastisch, want ik kende dat van videogames.”
Videogame muziek is al lang meer dan de bleeps en bloops uit Pacman. Al decennialang bevatten videogames klassiek geïnspireerde orkestrale soundtracks, vaak opgenomen in de meest professionele omstandigheden. Game-ontwikkelaars brengen geregeld zelf cd-albums met klassieke arrangementen uit, die ook grote concertzalen weten te vullen. Daarnaast helpen fans verdere kruisbestuiving door zelf arrangementen en covers online te verspreiden. Wie via YouTube op een pianobewerking van diens favoriete game stuit, kan zo gemotiveerd raken om zelf piano te leren spelen. Deze videogame muziekinteresse kan daarna een belangrijke inspiratie blijven in de verdere ontwikkeling als muzikant.
De brug naar Bach en Chopin is sneller gemaakt dan je denkt. Uit etnografisch onderzoek met 30 deelnemers bleek dat 1 op 2 deelnemers videogame muziek hebben ervaren als een ‘gateway’ naar klassieke muziek. Het onderzoek bracht drie manieren aan het licht waarop videogames een opstapje betekenen richting klassieke muziek: door het bevorderen van appreciatie en begrip van instrumentale muziek, door het opwekken van interesse in componeren en/of het spelen van een instrument en door iemands muzikale ontwikkeling op lange termijn te ‘gidsen’ in de richting van een professionele carrière in de klassieke muziekwereld.
Deze effecten zijn enerzijds te danken aan muzikale gelijkenissen op vlak van instrumentatie en compositietechnieken binnen videogame muziek en klassieke muziek en hebben anderzijds mogelijks sterk te maken met de manier waarop ons brein een muzikale smaak ontwikkelt tijdens de puberteit. Door het samenvallen van de periode waarin onze hersenen muzikale voorkeuren ontwikkelen met het moment waarop jongeren het vaakst in contact komen met videogames, laat de muziek die deze virtuele avonturen begeleidt een sterke impact na.
Klassiek en videogame, een beloftevol pact
Dit onderzoek toonde de positieve impact van videogame muziek op relaties met klassieke muziek aan, wat interessante perspectieven geeft. Deze inzichten kunnen de klassieke muziekindustrie en het onderwijs helpen via videogame muziek jongeren richting klassieke muziek te wijzen. Omgekeerd hebben videogame componisten en ontwikkelaars evengoed baat bij een nauwere samenwerking met de klassieke muziekindustrie, wat hen meer zou toelaten een breder publiek van ook niet-gamers te bereiken en de muziek ook buiten de spel-context een bestaan te geven.
Gaspar Sanz, musicus en leraar, wist het al in de 17de eeuw: “om beginners iets aan te leren, is het nodig dit te doen via deuntjes uit het dagelijkse leven”. Is een concert met muziek uit Final Fantasy naast een symfonie van Dvořák dan niet dé ideale manier om de twee werelden aan elkaar voor te stellen? De gemiddelde leeftijd in het publiek zal alvast met zekerheid dalen.
Bibliografie
Bibliography
Aksoy, Can, et al., editors. Nostalgia and Videogame Music: A Primer of Case Studies, Theories, and Analyses for the Player-Academic. Intellect, 2022.
Angel-Alvarado, Rolando. "La Crisis de La Educación Musical Como Consecuencia de La Decadencia de La Institución Educativa". Revista Educación, Dec. 2019, p. 24. doi.org/10.15517/revedu.v44i1.39188.
Appelqvist, Hanne. "On Music, Wine and the Criteria of Understanding". SATS, vol. 12, no. 1, Jan. 2011. doi.org/10.1515/sats.2011.003.
Austin, Michael L. "Music Games". The Cambridge Companion to Video Game Music, edited by Melanie Fritsch and Tim Summers, 1st ed., Cambridge University Press, 2021, pp. 140–58. doi.org/10.1017/9781108670289.011.
Bégel, Valentin, et al. "Music Games: Potential Application and Considerations for Rhythmic Training". Frontiers in Human Neuroscience, vol. 11, May 2017, p. 273. doi.org/10.3389/fnhum.2017.00273.
Burnham, Scott. “Afterword.” The Heroic in Music, edited by Beate Kutschke and Katherine Butler, Boydell & Brewer, 2022, pp. 237–244. doi.org/10.1017/9781800105065.014
Cassidy, Gianna G., and Anna M. J. M. Paisley. "Music-Games: A Case Study of Their Impact". Research Studies in Music Education, vol. 35, no. 1, June 2013, pp. 119–38. doi.org/10.1177/1321103X13488032.
Cheng, William. Sound Play: Video Games and the Musical Imagination. Oxford University Press, 2014.
Gelbart, Matthew. The Invention of ‘Folk Music’ and ‘Art Music’: Emerging Categories from Ossian to Wagner. Cambridge University Press, 2007.
Gibbons, William. Unlimited Replays: Video Games and Classical Music. Oxford University Press, 2018.
Collins, Karen. Game Sound: An Introduction to the History, Theory, and Practice of Video Game Music and Sound Design. The MIT Press, 2008. doi.org/10.7551/mitpress/7909.001.0001.
---. ‘In the Loop: Creativity and Constraint in 8-Bit Video Game Audio’. Twentieth-Century Music, vol. 4, no. 2, Sept. 2007, pp. 209–27. doi.org/10.1017/S1478572208000510.
The Cambridge Companion to Video Game Music
Greenfield-Casas, Stefan Xavier. Re:Replay: On the Classical Arrangement and Concertization of Video Game Music. 2022.
Custodis, Michael. ‘Playing with Music – Featuring Sound in Games’. Music and Game, edited by Peter Moormann, Springer Fachmedien Wiesbaden, 2013, pp. 159–70. doi.org/10.1007/978- 3-531-18913-0_9.
Cook, James. “Game Music and History.”
, edited
by Melanie Fritsch and Tim Summers, Cambridge University Press, Cambridge, 2021, pp.
343–358. Cambridge Companions to Music. doi.org/10.1017/9781108670289.021
90
Fritsch, Melanie, and Tim Summers. “Chiptunes: Introduction.”
Game Music
, edited by Melanie Fritsch and Tim Summers, Cambridge University Press,
Cambridge, 2021, pp. 5–58.
Gee, James Paul. “Affinity Spaces and 21st Century Learning.” Educational Technology, vol. 57, no. 2, 2017, pp. 27–31. JSTOR, www.jstor.org/stable/44430520.
---. Situated Language and Learning: A Critique of Traditional Schooling. Routledge, 2004. Gerbino, Giuseppe, and Alexander Silbiger. "Folia.". Grove Music Online. 2001,
doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.09929.
Glahn, Denise Von, and Michael Broyles. "Art music." Grove Music Online. October 04, 2012. Oxford University Press. Date of access 12 Aug. 2023, www-oxfordmusiconline- com.kuleuven.e-bronnen.be/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo- 9781561592630-e-1002227279
Gower, Lily, and Janet McDowall. "Interactive Music Video Games and Children’s Musical Development". British Journal of Music Education, vol. 29, no. 1, Mar. 2012, pp. 91–105. doi.org/10.1017/S0265051711000398.
Gutierrez Rojas, Manuel. Programmed Baroque ‘n’ Roll - Composition Techniques for Video Game Music on the Nintendo Entertainment System. 2016. Thesis, Universiteit Utrecht
Hein, Ethan. "Music Games in Education". Learning, Education and Games, ETC Press, 2014, pp. 93–108.
Jenkins, Henry. Confronting the Challenges of Participatory Culture: Media Education for the 21st Century. The MIT Press, 2009. doi.org/10.7551/mitpress/8435.001.0001.
Kregor, Jonathan. Liszt as Transcriber. Cambridge University Press, 2010.
Lorenz-Spreen, Philipp, et al. "Accelerating Dynamics of Collective Attention". Nature
Communications, vol. 10, no. 1, Apr. 2019, p. 1759. doi.org/10.1038/s41467-019-09311-w.
Maes, Francis. Een geschiedenis van de Europese muziek tot 1900. Academia Press, 2022.
Medina-Gray, Elizabeth. "Modularity in Video Game Music". Ludomusicology: Approaches to Video Game Music, Equinox Publishing, 2016, pp. 53–72.
The Cambridge
Companion to Video Game Music
Miller, Kiri. "Schizophonic Performance: Guitar Hero, Rock Band , and Virtual Virtuosity". Journal of the Society for American Music, vol. 3, no. 4, Nov. 2009, pp. 395–429. doi.org/10.1017/S1752196309990666.
The Cambridge
Companion to Video Game Music
Peppler, Kylie, et al. "The Nirvana Effect: Tapping Video Games to Mediate Music Learning and Interest". International Journal of Learning and Media, 2011, pp. 41–59. DOI: 10.1162/ijlm_a_00062
Michelmore, Guy. “Building Relationships: The Process of Creating Game Music.”
The Cambridge Companion to Video
, edited by Melanie Fritsch and Tim Summers, Cambridge
University Press, Cambridge, 2021, pp. 64–73.
Newman, James. “Before Red Book: Early Video Game Music and Technology.”
, edited by Melanie Fritsch and Tim Summers, Cambridge
University Press, Cambridge, 2021, pp. 12–32. Cambridge Companions to Music.
91
Pereira, Carlos Silva, et al. "Music and Emotions in the Brain: Familiarity Matters". PLoS ONE, edited by Jay Pillai, vol. 6, no. 11, Nov. 2011, p. e27241. doi.org/10.1371/journal.pone.0027241.
Phillips, Winifred. A Composer’s Guide to Game Music., The MIT Press, 2017.
Royal Philharmonic Orchestra. A Time to Look Forward: Trends of Engagement with Orchestral Music. 2022 .www.rpo.co.uk/images//articles/2023_Insights_Report/RPO_Insights_Report…. Accessed 8 July 2023.
Schippers, Huib. ‘“As If a Little Bird Is Sitting on Your Finger...”: Metaphor as a Key Instrument in Training Professional Musicians’. International Journal of Music Education, vol. 24, no. 3, Dec. 2006, pp. 209–17. doi.org/10.1177/0255761406069640.
Segers, Frank. "Forse Besparingen in de Cultuursector, Projectsubsidies Met 60 Procent Omlaag". Vrtnws, 9 Nov. 2019, www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/11/09/besparingen-in-de-cultuursector- projectsubsidies-met-60-procent/. Accessed 7 July 2023.
Summers, Tim. Understanding Video Game Music. 1st ed., Cambridge University Press, 2016. doi.org/10.1017/CBO9781316337851.
Thompson, Ryan. "Game Music Beyond the Games". The Cambridge Companion to Video Game Music, edited by Melanie Fritsch and Tim Summers, 1st ed., Cambridge University Press, 2021, pp. 409–23. doi.org/10.1017/9781108670289.025.
Tobias, Evan S. "Let’s Play! Learning Music through Video Games and Virtual Worlds". The Oxford Handbook of Music Education, Volume 2, edited by Gary E. McPherson and Graham F. Welch, 1st ed., Oxford University Press, 2012, pp. 531–48. doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199928019.013.0035.
Vermeulen, Jan, and Veerle Peeters. Pianospelen kinderspel?: techniek, oefenen en interpretatie. LannooCampus, 2022.
Hirasawa, Eiji 平沢栄司. Meisaku no waza kara manabu gēmu myūjikku sakkyoku tekunikku 名作 の技から学ぶゲームミュージック作曲テクニック. Graphicsha グラフィック社, 2020.
Electronic sources
Bludov, Sergey. "The Effects of Shortening Attention Spans on the Music Industry". The Startup, 2019. medium.com/swlh/the-effects-of-shortening-attention-spans-on-the-music-industry- 38d0b71a83d8. Accessed 10 August 2023
Boecker, Thomas. "The Making of the First Symphonic Game Music Concert in Europe". Game Developer, 24 November 2003. www.gamedeveloper.com/audio/the-making-of-the-first- symphonic-game-music-concert-in-europe. Accessed 12 August 2023.
Clark, Nicole. "How to Watch Genshin Impact’s 2-Year Anniversary Concert Broadcast". Polygon,www.polygon.com/23372891/genshin-impact-concert-live-broadcast-how-to-w…- sagisu. Accessed 2 July 2023.
92
Goossens, Eefje. "Pianolessen volgen? 4 minuten per week moet volstaan volgens minister Crevits". Solidair, 1 February 2018. www.solidair.org/artikels/pianolessen-volgen-4-minuten-week- moet-volstaan-volgens-minister-crevits. Accessed 12 August 2023.
Gresham, Perry. "Welcome to the Era of Attention Inflation". Midia, 2 September 2022, midiaresearch.com/blog/welcome-to-the-era-of-attention-inflation.
Lynch, Gerald. "From 8-Bit to Chiptune: The Music That Changed Gaming Forever". Techradar, 8 Mar. 2017, www.techradar.com/news/8-bit-music-the-soundtrack-to-a-gaming-revolution- that-resonates-today.
Petralia, Nunzia. "Leerkrachten Katholiek Onderwijs Bezorgd over Toekomst Artistieke Vakken: ‘Dit Is Zeer Nadelig Voor Leerlingen". 15 Sept. 2020, www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/09/15/leerkrachten-katholiek-onderwijs-bezorg…- vakken/. Accessed 7 July 2023.
Quillfeldt, Thomas. "9 Times Classical Music Waltzed into Video Games". Laced, www.lacedrecords.co/blogs/news/9-times-classical-music-waltzed-into-vid…. Accessed 20 June 2023.
Stephens-Davidowitz, Seth. "The Songs That Bind". New York Times, 10 Feb. 2018, www.nytimes.com/2018/02/10/opinion/sunday/favorite-songs.html. Accessed 8 July 2023.
Webber, Jordan Erica. "How Video Game Music Waltzed Its Way on to Classic FM". The Guardian, 3 Sept. 2018, www.theguardian.com/games/2018/sep/03/how-video-game-music-waltzed- its-way-on-to-classic-fm-soundtrack-awards. Accessed 19 June 2023
Yu, Johnny. "Hogwarts Legacy ‘Solved by the Bell’ Side Quest Walkthrough". Polygon, 23 Feb. 2023. www.polygon.com/hogwarts-legacy-guide/23611859/solved-by-bell-side-quest- walkthrough-musical-map-location-puzzle. Accessed 7 June 2023.
"About Us". Overclocked ReMix, https://ocremix.org/info/About_Us. Accessed 4 June 2023.
“Classical”. Cambridge Dictionary, dictionary.cambridge.org/dictionary/english/classical#:~:text=classical%20adjective%20(T RADITIONAL),Dictionary%20©%20Cambridge%20University%20Press). Accessed 10 July 2023.
“---". Merriam-Webster. www.merriam-webster.com/dictionary/classical Accessed 10 July 2023. “Eternal Sonata”. Eternal Sonata Wiki, eternalsonata.fandom.com/wiki/Eternal_Sonata#Plot.
Accessed 13 July 2023.
“Gaspar Sanz and His ‘Laberintos Ingeniosos’.” YouTube, Xavier Díaz-Latorre. www.youtube.com/watch?v=_eilvox9468&t=1446s . Accessed 1 August 2023.
“How Video Games Are Influencing Gen Z’s Music Taste”. YPulse, 2 Feb. 2023, www.ypulse.com/article/2023/02/02/how-video-games-are-influencing-gen-z…- taste/?fbclid=IwAR1fz0GHthgWMeBYcPXDX58DNcrcpBZfA V4AcfFnPvm0nrNgIJ80Oq ZbbGM. Accessed 20 July 2023.
"Koichi Sugiyama - 1988 Developer Interview". shmuplations. shmuplations.com/sugiyama/ Accessed 12 August 2023.
93
“Milestones”. Game Concerts, www.gameconcerts.com/en/background/milestones/. Accessed 10 July 2023.
"Morishita Yui Purofiiru 森下唯プロフィール" (Morishita Yui Profile). Yui Morishita Official Website, www.morishitayui.jp/morishita-profile/. Accessed 10 May 2023.
“Octopath Traveler II Main Theme Big Band Jazz Version”. YouTube. Insaneintherainmusic. www.youtube.com/watch?v=YvCPUHSV6Pc. Accessed 3 May 2023.
“OverClocked ReMix: Video Game Music Community” profile. YouTube. OverClocked ReMix: Video Game Music Community. www.youtube.com/@ocremix. Accessed 10 August 2023.
"Piano
Collections". Final Fantasy Wiki.finalfantasy.fandom.com/wiki/Piano_Collections#:~:text=Piano%20Collections%20are%20 a%20set,sheet%20music%20for%20individual%20tracks. Accessed 12 August 2023.
"Piano
“Rocksmith +”. Ubisoft, www.ubisoft.com/nl-nl/game/rocksmith/plus. Accessed 26 July 2023
Collections". Square Enix. www.jp.square- enix.com/music/en/lineup/series/piano_collections/. Accessed 12 August 2023.
“Submission Standards and Instructions”. Overclocked ReMix, https://ocremix.org/info/Submission_Standards_and_Instructions. Accessed 4 June 2023.
“The Rebel Army”. Final Fantasy Wiki, finalfantasy.fandom.com/wiki/The_Rebel_Army. Accessed 17 July 2023.
“The Rite of Spring: Repetition Legitimizes.” YouTube, David Bruce Composer. www.youtube.com/watch?v=hlnjQyN0HdI. Accessed 22 July 2023.
“Toby Fox”. Undertale Wiki, undertale.fandom.com/wiki/Toby_Fox. Accessed 15 July 2023. Sheet music
GUIM. Final Fantasy II - Rebel Army Theme Transcription. 2017, www.patreon.com/posts/final- fantasy-ii-14110570. Accessed 12 July 2023.
Uematsu, Nobuo 植松伸夫 and Nakayama, Hiroyuki 中山博之. Piano Opera Final Fantasy I/II/III Yamaha Music Media, 2012.
94
Primary sources
Bloch, Samuel. 17 May 2023. Interview with author (Discord). Koh, Michael. 4 June 2023. Interview with author (Discord). Bulté, Nick. 23 May 2023. Interview with author.
Claessens, Vincent. 24 May 2023. Interview with author. Daniels, Yoeri. 2 June 2023. Interview with author.
De Muelenaere, Jan-Bart. 2 June 2023. Interview with author. Decroix, Joyce. 20 May 2023. Interview with author (Discord). Doggen, Siebe. 26 May 2023. Interview with author.
Elst, Gommaar. 19 May 2023. Interview with author.
Mei (pseudonym). 26 May 2023. Interview with author (Discord). Jones, Amelia. 7 June 2023. Interview with author (Discord). Kakitsis, Giorgos. 28 May 2023. Interview with author (Discord). Lauwers, Adriaan. 27 May 2023. Interview with author (Discord). Malemprez, Adrien. 28 May 2023. Interview with author (Discord). Mergan, Matthias. 27 May 2023. Interview with author.
Milas, Maja. 26 May 2023. Interview with author (Discord). Paepe, Yune. 24 May 2023. Interview with author.
Peeters, Marnix. 18 May 2023. Interview with author. Scherpereel, Leander. 22 May 2023. Interview with author. Thys, Noah. 2 June 2023. Interview with author.
Tijssens, Yentl. 18 May 2023. Interview with author.
van den Bogaert, Lotte. 19 May 2023. Interview with author (Discord). van den Bogaert, Tim. 19 May 2023. Interview with author.
Van der Heijde, Bram. 20 May 2023. Interview with author (Discord). van Limbergen, Robin. 29 May 2023. Interview with author.
Van Roy, Tom. 21 May 2023. Interview with author.
Vancrayenest, Torben. 17 May 2023. Interview with author. Wubbenhorst, Clara. 18 May 2023. Interview with author. Wudarczyck, Dominik. 29 May 2023. Interview with author (Discord). Yee, Thomas B. 18 May 2023. Interview with author (Discord).
95
Ludography
Civilization 4 (Firaxis Games, 2005) PC. Reference only, documentary footage from www.youtube.com/watch?v=23o-DVPEs08. Accessed 25 July 2023.
Pianista – Invitation to Classical Music (Pianista Company, ver. 2.4.3). iPad.
The Legend of Zelda: Breath of the Wild (Nintendo, 2017). Nintendo Switch.
The Legend of Zelda: Ocarina of Time (Nintendo, 1998). Nintendo Wii virtual console.
Final Fantasy Crystal Chronicles: Remastered Edition (Square Enix, 2020). Nintendo Switch. Dragon Quest XI: Echoes of an Elusive Age. (Square Enix, 2017). Ninetndo Switch. Deltarune. (Toby Fox, 2018). Nintendo Switch.
