'Bij homokoppels heb je ook mannetjes en vrouwtjes, dat zie je!'
De titel van dit artikel is een frappante zin die voor veel mensen bekend in de oren zal klinken. Een luttele blik op de reacties op sociale media over Blind Getrouwd kan aantonen dat kijkers doorgaans dol zijn op de homoseksuele deelnemers van het realityprogramma. In het seizoen dat vorig jaar op de buis te zien was bij VTM, waren Brecht en Dziubi de absolute publiekslievelingen, maar ten koste van wat? Veel kijkers getuigen online dat ze zich, desondanks een verschillende seksuele oriëntatie, toch herkennen in de mannen. Moedwillig en vastberaden tieren ze overtuigend dat homo’s toch niet zo anders zijn als hun; ook bij hen zie je immers traditionele genderrollen. De manier waarop de mannen in beeld zijn gebracht doorheen het programma leunt aan bij heteronormativiteit; Brecht en Dziubi nemen mannelijke en vrouwelijke genderrollen op. In het programma doen ze de was en de plas, Dziubi lijkt wel de ‘man’ te zijn want hij is sterk en stoer, terwijl Brecht zachter is en meer in contact staat met zijn ‘vrouwelijke’ kant. Gelukkig is het allemaal niet zo zwart-wit: de Vlaamse versie van Blind Getrouwd brengt de LGBTQ-deelnemers over het algemeen genuanceerd in beeld, als twee mensen die meer zijn dan enkel hun seksualiteit en niet louter onder te verdelen zijn in ‘man’ of ‘vrouw’.
Heteronormativiteit: de norm of een valkuil?
Series of films waarin LGBTQ-personages verwerkt zitten, zijn vandaag alomtegenwoordig. Heartstopper, Glee of Blind Getrouwd zijn daarvan maar enkele voorbeelden, maar de manier waarop ze gerepresenteerd worden, blijkt uit onderzoek nochtans vaak eenzijdig en heteronormatief te zijn. Dat betekent dat ze zich vaak heteroseksuele normen en waarden toe-eigenen zoals monogamie of een kinderwens hebben. Daarbij valt het op dat LGBTQ-mensen in de media vaak voortbouwen en zich houden aan traditionele genderrollen. Homoseksuele mannen zijn in series vaak ofwel heel stereotiep mannelijk in beeld gebracht, ofwel zeer vrouwelijk. Als gevolg daarvan lijkt het alsof producenten van shows en films op geen enkele andere manier LGBTQ-personages in beeld kunnen brengen. Is heteronormativiteit dan eerder een norm of een valkuil voor televisiemakers?
Op het eerste zicht lijkt het programma zich te houden aan een duidelijk afgebakende manier van representeren van minderheidsgroepen. Dit ligt aanvankelijk in lijn met het bestaande onderzoek, maar gelukkig is de situatie niet zo zwart-wit.
‘En hierbij verklaar ik u tot bruidegom en bruidegom’
Dat die traditionele genderrollen van groot belang zijn in Blind Getrouwd, is duidelijk. Het blijft natuurlijk een programma over trouwen, iets dat in ons land voor 2003 enkel legaal was voor heteroseksuele koppels. De twee homoseksuele mannen die deelnamen in 2022, nemen doorheen de show dan ook veel heteronormatieve genderrollen op. Dat wordt het duidelijkst tijdens het einde van de show, wanneer het koppel een eindgesprek heeft met presentatrice Ingeborg. Dat gesprek suggereert namelijk dat Dziubi afstandelijker is wat betreft zijn emoties en voornamelijk de ‘mannelijke’ rollen op zich neemt. Dit staat lijnrecht tegenover Brechts ervaring; hij komt sympathieker over en legt de nadruk op constante, wederzijdse communicatie in hun relatie. Op het eerste zicht lijkt het programma zich te houden aan een duidelijk afgebakende manier van representeren van minderheidsgroepen. Dit ligt aanvankelijk in lijn met het bestaande onderzoek, maar gelukkig is de situatie niet zo zwart-wit.
De noodzaak van diverse representatie
Uit onderzoek dat ik heb uitgevoerd voor mijn masterproef, als student aan de KU Leuven, ben ik uiteindelijk gaan onderzoeken of Blind Getrouwd doet aan diverse representatie. Gelukkig blijkt vooralsnog dat het programma het over het algemeen niet slecht doet op vlak van LGBTQ-representatie; de deelnemers worden in grote lijnen gezien als homoseksueel en hebben af en toe de neiging om traditionele genderrollen op te nemen, maar deze vormen niet het aandachtspunt in het programma. Brecht en Dziubi komen genuanceerd in beeld als twee mensen die meer zijn dan enkel hun seksualiteit en niet louter onder te verdelen zijn in ‘man’ of ‘vrouw’.
Bibliografie
1. APA Dictionary of Psychology. “Heteronormativity”. Accessed February 14, 2023. https://dictionary.apa.org/heteronormativity
2. Blind Getrouwd. “Seizoen 7.” Produced by PIT. DPG Media, September 5, 2022 until November 14, 2022.
3. Borghs, Paul, and Bart Eeckhaut. “LGB Rights in Belgium, 1999–2007: A Historical Survey of a Velvet Revolution.” International journal of law, policy, and the family 24, no. 1 (2009): 1– 28.
4. Bueskens, Petra. Nancy Chodorow and the Reproduction of Mothering : Forty Years On. Edited by Petra Bueskens. 1st ed. 2021. Cham, Switzerland: Palgrave Macmillan, 2021.
5. Çavaria. “De geschiedenis van de holebi- en transgenderbeweging in Vlaanderen.” Accessed March 23, 2023. https://www.cavaria.be/wie-zijn-we/organisatie/geschiedenis
6. Dhaenens, Frederik. “Moderately Queer Programming at an Established LGBTQ Film Festival: A Case Study of BFI Flare: London LGBT Film Festival.” Journal of homosexuality 69, no. 5 (2022): 836–856.
7. DPG Media. “Over DPG Media.” Accessed April 12, 2023. https://www.dpgmediagroup.com/nl-BE/over-dpg-media-group
8. Dhaenens, Frederik, and Sofie Van Bauwel. 2023. “Textual Analysis : A Practical Introduction to Studying Texts in Media and Cultural Studies.” In Qualitative Data Analysis : Key Approaches, edited by Peter Stevens, 271–92. London: SAGE.
9. Duggan, Lisa. "The New Homonormativity: The Sexual Politics of Neoliberalism" In Materializing Democracy: Toward a Revitalized Cultural Politics edited by Russ Castronovo, Dana D. Nelson and Donald E. Pease, 175-194. New York, USA: Duke University Press, 2002. https://doi-org.kuleuven.e-bronnen.be/10.1515/9780822383901-008
10. Dupont, Wannes. “Gay and Lesbian Liberation in the Low Countries: From Stonewall to Pink Pillar.” History workshop journal 92, no. 1 (2021): 151–173. 64
11. Dupont, Wannes, Elwin Hofman, Jonas Roelens, Paul Borghs, and Bart Eeckhout. Verzwegen verlangen: een geschiedenis van homoseksualiteit in België. Edited by Wannes Dupont, Elwin Hofman, and Jonas Roelens. Antwerpen: Vrijdag, 2017.
12. Eelbode, Floor. “Datingapp Grindr Trekt Naar de Beurs.” De Tijd. May 10, 2022. https://www.tijd.be/ondernemen/technologie/datingapp-grindr-trekt-naar-…
13. Human Rights Campaign. “Marriage Equality Around the World,” n.d. https://www.hrc.org/resources/marriage-equality-around-the-world.
14. ILGA Europe. “Rainbow Europe map and index 2022.” May 12, 2022. https://www.ilgaeurope.org/report/rainbow-europe-2022/
15. Jones, Jeffrey. 2021. “One in 10 LGBT Americans Married to Same-Sex Spouse.” Gallup.com. February 24, 2021. https://news.gallup.com/poll/329975/one-lgbtamericans-married-sex-spous….
16. Kavka, Misha. Reality TV. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2012.
17. Lacalle, Charo, and Cristina Pujol. “Online Communication and Everyday Life: Female Social Audience and Tv Fiction.” Universum (Talca, Chile) 32, no. 2 (2017): 117–132.
18. Lovelock, Michael. Reality TV and Queer Identities: Sexuality, Authenticity, Celebrity. Springer, 2019.
19. Married at First Sight. “Seizoen 6.” Produced by RTL Media. RTL Media, January 5, 2021 until February 23, 2021.
20. Mathé, Anthony. “Sémiologie de l’icône gay. Les paradoxes du genre.” Communication & langages 177, no. 3 (2013): 93–109.
21. McCabe, Maria. “HETERONORMATIVITY: THE BIAS UNDERLYING MARRIAGE, GENDER ROLES, SEX DISCRIMINATION, AND CUSTODY DETERMINATIONS.” The University of Toledo law review 53, no. 1 (2021): 127–. 65
22. McDavitt, Bryce, and Matt G. Mutchler. “‘Dude, You’re Such a Slut!’ Barriers and Facilitators of Sexual Communication Among Young Gay Men and Their Best Friends.” Journal of adolescent research 29, no. 4 (2014): 464–498.
23. McKenzie, Lara, and Laura Dales. “Choosing Love? Tensions and Transformations of Modern Marriage in Married at First Sight.” Continuum (Mount Lawley, W.A.) 31, no. 6 (2017): 857–867.
24. McKee, Alan. Textual Analysis: A Beginner’s Guide. SAGE, 2003.
25. McRobbie, Angela. “Notes on ‘What Not To Wear’ and Post-Feminist Symbolic Violence.” The Sociological review (Keele) 52, no. s2 (2004): 97–109.
26. Mepschen, Paul, Jan Willem Duyvendak, and Evelien H. Tonkens. “Sexual Politics, Orientalism and Multicultural Citizenship in the Netherlands.” Sociology (Oxford) 44, no. 5 (2010): 962–979.
27. Robinson, Brandon Andrew. “Heteronormativity and Homonormativity.” The Wiley Blackwell Encyclopedia of Gender and Sexuality Studies, April 21, 2016, 1–3. https://doi.org/10.1002/9781118663219.wbegss013.
28. Statista. “Belgian Population by Marital Status 2022.” July 1, 2022. https://www.statista.com/statistics/518233/population-of-belgium-by-marital-status/.
29. Van Dale. “Betekenis: bruidegom.” Accessed June 1, 2023. https://www.vandale.nl/gratiswoordenboek/nederlands/betekenis/bruidegom
30. Van de Meerendonk, Bas, and Peer Scheepers. “Denial of Equal Civil Rights for Lesbians and Gay Men in the Netherlands, 1980-1993.” Journal of homosexuality 47, no. 2 (2004): 63– 80.
31. Vanlee, Florian, Frederik Dhaenens, and Sofie Van Bauwel. “Understanding Queer Normality: LGBT+ Representations in Millennial Flemish Television Fiction.” Television & new media 19, no. 7 (2018): 610–625. 66 32.
Vanlee, Florian. “Finding Domestic LGBT Plus Television in Western Europe: Methodological Challenges for Queer Critics.” Continuum (Mount Lawley, W.A.) 33, no. 4 (2019): 423–434.
33. Vanlee, Florian. “Acknowledging/denying LGBT+ Difference: Understanding Homonormativity and LGBT+ Homogeneity in Flemish TV Fiction through Production Research.” European journal of communication (London) 34, no. 5 (2019): 520–534.
34. Vanlee, Florian, Frederik Dhaenens, and Sofie Van Bauwel. “LGBT+ Televisibility in Flanders: The Presence of Sexual and Gender Diversity in Flemish Television Fiction (2001-2016).” DiGeSt - Journal of Diversity and Gender Studies 7, no. 1 (2020).
35. VRT. “Thema Diversiteit En Inclusie in de Beheersovereenkomst.” Accessed April 12, 2023. https://www.vrt.be/nl/over-de-vrt/opdracht/omroepthemas/diversiteit/div….
36. Warner, Michael. The Trouble with Normal: Sex, Politics, and the Ethics of Queer Life. Pbk ed. Cambridge: MIT Press, 2000.
37. Wikipedia. “Married at First Sight.” Last modified May 24, 2023. https://nl.wikipedia.org/wiki/Married_at_First_Sight
38. Wikipedia. “Blind Getrouwd.” Last modified June 4, 2023. https://nl.wikipedia.org/wiki/Blind_Getrouw
