Sociale afkomst en studiekeuze: hoe de sociale achtergrond van leerlingen leerkrachtenadvies beïnvloedt
Leerkrachten in Vlaanderen dragen via studieadvies onbewust bij aan sociale ongelijkheid in studiekeuze bij de overgang naar het secundair onderwijs. Leerlingen uit sterkere sociale milieus krijgen vaker het advies om een academisch georiënteerde studierichting te volgen in het secundair onderwijs dan leerlingen uit zwakkere sociale milieus, ongeacht schoolprestaties. Grofweg twee factoren kunnen deze ongelijkheid verklaren: de sociale bepaaldheid van oriënteringscriteria en het afschuiven van verantwoordelijkheid in het studiekeuzeproces door leerkrachten.
Beeld je even in dat je samen met je beste vriend afstudeert in het zesde leerjaar en voor de moeilijke opdracht staat om een studierichting in het eerste middelbaar te kiezen. Net als je beste vriend was je nooit de beste leerling op school. Jullie haalden wel voldoendes op alle toetsen, maar erg veel overschot was er niet. Erg uitgesproken interesses in bepaalde domeinen hebben jullie bovendien niet. Jullie sociale afkomst is wel erg verschillend. Jij bent opgegroeid in een arbeidersgezin, terwijl de vader van je beste vriend CEO en de moeder dokter is. Welke studiekeuzes zullen jullie maken? De kans is groot dat jij voor een technische of beroepsrichting kiest, terwijl je beste vriend toch Latijn aandurft. Eerder Vlaams onderzoek van Boone en Van Houtte (2013a) toont immers aan dat de studiekeuze van leerlingen bij de overgang naar het secundair onderwijs mede bepaald wordt door hun sociale achtergrond. Leerlingen met een sterkere socio-economische achtergrond kiezen vaker voor een academisch georiënteerde studierichting dan leerlingen met een zwakkere socio-economische achtergrond die even goed presteren.
Focus op leerkrachtenadvies
Hoe kunnen we deze sociaal ongelijke studiekeuzes verklaren? Sociale wetenschappers zoeken vaak naar verklaringen binnen het gezin van leerlingen aangezien de eindverantwoordelijkheid in het keuzeproces bij ouders en leerlingen ligt. De masterproef ‘Studieadvies en sociale reproductie’ stapt hiervan af door te focussen op leerkrachten en hun studieadvies aan leerlingen. Sociale afkomst beïnvloedt immers niet alleen de keuze die leerlingen en ouders maken, maar ook het advies dat leerkrachten geven. Uit ander onderzoek van Boone en Van Houtte (2013b) blijkt dat leerlingen uit sterkere sociale milieus vaker het advies krijgen om een beroepsgeoriënteerde studierichting te volgen dan leerlingen uit zwakkere sociale milieus, ongeacht hun schoolprestaties. Wanneer ouders en leerlingen advies opvolgen, dragen leerkrachten dus via advisering bij aan sociale ongelijkheid in studiekeuze. Het masterproefonderzoek bestudeert specifiek hoe we sociale ongelijkheid in advies kunnen verklaren door 16 (ex-)leerkrachten zesde leerjaar in Vlaamse scholen te interviewen en twee oudercontactavonden, specifiek gericht op oriëntering, te observeren.
Sociaal bepaalde oriënteringscriteria
Wanneer leerkrachten de vraag krijgen of de sociale afkomst van leerlingen hun studieadvies beïnvloedt, ontkennen ze dit. 'Het kind met zijn capaciteiten staat centraal' is een veelvuldig voorkomend antwoord. Desalniettemin lijken leerkrachten onbewust de sociale achtergrond van leerlingen in rekening te brengen in advies. Leerkrachten gebruiken immers enkele leerlingenkenmerken als oriënteringscriteria die beïnvloed worden door de sociale afkomst van leerlingen. Een voorbeeld is studiehouding. Leerkrachten zijn geneigd om een ASO-richting te adviseren wanneer een leerling goed kan plannen, zelfstandig kan werken, initiatief neemt in klas of stipt taken maakt. Plancapaciteit of zelfstandigheid worden echter veel meer van thuis uit gestimuleerd door ouders met een sterkere socio-economische achtergrond. Wanneer leerkrachten advies baseren op de studiehouding van leerlingen, nemen ze dus ook voor een deel de sociale afkomst van leerlingen mee.
Afschuiven verantwoordelijkheid in studiekeuzeproces
Naast de sociale wortels van bepaalde oriënteringscriteria kan nog een ander mechanisme sociale ongelijkheid in leerkrachtenadvies verklaren. Leerkrachten zijn er sterk van overtuigd dat hun verantwoordelijkheid in het studiekeuzeproces beperkt blijft tot informeren en adviseren. Het gezin heeft volgens hen het laatste woord. Bijgevolg hechten leerkrachten veel waarde aan ideeën van 
ouders en passen ze studieadvies soms aan aan de voorkeuren van ouders. Of zoals een leerkracht het omschrijft: ‘We streven in ons advies altijd naar een consensus met de ouders. Want wij zijn tenslotte maar de lagere school van het kind.' Aangezien ouders met een sterkere socio-economische achtergrond, zoals eerder gesteld, vaker opteren voor academisch georiënteerde studierichtingen, kan deze meegaandheid leiden tot sociaal ongelijk studieadvies.
Advies als hefboom voor sociaal eerlijke studiekeuzes?
Helpen leerkrachten dan enkel sociaal ongelijke studiekeuzes mee bestendigen? Niet helemaal. Ondanks de sociale bepaaldheid van studieadvies hebben leerkrachten het potentieel om de sociale kloof in studiekeuzes enigszins te verkleinen. Leerkrachten keuren keuzes van hoogopgeleide, gegoede ouders voor ASO-richtingen af wanneer ze te weinig rekening houden met de capaciteiten, studiehouding en interesses van hun kind. Wanneer leerkrachten erin slagen om deze ouders via advies te overtuigen om voor een andere richting te kiezen, kunnen ze sociale ongelijkheid in studiekeuze verkleinen. Het potentieel om een rol als sociale gelijkmaker te spelen, lijkt echter onderbenut te worden. Leerkrachten slagen er vaak niet in om advies op een effectieve manier te communiceren aan ouders. Ingegeven door de overtuiging van minimale verantwoordelijkheid in het studiekeuzeproces, adviseren de meeste leerkrachten heel voorzichtig en dringen ze niet aan bij ‘foute’ studiekeuzes van ouders. Wanneer leerkrachten er echter niet in slagen om advies effectief te communiceren en de studiekeuze van ouders te beïnvloeden, wordt de hefboom om de sociale bepaaldheid van studiekeuzes te verkleinen niet gebruikt.
Een bewustzijn van de sociale bepaaldheid van bepaalde oriënteringscriteria en een verhoging van verantwoordelijkheidsgevoelens bij leerkrachten lijkt noodzakelijk om studieadvies en studiekeuze minder afhankelijk te maken van de sociale achtergrond van leerlingen. Wanneer leerkrachten zich bewust zijn van de sociale wortels van oriënteringscriteria kunnen ze hier bewust rekening mee houden bij oriëntering. De overtuiging van leerkrachten dat ze, naast ouders en leerlingen, verantwoordelijk zijn voor de studiekeuze van leerlingen kan er daarnaast toe leiden dat ze in advies ouders minder volgen in hun geprefereerde studiekeuze en op een effectievere manier advies communiceren. Op die manier kunnen leerkrachten als professionals leerlingen oriënteren naar een geschikt studietraject en tevens de invloed van sociale achtergrond op studiekeuze en studieadvies beperken. Wie weet belanden jij en je beste vriend dan toch nog in dezelfde studierichting in het eerste middelbaar…
Bibliografie
Aguinis, H., & Bradley, K. J. (2014). Best practice recommendations for designing and implementing experimental vignette methodology studies. Organizational research methods, 17(4), 351-371.
Al Ramiah, A., Hewstone, M., Dovidio, J. F., & Penner, L. A. (2010). The social psychology of discrimination: Theory, measurement and consequences. In L. Bond, F. McGinnity & H. Russell (Eds.), Making Equality Count: Irish and International Research Measuring Equality and Discrimination (pp. 84-112). Dublin: The Liffey Press.
Autin, F., Batruch, A., & Butera, F. (2019). The function of selection of assessment leads evaluators to artificially create the social class achievement gap. Journal of Educational Psychology, 111(4), 717.
Bakker, J., Denessen, E., & Brus‐Laeven, M. (2007). Socio‐economic background, parental involvement and teacher perceptions of these in relation to pupil achievement. Educational studies, 33(2), 177-192.
Ball, S. J. (2003). Class strategies and the education market: The middle classes and social advantage. Londen: Routledge.
Billiet, J. (1977). Vrijheid van onderwijs en verzuiling in België. In L. Box, J. Dronkers, M. Molenaars & J. De Mulder (Eds.), Marges in het onderwijs in maatschappelijk perspectief (pp. 49-60). Nijmegen: Link.
Barg, K. (2013). The Influence of Students' Social Background and Parental Involvement on Teachers’ School Track Choices: Reasons and Consequences. European Sociological Review, 29(3), 565-579.
Batruch, A., Geven, S., Kessenich, E., & van de Werfhorst, H. G. (2023). Are tracking recommendations biased? A review of teachers’ role in the creation of inequalities in tracking decisions. Teaching and Teacher Education, 123, 103985.
Becker, G. S. (2010). The economics of discrimination. Chicago: The University of Chicago press.
Bodenhausen, G. V., Macrae, C. N., & Sherman, J. S. (1999). On the dialectics of discrimination: Dual processes in social stereotyping. In S. Chaiken & Y. Trope (Eds.), Dual-Process Theories in Social Psychology (pp. 271-290). New York: The Guilford Press.
Bonizzoni, P., Romito, M., & Cavallo, C. (2016). Teachers’ guidance, family participation and track choice: The educational disadvantage of immigrant students in Italy. British Journal of Sociology of Education, 37(5), 702-720.
Boone, S. (2016). Onderwijsongelijkheden: de confrontatie van gezinnen met een onderwijssysteem. In B. Eidhof, M. Van Houtte & M. Vermeulen (Eds.), Sociologen over onderwijs: inzichten, praktijken en kritieken (pp. 219-235). Antwerpen: Garant.
Boone, S., Thys, S., Van Avermaet, P., & Van Houtte, M. (2016). The transition from primary to secondary education in Flanders: the role of teachers and the school context. Presented at the Public scholarship to educate diverse democracies: American Educational Research Association, Washington D.C.
Boone, S., Seghers, M., & Van Houtte, M. (2018). Transition from primary to secondary education in a rigidly tracked system: The case of Flanders. In A. Tarabini & N. Ingram (Eds.), Educational Choices, Transitions and Aspirations in Europe (pp. 53-72). Londen: Routledge.
Boone, S., & Van Houtte, M. (2012). Social inequalities in educational choice at the transition from primary to secondary education: A matter of rational calculation. Kultura i Edukacja/Culture and Education, 91(5), 188-214.
Boone, S., & Van Houtte, M. (2013a). In search of the mechanisms conducive to class differentials in educational choice: A mixed method research. The Sociological Review, 61(3), 549-572.
Boone, S., & Van Houtte, M. (2013b). Why are teacher recommendations at the transition from primary to secondary education socially biased? A mixed-methods research. British Journal of Sociology of Education, 34(1), 20-38.
Boudon, R. (1974). Education, opportunity, and social inequality: Changing prospects in western society. New York: Wiley.
Bourdieu, P. (1977). Outline of a Theory of Practice. Cambridge: Cambridge University Press.
Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In J. G. Richardson (Ed.), Handbook of theory and research for the sociology of education (pp. 241-258). Westport: Greenwood.
Bourdieu, P. (2018). Cultural Reproduction and Social Reproduction. In R. Brown (Ed.), Knowledge, Education, and Cultural Change (pp. 71-112). London: Routledge.
Bourdieu, P., & Passeron, J. C. (1977[1990]). Reproduction in Education, Society and Culture. London: Sage Publications.
Boyatzis, R.E. (1998). Transforming qualitative information: Thematic analysis and code development. London: Sage Publications.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
Breen, R., & Goldthorpe, J. H. (1997). Explaining educational differentials: Towards a formal rational action theory. Rationality and society, 9(3), 275-305.
Breen, R., & Jonsson, J. O. (2000). Analyzing educational careers: A multinomial transition model. American sociological review, 65(5), 754-772.
Breen, R., Luijkx, R., Müller, W., & Pollak, R. (2009). Nonpersistent inequality in educational attainment: Evidence from eight European countries. American journal of sociology, 114(5), 1475-1521.
Breen, R., Van De Werfhorst, H. G., & Jæger, M. M. (2014). Deciding under doubt: A theory of risk aversion, time discounting preferences, and educational decision-making. European Sociological Review, 30(2), 258-270.
Bruneau, E., Szekeres, H., Kteily, N., Tropp, L. R., & Kende, A. (2020). Beyond dislike: Blatant dehumanization predicts teacher discrimination. Group Processes & Intergroup Relations, 23(4), 560-577.
Carlana, M., Ferrara, E. L., & Pinotti, P. (2022). Implicit Stereotypes in Teachers’ Track Recommendations. AEA Papers and Proceedings, 112, 409-414.
Cho, I. (2012). The effect of teacher–student gender matching: Evidence from OECD countries. Economics of Education Review, 31(3), 54-67.
Clark, B. R. (1960). The "Cooling-Out" Function in Higher Education. American Journal of Sociology, 65(6), 569-576. Coleman, J. S. (1988). Social capital in the creation of human capital. American Journal of Sociology, 94, S95-S120.
Considine, G., & Zappalà, G. (2002). The influence of social and economic disadvantage in the academic performance of school students in Australia. Journal of sociology, 38(2), 129-148.
Crandall, C. S., & Schaller, M. (Eds.). (2005). Social psychology of prejudice: Historical and contemporary issues. Lawrence: Lewinian Press.
Darmody, M., Byrne, D., & McGinnity, F. (2014). Cumulative disadvantage? Educational careers of migrant students in Irish secondary schools. Race Ethnicity and Education, 17(1), 129-151.
De Boer, H., Bosker, R. J., & van der Werf, M. P. (2010). Sustainability of teacher expectation bias effects on long-term student performance. Journal of Educational Psychology, 102(1), 168-179.
De Graaf, N. D., De Graaf, P. M., & Kraaykamp, G. (2000). Parental cultural capital and educational attainment in the Netherlands: A refinement of the cultural capital perspective. Sociology of education, 73(2), 92-111.
De Meyer, I., Janssens, R., Warlop, N., Van Keer, H., De Wever, B., & Valcke, M. (2019). Leesvaardigheid van 15- jarigen. Vlaams rapport PISA 2018. Gent: Universiteit Gent.
Dee, T. S. (2005). A teacher like me: Does race, ethnicity, or gender matter? American Economic Review, 95(2), 158– 165.
Demanet, J., Van den Broeck, L., & Van Houtte, M. (2014). Situating Ghent in the ISCY study: The implications of the Flemish tracking system for equity and excellence. In International Study of City Youth at the WERA Focal Meeting (WERA-2014).
Departement Onderwijs. (2008). Education in Flanders. The Flemish educational landscape in a nutshell. Brugge: Die Keure.
Devine, P. G. (1989). Stereotypes and prejudice: Their automatic and controlled components. Journal of personality and social psychology, 56(1), 5-18.
D'hoker, M., & Henkens, B. (2005). Van segmentering naar convergentie: Structuur en karakter van het secundair onderwijs in België in de 20ste eeuw. In B. Henkens, K. Catteeuw, & G. Thyssen (Eds.), Paradoxen van pedagogisering. Handboek pedagogische historiografie (pp. 159-174). Leuven: Acco.
Ditton, H., & Kruesken, J. (2006). The transition firom primary to secondary schools. Zeitschrift Fur Erziehungswissenschaft, 9(3), 348-372.
Ditton, H., Kruesken, J., & Schauenberg, M. (2005). Bildungsungleichheit—der Beitrag von Familie und Schule. Zeitschrift für Erziehungswissenschaft, 8(2), 285-304.
Dollmann, J. (2011). Verbindliche und unverbindliche Grundschulempfehlungen und soziale Ungleichheiten am ersten Bildungsübergang. Kölner Zeitschrift für Soziologie & Sozialpsychologie, 63(4), 595-621.
Dollmann, J. (2016). Less choice, less inequality? A natural experiment on social and ethnic differences in educational decision-making. European Sociological Review, 32(2), 203-215.
Dovidio, J. F., Hewstone, M., Glick, P., & Esses, V. M. (2010). Prejudice, stereotyping and discrimination: Theoretical and empirical overview. In J.F. Dovidio, M. Hewstone, P. Glick & V. M. Esses (Eds.), Prejudice, stereotyping and discrimination (pp. 3-28). Londen: Sage Publications.
Draelants, H. (2014). Des héritiers aux initiés? Note sur les nouvelles modalités de la reproduction sociale par l’école. Social Science Information, 53(3), 403-432.
Driessen, G., Sleegers, P., & Smit, F. (2008). The transition from primary to secondary education: Meritocracy and ethnicity. European sociological review, 24(4), 527-542.
Dumais, S. A. (2002). Cultural capital, gender, and school success: The role of habitus. Sociology of education, 75(1) 44-68.
Dumont, H., Klinge, D., & Maaz, K. (2019). The many (subtle) ways parents game the system: Mixed-method evidence on the transition into secondary-school tracks in Germany. Sociology of Education, 92(2), 199-228.
Duru‐Bellat, M. (1996). Social inequalities in French secondary schools: From figures to theories. British Journal of Sociology of Education, 17(3), 341-350.
Dusi, D., & Stevens, P. A. (2022). Thematic Analysis: An analytical method in its own right. In P. A. Stevens (Ed.),
Qualitative Data Analysis: Key Approaches (pp. 293-316). London: Sage Publications.
Dustmann, C., Puhani, P. A., & Schönberg, U. (2017). The long‐term effects of early track choice. The Economic Journal, 127(603), 1348-1380.
Epstein, J. (1992). School and family partnerships. In M. Alkin (Ed.), Encyclopedia of educational research (6th Ed) (pp. 1139–1151). New York: MacMillan.
Esser, H. (2016). The model of ability tracking–Theoretical expectations and empirical findings on how educational systems impact on educational success and inequality. In H.P. Blossfeld, S. Bucholz, J. Skopek & M. Triventi (Eds.), Models of Secondary Education and Social Inequality (pp. 25-42). Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
Feron, E., Schils, T., & Weel, B. T. (2016). Does the teacher beat the test? The Value of the teacher’s assessment in predicting student ability. De Economist, 164(4), 391-418.
Finders, M., & Lewis, C. (1994). Why some parents don't come to school. Educational leadership, 51(8), 50-54.
Gabay-Egozi, L., Shavit, Y., & Yaish, M. (2010). Curricular choice: A test of a rational choice model of education. European Sociological Review, 26(4), 447-463.
Geven, S. (2022). Tracking procedures and criteria and the SES bias in teacher track recommendations.
Geven, S., Batruch, A., & van de Werfhorst, H. (2018). Inequality in teacher judgements, expectations and track recommendations: A review study. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam.
Gewirtz, S., Ball, S. J., & Bowe, R. (1995). Markets, choice, and equity in education. Buckingham: Open University Press.
Glaesser, J., & Cooper, B. (2014). Using rational action theory and Bourdieu’s habitus theory together to account for educational decision-making in England and Germany. Sociology, 48(3), 463-481.
Glock, S., & Krolak-Schwerdt, S. (2013). Does nationality matter? The impact of stereotypical expectations on student teachers’ judgments. Social Psychology of Education, 16(1), 111-127.
Glock, S., Krolak-Schwerdt, S., Klapproth, F., & Böhmer, M. (2012). Improving teachers’ judgments: Accountability affects teachers’ tracking decisions. International Journal of Technology and Inclusive Education, 1(2), 89-98.
Gold, R. L. (1957). Roles in sociological field observations. Soc. F., 36, 217-223.
Hatcher, R. (1998). Class differentiation in education: rational choices?. British journal of sociology of education, 19(1), 5-24.
Hoge Raad voor de Werkgelegenheid. (2022). Stand van zaken op de arbeidsmarkt in België en de gewesten. Geraadpleegd op https://hrw.belgie.be/sites/default/files/content/download/files/hrw_2022_07_stand_van_zaken_op_de_arbeidsmarkt.pd f.
Holm, A., & Jaeger, M. M. (2008). Does relative risk aversion explain educational inequality? A dynamic choice approach. Research in Social Stratification and Mobility, 26(3), 199-219.
Horvat, E. M., Weininger, E. B., & Lareau, A. (2003). From social ties to social capital: Class differences in the relations between schools and parent networks. American educational research Journal, 40(2), 319-351.
Jackson, M. (Ed.). (2013). Determined to succeed?: performance versus choice in educational attainment. Stanford: Stanford University Press.
Jackson, M., Erikson, R., Goldthorpe, J. H., & Yaish, M. (2007). Primary and secondary effects in class differentials in educational attainment: The transition to A-level courses in England and Wales. Acta Sociologica, 50(3), 211-229.
Jackson, M., & Jonsson, J. O. (2013). Why does inequality of educational opportunity vary across countries. In M. Jackson (Ed.), Determined to succeed?: performance versus choice in educational attainment (pp. 306-337). Stanford: Stanford University Press.
Jacob, M., & Tieben, N. (2009). Social selectivity of track mobility in secondary schools: A comparison of intra-secondary transitions in Germany and the Netherlands. European Societies, 11(5), 747-773.
Jæger, M. M. (2009). Equal access but unequal outcomes: Cultural capital and educational choice in a meritocratic society. Social Forces, 87(4), 1943-1971.
Jæger, M. M., & Holm, A. (2007). Does parents’ economic, cultural, and social capital explain the social class effect on educational attainment in the Scandinavian mobility regime? Social science research, 36(2), 719-744.
Jungbluth, P. (2003). De ongelijke basisschool. Etniciteit, sociaal mileu, sekse, verborgen differentiatie, segregatie, onderwijskansen en schooleffectiviteit. Nijmegen: ITS.
Kelly, S. (2004). Do increased levels of parental involvement account for social class differences in track placement?. Social Science Research, 33(4), 626-659.
Kloosterman, R., Ruiter, S., De Graaf, P. M., & Kraaykamp, G. (2009). Parental education, children's performance and the transition to higher secondary education: trends in primary and secondary effects over five Dutch school cohorts (1965–99). The British journal of sociology, 60(2), 377-398.
Krolak-Schwerdt, S., Hörstermann, T., Glock, S., & Böhmer, I. (2018). Teachers' Assessments of Students' Achievements: The Ecological Validity of Studies Using Case Vignettes. The Journal of Experimental Education, 86(4), 515-529.
Kohn, M. L., & Schooler, C. (1969). Class, occupation, and orientation. American Sociological Review, 34(5), 659-678.
Kumar, R., & Hamer, L. (2013). Preservice teachers’ attitudes and beliefs toward student diversity and proposed instructional practices: A sequential design study. Journal of Teacher Education, 64(2), 162-177.
Lacante, M., Van Esbroeck, R., De Metsenaere, M., & Lens, W. (2002). Drop-out in het hoger onderwijs: Een onderzoek naar achtergronden en motieven van drop-out in het eerste jaar hoger onderwijs. Unknown Journal.
Lareau, A. (1987). Social class differences in family-school relationships: The importance of cultural capital. Sociology of education, 60(2), 73-85.
Lareau, A. (2000). Home advantage: Social class and parental intervention in elementary education. New York: Rowman & Littlefield Publishers.
Lareau, A. (2015). Cultural knowledge and social inequality. American sociological review, 80(1), 1-27.
Lareau, A., & Weininger, E. B. (2003). Cultural capital in educational research: A critical assessment. Theory and society, 32(5), 567-606.
Luyten, H., & Bosker, R. J. (2004). Hoe meritocratisch zijn schooladviezen?. Pedagogische Studiën, 81(2), 89-103.
McDonough, P. M. (1997). Choosing colleges: How social class and schools structure opportunity. New York: State University of New York Press.
Mirza, H. S. (1992). Young, female and black. Londen: Taylor & Francis. Mortelmans, D. (2013). Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden. Acco: Leuven.
Onderwijs Vlaanderen. (2023a). Leerplicht. Geraadpleegd op https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/ouders/leerplicht.
Onderwijs Vlaanderen. (2023b). Modernisering van het secundair onderwijs. Geraadpleegd op https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/directies-en-administraties/onderwijsinhoud-en-leerlingenbegeleiding/secundair- onderwijs/modernisering-van-het-secundair-onderwijs.
Onderwijs Vlaanderen. (2023c). Studierichtingen secundair onderwijs. Geraadpleegd op https://www.kwalificatiesencurriculum.be/studieaanbod-secundair-onderwijs.
Onderwijs Vlaanderen. (2023d). Krachtlijnen van modernisering secundair onderwijs. Geraadpleegd op https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/directies-en-administraties/onderwijsinhoud-en-leerlingenbegeleiding/secundair- onderwijs/modernisering-secundair-onderwijs/krachtlijnen-van-modernisering-secundair-onderwijs.
Onderwijskiezer. (2023). SO: eerste graad. Geraadpleegd op https://www.onderwijskiezer.be/v2/secundair/index.php.
Oswald, F. L., Mitchell, G., Blanton, H., Jaccard, J., & Tetlock, P. E. (2013). Predicting ethnic and racial discrimination: a meta-analysis of IAT criterion studies. Journal of personality and social psychology, 105(2), 171-192.
Perino, M., & Allasino, E. (2014). Immigrant families interactions with schools. Some evidence from an Italian research. Italian Journal of Sociology of Education, 6(2), 256-279.
Pit-ten Cate, I. M., & Glock, S. (2018). Teachers’ attitudes towards students with high-and low-educated parents. Social Psychology of Education, 21(3), 725-742.
Portes, A. (2000). The two meanings of social capital. Sociological forum, 15(1), 1-12.
Reay, D. (1999). Linguistic capital and home-school relationships: Mothers' interactions with their children's primary school teachers. Acta Sociologica, 42(2), 159-168.
Reay, D. (2004). Education and cultural capital: The implications of changing trends in education policies. Cultural trends, 13(2), 73-86.
Reinoso, A. O. (2008). Middle-class families and school choice: freedom versus equity in the context of a ‘local education market’. European Educational Research Journal, 7(2), 176-194.
Reskin, B. F. (2003). Including mechanisms in our models of ascriptive inequality. American Sociological Review, 68, 1- 21
Reynolds, A. J. (1992). Comparing measures of parental involvement and their effects on academic achievement. Early Childhood Research Quarterly, 7(3), 441-462.
Roksa, J., & Potter, D. (2011). Parenting and academic achievement: Intergenerational transmission of educational advantage. Sociology of education, 84(4), 299-321.
Roose, H., & Meuleman, B. (2017). Methodologie van de sociale wetenschappen: een inleiding. Gent: Academia Press.
Rubie-Davies, C. M., Peterson, E. R., Sibley, C. G., & Rosenthal, R. (2015). A teacher expectation intervention: Modelling the practices of high expectation teachers. Contemporary Educational Psychology, 40, 72-85.
Seghers, M., Boone, S., & Van Avermaet, P. (2021). Classed patterns in the course and outcome of parent-teacher interactions regarding educational decision-making. Educational Review, 73(4), 417-435.
Shavit, Y., & Blossfeld, H. P. (1993). Persistent Inequality: Changing Educational Attainment in Thirteen Countries. Social Inequality Series. Boulder: Westview Press.
Smeets, E., Van Kuijk, J., & Driessen, G. (2014). Handreiking bij het opstellen van het basisschooladvies. Nijmegen: ITS.
Sneyers, E., Vanhoof, J., & Mahieu, P. (2017). Pupils' transition to secondary education: An exploratory study of teachers' recommendations discussed at teacher-parent conferences. Pedagogische studiën, 94(6), 459-477.
Sneyers, E., Vanhoof, J., & Mahieu, P. (2018). Primary teachers’ perceptions that impact upon track recommendations regarding pupils’ enrolment in secondary education: A path analysis. Social Psychology of Education, 21(5), 1153-1173.
Stevens, P. A., & Dworkin, A. G. (Eds.). (2019). The Palgrave handbook of race and ethnic inequalities in education. Londen: Palgrave Macmillan.
Stocké, V. (2007). Explaining educational decision and effects of families’ social class position: An empirical test of the Breen–Goldthorpe model of educational attainment. European Sociological Review, 23(4), 505-519.
Stoep, J. M. G. M. (2008). Opportunities for early literacy development: Evidence for home and school support. Apeldoorn: Garant-Uitgevers.
Speybroeck, S., Kuppens, S., Van Damme, J., Van Petegem, P., Lamote, C., Boonen, T., & de Bilde, J. (2012). The role of teachers' expectations in the association between children's SES and performance in kindergarten: A moderated mediation analysis. Geraadpleegd op https://journals.plos.org/plosone/article/file?id=10.1371/journal.pone.0034502&type=printable.
Sprietsma, M. (2013). Discrimination in grading: Experimental evidence from primary school teachers. Empirical economics, 45(1), 523-538.
Sui-Chu, E. H., & Willms, J. D. (1996). Effects of parental involvement on eighth-grade achievement. Sociology of education, 69(2), 126-141.
Sullivan, A. (2001). Cultural capital and educational attainment. Sociology, 35(4), 893-912.
Sullivan, A. (2002). Bourdieu and education: How useful is Bourdieu's theory for researchers?. Netherlands Journal of Social Sciences, 38(2), 144-166.
Talaska, C. A., Fiske, S. T., & Chaiken, S. (2008). Legitimating racial discrimination: Emotions, not beliefs, best predict discrimination in a meta-analysis. Social justice research, 21(3), 263-296.
Tenenbaum, H. R., & Ruck, M. D. (2007). Are teachers' expectations different for racial minority than for European American students? A meta-analysis. Journal of educational psychology, 99(2), 253-273.
Thys, S. (2018). The tertiary effect of social class: Multilevel studies on the role of the primary school (teacher) in educational decision-making. (Doctoral dissertation, Ghent University).
Timmermans, A. C., de Boer, H., Amsing, H. T., & Van Der Werf, M. P. C. (2018). Track recommendation bias: gender, migration background and SES bias over a 20‐year period in the Dutch context. British Educational Research Journal, 44(5), 847-874.
Timmermans, A. C., de Boer, H., & van der Werf, M. P. (2016). An investigation of the relationship between teachers’ expectations and teachers’ perceptions of student attributes. Social psychology of education, 19(2), 217-240.
Timmermans, A. C., Kuyper, H., & van der Werf, G. (2015). Accurate, inaccurate, or biased teacher expectations: Do Dutch teachers differ in their expectations at the end of primary education?. British Journal of Educational Psychology, 85(4), 459-478.
Van Damme, J., De Troy, A., Meyer, J., Minnaert, A., Lorent, G., Opdenakker, M. C., & Verduyckt, P. (1997). Succesvol doorstromen in de aanvangsjaren van het secundair onderwijs. Leuven: Acco.
Van de Werfhorst, H. G., & Hofstede, S. (2007). Cultural capital or relative risk aversion? Two mechanisms for educational inequality compared. The British journal of sociology, 58(3), 391-415.
Van de Werfhorst, H. G., & Mijs, J. J. (2010). Achievement inequality and the institutional structure of educational systems: A comparative perspective. Annual review of sociology, 36(1), 407-428.
Van den Bergh, L., Denessen, E., Hornstra, L., Voeten, M., & Holland, R. W. (2010). The implicit prejudiced attitudes of teachers: Relations to teacher expectations and the ethnic achievement gap. American Educational Research Journal, 47(2), 497-527.
Van Houtte, M. (2005). Climate or culture? A plea for conceptual clarity in school effectiveness research. School effectiveness and school improvement, 16(1), 71-89.
Van Houtte, M. (2011). So where’s the teacher in school effects research? The impact of teachers’ beliefs, culture, and behavior on equity and excellence in education. In K. Van den Branden, P. Van Avermaet & M. Van Houtte (Eds.), Equity and excellence in education (pp. 75-95). New York: Routledge.
Van Houtte, M., & Stevens, P. A. (2015). Tracking and sense of futility: The impact of between‐school tracking versus within‐school tracking in secondary education in Flanders (Belgium). British educational research journal, 41(5), 782- 800.
Van Leest, A., Hornstra, L., van Tartwijk, J., & van de Pol, J. (2021). Test‐or judgement‐based school track recommendations: Equal opportunities for students with different socio‐economic backgrounds?. British Journal of Educational Psychology, 91(1), 193-216.
Vanderstraeten, R., & Van der Gucht, F. (2015). De geschoolde maatschappij. Leuven: Acco.
Vanlommel, K., & Schildkamp, K. (2019). How do teachers make sense of data in the context of high-stakes decision making?. American educational research journal, 56(3), 792-821.
Vryonides, M. (2007). Social and cultural capital in educational research: Issues of operationalisation and measurement. British Educational Research Journal, 33(6), 867-885.
Weininger, E. B., & Lareau, A. (2003). Translating Bourdieu into the American context: The question of social class and family-school relations. Poetics, 31(5-6), 375-402.
Weininger, E. B., & Lareau, A. (2009). Paradoxical pathways: An ethnographic extension of Kohn's findings on class and childrearing. Journal of Marriage and Family, 71(3), 680-695.
Wielemans, W. (1996). Het onderwijs in België. Leuven: Garant.
